PROJEKT PHARE 2000
KRAJOWY SYSTEM SZKOLENIA ZAWODOWEGO

KOMPONENT 2
OPRACOWANIE ZBIORU KRAJOWYCH
STANDARDÓW KWALIFIKACJI ZAWODOWYCH

STANDARD Kwalifikacji ZAWODOWYCH

dla zawodu

TECHNIK DROGOWNICTWA

(311206)

(PROJEKT - DO UŻYTKU WEWNĘTRZNEGO)

Warszawa 2003

SPIS TREŚCI

WPROWADZENIE 6

SŁOWNIK POJĘĆ 7

1. Podstawy prawne WYKONYWANIA ZAWODU 9

2. syntetyczny opis zawodu 9

3. STANOWISKA PRACY 11

4. ZADANIA ZAWODOWE 11

5. SKŁADOWE KWALIFIKACJI ZAWODOWYCH 12

6. KORELACJA MIĘDZY ZADANIAMI ZAWODOWYMI
A SKŁADOWYMI KWALIFIKACJI ZAWODOWYCH 12

7. KWALIFIKACJE PONADZAWODOWE 13

8. SPECYFIKACJA KWALIFIKACJI OGÓLNOZAWODOWYCH,
PODSTAWOWYCH I SPECJALISTYCZNYCH DLA ZAWODU 15

Standard kwalifikacji zawodowych dla zawodu

TECHNIK DROGOWNICTWA (311206)

(PROJEKT)

AUTORZY

• dr inż. Władysława Maria Francuz,
  Centrum Pedagogiki i Psychologii Politechniki Krakowskiej

• mgr inż. Anna Kusina,
  Centrum Pedagogiki i Psychologii Politechniki Krakowskiej

KONSULTANT DS. METODOLOGII

• dr inż. Marian Piotrowski
  Instytut Technologii Eksploatacji w Radomiu

RECENZENCI

• dr inż. Wanda Grzybowska
  Zast. Dyrektora Instytutu Inżynierii Drogowej i Kolejowej Politechniki Krakowskiej

• mgr inż. Andrzej Królikiewicz
  Krakowskie Przedsiębiorstwo Robót Drogowych, rzeczoznawca Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Kolejnictwa w zakresie specjalności: nawierzchnie drogowe oraz technologie materiałów nawierzchniowych

EWALUATORZY ZEWNĘTRZNI

• mgr inż. Andrzej Nieuporany
  Polski Związek Inżynierów i Techników Budownictwa, Oddział w Krakowie

• mgr inż. Wenancjusz Marczyk
  członek Rady Głównej Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych,
  członek Wojewódzkiej Komisji Dialogu Społecznego przy Wojewodzie Małopolskim

• mgr inż. Anna Moskal
  nauczycielka przedmiotów zawodowych w Zespole Szkół Geodezyjno-Drogowych
  i Gospodarki Wodnej w Krakowie, uprawnienia do kierowania robotami drogowymi
  Nr WZDP/19/2001/Upr. 155/73

WPROWADZENIE

Na europejskim rynku pracy, gdzie istnieje swoboda przepływu kapitału, towarów, usług i siły roboczej, polityka zatrudnieniowa i edukacyjna wiąże się z pojęciami: współpraca, uznawalność, porównywalność i przejrzystość. Wynika stąd naturalna tendencja do opracowywania w różnych dziedzinach życia społecznego standardów krajowych i ogólnoeuropejskich, w tym standardów kwalifikacji zawodowych w dziedzinie zatrudnienia i szkolenia zawodowego.

Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej, uznając modernizację oferty szkoleniowej za niezbędną dla efektywnej aktywizacji zawodowej i społecznej obywateli, wspiera system edukacji ustawicznej, w szczególności osób bezrobotnych i zagrożonych bezrobociem. Departament Polityki Rynku Pracy zrealizował w latach 1993-1997 projekt pt. „Szkolenie Dorosłych” finansowany z pożyczki Banku Światowego, w wyniku którego została rozwinięta i zaktualizowana koncepcja Międzynarodowej Organizacji Pracy konstruowania modułów umiejętności zawodowych (ang.
Modules of Employable Skills). W ramach projektu opracowane zostały modułowe programy szkolenia dla zawodów i specjalności z 21 obszarów zawodowych.

W Narodowej Strategii Wzrostu Zatrudnienia i Rozwoju Zasobów Ludzkich w latach
2000-2006 zwraca się uwagę na konieczność podwyższania jakości oferowanych usług szkoleniowych, co można osiągnąć m.in. przez zastosowanie krajowych standardów kwalifikacji zawodowych. Strategia zakłada m.in., że na krajowych standardach kwalifikacji, wspólnych dla systemu szkolnego i pozaszkolnego, oparte będą programy nauki zawodu oraz system egzaminów zawodowych.

W latach 1998-2000 Departament Polityki Rynku Pracy zrealizował projekt finansowany z grantu Europejskiej Fundacji Szkolenia w Turynie oraz rządu Szwecji pt. „Analiza Potrzeb Szkoleniowych”. Rezultatem projektu była metodologia budowania standardów kwalifikacji zawodowych oraz projekty standardów kwalifikacji dla ośmiu zawodów: technik mechanik, pracownik komórek finansowo-księgowych, doradca zawodowy, pośrednik pracy, pracownik socjalny, pracownik administracji samorządowej, technik bezpieczeństwa i higieny pracy, pracownik ochrony.

Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej, przyjmując rozwój zasobów ludzkich za jeden z priorytetów postępu społeczno-gospodarczego, jak również odpowiadając na wyzwania wynikające z realizacji Strategii oraz budowania gospodarki opartej na wiedzy, kontynuowało powyżej wspomniane działania w ramach Projektu PHARE 2000 „Krajowy system szkolenia zawodowego”. W komponencie drugim tego projektu pt. „Opracowanie zbioru krajowych standardów kwalifikacji zawodowych opartych o analizę wymagań stanowisk pracy” zaprojektowano i udostępniono w bazie danych zbiór 40 krajowych standardów kwalifikacji zawodowych.

