Popyt, podaż, cena równowagi.

1. Pojecie popytu, prawo popytu, odchylenie od prawa popytu. Krzywa popytu.

1. Pojęcie popytu.

• Popyt - ilość dobra, jaką nabywcy są gotowi zakupić przy różnym poziomie cen (Dawid Belg)

• Popyt-jest relacja miedzy ceną dobra ( usługi) a jego ilością, którą konsumenci są skłonni i są w stanie nabyć w danym czasie, przy założeniu, że wszystkie inne czynniki wpływające na popyt pozostają bez zmian (ceteris paribus) (Zofia Dach)

• Popyt - założona odwrotna relacja między ceną dobra lub usługi a ich ilością, którą konsumenci są skłonni i są w stanie nabyć w danym odcinku czasu, przy założeniu, że wszystkie inne elementy charakteryzujące sytuację rynkową pozostaną bez zmiany (David Kamerschen)

• Popyt - to takie zapotrzebowanie na dane dobro, za które nabywca jest gotowy zapłacić ustaloną na rynku cenę, dysponując do tego odpowiednią sumą dochodu pieniężnego (Mieczysław Nasiłowski)

• Popyt - ilość dobra, jaką nabywcy są w stanie nabyć po określonej cenie i w określonym czasie (Roman Milewski)

• Popyt - przypadające na jednostkę czasu wielkości zapotrzebowania odpowiadające różnym ceną tego dobra (ceteris paribus) (Bogusław Czarny)

• Popyt - ilość dobra lub usługi, którą konsumenci chcą i mogą kupić (encyklopedia PWN)

• Popyt to zainteresowanie danym dobrem (ilość nabywana) przy danej jego cenie ceteris paribus i w danym czasie. Na popyt wpływają także czynniki niecenowe (Klimczak)

• Wielkość popytu (rozmiar popytu)-oznacza konkretną ilość danego dobra, jaką chce i może nabyć konsument przy konkretnej cenie.

1. Rodzaje popytu

• Popyt indywidualny - popyt zgłaszany przez danego nabywcę: gospodarstwo domowe lub przedsiębiorstwo.

• Popyt rynkowy (zbiorowy) - jest sumą popytów indywidualnych, zgłaszanych przez poszczególnych nabywców danego dobra., Przy różnych możliwych cenach tego dobra.

• Popyt globalny-na wszystkie dobra i usługi, lub ich określone grupy, ze strony wszystkich nabywców.

• Popyt efektywny - tzn. taki, przy którym chęć nabycia towaru poparta jest posiadaniem odpowied­niego ekwiwalentu.

• Popyt potencjalny - oznacza pra­gnienie nabycia określonego dobra nie poparte możliwościami dochodowymi. W przypadku poprawy sytuacji dochodowej nabywcy lub spadku cen popyt potencjalny może się przekształcić w popyt efektywny.

• Popyt funkcjonalny - wynika z cech jakościowych danego dobra — jest funkcją jego wartości użytko­wej.

• Popyt niefunkcjonalny - wynika z oddziaływania tzw. efektów zewnętrz­nych na użyteczność. Oznacza to, że użyteczność danego dobra może się zmie­niać w zależności od zachowania się innych konsumentów.

• Popyt spekulacyjny - wiąże się z oczekiwaniami, co do kształtowania się cen w przy­szłości.

1. Prawo popytu - graficzne przedstawienie i treść ekonomiczna:

Zależność między popytem a ceną jest na ogół zależnością odwrotną. Wzrost ceny powoduje spadek popytu, a spadek ceny powoduje wzrost popytu.







Występują też przesunięcia samej krzywej względem układu:




Przesuwanie zgodnie z kierunkiem krzywej - to ruch zgodny ze zmianą cen, przesuwanie się całej krzywej w poziomie uzależnione jest od innych czynników.

• Wzrost ceny z c₁ do c₂ powoduje spadek popytu z Q₁ do Q₂ i odwrotnie, spadek ceny z c₂ do c₁ powoduje wzrost popytu z Q₂ do Q₁. Poruszanie się po krzywej popytu w górę lub w dół jest graficznym odzwierciedleniem reakcji po­pytu na zmianę ceny.

