STANY ZJEDNOCZONE PO WOJNIE
POCZĄTEK „ZIMNEJ WOJNIE”
„Zimna wojna”= wojna szantażu, nerwów, zastraszania, między ZSRR a USA
„Gorąca wojna”= walki militarne
Okres zimnowojenny to czas od 1946 do początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku (rozpad ZSRR). Przez cały okres trwania zimna wojna miała różne natężenie. Nieraz znajdowała się na krawędzi wojny światowej (np. kryzys kubański, kryzys berliński, wojna w Wietnamie, wojna koreańska). Był to wyścig zbrojeń, którego celem była budowa jak największego prestiżu.
USA były obszarem na którym w ciągu wojny nie stanął właściwie obcy żołnierz. Zniszczenia tam były praktycznie żadne. Poza tym USA właściwie zarobiły na wojnie (potrzeby Wielkiej Koalicji, Lend Lease Act). Spowodowało to, że amerykański przemysł osiągnął dużą wydolność. Jako, że nastawiony on był głównie na produkcję zbrojeniową, wybuch wojny był właściwie dla Stanów Zjednoczonych błogosławieństwem.
USA po II wojnie światowej miały ponad 62% udziału w produkcji światowej, 32% w eksporcie. W USA posiadało 70% zapasów złota w świecie. Miały wpływ na Bank Światowy, Międzynarodowy Fundusz Walutowy.
W okresie wojny armia amerykańska liczyła 15 milionów. Po zakończeniu wojny liczbę tą zredukowano do 2 milionów.
Amerykanie posiadali nowoczesną armię w basenie Pacyfiku i Atlantyku, gdzie znajdowało się po ponad 230 baz. Ich 63 bazy militarne znajdowały się także w różnych punktach w Europie, w takich miejscach, aby w razie czego można było zaatakować z baz znajdujących się najbliżej. Armia amerykańska w 50% oparta była na marynarce wojennej. Posiadała nowoczesną flotę powietrzną, która gwarantowała dynamiczne, szybkie przemieszczanie się.
Stany Zjednoczone w 1945 zaczęły zmieniać politykę zagraniczną. Kiedy prezydentem był Roosevelt, współpraca w ramach Wielkiej Koalicji przysłaniała właściwie kwestie powojennego świata. W momencie, gdy prezydentem został Truman, uznał on, że większym zagrożeniem dla powojennego świata jest imperialny apetyt ZSRR i komunizm, z którym nie może się nawet równać militaryzm Japonii czy Niemiec.
Za wywołanie zimnej wojny odpowiedzialny jest Stalin i jego następcy. System bezpieczeństwa dla ZSRR oparty był na szeregu zwasalizowanych państw, zajętych przez ZSRR ( Polska, Czechosłowacja, Rumunia, Węgry, Bułgaria, Niemcy Wschodnie, a nawet Grecja). Stany Zjednoczone wiedziały, że kraje te nie są zależne od ZSRR z własnej woli, ale zostały do tego przymuszone. Stalin chciał także, aby Niemcy poddane zostały okupacji, ale potem, żeby odrodziły swoją moc gospodarczą, choć nie militarną. Stalin pragnął bowiem, aby cały obszar Niemiec znajdował się pod wpływami sowieckimi. Jeśli chodzi o granicę Polski z Niemcami, Stalin zgadzał się by stanowiły ją Odra i Nysa Łużycka, druga granica Niemiec miała się jednak znajdować na Renie. Tam Stalin nie chciał, aby Niemcy zostały uszczuplone, gdyż planował pochłonąć obszar Niemiec aż do Renu.
Rosjanie marzyli także o wpływach w basenie Morza Śródziemnego, ze względu na 3 czynniki polityczne:
- chcieli umiędzynarodowić Bosfor i Dardanele,
- poparcie dla Izraela,
- wojna domowa w Grecji i poparcie tam sił lewicowych.
ZSRR chciał mieć także wpływy nad Atlantykiem. Partie komunistyczne we Francji były całkowicie przez Moskwę finansowane.
Amerykanie szybko zrozumieli, że redukcja armii była błędem. Gdyby jednak zaczęli mobilizację, Rosjanie mogliby uznać, że Amerykanie dążą do nowej wojny.
W Europie Zachodniej, w przeciwieństwie niż w USA, długo panowała idea współpracy z ZSRR w ramach Wielkiej Koalicji.
5 marca 1946 na Uniwersytecie w Fulton, miał miejsce odczyt, byłego już wówczas premiera Wielkiej Brytanii - Churchilla. Mówi się nawet, że w ten właśnie sposób rozpętana została zimna wojna. Churchill wygłosił wówczas przemówienie, w którym stwierdził, że nad Europą zapadła żelazna kurtyna, która rozciąga się od Łaby po Triest i to co znajduje się na zachód to kraje demokratyczne, a to co na wschód to kraje pod wpływami ZSRR, które mienią się jako kraje demokratyczne, socjalistyczne, a naprawdę rządzone są w sposób totalitarny.
Grecja w momencie, kiedy rozpoczęła się II wojna światowa i została zaatakowana przez Włochy, była monarchią. Panował wówczas król Jerzy II, który w czasie okupacji emigrował do Londynu.
Od 1943 w Grecji istotną rolę odgrywały dwie partie polityczne:
- ELAS - komuniści,
- EDES - monarchiści.
Kiedy skończyła się II wojna i nastąpił podział Europy, Grecja miała znajdować się pod wpływami zachodu, więc Brytyjczycy powołali tam Rząd Tymczasowy.
Od 1943 do 1949 w Grecji panował stan wojny domowej.
ZSRR oficjalnie nie brał udziału w tej wojnie, ale dostarczał pomoc ELAS przez Bułgarię, Jugosławię, Albanie (kraje komunistyczne). Pomoc ta trwała jednak do czasu. W Jugosławii rządził wówczas Tito, komunista, którego współpraca z Moskwą długo układała się pomyślnie. Przez pewien czas dla Stalina był on nawet autorytetem. Jednak miedzy Stalinem a Tito pojawiły się rozbieżności co do dróg budowy socjalizmu. Tito stał się persona non grata w oczach Stalina i 1949, kiedy konflikt między nimi dojrzał, zamknął granicę jugosłowiańsko-grecką. W wyniku tego ELAS przestała otrzymywać pomoc od ZSRR. Spowodowało to, że komuniści w Grecji przegrali. Osoby z lewicy, które opuszczały Grecję, prosiły często o azyl polityczny w państwach takich jak Czechosłowacja, Polska.