:: HISTORIA REKLAMY

Na tej stronie została zamieszczona krótka informacja na temat historii reklamy, która sięga tysiące lat w przeszłość. Ale zanim zaczniemy omawiać historię kilka słów wstępu na temat teorii reklamy. "Reklama to rozpowszechnianie pewnych informacji za pomocą np. napisów, plansz (plakaty, tablice), ogłoszeń w środkach masowego przekazu. Reklama najczęściej wykorzystywana jest w celu zwiększenia sprzedaży, wykreowania popytu na nowe towary, przekazania konsumentom informacji o dokonanych przez producenta zmianach w swoim wyrobie, kształtowania pozytywnego wizerunku firmy w oczach opinii publicznej. Wyróżnia się reklamę nakłaniającą do zakupu produktu oraz informującą o produkcie czy jakimś wydarzeniu (np. kulturalnym, sportowym). Popularną formą reklamy jest sponsorowanie - finansowe wsparcie przez firmy imprez, organizacji lub osób w sferze rozrywki, sportu, kultury itp. Reklamę uznaje się za najważniejsze narzędzie promocji."

Reklama starożytna

Jedną z pierwszych znanych metod reklamy była "reklama zewnętrzna", zwykle były to przyciągające wzrok napisy na ścianach budynków ale również szyldy kamienne lub terakotowe. Archeolodzy odkryli wiele takich znaków, najsłynniejsze w ruinach starożytnego Rzymu i Pompei. Taka reklama, odkryta w Rzymie, oferowała na przykład posiadłości do wynajęcia, inna natomiast, namalowana na ścianie w Pompejach, zwracała uwagę podróżnych na karczmę położoną w innym mieście.

Przykłady szyldów zdobiących karczmy

Człowiek na księżycu

Byk i gęba

Trzy wiewiórki

Reklama Średniowieczna

W średniowieczu popularna była bardzo prosta, ale zarazem efektywna forma reklamy. Kupcy zatrudniali tak zwanych "miejskich płaczków", którzy wykrzykiwali ceny towarów oferowanych przez kupców. Reklama drukowana nie odgrywała dużej roli, do czasu wynalezienia druku przez Gutenberga w 1445 roku. Od tej pory drukarnie, a później i kupcy, używali małych ulotek do reklamowania swoich produktów. Ulotki te często zawierały symbole charakterystyczne dla członków danego cechu czy przewoźników, były one również rozwieszane na ścianach jako plakaty reklamowe. Ta forma reklamy przetrwała bardzo długo, bo aż do początków wieku XIX

Reklama czasomierzy firmy Elgin 1872 rok

Reklama poziomej maszynki do lodów patentu Tingley'a 1872 rok

Nowa era reklamy

Na lata 80 XIX wieku datuje się początek nowej ery reklamy. Nowe metody produkcji spowodowały duży wzrost sprzedaży i spadek cen dóbr konsumpcyjnych. Można przypuszczać, że telegraf jak i rozwój sieci kolejowej przyczyniły się do rozwoju handlu na szeroką skalę a co za tym idzie i rozwoju reklamy. Taka postać rzeczy spowodowała rozwój agencji reklamowych i wzrost ich aktywności.
Najszerzej reklamowanymi dobrami konsumenckimi, w tym czasie, były produkty medyczne. W 1893 roku, w samych tylko Stanach Zjednoczonych, ponad połowa ze stu firm produkujących produkty medyczne wydały ponad pięćdziesiąt tysięcy dolarów na reklamę.

Reklama nalewki ziołowej

Jednak około 20 lat później, większość z tych firm nie produkowała już wyrobów medycznych, ale jedzenie, mydło kosmetyki czy samochody. Firmy te zaczęły produkować dobra używając swoich marek. Jednymi z pierwszych takich firm to między innymi Ivory, Colgate, Wrigley czy CocaCola.