• W miarę wzrostu ceny ilość danego dobra nabyta w danym czasie zmniejsza się przy założeniu ceteris paribus. I odwrotnie - w miarę spadku ceny zwiększa się ilość nabyta. Ta odwrotna zależność nabytej ilości danego dobra od jego ceny nosi nazwę prawa popytu (law of demand)

• Krzywa popytu obrazuje zależność między ceną a rozmiarami zapotrzebowania przy innych wielkościach niezmienionych. Ilustruje ona graficznie, przy założeniu ceteris paribus, zależność między ilością danego dobra nabytą w danym czasie na danym rynku a jego ceną.

• Reakcję wielkości popytu na zmianę ceny analizujemy posuwając się wzdłuż krzywej popytu, w dół, -gdy cena spada, w górę, gdy cena rośnie.

• Jeśli na popyt maja wpływ czynniki pozacenowe, to w zależności od kierunku ich zmian - mogą one powodować przesuwanie się krzywej popytu bądź w lewo, ( gdy popyt maleje), bądź w prawi, ( gdy popyt rośnie).

1. Przesunięcie krzywej popytu :

• W prawo, w górę, gdy popyt przy danej cenie rośnie

• W lewo, w dół, gdy popyt przy danej cenie maleje.











1. 
   Zmiana cen uruchamia:

• Efekt substytucyjny polega na tym, że w wyniku zmiany ceny nabywcy zakupują więcej substytucyjnych dóbr relatywnie tańszych, a mniej dóbr relatywnie droższych.

• Efekt dochodowy-polega na tym, że w wyniku zmiany cen następuje zmiana dochodu realnego nabywcy, co oznacza zmianę możliwości nabywczych.

1. Nietypowe reakcje popytu na zmianę ceny:

• Popyt może nie reagować na zmianę ceny, mówimy wówczas, że jest doskonale nieelastyczny albo sztywny. Dotyczy to dóbr, które zaspokajają niezbędne potrzeby i nie mają substytutów: trumny, sól, niektóre lekarstwa.




• Popyt reaguje na zmianę ceny krańcowo elastycznie - jest doskonale elastyczny. Jest to teoretyczna sytuacja rynku doskonałego. Przy cenie c₁ wyznaczonej przez rynek poszczególne przedsiębiorstwo może zrealizować (sprzedać) cała swoją produkcje. Przy cenie wyższej, np. c₂ przedsiębiorstwo nie realizuje ani jednej jednostki.










• Zmiany popytu i zmiany ceny mogą być jednokierunkowe, gdy wzrost ceny powoduje wzrost popytu, a spadek ceny spadek popytu. Popyt zachowuje się nietypowo, paradoksalnie. Wyróżniamy tu trzy przypadki:paradoks Veblena, paradoks Giffena oraz paradoks spekulacyjny.







1. Paradoks Giffena i inne osobliwości oraz zachowanie konsumenta:

• Paradoks Giffena - dotyczy dóbr, pod­rzędnych, których udział w ogólnych wydatkach jest wysoki. Wzrost cen tych dóbr powoduje spadek dochodów realnych; implikuje to wzrost popytu na te do­bra, gdyż mimo wzrostu ceny dalej są one relatywnie tańsze, co przy spadku dochodów realnych ma jeszcze większe znaczenie. Paradoks Giffena oznacza, że efekt dochodowy jest silniejszy od efektu substytucyjnego. Nabywcy nie zastępu­ją tych dóbr innymi, gdyż mimo wzrostu cen dalej pozostają one relatywnie tań­sze. Paradoks Giffena to zjawisko zwiększenia popytu na produkt, spowodowane wzrostem jego ceny; opisane przez bryt. statystyka Roberta Giffena na podstawie obserwacji popytu na chleb w Irlandii w XIX w.; Normalną reakcją na wzrost ceny powinno być zmniejszenie popytu — stąd paradoks; w teorii ekonomii paradoks Giffena tłumaczy się następująco: chleb jest dobrem podstawowym, udział wydatków na ten produkt był w dochodach Irlandczyków wysoki, dlatego wzrost cen chleba spowodował spadek dochodów realnych i uniemożliwił zwiększenie zakupów dóbr substytucyjnych; efekt dochodowy zmiany ceny był silniejszy od efektu substytucyjnego; dobro, które spełnia powyższe warunki, bywa nazywane dobrem Giffena.