Standardy kwalifikacji zawodowych pozwolą na lepsze powiązanie treści kształcenia i szkolenia zawodowego z pracą zawodową i zachowanie określonej jakości oferowanych kursów, niezależnie od miejsca szkolenia. Stworzone zostaną także warunki sprzyjające powszechnemu uczestnictwu w edukacji osób, które opuściły system szkolny. Dla tych osób szczególnie cenne będzie uzyskanie możliwości uznawania umiejętności i kwalifikacji nabytych drogą nieformalną poprzez zdobywanie doświadczeń zawodowych w różnych miejscach wykonywania pracy. Umożliwią im to standardy kwalifikacji zawodowych, które są podstawą uznawania kształcenia nieformalnego.

Wprowadzenie standardów kwalifikacji zawodowych do systemu prawnego i organizacyjnego Polski będzie sprzyjać podniesieniu przejrzystości i jakości przygotowania zawodowego oraz porównywalności świadectw i dyplomów na europejskim, wspólnym rynku pracy. Również inne podsystemy społeczne (np. ubezpieczeń społecznych, wartościowania pracy itp.) mogą elastycznie i w zależności od potrzeb wykorzystywać standardy kwalifikacji zawodowych.

SŁOWNIK POJĘĆ

ZAWÓD	Zbiór zadań zawodowych wyodrębnionych w wyniku społecznego podziału pracy, wymagających od pracownika odpowiednich kwalifikacji zawodowych.
ZADANIE ZAWODOWE	Logiczny wycinek lub etap pracy w ramach zawodu o wyraźnie określonym początku i końcu. Układ czynności zawodowych, powiązany jednym celem działania, kończącym się określonym wytworem, usługą lub istotną decyzją.
ZADANIA TECHNOLOGICZNE	Dotyczą metod działania podejmowanych na własnym stanowisku pracy, ale wynikających z technologii pracy w przedsiębiorstwie. Są związane z technologią wytwarzania, technologią świadczenia usług, czy też sposobem wykonywania określonych procedur i operacji na stanowisku pracy.
ZADANIA ORGANIZACYJNE	Dotyczą organizacji i planowania pracy na własnym stanowisku, w relacji ze stanowiskami współpracującymi. Łączą zakresy prac z zakresami odpowiedzialności i samokontroli.
ZADANIA KIEROWANIA I WSPÓŁPRACY	Dotyczą współpracy w zespole pracowniczym, kierowania zespołem, organizowania pracy zespołu, współpracy z przełożonymi, kooperantami i otoczeniem przedsiębiorstwa.
ZADANIA KONTROLI I OCENY JAKOŚCI	Dotyczą samokontroli wykonanych prac lub świadczonych usług, kontrolowania pracy podległych pracowników, oceny jakości wyrobów i usług, obowiązków związanych z procedurami systemu zapewniania jakości w przedsiębiorstwie.
KWALIFIKACJE ZAWODOWE	Układ umiejętności, wiadomości i cech psychofizycznych niezbędnych do wykonywania zestawu zadań zawodowych.
UMIEJĘTNOŚĆ	Zdolność do wykonania czynności prowadzących do zrealizowania zadania zawodowego.
CZYNNOŚCI ZAWODOWE	Działania podejmowane w ramach zadania zawodowego i dające efekt w postaci realizacji celu przewidzianego w zadaniu zawodowym. Czynności mogą mieć charakter motoryczny lub intelektualny.
WIADOMOŚCI	Zestaw informacji i procedur działania niezbędnych do ukształtowania określonych umiejętności.
CECHY PSYCHOFIZYCZNE	Wrodzone lub nabyte cechy osobowości, talentu, charakteru i sprawności posługiwania się ciałem (zwłaszcza kończynami i receptorami wzroku, słuchu, dotyku, smaku itp.), niezbędne do prawidłowego i skutecznego wykonywania zadań zawodowych.
STANOWISKO PRACY	Najmniejsza jednostka organizacyjna przedsiębiorstwa, miejsce pracy, część powierzchni produkcyjnej lub usługowej zajmowanej lub obsługiwanej przez pracownika w celu wykonywania powierzonej mu pracy - zadań zawodowych.
STANDARD KWALIFIKACJI ZAWODOWYCH	Akceptowana przez przedstawicieli pracodawców, pracobiorców i innych kluczowych partnerów społecznych partycypujących w gospodarce i rynku pracy norma minimalnych wymagań kwalifikacyjnych, w układzie pięciu poziomów kwalifikacji, z podziałem na kwalifikacje związane z typowymi stanowiskami pracy lub zadaniami zawodowymi, kwalifikacje ponadzawodowe, ogólnozawodowe, podstawowe i specjalistyczne dla zawodu opisujące zbiory niezbędnych umiejętności, wiadomości i cech psychofizycznych odpowiadających zadaniom zawodowym i kwalifikacjom wyodrębnionym w zawodzie i gwarantujących jakość wykonywania zawodu.

