Spożycie alkoholu jako czynnik ryzyka rozwoju migotania przedsionków
Migotanie przedsionków jest jedną z najpowszechniej występujących arytmii o stale rosnącej epidemiologii. Leży ono u podstaw około 45% epizodów zatorów mózgowych i ma znaczny wpływ na ogólne wskaźniki śmiertelności. Etiologia AF nie jest jeszcze dokładnie poznana, a związki przyczynowe zarówno z czynnikami kardiologicznymi (choroby zastawkowe, kardiomiopatie) jak i niekardiologicznymi (wiek, otyłość, bezdech senny, znaczne spożycie alkoholu) są słusznie podkreślane. Od dawna znany jest „powakacyjny zespół sercowy” wiążący się z epizodycznym dużym spożyciem alkoholu. Obecnie postuluje się, że nie tylko epizodyczne, ale również przewlekłe spożycie dużych ilości alkoholu może mieć wpływ na rozwój AF.
W styczniowym numerze Journal of the American College of Cardiology pojawiła się metaanaliza autorstwa Kodama i wsp. zbierająca wszystkie prace jakie ukazały się od lat sześćdziesiątych, a dotyczące współistnienia AF i spożycia alkoholu. Autorzy podkreślają, że ich celem było skupienie się na ewentualnym rozwoju migotania przedsionków w zależności od ilości spożywanego alkoholu. Przeszukując bazę Medline, odnaleźli 14 prac naukowych spełniających kryteria wyszukiwania.
Jest to pierwsze badanie, które w klarowny i systematyczny sposób ujmuje problem współistnienia AF z konsumpcją alkoholu. W jasny sposób uwidacznia się związek dużego spożycia alkoholu ze wzrostem ryzyka rozwoju choroby. Hipoteza taka może być wysunięta nawet pomimo heterogenności badań i różnego sposobu ich zaprojektowania. Część wniosków podyktowana jest prostymi spekulacjami na zasadzie „przyczyna-skutek”. Jedną z takich hipotez było założenie znanego faktu biologicznego, że spożycie alkoholu wpływa na rytm serca poprzez aktywację stymulacji adrenergicznej, stłumienie napięcia nerwu błędnego i bezpośrednio na metabolizm mięśnia sercowego oraz wywołuje różnokierunkowe zmiany w komórkach pobudliwych i przedsionków ( redukcję czasu refrakcji, ujemny efekt inotropowy). Drugą spekulacją było przyjęcie, że rozwój niewydolności serca spowodowany długotrwałym spożywaniem znacznych ilości alkoholu może prowadzić do rozwoju AF, zwłaszcza w mechanizmie kardiomiopatii rozstrzeniowej. Tak ujęte wyniki badania, w dość jednoznaczny sposób, pokazują zależność wystąpienia migotania przedsionków od spożycia alkoholu.
Pozostaje ustalić, czy rozwój migotania przedsionków w zależności od dawki alkoholu przybiera charakter zależności liniowej. Wyniki różnych badań stanowią, że taka zależność istnieje, co oznacza, że osoby pijące dużo alkoholu mają większe ryzyko rozwoju AF niż niepijące czy pijące umiarkowanie.
Należy podkreślić pewne ograniczenia wynikające z retrospektywnego charakteru badania. Po pierwsze definicja dużych dawek alkoholu jest różna w różnych badaniach. Również różnice etniczne mogą mieć wpływ na rozwój AF względem spożycia alkoholu. Brak też określenia rodzaju alkoholu oraz ewentualnego jego związku z dietą (np. śródziemnomorską), co stanowi o braku precyzyjności badania. Znaczenie wydają się mieć także inne, w niektórych badaniach pominięte, stany chorobowe współistniejące z AF jak bezdech senny czy cukrzyca. Poza tym wyniki niektórych badań mogą być nieco zafałszowane, ze względu na subiektywne ludzkie reakcje jak np. zmniejszenie przyjmowania alkoholu podczas uczestnictwa w badaniu oraz zatajanie przez pacjentów rzeczywistego spożycia alkoholu w badaniach ankietowych.
Reasumując, częste spożycie alkoholu w dużych dawkach jest związane ze wzrostem ryzyka rozwoju AF, jednak należy pamiętać o pewnych, wykazanych ułomnościach badania. Związek picia alkoholu w dużych dawkach ze wzrostem ryzyka rozwoju migotania przedsionków został wykazany jako linijna zależność. Do wykazania jednoznacznego związku i ustanowienia silnych przesłanek wskazujących na związek picia alkoholu ze wzrostem ryzyka rozwoju AF potrzebne są dalsze badania zmierzające w tym kierunku.
Bibliografia
1. JACC Vol. 57, No. 4, 2011 January 25, 2011:427-36