• Sir Robert Giffen (1837-1910), statystyk brytyjski; zaobserwował, że wzrost cen wywołuje wzrost popytu — tzw. paradoks Giffen. Dobro Giffena to towar, na który popyt rośnie wraz ze wzrostem jego ceny i zmniejsza się wraz ze spadkiem jego ceny.

• Paradoks Veblena - dotyczy popytu na dobra prestiżowe, których konsumpcja zaspokaja potrzebę demonstracji statusu materialnego nabywcy. Ten efekt demonstracji rośnie wraz z ceną nabywanych dóbr. Powoduje to wzrost popytu wraz ze wzrostem ceny tych dóbr. Normalną reakcją powinno być zmniejszenie popytu. Posiadanie dobra luksusowego świadczy o wysokim prestiżu właściciela oraz dążeniu do tezauryzacji. Przykładem może być wzrost cen obrazów danego malarza, które powoduje zwiększenie popytu na te obrazy.









• Paradoks spekulacyjny - wiąże się z oczekiwaniami, co do kształtowania się cen w przyszłości. Jeśli panuje przekonanie, że cena w przyszłości nadal będzie rosła, to popyt rośnie mimo wzrostu ceny. Dotyczy to także spadku cen; przeko­nanie, że również w przyszłości ceny będą spadały, wpływa na spadek bieżącego popytu mimo spadku ceny.

• Efekt owczego pędu - oznacza, iż popyt na dane dobro wzrasta, dlatego, że inni konsumują to dobro. Oznacza on potrzebę utożsamiania się z innymi konsumentami i ich stylem bycia.




• Efekt snobizmu - oznacza, iż popyt na dane dobro maleje wskutek tego, że inni kupują to dobro. Oznacza on, zatem potrzebę wyróżnienia się, bycia ekskluzywnym, odmiennym od in­nych.




• Prawo Engla - dotyczy prawidłowości budżetów gospodarstw domowych; badał on jak zmieniają się wydatki rodzin, gdy ich dochody rosną. Wraz z wyższymi dochodami w ujęciu absolutnym coraz więcej przeznacza się na żywność w ujęciu absolutnym, natomiast w ujęciu relatywnym wydaje się coraz mniej a coraz większe (w obu ujęciach) są wydatki kształcenie, samochody i oszczędzanie.

2. Pojecie podaży, prawo podaży, krzywa podaży.

1. Pojęcie podaży.

• Podaż - ilość dobra, jaką sprzedawcy są w gotowi zaobserwować przy różnym poziomie ceny (David Begg)

• Podaż - zaoferowanie dobra przez producenta lub sprzedawcę na rynku (Mieczysław Nasiłowski)

• Podaż - ilość dobra zaoferowana przez producentów do sprzedaży po danej cenie w określonym czasie (Roman Milewski)

• Podaż - ilość dobra w jednostce czasu oferowana na rynku przy różnych wysokościach ceny (ceteris paribus) (Bogusław Czarny)

• Podaż - założona relacja między ilością dobra, którą producenci są skłonni oferować w danym odcinku czasu, a ceną, przy założeniu, że inne zjawiska na rynku nie ulegną zmianie (David Kamerschen)

• Podaż - jest to ilość dobra oferowanego na sprzedaż w danym czasie, uzależniona od czynników cenowych i niecenowych. (Klimczak)

• Podaż w ujęciu teoretycznym jest to relacja pomiędzy ilością dóbr i usług dostarczonych na rynek, a ich cenami w określonym czasie.(Dach)