KWALIFIKACJE PONADZAWODOWE	Podstawowe umiejętności, wiadomości i cechy psychofizyczne potrzebne do sprawnego wykonywania pracy i podejmowania działań w życiu zawodowym i pozazawodowym. Kwalifikacje ponadzawodowe wyrażają się w pozytywnych postawach i pozytywnym stanie fizycznym, przy jednoczesnym opanowaniu ogólnych umiejętności działania praktycznego i umysłowego. Kwalifikacje ponadzawodowe nie uprawniają do wykonywania zawodu, ale są niezbędne do osiągnięcia wymaganej współcześnie jakości pracy. Na potrzeby standardu kwalifikacji zawodowych przyjęto, że kwalifikacje ponadzawodowe są wspólne dla branży/sektora gospodarki, do której należy zawód poddany standaryzacji.
KWALIFIKACJE OGÓLNOZAWODOWE	Wymagania w zakresie umiejętności, wiadomości i cech psychofizycznych, które ukierunkowują do wykonywania prac w określonym obszarze zawodowym, obejmującym zwykle grupę pokrewnych zawodów i specjalności. Na potrzeby standardu kwalifikacji zawodowych przyjęto, że kwalifikacje ogólnozawodowe są wspólne dla wszystkich kwalifikacji wyodrębnionych w standardzie dla danego zawodu.
KWALIFIKACJE PODSTAWOWE DLA ZAWODU	Wymagania w zakresie umiejętności, wiadomości i cech psychofizycznych, które umożliwiają efektywne wykonywanie typowych zadań zawodowych charakterystycznych dla określonego zawodu.
KWALIFIKACJE SPECJALISTYCZNE	Specyficzne, rzadziej występujące wymagania w zakresie umiejętności, wiadomości i cech psychofizycznych umożliwiających wykonywanie wyspecjalizowanych zadań i pełnienie nietypowych funkcji zawodowych.
POZIOMY KWALIFIKACJI ZAWODOWYCH	Są hierarchicznym układem kwalifikacji, odzwierciedlającym stopień złożoności i trudności zadań zawodowych oraz związanych z nimi wymagań kwalifikacyjnych. Mogą służyć do wartościowania pracy, budowania hierarchii pracowników, określania zakresów odpowiedzialności, definiowania poziomów kształcenia itp.
Poziom 1	Kwalifikacje niezbędne do wykonywania prostych, rutynowych zadań wykonywanych pod kierunkiem przełożonego, stanowiących podstawę do dalszych, bardziej specjalistycznych działań.
Poziom 2	Kwalifikacje niezbędne do wykonywania zadań w sytuacjach typowych. Niektóre zadania mogą być bardziej złożone i wymagać działań samodzielnych, charakteryzujących się indywidualną odpowiedzialnością. Wymagać mogą również umiejętności pracy w zespole.
Poziom 3	Kwalifikacje niezbędne do wykonywania zadań złożonych, zarówno w warunkach typowych, jak i problemowych. Zadania charakteryzują się różnorodnością wykonywanych czynności i wymagają samodzielności i odpowiedzialności. Dotyczyć mogą również umiejętności kierowania pracą innych osób.
Poziom 4	Kwalifikacje niezbędne do wykonywania wielu różnorodnych, skomplikowanych zadań o charakterze technicznym, organizacyjnym lub specjalistycznym dla danego obszaru działalności zawodowej. Zadania wymagają wysokiej, osobistej odpowiedzialności i samodzielności, jak również umiejętności kierowania zespołem pracowników.
Poziom 5	Kwalifikacje niezbędne do wykonywania złożonych zadań, często w sytuacjach problemowych, wymagających podejmowania decyzji o znaczeniu strategicznym dla organizacji. Zadanie te związane są z pełną odpowiedzialnością za pracę i rozwój innych osób, a także wymagają umiejętności diagnozowania, analizowania, prognozowania, planowania oraz wdrażania nowych pomysłów do praktyki gospodarczej.

1. Podstawy prawne WYKONYWANIA ZAWODU

• Ustawa Prawo Budowlane z 7 lipca 1994 r., tekst jednolity (Dz. U. z 200 r. Nr 106,
  poz. 1126).

• Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o zmianie ustawy - Prawo budowlane oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Z 10 maja 2003 r., Nr 80, poz. 718),

• Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów (Dz. U. z 2001 r. Nr 5, poz. 42).

• Rozporządzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 30 grudnia 1994 r. w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie (Dz. U. z 1995 r. Nr 8, poz. 38).

• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 26 kwietnia 2002 r. w sprawie wzorów i sposobu prowadzenia centralnych rejestrów osób posiadających uprawnienia budowlane, rzeczoznawców budowlanych oraz ukaranych z tytułu odpowiedzialności zawodowej w budownictwie (Dz. U. Nr 62, poz. 565).

• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 20 września 2001 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i innych urządzeń technicznych do robót ziemnych, budowlanych i drogowych (Dz. U. Nr 118, poz. 1263).

• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 luty 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz. U. Nr 47. poz. 401).

2. syntetyczny opis zawodu

Technik drogownictwa może wykonywać i nadzorować zadania zawodowe
związane z:

• budową i eksploatacją dróg, ulic, autostrad i lotnisk,

• budową i eksploatacją inżynierskich obiektów drogowych,

• kosztorysowaniem robót,

• utrzymaniem dróg i obiektów drogowych,

• wytwarzaniem materiałów i elementów do budowy dróg oraz inżynierskich obiektów drogowych,

• zarządzaniem drogami i obiektami drogowymi.

Ze względu na różnorodność stanowisk pracy, różne jest środowisko, w którym technik drogownictwa pracuje. Praca w tym zawodzie wykonywana jest przede wszystkim na wolnym powietrzu (budowa dróg i obiektów drogowych), ale także w budynkach (urzędy).

Technik drogownictwa prawie zawsze pracuje w zespole ludzi. W zależności od wielkości i rodzaju zadania liczebność zespołu jest różna. W czasie wykonywania pracy współpracuje ze swoimi zwierzchnikami i nadzorem technicznym. Często kontaktuje się z właścicielami lub użytkownikami terenów przylegających do dróg.

