Dance macabre - jaki był stosunek człowieka średniowiecza do śmierci
Dance macabre - oznacza taniec śmierci. Jest to bardzo popularny w średniowieczu temat, który ukazuje, iż śmierć jest wszechobecna, wszechwładna i dotyczy każdego człowieka - bez względu na jego pochodzenie, majątek, stanowisko.
Motyw ten ukazuje śmierć, która zaprasza do tańca różnych przedstawicieli np. dialog śmierci ze zwykłym człowiekiem („Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią”). Śmierć w epoce średniowiecza była ukazywana różnie np. jako zwłoki ulegające rozkładowi a później jako szkielet z kosą w ręku. Zawsze zaś prowadzi procesję wszystkich stanów: od cesarza, papieży, kardynałów, bogaczy po chłopów i biedaków do grobu - gdyż śmierć czeka każdego, bez względu na to co znaczy człowiek na ziemi.
„Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią” to XV wieczny utwór anonimowego autora, który zawiera typowy dla epoki wizerunek śmierci (pełen grozy). Jest dialogiem między Polikarpem a Śmiercią. Mistrz Polikarp, który jest „mędrcem wielkim” i „mistrzem wybranym” chciał ujrzeć śmierć. Nie bał się, był inteligentny i mądry, myślał, że uniknie śmierci. Jednak, gdy ją ujrzał w Kościele - upadł na twarz z przerażenia i dopiero po dłuższym czasie odważył się zadać jej pytanie. Śmierć jest przedstawiona jako ciało kobiety w stanie rozkładu. Charakterystyka zawarta w utworze przeraża naturalizmem: „chuda, blada, żółte lice”, „upadł ci jej koniec nosa”, „z oczu płynie krwawa rosa”, „nie było warg u jej gęby”.
Ciało w stanie rozkładu to wyobrażenie charakterystyczne dla wcześniejszego średniowiecza i zach. Europy. „Cechy” śmierci to przesłanie, które autor pragnie przekazać słuchaczom. Mówi „okrutność śmierci poznajcie”. Ale jest ona nieunikniona, przede wszystkim sprawiedliwa, dosięgnie wszystkich, bez wyjątku. Jest okrutna. Trapi ludzi w odwecie za grzech pierwszych ludzi Adama i Ewy. Przy czym Śmierć występuje również w roli sędziego, nie jako wyroczni moralnej, bo przywołuje i ocenia przedstawicieli różnych stanów wytyka im wady, grozi karą i wskazuje powinności - w ten sposób utwór posiada także wymiar etyczny. Śmierć przy tym jest nieco kłótliwa, złośliwa, zarozumiała, lubi budzić grozę i trochę naśmiewa się z Polikarpa aby uświadomić Mistrzowi swoją potęgę.
Tylko dobry człowiek nie może bać się kary. Według Śmierci wprawdzie umrze jak pozostali, ale nie zostanie ukarany i będzie szczęśliwy. O tańcu świadczy jak śmierć mówi „ pląsanie z kosą”.
Memento mori - pamiętaj o śmierci. Człowiek, który nie zna godziny zgonu powinien przez całe życie przygotowywać się do śmierci.
Innym utworem ukazującym śmierć jest „Wielki Testament” Franciszka Villona. Dominującym tematem stała się świadomość przemijalności życia, świata i piękna.