Przykładowe reklamy firmy CocaCola z:

1934 roku

1942 roku

1953 roku

1965 roku

Reklamowy "Boom"

W latach 20 XX wieku agencje reklamowe zaczęły wykorzystywać możliwości radia. Poprzez swoje szerokie możliwości, reklama radiowa zaczęła docierać do szerokiej rzeszy odbiorców, którzy nie koniecznie musieli być wykształceni, czy nawet potrafić czytać.
Lata 50 to rozwój telewizji, która stała się medium numer jeden w przekazie reklamy. Obecnie reklamodawcy mogą prezentować jak używać ich produktu a także wywoływać emocje poprzez telewizję.
Reklamodawcy wydają obecnie miliony na swoje kampanie, choć nie zawsze są pewni czy te nakłady się zwrócą. Frank W. Woolworth powiedział kiedyś:

"Wiem, że połowa mojego budżetu na reklamę jest stracona.
Problem polega na tym, że nie wiem, która to połowa..."

Historia reklamy

Dzisiejsza reklama najczęœciej kojarzy się nam z telewizyjnymi migawkami ulotkmi czy z ulicznymi bilboardami.
Jednak geneza reklamy sięga początków istnienia pierwszych cywilizacji.Œwiadczš o tym chociażby znajdowane przez archeologów napisy na skałach, œcianach i na papirusach w starożytnej Fenicji, Babilonii, Egipcie, Grecji i Rzymie.

Rysunek przedstawia przykłady stosowanego pisma.

W Fenicjii - na skałach wzdłuż dróg wykonywane były rysunki przedstawiajšce różne produkty, na których odbywały się parady.
W Rzymie - na œcianach domów umieszczane były napisy informujšce o towarach i miejscach ich sprzedaży. Natomiast w ksišżce pt. " Ostatnie dni Pompei", autor przytacza napis znajdujšcy się na ówczesnej aptece, który œwiadczy o tym e reklama była krytykowana już w owym czasie, a który brzmiał brzmiał:
"To czego szukacie znajduje się obok, tu przyjdŸcie potem po lekarstwo".()W tym momencie można powiedzieć iż reklama krytyki się nie boi skoro była krytykowana już od samego poczštki i nie tylko przetrwała, ale stała się tzw. "bezosobowym bogiem".Innym przykładem krytyki reklamy jest dopisek znaleziony na œcianie "reklamowej" który brzmiał: "Iż dotšd nie runęłaœ, podziwiam cię, œciano, choć na tobie głupstw tyle szpetnych wypisano".

W starożytnoœci i œredniowieczu tzw. zachwalacze uliczni podawali informacje handlowe, zachwalali towary, targi, przy użyciu krzyku.
Znani rzemieœlinicy umieszczali swoje znaki na wykonywanych przez siebie naczyniach, wazach itp. Poniższy rysunek jest jednym z przykładów

W starożytnym Rzymie powszechne było pisanie epigramów, uroczystych mów, w których wychwalano władców. Władcy "reklamowali" się też sami poprzez organizowanie igrzysk, triumfalnych wjazdów po to by zadziwić, olśnić, wyolbrzymić swoje osiągnięcia.
Jeden z pierwszych sloganów reklamowych który przeszedł do historii brzmiał: " święto, którego nikt nie oglądał i nie będzie oglądał" (przypisywany jest samemu Cesarzowi). Hasło to, ze względu na jego wyjątkowość, można potraktować jako prekursorskie wobec praktyki współczesnej reklamy.

Zmiana prymitywnych napisów i głosów na łatwe do rozpowszechniania pisma i publikacji reklamowych, nastšpiła w 1441 roku kiedy to wynaleziono druku przez Gutenberga.
Pierwszš osobš, która skorzystała z tego wynalazku był księgarz Leopold Laubert, który w 1450 roku reklamował wydawane przez siebie ksišżki poprzez ulotkę.

W 1625 roku ukazało się pierwsze drukowane ogłoszenie w angielskim czsopiœmie.