Zdecydowana większość techników drogownictwa pracuje w firmach wykonawczych. Na terenie budowy zagrożenie stwarzają m.in.: wykopy, rowy, rzeki, woda, śliskie nawierzchnie, części ruchome maszyn budowlanych, wysokie temperatury przy wytwarzaniu mas bitumicznych. Występują również uciążliwości pracy związane z warunkami atmosferycznymi (opady deszczu, śniegu, niskie i wysokie temperatury, wiatr), warunkami terenowymi (tereny podmokłe, trudno dostępne), warunkami gruntowymi (wysoki poziom wody gruntowej, zjawisko kurzawki), osuwiskami gruntu oraz szkodami gruntowymi.

Dla pracujących w terenie ważna jest umiejętność nawiązywania kontaktów i bezkonfliktowego współżycia z ludźmi, zarówno z właścicielami terenów, jak i ze współpracownikami, którzy w tym zawodzie zmieniają się często - chociażby ze względu na specyfikę robót, lub miejsce wykonywanych robót. Technika drogownictwa winna charakteryzować dobra pamięć (dotycząca ludzi, rzeczy, a szczególnie orientacji w terenie). Praca przy zmiennych, niekorzystnych warunkach atmosferycznych i często nieprzewidzianych warunkach technicznych, wymaga cierpliwości i umiejętności szybkiego dostosowania do nowej sytuacji. Duże znaczenie w tym zawodzie ma dobra sprawność fizyczna oraz duża odporność na zmienne warunki atmosferyczne. Ważną cechą jest dobry wzrok, gdyż wiele pomiarów wykonywanych jest za pomocą przyrządów optycznych. Przydatny jest zmysł wyczucia odległości i spadków terenu.

Technik drogownictwa może być zatrudniony w:

• firmach drogowych budujących oraz utrzymujących drogi i obiekty drogowe,

• biurach projektowych projektujących drogi i obiekty drogowe,

• organach administracji państwowej i samorządowej,

• wytwórniach materiałów budowlanych i drogowych.

Technik drogownictwa może założyć własną firmę.

W zawodzie technika drogownictwa można wyróżnić grupy stanowisk związanych z:

• wykonawstwem robót drogowych: ziemnych, odwodnieniowych, fundamentowych, betoniarskich i zbrojarskich oraz nawierzchniowych,

• kierowaniem robotami drogowymi,

• kosztorysowaniem robót,

• pełnieniem nadzoru budowlanego w zakresie budowy dróg, ulic, autostrad i lotnisk oraz inżynierskich obiektów drogowych,

• eksploatacją, utrzymaniem oraz zarządzaniem drogami w urzędach administracji terytorialnej i samorządowej państwa.

Stanowiska związane z kierowaniem oraz pełnieniem nadzoru budowlanego w powyższym zakresie wymagają posiadania uprawnień budowlanych.

Warunkiem uzyskania uprawnień budowlanych o ograniczonym zakresie dla wykonywania pracy na powyższych stanowiskach jest posiadanie dyplomu technika drogownictwa, odpowiedniej praktyki zawodowej i stażu zawodowego, określonych w przepisach prawa budowlanego, złożenie egzaminu ze znajomości przepisów prawnych dotyczących procesu budowlanego i z umiejętności praktycznego zastosowania wiedzy technicznej.

Technik drogownictwa może uzyskać uprawnienia budowlane w ograniczonym zakresie do:

1. projektowania dróg oraz obiektów drogowych,

2. kierowania robotami i nadzorowania robót drogowych.

3. STANOWISKA PRACY

Tabela 1. Przyporządkowanie stanowisk pracy do poziomów kwalifikacji zawodowych

Poziom kwalifikacji zawodowych	Typowe stanowiska pracy	UWAGI
1	*)
2	*)
3	Konserwator obiektów drogowych Technik budowy robót drogowych Brygadzista robót drogowych Pracownik /kierownik eksploatacji obiektu drogowego Drogomistrz Referent w urzędzie administracji terytorialnej do spraw realizacji, eksploatacji, utrzymania dróg oraz inżynierskich obiektów drogowych.
4	Kierownik budowy robót drogowych ­¹ Inspektor nadzoru w zakresie robót drogowych ­¹ Kosztorysant robót drogowych. Inspektor w urzędzie administracji terytorialnej do spraw realizacji, eksploatacji, utrzymania dróg oraz inżynierskich obiektów drogowych.	^1)Konieczność posiadania uprawnień zgodnie z art. 14 ustawy Prawo budowlane z dnia 7 lipca 1994 r. z późniejszymi zmianami (Dz. U. Nr 106, poz. 1126 z 2000 r.).
5	*)

*) Nie zidentyfikowano w badaniach.

4. ZADANIA ZAWODOWE

1. Przygotowanie dokumentacji technicznej.

2. Określanie właściwości materiałów do robót drogowych, prawidłowego ich stosowania, transportowania, składowania i przygotowania.

3. Wykonywanie pomiarów niezbędnych przy wykonywaniu i odbiorze robót drogowych.

4. Wykonywanie i organizowanie robót drogowych przy zastosowaniu optymalnych technologii wykonania, w tym remontowych i modernizacyjnych.

5. Ustalanie norm pracy, wykonywanie kalkulacji robót, kosztorysów na roboty drogowe, rozliczeń za robociznę, materiały, sprzęt i maszyny dla różnych robót drogowych oraz dokonywanie rozliczeń.

