Irena Obuchowska - Dzieci małe i duże
„O tym co wzrusza”
wiek przedszkolny to faza rozwojowa kiedy w umyśle dziecka miesza się fikcja z rzeczywistością. Zróżnicowana jest długość jej trwania. Jedynacy dłużej zostają w fazie fikcji, a rzeczywistości. Dziecko w tym wieku cechuje konkretność spostrzegania, ale potrafi porównywać, klasyfikować, od ok.4 rż dzieci rozumieją, że ludzie mają różne przekonania, różną wiedzę i intencję, a także różne uczucia
małe dzieci często wczuwają się w sytuację zwierząt, roślin, a nawet przedmiotów martwych, są w swoim współodczuwaniu spontaniczne, szczere i bezinteresowne, empatia łączy się w znacznej mierze z zachowaniem pomocnym, także altruistycznym. Kiedy dziecko empatyczne obserwuje kogoś znajdującego się w potrzebie, to odczuwa emocjonalny niepokój, uwalnia się od niego, gdy udzieli pomocy lub choćby tylko przeżyje współczucie, jeżeli udzielenie pomocy przyniosło drugiej osobie ulgę i radość wówczas dziecko doświadcza dobrych uczuć, empatia jest częściowo wrodzona
język matczyny - głos matki zwracającej się do niemowlęcia, powolne mówienie wysokim, lekko śpiewnym głosem, z przesadną intonacją, jest idealnie dostosowany do zdolności słuchowych małych dzieci, upodobanie do matczynego języka powstaje w życiu płodowym, jest klarowny i melodyjny
dzieci tęsknią, bo jest to wrodzona potrzeba, która jest nasilona u dzieci ze względu na ich zależność od otoczenia, im młodsze dziecko doświadczy zerwania więzi, tym głębsze pozostają psychiczne rany, więź z matką jest najsilniejsza, początkowo ma charakter symbiotyczny, u dzieci młodszych z tęsknoty zostaje zakłócony rytm snu i czuwania, występują zakłócenia w przyjmowaniu pokarmu, może nadmiernie się przywiązać dziecko do maskotki, u dzieci starszych tęsknota obejmuje uczucia, zachowania ale i myśli, dzieci snują fantazje, niekiedy wyzwalające lęk, niekiedy radość oczekiwania, nastolatki lepiej radzą sobie z tęsknotą, ale ta ma wymiar bardziej egzystencjalny, tęsknią za pełnią i sensem życia, tęsknota wynika z pragnień
Babcia: wspaniały dar dzieciństwa, są na ogół bardziej cierpliwe niż matki, dzieci szybciej i spokojniej przy nich zasypiają, łatwiej przyznają się do przewinień i mają dla wnuków więcej czasu, babcia jednak ma kilka grzechów: przekarmianie dziecka, nadmiar prezentów, rozpieszczanie wnuków, dziadkowie budzą szacunek i podziw, słowa dziadka są szczególnie ważne, przestrogi skuteczne, często łączy ich z wnukiem wspólna tajemnica, babcie częściej skupiają się na indywidualnym rozwoju dziecka niż normatywnym, na którym skupiają się matki
Dwa typy młodzieży można wyróżnić: 1) młodzi ludzie, którzy mniej lub bardziej egoistycznie realizują swoje ambicje, apetyt na życie, nikogo nie krzywdzą, pomagają innym, zachowują się asertywnie, dbając by nie urazić innych 2) spotkała ich Obuchowska na konferencji, byli wolontariuszami
„O tym co zadziwia”
w 3 ostatnich miesiącach ciąży narząd słuchowy oraz ośrodki słuchowe w mózgu dziecka wykazują aktywność, głos matki bardziej słyszalny, dziecko ma zdolność różnicowania, zapamiętywania dźwięków
małe dziecko uczy się słów łącząc usłyszane słowa z konkretnymi osobami czy przedmiotami, niekiedy maluchy popełniają błąd , który nazywa się nadgeneralizacją - dziecko nadmiernie generalizuje nazwy, przenosi je na obiekty odległe od tych, którym dana nazwa przysnuje, częściej popełniają ten błąd gdy same mówią, inna cechą mowy małych dzieci jest wymyślanie nowych słów, gdy dziecko nie zna słowa właściwego, półtoraroczne dziecko posiada słownik liczący 50 słów, a rozumie dwa razy tyle, zaraz potem następuje eksplozja nazywania i 6 -letnie dziecko dysponuje słownikiem liczącym ok. 14tys słów