• Wielkość podaży- to konkretna ilość dóbr i usług, jakie producent jest w stanie wyprodukować i zaoferować do sprzedaży przy konkretnej cenie.(Dach)

1. Rodzaje podaży

• Podaż indywidualna-odnosi się do indywidualnego producenta

• Podaż rynkowa- wszyscy producenci danego dobra

• Podaż globalna- podaż wszystkich dóbr ze strony wszystkich producentów

1. Prawo podaży i krzywa podaży

Podaż, podobnie jak popyt, jest funkcją wielu zmiennych. Pierwsza z nich wynika z definicji - cena. Podaż i cena zmieniają się w jednakowym kierunku. Wzrost ceny powoduje wzrost podaży, spadek ceny - zmniejszenie podaży

1. Krzywa podaży

Ilustruje ona graficznie, ceteris paribus, zależność między ilością danego dobra oferowaną na sprzedaż a daną ceną.




Wzrost ceny z c₁ do c₂ powoduje wzrost podaży z Q₁ do Q₂ i odwrotnie, spadek ceny z c₂ do c₁ powoduje spadek podaży z Q₂ do Q₁. Dzieje się tak, dlatego, że wzrost ceny powoduje wzrost opłacalności produkcji, co motywuje producenta do zwiększenia rozmiarów podaży. Odwrotnie oddziaływuje spadek ceny.

2. Przesunięcie krzywej podaży

• w prawo, w dół, jeżeli przy danej cenie następuje wzrost podaży

• w lewo, w górę, jeżeli przy danej cenie następuje spadek podaży




1. Prawo podaży:

W miarę wzrostu ceny ilość danego dobra oferowana na sprzedaż rośnie i odwrotnie w miarę spadku ceny oferta sprzedaży zmniejsza się, ceteris paribus.

3. Proces odchodzenia od stanu równowagi na rynku. Cena równowagi.

1. Graficzne przedstawienie równowagi:




Wnioski:

1. P_e
popyt = podaży

2. P₁
podaż > popytu

3. P₂
popyt > podaży

Równowagę rynkową na rynku danego dobra interpretuje się jako punkt przecięcia krzywych popytu i podaży tego dobra - wyznaczający jedyną możliwą cenę - przy której ilość nabyta będzie równa ilości oferowanej na sprzedaż.

Występuje, gdy ilość dobra, którą kupujący chcą kupić po danej cenie jest równa ilości, którą sprzedający chcą po danej cenie sprzedać.

Punkt E nazywamy punktem równowagi rynkowej, a cenę, przy której dochodzi do zrównania wielkości popytu i podaży nazywamy ceną równowagi rynkwej.

Cena równowagi to cena, w kierunku której będzie zmierzał rynek konkurencyjny, i na poziomie której będzie pozostawał po jej osiągnięciu.

Stan równowagi to stan, gdy ilość którą konsument chce kupić jest równa ilości, którą producent chce sprzedać po danej cenie. Równowaga jest stanem idealnym.

1. Rownowaga rynkowa w praktyce.

- rekontrakt (recontract) - opisany przez F. Edgewortha. Rekontrakt polega na zawieraniu prowizorycznych umów co do cen i ilości między nabywcą i sprzedawcą. Umowy te nie są realizowane, jeżeli strony wstępnego kontraktu znajdą lepsze warunki. Zawieranie rekontraktów trwa dopóty, dopóki ani nabywca, ani sprzedawca nie mogą już zawrzeć lepszej umowy. W koncepcji Edgewortha przyjęto założenie, że czas poświęcony na badanie rynku i zawieranie wstępnych kontraktów jest darmowy, a więc że jest dobrem wolnym. W rzeczywistości czas jest dobrem rzadkim, którego poświęcenie oznacza utratę pew­nych korzyści. Nabywcy i sprzedawcy rezygnują niekiedy z badania rynku. My sami często w pośpiechu „wpadamy na zakupy", nie mogąc poświęcić czasu na odwie­dzanie kolejnych sklepów. Forma rekontraktu, jako sposób równoważenia rynku, może wystąpić na małych rynkach lokalnych (ongiś jarmarki, obecnie lokalne giełdy towarowe lub targi).