6. Organizowanie i zagospodarowanie placu budowy.

7. Eksploatacja i utrzymanie dróg oraz autostrad, lotnisk i drogowych obiektów inżynierskich.

8. Kierowanie robotami drogowymi.

9. Nadzorowanie i kontrolowanie wykonywanych robót drogowych.

10. Wykonywanie robót drogowych w okresie zimowym.

11. Organizowanie ruchu drogowego.

5. SKŁADOWE KWALIFIKACJI ZAWODOWYCH

1. Wykonywanie dróg, ulic, autostrad, lotnisk oraz inżynierskich obiektów drogowych.

2. Wytwarzanie, transport i składowanie materiałów i elementów do budowy dróg
   i obiektów drogowych.

3. Nadzorowanie, kontrolowanie, kosztorysowanie oraz ocenianie jakości robót drogowych.

4. Utrzymywanie i zarządzanie drogami oraz obiektami drogowymi.

5. Organizowanie robót drogowych.

6. KORELACJA MIĘDZY ZADANIAMI
ZAWODOWYMI A SKŁADOWYMI
KWALIFIKACJI ZAWODOWYCH

Tabela 2. Korelacja między zadaniami zawodowymi a składowymi kwalifikacji zawodowych

Zadania zawodowe	Składowe kwalifikacji zawodowych
		K-1	K-2	K-3	K-4	K-5
Z-1	x		x	x	x
Z-2	x	x	x
Z-3	x		x
Z-4	x		x	x
Z-5	x		x
Z-6	x	x			x
Z-7				x
Z-8		x	x
Z-9			x
Z-10	x	x	x
Z-11				x	x

7. KWALIFIKACJE PONADZAWODOWE

Tabela 3. Przyporządkowanie kwalifikacji ponadzawodowych do poziomów kwalifikacji

Poziom kwalifikacji zawodowych	Kwalifikacje ponadzawodowe
UMIEJĘTNOŚCI
1	*)
2	*)
3	Przestrzega stosowania zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska. Udziela pomocy przedlekarskiej poszkodowanym w razie wypadku. Organizuje w razie pożaru akcję ratowniczo-gaśniczą do czasu przybycia jednostek straży pożarnej. Korzysta z zasobów informacyjnych Internetu oraz poczty elektronicznej. Planuje i realizuje własną ścieżkę rozwoju zawodowego. Doskonali swoje umiejętności zawodowe. Klasyfikuje stanowiska pracy ze względu na obciążenia fizyczne oraz predyspozycje psychofizyczne. Inicjuje wprowadzanie rozwiązań technicznych i organizacyjnych wpływających na poprawę warunków pracy. Wykorzystuje podstawowe pojęcia z zakresu ekonomiki i organizacji. Wskazuje wpływ właściwej organizacji pracy na efekty ekonomiczne przedsiębiorstwa. Motywuje siebie i podległych pracowników do efektywnej i bezpiecznej pracy. Wpływa na właściwe postawy pracownicze. Przewiduje postawy i zachowania ludzkie w sytuacjach stresu i zagrożenia. Reaguje asertywnie na konflikty interesów pracowników w danej strukturze organizacyjnej przedsiębiorstwa. Prowadzi negocjacje, wywiady i rozmowy z pracownikami, stosując socjotechnikę dla prawidłowego odbioru i ustalania informacji o warunkach pracy. Przygotowuje dokumenty związane z rozpoczęciem działalności własnej firmy. Sporządza biznesplan. Sporządza deklaracje podatkowe oraz deklaracje do ZUS. Podejmuje działania marketingowe. Wykorzystuje w działaniu znajomość mechanizmów funkcjonowania grup społecznych. Prowadzi negocjacje biznesowe. Nawiązuje kontakty społeczne, biznesowe.
4	Organizuje i kieruje pracami zespołów pracowniczych. Określa potrzeby zatrudnienia w przedsiębiorstwie oraz zasady doboru personelu.
5	*)
WIADOMOŚCI
1	*)
2	*)
3	Przepisy bhp i ochrony środowiska naturalnego. Zasady i metody udzielania pomocy przedlekarskiej poszkodowanym w razie wypadku. Przepisy ochrony przeciwpożarowej. Edytor tekstu, arkusz kalkulacyjny, bazy danych, programy komputerowe, Internet. Nowe technologie, materiały, rozwiązania organizacyjne w robotach drogowych oraz inżynierskich. Uprawnienia budowlane, prawo budowlane. Wymagania dotyczące organizacji pracy. Nowoczesne rozwiązania techniczno-organizacyjne wpływające na poprawę warunków pracy. Podstawowe pojęcia z zakresu psychologii człowieka dorosłego. Ekonomiczne skutki właściwej organizacji pracy. Regulaminy pracy i zakresy obowiązków. Zasady gospodarki rynkowej. Obowiązki podmiotu gospodarczego wobec organów nadrzędnych, fiskalnych, ZUS i własnych pracowników. Reklama i działania marketingowe. Postawy asertywne. Zasady i cechy funkcjonowania grup społecznych w środowisku pracy. Zasady współdziałania w grupie - metody rozwiązywania konfliktów. Negocjacje. Techniki prawidłowej motywacji do efektywnej i bezpiecznej pracy.
4	Zadania kierownika w przedsiębiorstwie. Zasady doboru personelu.
5	*)
CECHY PSYCHOFIZYCZNE
1	*)
2	*)
3	Dokładność. Uzdolnienia techniczne. Wytrzymałość na długotrwały wysiłek. Odporność na wpływ długotrwałych, niekorzystnych warunków atmosferycznych. Zamiłowanie do systematyczności, porządku, ładu. Wytrwałość, cierpliwość, sumienność. Zdolność współpracy i współdziałania w zespole. Zdolność kierowania grupą. Wyobraźnia przestrzenna. Łatwość wypowiadania się w mowie i piśmie. Zdolność koncentracji uwagi. Podzielność uwagi. Dobra pamięć. Samokontrola. Odpowiedzialność. Samodzielność. Spostrzegawczość. Rozumowanie logiczne. Zdolności organizacyjne. Inicjatywność. Uzdolnienia rachunkowe. Zrównoważenie emocjonalne. Zdolność prowadzenia negocjacji.
4	Kreatywność. Predyspozycje kierownicze. Wyobraźnia i myślenie twórcze. Zdolność przekonywania. Zdolność podejmowania szybkich i trafnych decyzji. Zdolność podejmowania uzasadnionego ryzyka.
5	*)

*) Nie zidentyfikowano w badaniach.