„straszne dwulatki” - wiek, w którym dziecko dąży do autonomii, dziecko szybko rośnie, zwiększa się jego masa, dojrzewa tkanka mózgowa, rozwija się poczucie własnego Ja
Kiedy dziecko zaczyna się samo poruszać zwiększa się jego dostęp do świata, coraz więcej i dokładniej spostrzega i skupia uwagę
Bywa, że sprzeciw dziecka uzewnętrznia się wyłącznie na poziomie werbalnym - jest tak przy łagodnym systemie wychowawczym, bliskiej więzi w rodzinie, przy zrównoważonym, mało ekspresywnym temperamencie dziecka. Często dorośli swoim zachowaniem wzmagają u dziecka potrzebę przeciwstawienia się, silne wybuchy złości występują u dzieci źle wychowywanych, które przyzwyczaiły się do natychmiastowego ustępstwa ze strony dorosłych i spełniania każdej zachcianki, dziecko krzyczące najlepiej zostawić samego i wyjaśnić dlaczego nie otrzymało tego co chciało
Dystansowanie się, czyli oddalanie od siebie trudnej chwili może przyjąć różne formy, dzieci najczęściej starają się uciec od problemu fizycznie albo w fantazję, starsze dzieci uciekają w rozmaity sposób - puszczają głośną muzykę, wagarują, sięgają po używki
Dzieci reagują spontanicznie, żywiołowo , emocjonalnie i bezpośrednio, z wiekiem jednak rozwija się myślenie racjonalne. Dziecko przychodzi na świat ze zdolnością do wyrażania emocji, początkowo najprostszych. Na naukę i rozwój emocji wpływają rodzice, środowisko dziecka oraz wrodzona reaktywność umysłu, czyli temperament. Dzieci najczęściej naśladują sposób reagowania rodziców
Badania wykazały, że większą aktywność w rozmowie wykazują dziewczynki, i zazwyczaj mówią mniej niż dorośli. „Monologowanie” - mówienie przed siebie
Magiczne myślenie charakteryzuje dzieci na przełomie 2 - 3 rż. Wynika to z braku wiedzy, połączone jest to z pragnieniami, z ciekawością poznania i zrozumienia świata. Myślenie konkretne oparte jest na tym co dziecko widzi, słyszy i odczuwa, szybko wzbogaca się o porównywanie, klasyfikowanie
Chłopcy lubią obrzydliwe rzeczy bo za ich pomocą prowokują reakcję protestu, zwracają na siebie uwagę
Dzieci dwujęzyczne potrafią różnicować dźwięki pochodzące z różnych języków od samego początku rozwoju mowy, dzieci te wykazuję wyższy poziom rozwoju umysłowego
Na barwę reaguje cały organizm człowieka, przy czym różne barwy oddziaływają na różnych ludzi, w zależności od temperamentu i doświadczeń. Wpływ barwy zależy także od tego, jak człowiek określoną barwę interpretuje, jakie ma znaczenie symboliczne dla niego
„O tym co niełatwe”
publiczne zawstydzanie dziecka wywołuje pozytywny skutek tylko w wyjątkowych sytuacjach i zazwyczaj przynosi więcej szkody niż pożytku, gdyż wyzwala w dziecku uczucie gniewu, a często i chęć zemsty. Wstyd pojawia się wcześnie, u dzieci 2 letnich jest już widoczny, dzieci uciekają przed wstydem - zasłaniają się, wchodzą pod kołdrę itd. U starszych dzieci wstydowi towarzyszy zaczerwienienie twarzy, a nastolatki wstyd ukrywają, maskują prowokacyjny zachowaniem. Od reakcji wstydu występującej w określonej sytuacji należy odróżnić wstydliwość jako względnie stałą cechę osobowości. To czego i jak się dziecko wstydzi zależy od wychowania w domu rodzinnym. Wstyd jest ściśle związany z poczuciem winy. Poczucie winy dotyczy oceny moralnej, jest głęboko zakotwiczone, a wstyd może występować z poczuciem winy, ale może też bez. U podstaw kształtowania się wstydliwości zazwyczaj znajdujemy nadmierne zawstydzanie małego dziecka, narażanie go na częste bycie oglądanym i ocenianym. Wstyd działa hamująco na aktywność dziecka, jego inicjatywę, odwagę bycia sobą, nasila nieśmiałość.
