Spożycie alkoholu a ryzyko migotania przedsionków
Abstynencja od alkoholu jest najlepszym postępowaniem z uwagi na ryzyko wystąpienia migotania przedsionków.
Alcohol consumption and risk of atrial fibrillation: a meta-analysis. Kodama S, Saito K, Tanaka S, Horikawa C, Saito A, Heianza Y, Anasako Y, Nishigaki Y, Yachi Y, Iida KT, Ohashi Y, Yamada N, Sone H. J Am Coll Cardiol 2011 Jan 25;57(4):427-36.
Streszczenie
Kontekst kliniczny. Wyniki badań obserwacyjnych nad związkiem spożycia alkoholu z występowaniem migotania przedsionków są niejednoznaczne.
Cel. Celem metaanalizy była ocena ryzyka wystąpienia migotania przedsionków w związku ze spożyciem alkoholu.
Metody. Przeprowadzono systematyczny przegląd baz danych Medline (01.1966-12.2009) oraz Embase (01.1974-12.2009) z wykorzystaniem słów kluczowych dotyczących alkoholu i migotania przedsionków. Badania były włączane do metaanalizy, gdy zawierały dane dotyczące mierzalnych efektów wpływu nałogowego spożycia alkoholu na występowanie migotania przedsionków lub efekty te można było obliczyć na podstawie danych zawartych w publikacji. Metaanaliza objęła 14 badań. Efekt związany z wystąpieniem migotania przedsionków oceniono jako różnicę miedzy najwyższym a najniższym spożyciem alkoholu. Dla oceny związku pomiędzy spożyciem alkoholu a ryzykiem wystąpienia migotania przedsionków zastosowano analizę regresji liniowej oraz nieparametrycznej (spline regression).
Wyniki. Ryzyko względne wystąpienia migotania przedsionków przy najwyższym w porównaniu do najniższego spożycia alkoholu wynosiło 1,51 (95% przedział ufności: 1,31-1,74). W modelu regresji liniowej wykazano, że wzrost spożycia alkoholu o 10 g/24 h prowadzi do wzrostu ryzyka względne wystąpienia migotania przedsionków o 1,08 (95% przedział ufności: 1,05-1,10; R2=0,43, p<0,001). Regresja nieparametryczna również wykazała wzrost ryzyka wystąpienia migotania przedsionków związany ze wzrostem spożycia alkoholu.
Wnioski. Metaanaliza wskazuje, że abstynencja od alkoholu jest najlepszym postępowaniem z uwagi na ryzyko wystąpienia migotania przedsionków.
Komentarz
Migotanie przedsionków jest najczęściej rozpoznawanym zaburzeniem rytmu serca związanym z poważnymi powikłaniami - odpowiada za ok. 45% wszystkich udarów o etiologii zatorowej oraz zwiększa dwukrotnie ryzyko zgonu z przyczyn sercowo-naczyniowych. Przez długi czas zwracano uwagę na zależność wystąpienia pierwszego napadu migotania przedsionków z sobotnio-niedzielnym nadużyciem alkoholu, natomiast związek przewlekłego spożywania alkoholu z ryzykiem wystąpienia migotania przedsionków był zdecydowanie słabiej zbadany.
Przedstawiona metaanaliza potwierdziła liniowy związek między spożyciem alkoholu a wzrastającym ryzykiem napadu migotania przedsionków. Jest ona istotnym uzupełnieniem dotychczasowej wiedzy.
W wielu badaniach wykazano, że zależność między spożyciem alkoholu a umieralnością ma kształt krzywej U lub J, czyli picie niewielkich lub umiarkowanych ilości alkoholu wiąże się z mniejszą umieralnością niż abstynencja, natomiast duże spożycie alkoholu prowadzi do wzrostu umieralności.1 Z kolei populacyjna zależność miedzy spożyciem alkoholu a wysokością ciśnienia tętniczego i częstością występowania nadciśnienia ma charakter liniowy. Liczne badania nie wykazały jednak wzrostu ciśnienia przy niewielkim lub umiarkowanym spożyciu alkoholu. W niektórych nawet w porównaniu do abstynentów najniższe wartości ciśnienia stwierdzono u osób spożywających niewielkie ilości alkoholu. Duże spożycie alkoholu wiąże się natomiast z wysokim ryzykiem udaru mózgu, a dotyczy to zwłaszcza epizodycznego spożywania dużych ilości alkoholu w ciągu krótkiego czasu (binge drinking). Ponadto stwierdzono, że spożycie 30-60 g czystego etanolu prowadzi do ostrej reakcji presyjnej.
Alkohol osłabia działanie leków przeciwnadciśnieniowych, ale efekt ten można przynajmniej częściowo odwrócić w ciągu 1-2 tygodni, ograniczając jego spożycie o ok. 80%. U osób spożywających większe jego ilości (≥5 drinków dziennie) może dochodzić do wzrostu ciśnienia tętniczego po ostrym odstawieniu alkoholu i u takich osób częściej rozpoznaje się nadciśnienie tętnicze na początku tygodnia, jeżeli alkohol jest spożywany głównie w czasie sobotnio-niedzielnym.
Zgodnie z obowiązującymi wytycznymi European Society of Hypertension (ESH) pijącym alkohol mężczyznom z nadciśnieniem tętniczym należy zalecać ograniczenie jego spożycia do 20-30 g etanolu dziennie, a kobietom z nadciśnieniem - do 10-20 g etanolu dziennie.2 Należy ostrzegać pacjentów przed zwiększonym ryzykiem udaru mózgu związanym ze spożywaniem dużych ilości alkoholu w krótkim czasie.
Piśmiennictwo:
1. Costanzo S, Di Castelnuovo A, Donati MB, Iacoviello L, de Gaetano G. Alcohol consumption and mortality in patients with cardiovascular disease: a meta-analysis. J Am Coll Cardiol 2010; 55: 1339-47.
2. 2007 Guidelines for the Management of Arterial Hypertension: The Task Force for the Management of Arterial Hypertension of the European Society of Hypertension (ESH) and of the European Society of Cardiology (ESC). J Hypertens 2007; 25: 1105-87.