8. SPECYFIKACJA KWALIFIKACJI
OGÓLNOZAWODOWYCH, PODSTAWOWYCH
I SPECJALISTYCZNYCH DLA ZAWODU

UWAGA: Kwalifikacje na poziomie wyższym zawierają kwalifikacje z poziomów niższych

POZIOM 1

• Nie zidentyfikowano.

POZIOM 2

• Nie zidentyfikowano.

POZIOM 3

KWALIFIKACJE OGÓLNOZAWODOWE

UMIEJĘTNOŚCI

• Czyta i analizuje dokumentację techniczną: projektową, kosztorysową, powykonawczą obiektów drogowych.

• Sporządza rysunki techniczne oraz szkice elementów konstrukcji budowlanych, dróg i drogowych budowli inżynierskich.

• Sporządza wykazy materiałów i elementów.

• Korzysta z katalogów elementów, wyrobów oraz gotowych obiektów drogowych oraz inżynierskich.

• Rozpoznaje rodzaje obiektów drogowych z uwzględnieniem ich konstrukcji, przeznaczenia oraz technologii wykonania.

• Rozpoznaje technologie wykonywania budowlanych robót drogowych oraz wskazuje ich zastosowania.

• Klasyfikuje drogi, autostrady, elementy dróg i nawierzchni drogowych.

• Rozróżnia poszczególne materiały do robót drogowych.

• Określa cechy fizyczne i techniczne materiałów budowlanych do robót drogowych.

• Organizuje i nadzoruje magazynowanie, przechowywanie i składowanie materiałów, narzędzi i sprzętu.

• Organizuje poszczególne stanowiska pracy zgodnie z wymogami technologicznymi, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony środowiska oraz ergonomii.

• Organizuje zespoły robocze do wykonania poszczególnych robót.

• Sporządza zapotrzebowania i rozliczenia materiałowe.

• Stosuje przepisy prawa budowlanego i prawa pracy.

• Stosuje przepisy bhp, ppoż. i ochrony środowiska związane z wykonywaniem poszczególnych robót drogowych.

• Stosuje zasady i nadzoruje stosowanie i dobór odzieży roboczej i środków ochrony indywidualnej odpowiednich dla poszczególnych rodzajów robót budowlanych i drogowych.

• Stosuje procedury udzielania pomocy przedlekarskiej.

• Korzysta z norm, instrukcji i poradników dotyczących robót drogowych.

• Zdobywa uprawnienia budowlane.

WIADOMOŚCI

• Dokumentacja w poszczególnych fazach procesu budowlanego: dokumentacja projektowa obiektu drogowego, dokumentacja budowy, dokumentacja kosztorysowa. dokumentacja powykonawcza.

• Katalogi i projekty typowe obiektów drogowych oraz inżynierskich.

• Zasady sporządzania rysunków technicznych.

• Materiały i wyroby do robót drogowych: materiały kamienne, kruszywa, zaczyny, zaprawy i betony, materiały izolacyjne i wykończeniowe, materiały do budowania nawierzchni.

• Cechy techniczne materiałów budowlanych do robót drogowych.

• Magazynowanie, składowanie i przechowywanie materiałów budowlanych do robót drogowych.

• Warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać obiekty drogowe oraz inżynierskie.

• Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlano-montażowych i drogowych.

• Przepisy bhp, ppoż. i ochrony środowiska związane z robotami budowlanymi i drogowymi.

• Odzież ochronna i środki ochrony indywidualnej.

• Pomoc przedlekarska w nagłych wypadkach.

• Prawo budowlane i prawo pracy.

CECHY PSYCHOFIZYCZNE

• Zdolność kierowania grupą.

• Zdolność współpracy i współdziałania.

• Zrównoważenie emocjonalne.

• Odporność na stres, zwłaszcza w sytuacjach konfliktowych.

• Zainteresowania techniczne.

• Dokładność.

• Samokontrola.

• Wyobraźnia przestrzenna.

• Odporność na wpływ długotrwałych, niekorzystnych warunków atmosferycznych.

• Wytrwałość, cierpliwość, sumienność.

• Odpowiedzialność.

• Ostrość wzroku.

• Zmysł równowagi.

• Koordynacja wzrokowo-ruchowa.

• Szybki refleks.

• Brak lęku przed wysokością.

• Spostrzegawczość.

• Podzielność uwagi.

• Zdolność koncentracji uwagi.

KWALIFIKACJE PODSTAWOWE DLA ZAWODU

UMIEJĘTNOŚCI

• Organizuje prowadzenie robót: ziemnych, fundamentowych, betoniarskich, zbrojarskich (K-5).

• Organizuje prowadzenie robót drogowych (K-5).

• Organizuje prowadzenie robót remontowych i modernizacyjnych (K-5).

• Dobiera materiały, narzędzia, sprzęt i urządzenia potrzebne do wykonania poszczególnych robót drogowych (K-1).

• Określa właściwości materiałów do robót drogowych i zasady ich stosowania (K-1).

• Wykonuje doraźne badania materiałów do robót drogowych (K-3).

• Określa przydatność do zastosowania materiałów budowlanych na podstawie badań doraźnych i laboratoryjnych oraz atestów i świadectw dopuszczenia do stosowania (K-3).

• Posługuje się narzędziami i sprzętem (K-1).

• Wykonuje różnego typu drogi oraz elementy dróg, zgodnie z dokumentacją techniczną (K-1).

• Wykonuje odwodnienia dróg, zgodnie z dokumentacją techniczną (K-1).

• Wykonuje drogowe obiekty inżynierskie, zgodnie z dokumentacją techniczną (K-1).