- giełda - forma wymiany jednorod­nego towaru między wieloma uczestnikami mającymi jednakowy dostęp do informa­cji jest giełda.

Przedmiotem obrotu giełdowego są:

1) surowce rolne: zboża, rośliny oleiste, ziarna kawy i kakao, bawełna i wełna,

2) surowce mineralne: ropa naftowa, miedź, cyna, cynk, aluminium czy srebro,

3) pieniądz i papiery wartościowe.

Cena równowagi na towar, w którego wymianie specjalizuje się giełda, jest ustalona przez maklerów pośredniczących między nabywcą a sprzedawcą. Nabyw­cy i sprzedawcy nie muszą więc kontaktować się z sobą, jak w rekontrakcie; nie muszą również sami zbierać informacji, ponieważ zajmuje się tym giełda. Uczestni­cy rynku składają zlecenia maklerom, którzy układają tabele popytu i podaży i od­czytują z nich cenę równoważącą oferty sprzedaży i zlecenia zakupu.

- przetarg (aukcja, licytacja) - forma równoważenia rynku, w któ­rej o kupno jednego towaru (np. dzieła sztuki, lokalu sklepowego) ubiega się wielu nabywców. Klienci, zgłaszając kolejno cenę, po której chcieliby nabyć towar, zo­stają „uporządkowani” według rosnącej ceny. Towar zostanie nabyty przez tego uczestnika przetargu, który może zapłacić taką cenę, jakiej nie akceptują już pozo­stali uczestnicy. Będzie to cena równowagi w tym znaczeniu, że dobro występujące w jednym egzemplarzu zakupi jeden nabywca. Przetargi odbywają się również na parkietach giełd papierów wartościowych.

Przetarg jest taką formą równoważenia rynku, na którym nabywcy konkurują z sobą o dobro rzadkie. W innych formach mechanizm równowagi działa za pośred­nictwem konkurencji o nabywców między producentami. Jeżeli bowiem wejście na rynek jest wolne, to mogą pojawiać się nowi sprzedawcy. Natomiast nabywcy w danym czasie dysponują ograniczonymi dochodami, które ceteris paribus określają barierę popytu.

2. Zadanie

Równowagę na rynku chleba w pewnej miejscowości wypoczynkowej naruszyło działanie dwóch czynników:

• Wzrost cen mąki

• Sezonowy wzrost liczby nabywców





Równowagę na rynku czekolady naruszyło działanie dwóch czynników

• Pogłoski na temat powodowania przez czekoladę zawału serca

• Spadek cen ziarna kakaowego na rynkach światowych





Szok- wyraźne przesunięcie krzywej podaży

4. Czynniki wpływające na popyt rynkowy.

1. Czynniki wyznaczające popyt.

• Głównym czynnikiem determinującym popyt jest cena danego dobra. Na popyt na dane dobro wpływają również ceny dóbr komplementarnych i substytucyjnych, dochód konsumenta, gusty konsumentów i inne czynniki.

• Zapotrzebowanie na dobra zależy od czynników ekonomicznych i pozaekonomicznych.

1. Czynniki pozaekonomiczne:

• Demograficzne - dobra i usługi potrzebuje zawsze jakieś społeczeństwo, więc od niego one zależą

• Socjologiczne - kulturowe, zwyczaje i tradycje narodowe, poziom kultury społeczeństwa

• Przyrodnicze - (szeroko rozumiane) panujące w regionie średnie temperatury, liczba pór roku

1. Czynniki ekonomiczne:

Ekonomiści dzielą czynniki wpływające na wielkość popytu na te, które wypływają ze strony konsumentów oraz na te, które wypływają ze strony producentów.