W Polsce pierwszym wyspecjalizowanym czsopismem był wydawany od 1792 roku "Warszawski Ekstraordynaryjny Tygodnik wiadomoœci".
Za ojca reklamy amerykańskiej uważa się Benjamina Franklina, którego "Gazzete", ukazywała się od 1729 roku, opublikowała najwięcej ogłoszeń i miała największe nakłady w całej Ameryce.
Pierwsze biura ogłoszeń powstały na przełomie XVII i XVIII wieku w Anglii, Francjii i Holandii.
Pierwszš szkołš reklamy była "Page Davis Advertising School" w Ameryce w stanie Pensylwania w 1897 roku.
W Polsce nauka reklamy rozpoczęła się w 1925 roku w Wyższej Szkole Handlu Zagranicznego.

Największy rozwój reklamy nastąpił w XX wieku.Do rozwoju reklamy w ostatnim stuleciu przyczyniły się:
- warunki gospodarki kapitalistycznej;
- powstanie i rozpowszechnienie nowych mediów.
Jak nam wiadomo każdy przedsiębiorca, pragnie aby informacja o udzielanych przez niego usługach, produktach dotarła do jak największej ilości osób.
Możliwość taką stworzyły wczeœniej wspomniane media, najpierw prasa, potem radio i telewizja, a od niedawna Internet.
Uwolnienie rynku - przedewszystkim duża ilość firm sprawiły, że reklama stała się bardzo ważnym elementem działań marketingowych.
Po drugiej wojnie œwiatowej rozwój reklamy jest następstwem wytworzenia się rynku nabywcy z rosnšcš przewagš podaży nad popytem, został upowszechniony międzynarodowy marketing co w ostatnich latach doprowadza do globalizacji reklamy wywołanej rozszerzeniem rynku œwiatowego i globalnym zasięgiem przekazów reklamowych za poœrednictwem telewizji satelitarnej czy internetu.
Rozwój międzynarodowej reklamy do obecnego jej poziomu został wywołany i umożliwiony zawieraniem międzynarodowych transakcji na szerokš skalę, jak również poprzez rosnšcš konkurencję i wykorzystanie instrumentów międzynarodowego marketingu.
Przedmiotem międzynarodowej reklamy sš przedewszystkim produkty objęte programem penetracji obcych rynków oraz produkty przeznaczone dla turystów z własnego kraju, do których sš przyzwyczajeni.
Rozwój œwiatowego rynku powoduje, że coraz więcej produktów ma charakter międzynarodowy, do czego przycznia się internet, reklama satelitarna, a także emisja popularnych seriali telewizyjnych kształtujšcych, poza rozrywkš, okreœlony sposób życia i konsumpcji.
Jak widzimy rozwój technik informatycznych, komputeryzacja, a w końcu powstanie Internetu stworzyły zupełnie nowe możliwości. Idea jednak jest taka sama jak w starożytnym Rzymie: wzbudzić zainteresowanie klienta i nakłonić go do zakupu produktu, niezależnie czy będzie się to sprowadzać do wyłożenia gotówki, czy do "kliknięcia" myszą na stronie WWW.