• Wykonuje roboty remontowe i rozbiórkowe, odcinków dróg oraz obiektów drogowych (K-1).

• Wykonuje roboty związane z kształtowaniem profilu i koryta drogi (K-1).

• Wykonuje roboty: ziemne, związane z realizacją dróg i obiektów drogowych (K-1).

• Wykonuje roboty fundamentowe, związane z realizacją dróg i obiektów drogowych (K-1).

• Wykonuje roboty betoniarskie i zbrojarskie, związane z realizacją dróg i obiektów drogowych (K-1).

• Wykonuje nawierzchnie drogowe nieulepszone: drogi gruntowe nieulepszone, nawierzchnie żwirowe, nawierzchnie tłuczniowe, nawierzchnie brukowcowe (K-1).

• Wykonuje podłoża wzmocnione, podbudowy pod nawierzchnie ulepszone: podbudowy z betonu, podbudowy z mas bitumicznych, podbudowy z kruszywa, podbudowy z gruntów stabilizowanych mechanicznie i chemicznie (K-1).

• Wykonuje nawierzchnie bitumiczne (K-1).

• Wykonuje nawierzchnie betonowe oraz zbrojone (tradycyjne i rozproszone) (K-1).

• Wykonuje dylatacje dróg i placów (K-1).

• Wykonuje nawierzchnie z kostki kamiennej, kostki betonowej, klinkieru oraz płyt drogowych (K-1).

• Prowadzi dokumentację robót drogowych (K-3).

WIADOMOŚCI

• Badania materiałów budowlanych: doraźne i laboratoryjne (K-3).

• Wymagania dotyczące jakości materiałów budowlanych (K-3).

• Normy, instrukcje, poradniki dotyczące badań doraźnych oraz laboratoryjnych materiałów budowlanych (K-3).

• Dokumenty dopuszczające materiały budowlane do stosowania (K-3).

• Posługiwanie się narzędziami i sprzętem, obsługiwanie maszyn drogowych oraz środków transportowych (K-1).

• Zasady organizacji robót drogowych, remontowych i modernizacyjnych (K-5).

• Zasady organizacji robót: ziemnych, fundamentowych, betoniarskich, zbrojarskich (K-5).

• Zasady organizacji stanowisk roboczych dla poszczególnych rodzajów robót (K-5).

• Wykonawstwo robót ziemnych i fundamentowych (K-1).

• Wykonawstwo robót betoniarskich i zbrojarskich (K-1).

• Odwodnienie dróg (K-1).

• Wykonywanie nawierzchni drogowych nie ulepszonych (K-1).

• Podłoża wzmocnione (K-1).

• Podbudowy pod nawierzchnie drogowe ulepszone (K-1).

• Nawierzchnie drogowe bitumiczne (K-1).

• Nawierzchnie drogowe betonowe (K-1).

• Nawierzchnie drogowe z kostki kamiennej, kostki betonowej i klinkieru (K-1).

• Konstrukcje budowlane drogowo-inżynierskie (K-1).

• Wykonawstwo robót drogowych i inżynierskich (K-1).

• Roboty remontowe i rozbiórkowe dróg oraz drogowych obiektów inżynierskich (K-1,
  K-4).

CECHY PSYCHOFIZYCZNE

• Nie zidentyfikowano.

KWALIFIKACJE SPECJALISTYCZNE DLA ZAWODU

• Nie zidentyfikowano.

POZIOM 4

KWALIFIKACJE OGÓLNOZAWODOWE

UMIEJĘTNOŚCI

• Sporządza dokumentację związaną z rozpoczęciem i prowadzeniem robót drogowych oraz eksploatacją obiektów drogowych.

• Sporządza projekty zagospodarowania terenu.

• Określa rolę i zadania poszczególnych ogniw nadzoru budowlanego.

• Stosuje zasady zabezpieczania poszczególnych faz realizacji robót.

• Określa wymagania stawiane obiektom drogowym w zakresie bezpieczeństwa, jakości i estetyki wykonania.

• Koordynuje różnego rodzaju roboty.

• Sporządza harmonogramy robót, harmonogramy pracy sprzętu i projekty organizacji robót.

• Sporządza projekt tymczasowej organizacji ruchu na czas realizacji robót drogowych i mostowych.

• Współpracuje ze służbami geotechnicznymi: geologiem, geodetą.

• Współpracuje z poszczególnymi uczestnikami procesu budowlanego.

• Współpracuje z organami nadzoru budowlanego.

• Organizuje plac budowy oraz zaplecze socjalno-bytowe.

• Likwiduje poszczególne stanowiska pracy oraz plac budowy.

• Organizuje i nadzoruje transport na placu budowy zgodnie z zasadami bhp, ppoż. i ochrony środowiska.

• Organizuje i nadzoruje magazynowanie i składowanie materiałów i wyrobów, narzędzi i sprzętu na placu budowy.

• Prowadzi prawidłową gospodarkę materiałową i sprzętową w procesie budowlanym.

• Sporządza zapotrzebowania materiałowe.

• Sporządza harmonogramy robót, harmonogramy pracy sprzętu i projekty organizacji robót.

• Dozoruje pracę maszyn i urządzeń drogowych oraz ocenia ich stan techniczny.

• Nadzoruje stosowanie przepisów bhp, ppoż. i ochrony środowiska związane z organizacją placu budowy.

• Nadzoruje stosowanie i dobór odzieży roboczej i środków ochrony indywidualnej odpowiednich dla poszczególnych rodzajów robót budowlanych i drogowych.

• Nadzoruje procedury udzielania pomocy przedlekarskiej.

• Sporządza przedmiary i obmiary robót.

• Ustala normy pracy dla różnych robót drogowych.

• Określa nakłady rzeczowe potrzebne do wykonania poszczególnych rodzajów robót.