1. Czynniki wypływające ze strony konsumentów:

• Dochody realne konsumentów

• Podział dochodów pomiędzy gospodarstwa domowe

• Oczekiwania dotyczące zmian dochodów w przyszłości

• Indywidualne gusty i upodobania konsumentów (preferencje konsumentów)

• Liczba konsumentów tworząca wielkość popytu

1. Czynniki wypływające ze strony producentów, dostawców, przedsiębiorców:

• Cena danego dobra

• Ceny dóbr komplementarnych i substytucyjnych

• Przewidywania dotyczące zmian cen

• Wielkość i struktura oferowanych do sprzedaży towarów i usług

• Właściwości produktów i ich walory użytkowe

• Przedsięwzięcia mające na celu ułatwienia w sprzedaży (nawiązanie pozytywnych relacji z klientem) - reklama, pub lic relations

5. Czynniki określające rynkową podaż.

• cena towaru

• ceny innych towarów

• koszty produkcji (surowce, materiały, półprodukty, marże)

• ceny czynników produkcji

• zmiana surowców na rynku

• oczekiwania dotyczące zmian cen w przyszłości - czynnik spekulacyjny

• stan techniki i technologii

• cele przedsiębiorstwa

• zmiany liczby producentów w gałęzi (wzrost, spadek)

• zmiany rozmiarów przedsiębiorstw

• działalność regulacyjna państwa

• eksport i import

• sytuacja gospodarcza i polityczna

• zmiana struktury rynku-im mniejsza konkurencja tym mniejsza podaż

6. Mechanizmy kształtowania cen. Ceny wolne, o ceny regulowane.

1. Administrowanie cen

Administracyjne kształtowanie cen ( administrowane ceny). Siła ekonomiczna - ilość posiadanego kapitału. Silni mogą narzucać wolę słabszym. Istnieje możliwość dyktowania ceny.

Administrowane ceny są wynikiem

• Dominującej pozycji podmiotu na rynku ( monopol)

• Decyzji państwa ( dzięki jego sile politycznej)- w państwie centralnie kierowanym państwo może tworzyć ceny. Państwo może też kontrolować ceny- tu państwo sprawdza czy nie ma działań np. monopolistycznych.

1. Kształtowanie cen przez państwo

• Znajomość praw rynku przynosi korzyści mikropodmiotom gospodarczym. Najbardziej jest to widoczne na rynku konkurencji niedoskonałej, gdzie mogą one do pewnego stopnia wpływać na cenę i wielkość oferty rynkowej.

• Znajomość praw rynku umożliwia państwu korygowanie lub uzupełnianie mechanizmu rynkowego przez regulację cen i redystrybucję dochodów.

• Głównym argumentem przemawiającym za kontrolowaniem cen przez państwo jest zwiększanie dobrobytu przez czynienie niektórych dóbr bardziej przystępnymi z jednej strony i zapewnianiem producentom odpowiednich zysków z drugiej strony.

• Silna ingerencja w rynek kosztuje jednak państwo bardzo dużo, jak również nierzadko powoduje negatywne zjawiska w sferze jakości dóbr i usług oraz inwestycji w branżach.

• Rynek regulowany przez państwo może mieć uzasadnienie w szczególnych sytuacjach, np. w czasie klęsk żywiołowych. W normalnych warunkach gospodarczych może mieć jedynie zastosowanie w wyjątkowych przypadkach.

1. Gospodarka centralnie planowana

• W gospodarce centralnie planowanej państwo kształtowało ceny (nie biorąc pod uwagę popytu i podaży) zazwyczaj poniżej poziomu równowagi. Aby likwidować niedobory stosowano przymus, regulowano ceny czynników produkcji, dotowano przedsiębiorstwa i wprowadzano reglamentację.

• Stosowanie przymusu oznaczało wydawanie przedsiębiorstwom nakazów dotyczących ilości produkcji, wielkości zatrudnienia i płac maksymalnych. Nakazy określające górną wielkość zatrudnienia i płac miały na celu utrzymanie poziomu kosztów i zapobieganie przesuwania się krzywej podaży w lewo, a krzywej popytu w prawo.