Trauma, czyli uraz psychiczny , przy powstaniu którego decydująca rolę odgrywa intensywność przeżytego zagrożenia. Niektóre dzieci reagują bezpośrednio na traumatyczne przeżycie, jednak są dzieci, których reakcja jest odroczona
Zdolność odróżniania dobra od zła nie zawsze jest błędem wychowawczym. Może wynikać także z patologii mózgu (defekt płatów czołowych). Może być następstwem uszkodzenia mózgu w wyniku wypadku, wady rozwojowej, infekcji czy zatruć. Sumienie może być słabo ukształtowane wskutek błędów wychowawczych, z sytuacji społecznej rodziny
Aleksytymia - postać zaburzenia emocjonalnego, brak emocji dla słów. Określenie stosowane dla osób, które nie potrafią słowami opisać własnych emocji, albo są ich nieświadome, albo nie SA w stanie uchwycić różnic między nimi. U dzieci łączy się to z trudnością w rozpoznawaniu emocji, ich opisywaniu, bladość uczuć , brak wyobraźni emocjonalnej oraz taki rodzaj myślenia, który pozbawiony jest uczuciowej barwy. Osoba unika konfliktów, niepamiętna swoich snów, ma ograniczone możliwość przezywania radości, szczęścia i miłości
Od drugiej połowy 1 rż. rozstanie z matką staje się trudnym przeżyciem. Dziecka ogarnia niepokój, lęk. Trzy fazy: 1) Protestu - głośny płacz, ogólny niepokój, 2) Rozpaczy - dziecko cichnie, płacz staje się monotonny i przerywany, dziecko pogrąża się w smutku, 3) Wyparcie - dziecko zachowuje się tak, jakby o matce zapomniało, sztywnieje przy przytuleniu
Agresywni chłopcy mają niższy poziom moralnego rozumowania, rzadziej dokonują moralnych ocen, okazują mniej empatii w mniejszym stopniu uwzględniają cudzego postępowania
Trzy pragnienia nastolatków: niezależność, miłość, sukces
Małe rozczarowanie jest reakcją bezpośrednią na zawiedzione oczekiwanie związane z jakimś spostrzeżeniem, średnie - reakcją na niezrealizowane, a upragnione działanie, duże - związane z kłamstwem dorosłych
Ważny jest ton naszego głosy (spokojny, ciepły i łagodny, bądź, jeśli trzeba, mocy i stanowczy), warto zastanowić się nad rodzajem pytania (czy nie jest wścibskie), pytanie musi zachęcać, skierować uwagę dziecka ku problemowi
Chwalenie dziecka jest sposobem wychowawczego oddziaływania, które ma na celu przekazanie informacji dziecku, że postępuje dobrze, jak też utrwalenie pożądanego zachowania. Nadmierne pochwały tracą na wartości. Dobrą zasadą jest udzielanie pochwał zastępczych w czasie podejmowania wysiłku. Nie należy porównywać dziecka. Przechwalenie dziecka prowadzi do egoizmu połączonego z dążeniem do sprostania pochwałom albo do egoizmu połączonego z lenistwem
Poprzez zabawę można uzyskać odreagowanie emocjonalnych napięć, wzmocnienie poczucia własnej wartości ale także krytyczne spojrzenie na siebie. Terapeutyczna zabawa uczy nawiązywania kontaktów, wytrzymywania i rozwiązywania konfliktów, sprzyja nauce pożytecznych nawyków, rozwija u dziecka empatię, otwartość i szczerość. Podczas zabawy ważna jest obserwacja i rozmowa Z dzieckiem
Należy przygotować dziecko do zmian jakimi jest nowa rodzina, a także uzyskać ich akceptację.