Najważniejszy okres ewolucji reklamy rozpoczyna się wraz z powstaniem Stanów Zjednoczonych. Jednak udokumentowana historia reklamy ma 
blisko 5000 lat.
     Lud, który stworzyl wieżę Babel pozostawił po sobie najwcześniejsze dowody stosowania reklamy. Babilońska tabliczka z przed ok. 3000 lat p.n.e zapisana jest uwagami o sprzedawcy maści, pisarzu oraz szewcu. W późniejszym okresie odkryto również formy reklamy w Egipcie. Ci jednak posługiwali się papirusami. Niestety ogłoszenia zachowane na papirusie jedynie oferują nagrodę za odprowadzenie zbiegłego niewolnika. Grecy natomiast przekazywali informacje reklamowe formą ustną. Heroldowie wraz z muzykami wyśpiewywali obwieszczenia. Rzymscy kupcy również mieli zmysł reklamowy. W pochłoniętych popiołem Pompejach odnaleziono szyldy kamienne i terakotowe, reklamujące towary sprzedawane przez sklepy. Np. sklep rzeźniczy był oznaczony rzędem szynek. 
     Takie formy reklamy przetrwały do XVII i XVIII wieku. Były to czasy powszechnego analfabetyzmu, dlatego też karczmy były przyozdabiane łatwo rozpoznawalnymi godłami. Tym tłumaczy się pełne uroku nazwy dawnych szynków zwłaszcza w Anglii, takich jak: "Człowiek na księżycu" 
czy "Pod trzema wiewiórkami . W tym też państwie ustanowiono ograniczenia dotyczące szyldów. waża się je jako najwcześniejszą ustawę o reklamie, która zakazywała sięgania szyldami dalej niż osiem stóp poza budynek.  W wieku XVIII w Anglii, a dokładnie w 1740 roku pojawił się pierwszy zewnętrzny plakat drukowany, określany mianem boardingu. Drugim 
oprócz obrazkowych szyldów trwałym nośnikiem była gazeta. Dzięki wynalazkowi Gutenberga odmieniły się metody wymiany informacji na świecie. Jednak dopiero kilkadziesiąt lat po tym wydarzeniu William Caxton wydrukował pierwszą reklamę w Anglii - ulotkę z przepisem dotyczącym wskazówek dla duchowieństwa na okres Wielkanocny. Została wywieszona na kościelnych drzwiach, stając się pierwszą zewnętrzną reklamą w Anglii. Gazety jednak pojawiły się dużo poźniej. Powstały one z informatorów, sporządzanych odręcznie przez zawodowych pisarzy dla szlachetnie urodzonych i wszystkich tych, którzy chcieli być na bieżąco z wiadomościami. Pierwszą reklamą wydrukowaną w formie ulotki była broszura niemiecka z około 1525 roku reklamującą książkę wysławiającą zalety tajemniczego medykamentu. Biuletymy jednak pojawiały się dość 
nieregularnie. Z takich oto form przekazywania informacji powstały drukowane gazety. Pierwsza angielska gazeta zatytułowana "Weakly News of London" ukazała się w roku 1622. Pierwszy anons w gazecie angielskiej zamieszczono w 1625 roku. Pierwowzorem dzisiejszych drobnych ogłoszeń zamieszczanych w prasie były anonsy stosowane ponoć przez duchowieństwo, dotyczących poszukiwania pracy i pracowników.Kandydat szukający stanowiska kościelnego zamieszczał ogłoszenie w którym określał swoje kwalifikacje, natomiast ktoś, kto dysponował wolnym stanowiskiem zamieszczał ogłszenia, w którym określał  swe wymagania. Takie ogłoszzenia były nazywane siquis.Wszelkie dotychczas opisane formy reklamy są niczym w porównaniu do form jakie powstaly w Stanach Zjednoczonych. Historia reklamy w Stanach Zjednoczonych jest niepowtarzalna. Zaistniała wraz z wejściem tego kraju w epokę największego wzrostu gospodarczego i społecznego. Szybki rozwój między innymi komunikacji, demografii, wyzalazków i produkcji spowodował również szybki rozwój przekazywania informacji. 