• Jeżeli podaż miała być dostosowana do ceny niższej od ceny równowagi, to należało zapewnić producentom opłacalność produkcji.

• Ustalenie cen dóbr produkcyjnych na poziomie nie zapewniającym producentom opłacalności powodowało konieczność dotowania z budżetu państwa luz zmuszało do stosowania nakazów. Tak zwana liberalizacja, tj. zaprzestanie przez państwo ich ustalania. Liberalizacja cen była konieczna w celu uzdrowienia rynku, co przejawiało się głównie w zniknięciu niedoboru podaży (zlikwidowało to kolejki, czarny rynek itp.). Liberalizacja odbywała się stopniowo, by nie spowodować gwałtownego wzrostu cen.

1. Gospodarka rynkowa

• Najczęściej reguluje się rynki produktów rolniczych, które charakteryzują się dużymi wahaniami cen (producenci działają z opóźnieniem). Reguluje się również rynki przemysłu zbrojeniowego (popyt wytwarzany jest tylko przez państwo).

Do wyboru są dwie podstawowe metody:

• Wywieranie wpływu na ceny przez oddziaływanie na popyt i podaż ( zamówienia rządowe, zapasy buforowe, dotacje, podatki)

• Bezpośrednie ustalanie cen (ceny maksymalne i minimalne), ustalanie cen maksymalnych i minimalnych przez państwo, w warunkach gospodarki rynkowej należy traktować jak wyjątkowe działanie.

1. Ceny maksymalne

• Ceny maksymalne ustala się, aby uczynić dane dobro bardziej przystępnym dla nabywców. Najczęściej powoduje to niedobór podaży i pogorszenie jakości dobra.

• Cena maksymalna na poziome p max jest znacznie niższa od ceny równowagi rynkowej. Cenie maksymalnie regulowanej przez państwo towarzyszy zjawisko nadwyżki wielkości popytu ( w punkcie B) nad wielkością podaży ( w punkcie A). O dostępie do dóbr rzadkich decyduje wówczas nie cena rynkowa, lecz kryteria pozarynkowe (np. racjonowanie dóbr). Niedobór wielkości podaży sprzyja rozwojowi spekulacji.




1. Ceny minimalne

• Jest to cena, poniżej której dane dobro nie może być sprzedawane. Cena minimalna leży zawsze powyżej punktu równowagi rynkowej, wyznaczonego przez mechanizm wolnej konkurencji. Wprowadzenie cen minimalnych powoduje więc podwyżkę cen objętych nimi dóbr. Skutki takiej decyzji rządu są wielorakie. Wzrost ceny powoduje z reguły zmniejszenie się wielkości popytu oraz wzrost rozmiarów podaży ( w stopniu zależnym od elastyczności popytu i elastyczności podaży). Dla konsumentów operacja wprowadzenia cen minimalnych jest niekorzystna.

• Ceny minimalne ustala się, aby zapewnić producentom odpowiednio wysokie dochody umożliwiające późniejsze inwestycje itp. Najczęściej powoduje to nadwyżki danego dobra na rynku.

• Ceny minimalne w niektórych krajach są wyznaczane przez państwo, np. na mleko, przetwory mleczne lub zboża, w celu zapewnienia rolnikom opłacalności produkcji.




Jak wynika z wykresu, przy cenie minimalnej występuje nadwyżka wielkości podaży dóbr nad rozmiarami popytu na nie, której nie można sprzedać na normalnym rynku. Nadwyżkę tę musi kupić państwo, i pokryć koszty jej magazynowania, lub przeznaczyć np. na cele charytatywne, czy też - jak to możliwe - wyeksportować za granice.

Jeżeli wzrost ceny dobra B przy nie zmienionej cenie dobra A spowoduje spadek popytu na oba dobra, to dobra są komplementarne.

Jeżeli wzrost ceny dobra b przy nie zmienionej cenie dobra A spowoduje spadek popytu na oba dobra, to dobra te są komplementarne.

11

S

S

D

D

E - równowaga

nadwyżka

niedobór

---