„O tym co niepokoi”
Przeżycia lękowe są różnorodne. Pierwotnym uczuciem był strach, który jest reakcją sygnalizującą realne zagrożenie, niebezpieczeństwo. Wraz z rozwojem cywilizacji rozwinęło się uczucie lęku - niepokoju. Lęk prowadzi do bierności, wycofania się z form aktywności, ale także do agresji. Atmosfera lękowa w rodzinie sprzyja konfliktom.
W Polsce stosowanie kar cielesnych jest częstą metodą wychowawczą, a osoby posługujące się biciem uzasadniają swoje postępowanie przekonaniem o jej skuteczności, brakiem kontroli nad swoim gniewem, a także tradycją. Osoby bite w dzieciństwie częściej biją swoje dzieci Skutki uboczne karania: tłumienie uczuć w stosunku do osoby karzącej, przenoszenie agresji na słabszych, poczucie winy prowadzące niekiedy do karania samego siebie, mogą być zaburzenia nerwicowe, psychosomatyczne. Karanie prowadzi do zahamowania twórczego myślenia.
Skutki utrudniania dziecku spokojnego wchodzenia w życie bywają różne. Zależą od rodzaju występujących utrudnień, siły biologicznej samego dziecka. Przestymulowanym niemowlętom zagraża opóźnienie rozwoju mowy (posługiwanie się nią). Mózg dziecka potrzebuje czasu na oswojenie się z nowymi bodźcami, czasu na ich zintegrowanie z poprzednimi doświadczeniami. Nadmiar wrażeń utrudnia integrację.
Nawyk narzekania kształtuje się już w dzieciństwie. Dzieci są świadkami tego co mówią dorośli, wsłuchają się w ich żale, skargi. Chłoną barwę emocjonalną otoczenia. Gdy atmosfera w domu jest taka dziecko często ucieka w marzenia, w wyobrażanie siebie istnienia czegoś nieistniejącego, w rożne zmyślenia i fantazje. Narzekania osłabia nadzieję.
Uczestniczenie dziecka w pracach domowych zależy w znacznej mierze od ustaleń rodzinnych.
Na początku okresu dojrzewania walczą ze sobą dwie sprzeczne tendencje: niezależności i potrzeba konformizmu, która wynika z pragnienia bycia akceptowanym przez rówieśników (rozwija empatię oraz uspołecznia, ale jest też niebezpieczeństwo - uleganie rówieśnikom) oraz z pragnieniem jak należy postąpić w określonej sytuacji, możliwość porównywania swoich problemów z cudzymi
Co wpływa na agresywne zachowania: zanieczyszczenie powietrza, hałas, przebywanie w tłumie, efekt przegrzania ( ale tylko początkowo)
Wściekłość to wielki gniew, któremu towarzyszy nadmierne pocenie się, często z objawami neurofizjologicznymi, a nawet utrata kontroli nad swoim zachowaniem. Z karami należy postępować ostrożnie. Kara nie uczy jak postępować. Prowadzi do kłamstwa i krętactwa
Dzieci są niezwykle wrażliwe na zjawiska atmosferyczne. Dzieci charakteryzujące się biernością wymagają pobudzania aktywności interesującymi zdarzeniami. Bierność ma często swoje źródło we wczesnym dzieciństwie, gdy rodzice tłumią ciekawość i aktywność dziecka. Stan nasilonej bierności, niezdolności do podejmowania decyzji jest nazywany abulią i jest to stan chorobowy, wymagający terapii. Zjawisko występuje to rzadko. Bierność bywa mylona z lenistwem, różni się od niego motywacją i zakresem występowania.