Powstawały setki gazet. W końcu XIX wieku publikowano ich już około 1000 jak się szacuje   o łącznym nakładzie 10 milionów egzemplarzy. 90% z nich stanowiły tygodniki wydawane w stolicy hrabstwa, zawierające wiadomości lokalne i rolnicze. Dużym powodzeniem cieszyły się szczególnie 
po wojnie secesyjnej pisma religijne. Czasopisma w postaci znanej nam dziś narodziły się w ostatnich trzech dziesięcioleciach XIX wieku. Tak znaczny wzrost prasy tłumaczy się szybkim zmniejszaniem analfabetyzmu. W roku 1870 największą grupę reklamodawców stanowili producenci środków medycznych sprzedawanych bez recepty. Po wojnie secesyjnej miliomy mężczyzn z Północy i Południa wracało do domów w stanie wycieńczenia z powodu ran i trudów wojennych. Jedyną formą dostępnej 
pomocy medycznej była dla nich butelka tekiego leku. W rezultacie pod koniec XVII wieku w mediach dominowały reklamy farmaceutyków, a ich rzekome cudowne działanie nie mające pokrycia w rzeczywistości, nadwyrężyło dobre imię branży reklamowej. Czasopisma były najprostszym sposobem propagowania wyrobów wytwórcy. Pierwszym artykułem, który podążył tą drogą były płatki 
śniadaniowe firmy Quaker Oats. Rychlo dołączyło do nich wiele innych.
 Reklama miała również ogromne znaczenie w początkach masowej produkcji. W 1913 roku Henry Ford postanowił obniżyć koszty swoich samochodów, wytwarzając je ze standardowych części dostarczanych robotnikom na taśmie montażowej. Produkcja masowa umożliwiała 
wytwarzanie niezliczonych wyrobów, których loszty masowy konsument był w stanie pokryć i o których dowiadywał się dzięki reklamom. W owych czasach pojawiali się niuczciwi sprzedawcy reklamujący swoje produkty niezgode z ich działaniem. Fala powszechnego oburzenia 
spowodowała, że Kongres w 1906 roku uchwalił Ustawę o czystej żywności i lekach, pierwszą ustawę federalną mającą na celu ochronę zdrowia publicznego, a jednocześnie pierwszą ustawę będącą narzędziem nadzoru nad reklamą. Kongres idąc dalej uchwalił również Ustawę o Fderalnej 
Komisji ds. Handlu (Federal Trade Commission  FTC), w celu obrony przedsiębiorcy przed bezwzględnym postępowaniem konkurencji. Z czasem FTC rozszerzyła swój zakres działania o ochronę społeczeństwa przed reklamami kłamliwymi i wprowadzającymi w błąd. Powstawało wiele klubów i
 zrzeszeń związanych z reklamą. Zaczęły pojawiać się agencje reklamowe, które miały wielki wpływ na dalszą ewolucję reklamy.Wybuch I Wojny Światowej spowodował odnalezienie nowych zastosowań dla reklamy. Agencje reklamowe porzuciły sprzedaż towarów na rzecz
 wzmocnienia uczuć patriotycznych, propagując sprzedaż obligacji rządowych, zachęcając do oszczędności oraz promując inne działania związane z wojną. Doświadczenia wojenne przekonały ludzi, że reklama może być tak samo użytecznycm narzędziem w rozpowszechnianiu idei jak i w 
sprzedarzy artykułów. Lata 20 rozpoczęły się wielkim kryzysem i zakończyły katastrofą. Pojawiły się w tym okresie nowe wynalazki. Jednym z nich było radio. Urządzenie to cieszyło się wielką popularnością. Reklama również i w tym medium znalazła swoje miejsce. Rosnąca liczba sprzedanych odbiorników powodowała, że radio było znakomitym sposobem na dotarcie do klienta. Radio zyskało rangę 