Nie wszystkie zachowania antyspołeczne są tożsame z agresją, którą zazwyczaj ujmujemy jako działanie intencjonalne. Zachowania antyspołeczne mogą wynikać z bezmyślności, braku odpowiedzialności, niekiedy z nieumiejętnościami poradzenia sobie w zbyt trudnej sytuacji. Czynniki ryzyka: wybuchowy temperament, objawy nadaktywności połączone z nieskupialnością uwagi oraz brak cierpliwości, poczucie niskiej wartości, niezrównoważeni emocjonalne, niezdolność do przyjmowania perspektywy innego człowieka, odbieranie świata jako zagrażającego. Także środowisko ma wpływ na zachowania antyspołeczne - atmosfera sprzeciwu, poczucie doznanej krzywdy i bezradności, używki.
Najskuteczniejszą metodą jest rozmowa z dzieckiem na temat obcych. Co jakiś czas należy dziecku o tym przypominać najlepiej podczas posiłku
Bliska więź z dzieckiem, znajomość jego zainteresowań i pragnień, otwarte mówienie o niebezpieczeństwach oraz rodzicielskim uzasadnionym niepokoju zazwyczaj skutecznie chronią dziecko przed nieprzemyślanymi zachowaniami.
Potrzeba posiadania wzorów istnieje nadal w każdym wieku. Jest mocno powiązana u nastolatków z poczuciem wspólnoty, a wraz nim z podziałem na my i oni. To poczucie wyzwala potrzebę zewnętrznego upodobania się. Moda na idola jest zmienna.
Płeć męska jest słabsza. Mniej z nich przezywa wczesne dzieciństwo. Niekorzystne jest dla nich tempo ich fizycznego o psychicznego rozwoju. Częściej ulegają traumatycznym przeżyciom, a rozstanie z rodzicami przysparza większego cierpienia. Dwukrotnie więcej mają zaburzeń emocjonalnych. Samotność emocjonalna - kiedy dzieci czują, że nikt nie ma dla nich czasu, samotność intelektualna - „nikt mnie nie rozumie”, samotność egzystencjalna - „wszystko jest bezsensu”
Przesłania wulgaryzmów: 1) Ordynarne, 2) demaskatorskie 3) sentymentalnie 4) badawcze 5) artystyczne
„O tym co warto wiedzieć”
W zakresie uczestniczenia w pracach domowych występują trzy modele: spontaniczny, systematyczny i mieszany. Najczęściej stosowany styl mieszany - jest to dobry sposób postępowania. Niekorzystne jest realizowanie odmiennych stylów przez rodziców. Model spontaniczny to włączanie dziecka od ok. 2rż. do uczestniczenia w czynnościach wykonywanych przez matkę. Ważne , aby chłopcy także uczestniczyli w pracach. Wskazane jest, aby od czasu do czasu spontaniczne zachowanie rodziców i dziecka wzmocnić sytuacją szczegółową (np. wyprawa do kina). Model ten dobrze funkcjonuje w rodzinach o silnej więzi uczuciowej. Model systematyczny dotyczy przemyślanego i wyraźnie określonego uczestniczenia dziecka w domowych obowiązkach. Najczęściej wprowadzany na początku wieku przedszkolnego. Efektywność wprowadzanego modelu zależy od osobowości rodziców i temperamentu dziecka.