gólnokrajowego nośnika reklamy dopiero po wystąpieniu prezydenta F. D. Roosevelta, kiedy to w marcu 1933 r. wygłosił pierwsze w dziejach orędzie inauguracyjne transmitowane przez radio. 
Ta audycja pokazała jaką siłę poruszenia narodu dysponuje radio.W latach 30 uchwalono dwie ważne ustawy. Pierwszą w 1936 r -Ustawę Robinsona I Patmana w sprawie ochrony drobnych kupców przed 
nieuczciwą konkurencją wielkich sklepów o dużej sile nabywczej. Prawo to obowiązuje do dziś. Druga nosiła nazwę Ustawy Wheelera i Lea (1938), nadając FTC bardziej bezpośrednią i rozległą władzę nad reklamą. Wybuch drugiej wojny światowej spowodował spadek reklamy komercyjnej. Wiele przedsiębiorstw pragnęło utrzymać renomę i markę firmy. Z reklam uczynili zatem formę usług na rzecz społeczeństwa. Np. Goodyear Tire&Rubber Company doradzało jak dbać o opony w dobie 
powszechnego niedoboru. Reklama odegrała ogromną rolę w wojnie. W styczniu 1942 roku powstała Wojenna Rada ds. Reklamy. Zadaniem tej organizacji było niesienie pomocy rządowi w mobilizowaniu narodu do walki o zwycięstwo. Wysiłki Wojennej Rady ds. Reklamy dawały tak 
znakomite rezultaty że prezydent Roosevelt nalegał przed śmiercią, by kontynuowała ona swą pracę w okresie pokoju. W 1945 r. organizacja została przemianowana na Radę ds. Reklamy. 
      Reklama od 1950 do 1975. Okres ten stał pod znakiem przekształcenia się telewizji z ciekawostki techniczej w instytucję społeczną. W latach 50 taśma wideo, kolorowe programy telewizyjne oraz ulepszona produkcja uczyniły z telewizji główny nośnik reklam na skalę światową. Zasługę 
wykorzystania po raz pierwszy reklamówek telewizyjnych jako instrumentu polityki amerykańskiej przypisuję się Rosserowi Reevesowi. W 1960 roku podczas kampanii wyborczej Dwighta Eisenhowera w serii jednominutowych filmów Reeves przemienił nieporadnego, nazbyt powściągliwego 
kandydata w sympatycznego "człowieka z Abilene"W 1956 roku Departament Sprawiedliwości postanowił, że agencje reklamowe mogą negocjować opłaty z klientami zamiast, jak poprzednio, 
pobierać ustaloną prowizję w wysokości 15% bez względu na środek przekazu. Dało to bodziec do prowadzenia firm o węższej specjalizacji. Nastąiło kilka zmian. Zaczął się liczyć głos konsumentów. Kongres uchwalił ustawę ograniczającą umieszczania tablic reklamowych przy autostradach. 
Wprowadzono zakaz reklamy papierosów w telewizji. FTC uchwaliła, że reklamodawcy, którym udowodniono wygłaszanie fałszywych lub mylących twierdzeń, mają obowiązek zamieszczania sprostowań. Reklama Prorównawcza została uznana za dopuszczalną rormę reklamy. Wraz z nadejściem telewizji podupadało radio. Telewizja przeobraziła życie Amerykanó, a w konsekwencji także świat reklamy.Lata 80 stanowiły okres istotnych przemian w społeczeństwie amerykańskim. Wiele z nich znalazło swe odbicie w reklamie. Najważniejsze zmiany tego okresu to rozwój techniki oraz zróżnicowane systemy łączności. Były one brzemienne w skutkach dla reklamy. Zwiększyła się wiedza na temat badań rynku i poznano lepiej psychologię zachowania konsumenta. Reklamodawcy zaczynają odchodzić od określenia odbiorców w kategoriach gospodarstw domowych czy wielkości, lecz posługują się cechami demograficznymi oraz liczbą osób najczęściej używających konkretnych produktów. Prawdopodobnie największym długotrminowym dziedzictwem lat 80 jest filozofia określona hasłem "kup teraz, zapłać poźniej", które przeniknęła do każdej sfery życia w Ameryce. Lata 90 to okres komputerów, interntu, i telefonii. Powstają nowe formy reklamy. Większa wiedza o funkcjonowaniu mózgu daje możliwość lepszej manipulacji i perswazji informacją niż w latach wcześniejszych. Jednak o tym będzie następny artykuł.


Bibliografia:
J.Thomas Russel, W.Ronald Lane  "Reklama według Ottona Kleppnera"

Reklama to najstarszy instrument promocji. Najwcześniejsze dowody stosowania
       reklamy datuję się na ok. 3000 rok p.n.e czyli 5000 lat temu, a była to gliniana tabli-
       czka babilońska zapisana uwagami o sprzedawcy maści, pisarzu oraz szewcu. Rekla-
ma jest nieodłącznym elementem większości ludzi. Wywołuje ona wiele kontrowersji. 
Zarzuca się jej, iż jest niepotrzebym kosztem jaki konsumenci muszą ponościć płacąc
 wyższe ceny. Powszechnie uważa się, że reklama zaśmieca środki masowego prze-
kazu. Zarzuty padają również na techniki jakimi posługują się ich twórcy. Ma ona 
przeogromny wływ zarówno na dorosłych jak i na dzieci. Dowodem tego jest bada-
nie jakie przeprowadzono na dzieciach. Zadano im pytanie: Jaki byłby świat, gdyby
 przyszedł czarodziej i sprawił, że nie byłoby reklam? Większość z nich odpowiedzia-
ła , że poprosiłaby czarodzieja, aby jak najprędzej odczarował świat. Trzeba się
 przyzwyczaić że nadacy reklam będą nas dalej urabiać, przyzwyczajać do określonych 
zachowań i wyborów, tworząc w nas konsumpcyjne nawyki. 
Na mojej stronie spróbuję przedstawić początki reklamy, techniki jakimi się posługuje, 
najlepsze i najgorsze reklamy, jakie cechy powinna posiadać skutecza reklama, oszustwa i 
wpadki ich twórców i wiele innych związanych z tą tematyką. Jeśłi ktoś chciałby zamieścić na 
mojej stronie jakiś ciekawy artykuł to proszę o kontakt mailowy.

 Hierarchia efektów reklamy - model Lavidge'a I Steinera, zakładający,  iż reklama wywiera wpływ na klienta etapami - 
najpierw przez  dostarczenie wiedzy o produkcie, następnie przez zmianę postawy i  poglądów odnośnie produktu, 
wreszcie skłonienie klienta do zakupu.
Lay-out - układ graficzny ogłoszenia prasowego, określający wzajemne  propozycje i położenie ilustracji, tekstu, nagłówka i sloganu.
 Mnożnik mediów - efekt synergii, polegający na zwiększonej efektywności  reklamy pojawiającej się równocześnie w 
dwóch różnych środkach masowego  przekazu.
Modele ekonometryczne - modele prbujące wyjaśnić osiągniętą wielkość  sprzedaży za pomocą zmiennej wielkości 
środków przeznaczonych na  reklamę, zmian cen, poziomu wydatów reklamowych konkurentów itp; jedna  z metod pomiaru skuteczności reklamy.
Siatka FCB - model obrazujący, jak działa reklama w zależności od  stopnia zaangażowania konsumenta w zakup oraz charakteru w reklamie  argumentów a9racjonalnie, emocjonalnie); w ramach sitki FCB rozróznia  się reklamę; informacyjną; emocjonalną, tworzącą nawyk oraz dającą  satysfakcje.
Slogan reklamowy - krótkie sugestywne hasło streszczające obietnicę  firmy, wykorzystywane przez nią jako znak 
identyfikujący daną markę.
Test kinowy - (zwany też testem Schwerina) metoda pomiaru skuteczności  reklamy na podstawie zmian preferencji 
nabywców dla marek; przed  projekcją zaproszeni do kina konsumenci podają swoje preferencje,  następnie oglądają reklamy, a po projekcji pada pytanie o zmiany  zakupu; następnie porównuje się odpowiedzi z deklaracjami wstęp
Test preferencji - metoda badania skuteczności reklamy; porównanie  wyników preferencji badanej marki, wyrażonych 
przez konsumentów  podzielonych na dwie grupy  w jednej przeprowadza się test ślepy  (opakowania porównywanych marek są pozbawione etykiet), w drugiej testuje się opakowania ze zidentyfikowaną marką.
Test rynkowy - porównanie wielkości sprzedaży danej marki w dwóch  obszarach geograficznych, różniących się jedynie intensywnością reklamy  lub jej treścią.
Unikatowa propozycja sprzedażowa - sformulowana przez Rossera Reevesa  teza, że reklama musi oferować jasno 
określone kożyści, być różna od  konkurencyjnych i na tyle przekonywająca, iż skłoni do działania wielu  konsumentów.
  Zmęczenie reklamą - efekt wielokrotnego kontaktu odbiocy z daną  reklamą; powoduje osłabienie jej skuteczności 
(konsument albo przestaje  zwracać uwagę na reklamę, albo zaczyna ona go drażnić).

---