6 m - dziecko przewraca się z pleców na brzuszek, z pleców na bok - 3 m, z brzucha na plecy - 5 m, siadają samodzielnie i pełzają - 8 m, raczkowanie - 9/10m, ok. roku stawia pierwsze kroki
Tu była metoda Affolter - nie rozpisuje
W przedszkolu przyjaźń łączy się z zaufaniem, ale zdarza się i zazdrość, wczesne przyjaźnie charakteryzuje tymczasowość, oparte są głównie o bliskość przestrzenną, konflikt najczęściej rozwiązywany poprzez wycofanie się z sytuacji konfliktu, dzieci w wieku szkolnym widzą konflikty jako wywołane przez jednego z partnerów, a do ich rozwiązania wystarczają przeprosiny. Etapy rozwoju relacji rówieśniczych: 1) wiek przedszkolny - asystowanie , jedno dziecko towarzyszy drugiemu, 2) 6-8rż - asystowanie, 3) 9-12rż - wzajemne porozumienie i przyjaźń, czyli bliskie, serdeczne stosunki oparte na życzliwości i zaufaniu
Kiedy małe dziecko nie czuje się bezpieczne najczęściej płacze. Jest to sygnał wołania o pomoc. W organizmie dziecka, które nie czuje się bezpieczne wydziela się kortyzol (hormon stresu), który jest odpowiedzią na nazbyt trudną sytuację. Jest on łatwo wykrywalny w ślinie i krwi. Kortyzol wpływa na przemianę materii, na system odpornościowy, na funkcje poznawcze i emocjonalne
Tutaj są rodzaje przywiązań. Są lipnie napisane. Myślę, że lepsze będą z Brzezińskiej. Pożyczę książkę i zeskakuję potem
Tutaj jest o Sherborn, o której chyba dużo wiemy;P
Właściwości w psychologii osobowości: 1) neurotyczność - emocjonalne zrównoważenie, 2) ekstrawersja - charakteryzuje ją poziom aktywności i zdolności do odczuwania pozytywnych emocji 3) otwartość na doświadczenia - wyraża się w ciekawości, tolerancji na nowość, niezależności 4) ugodowość - orientacja na altruizm, skłonność do pomagania, łagodność i szczerość 5) sumienność - cecha związana z wytrwałością i skrupulatnością, zamiłowaniem do perfekcjonizmu
Potrzeba ruchu (pobudzania okolic mózgu odpowiedzialnych za rozwój ruchowy) jest tak silna, że większość niemowląt między 6 a 8 mż przechodzi fazę autostymulacji: kołyszą się, podskakują, potrząsają główką, uderzają w poduszkę. Dzieci wychowane w instytucjach mają tę fazę przedłużoną, trwać może nawet lata
Dzieci zahamowane są częściej oceniane jako wrażliwe i delikatne, są lubiane za swój spokój, powściągliwość, dobrze się uczą, bo niewiele je rozprasza, chętnie pomagają innym, łatwo zyskują przyjaciół (wiernych), są stabilne w uczuciach. Dzieci niezahamowane są śmiałe i towarzyskie, są zdobywcze i przywódcze, ale to może przyczyniać się do niepożądanych zachowań, w tym zmienności, a nieraz i agresywności
Dyrektywne matki - takie, które zarzucają dziecko wskazówkami, jak należy postępować. Może prowadzić to do bierności i niekiedy podporządkowanie trwa całe życie, a może też nastąpić oderwanie od autorytetów zastanych i poszukiwanie nowych. Kierunek trzeci to protest przeciwko nadmiernej dyrektywności i w konsekwencji zachowania buntownicze o różnym czasie trwania, nasilenia i różnej jakości. Istnieje jeszcze 4 kierunek - ciągle oscylowanie pomiędzy dwoma biegunami: zależności i niezależności