• Sporządza kosztorysy na roboty budowlane i drogowe.

• Posługuje się programami komputerowymi wspomagającymi kosztorysowanie.

• Sporządza kalkulacje kosztów robót drogowych.

• Kalkuluje roboty remontowe i konserwacyjne dróg i obiektów drogowych.

• Oblicza wynagrodzenie za wykonaną pracę brygad roboczych oraz poszczególnych pracowników.

• Dokonuje rozliczeń materiałów oraz pracy sprzętu.

• Dokonuje rozliczenia z inwestorem.

• Sporządza dokumenty związane z rozpoczęciem robót.

• Prowadzi dziennik budowy.

• Sporządza dokumenty związane z odbiorem robót.

• Podejmuje i prowadzi działalności gospodarczej.

• Sporządza dokumenty związane z rozpoczęciem działalności gospodarczej.

• Sporządza dokumenty związane z prowadzoną działalnością gospodarczą: rozliczeniowe, związane z zatrudnieniem pracowników, ubezpieczeniowe itp.

• Sporządza oferty i dokumentację przetargową.

• Stosuje przepisy prawa budowlanego i prawa pracy.

• Posługuje się techniką komputerową i wykorzystuje specjalistyczne programy związane z robotami drogowymi.

WIADOMOŚCI

• Dokumentacja budowy.

• Organizacja i zasady nadzoru budowlanego.

• Zasady odbioru robót budowlanych i drogowych.

• Kontrola bezpieczeństwa wykonywania robót.

• Wykonywanie pomiarów niezbędnych przy prowadzeniu robót drogowych.

• Przyrządy pomiarowe

• Klasyfikacja gruntów budowlanych.

• Właściwości gruntów budowlanych i ich przydatność do posadowienia obiektów drogowych oraz inżynierskich.

• Dokumentacja geotechniczna obiektu.

• Warunki gruntowe i warunki wodne terenu.

• Zasady organizacji placu budowy.

• Zagospodarowanie i uzbrojenie placu budowy.

• Zaplecze socjalne.

• Transport poziomy i pionowy.

• Magazynowanie i składowanie materiałów i elementów budowlanych.

• Harmonogramy robót.

• Projekty zabezpieczenia terenu robót.

• Bezpieczeństwo i higiena pracy na budowie.

• Ochrona przeciwpożarowa i ochrona środowiska

• Technika normowania pracy.

• Katalogi nakładów rzeczowych KNR i KSNR

• Przedmiary i obmiary robót.

• Zasady kosztorysowania obiektów i robót budowlanych i drogowych.

• Programy komputerowe wspomagające kosztorysowania.

• Prowadzenie dziennika budowy.

• Dokumentacja związana z rozpoczęciem i odbiorem robót.

• Systemy płac w budownictwie i obliczanie wynagrodzeń.

• Gospodarka materiałowa.

• Własna firma budowlana: obowiązki pracodawcy i pracownika, dokumentacja działalności, księgowość.

• Podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej.

• Przepisy bankowe, ubezpieczeniowe.

• Kierowanie zasobami ludzkimi.

• Zarządzanie drogami.

• Prawo budowlane.

• Prawo pracy.

CECHY PSYCHOFIZYCZNE

• Zainteresowania techniczne.

• Dokładność.

• Samokontrola.

• Wyobraźnia przestrzenna.

• Zdolność kierowania grupą.

• Zdolność współpracy i współdziałania

• Łatwość nawiązywania kontaktów.

• Zdolność rozwiązywania problemów.

• Odporność na stres, zwłaszcza w sytuacjach konfliktowych.

• Odporność na wpływ długotrwałych, niekorzystnych warunków atmosferycznych.

• Zrównoważenie emocjonalne.

• Wytrwałość, cierpliwość, sumienność.

• Odpowiedzialność.

• Ostrość wzroku.

• Zmysł równowagi.

• Koordynacja wzrokowo-ruchowa.

• Szybki refleks.

• Brak lęku przed wysokością.

• Spostrzegawczość.

• Podzielność uwagi.

• Zdolność koncentracji uwagi.

KWALIFIKACJE PODSTAWOWE DLA ZAWODU

UMIEJĘTNOŚCI

• Organizuje roboty drogowe związane z budową, remontami i modernizacją dróg i obiektów drogowych, zgodnie z wymogami technologicznymi, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony środowiska oraz ergonomii (K-5).

• Organizuje zespoły robocze do wykonania poszczególnych robót, określa zakres pracy oraz nadzoruje ich pracę (K-5).

• Wykonuje prace pomiarowe w terenie związane z rozpoczęciem oraz prowadzeniem robót drogowych: tyczenie, niwelowanie, pomiary sytuacyjno-wysokościowe (K-1).

• Określa i rozpoznaje rodzaje gruntów (K-1).

• Czyta i analizuje dokumentację geotechniczną (K-1, K-5).

• Analizuje warunki gruntowe i wodne terenu przeznaczonego pod budowę dróg i obiektów drogowych oraz inżynierskich (K-1).

• Kieruje robotami związanymi z kształtowaniem profilu drogi oraz koryta drogi (K-1,
  K-5).

• Kieruje robotami związanymi z trasowaniem dróg (K-1, K-5).

• Oblicza roboty ziemne i sporządza zestawienie transportu i rozdziału mas ziemnych
  (K-3).

• Dobiera elementy nawierzchni do określonego typu drogi, z uwzględnieniem warstw izolacyjnych (K-1).

• Dobiera urządzenia odwadniające (K-1).

• Kieruje robotami budowlanymi oraz drogowymi z uwzględnieniem przepisów bhp, ppoż. i ochrony środowiska, związane z budową, remontem, odbudową i utrzymaniem dróg i drogowych budowli inżynierskich (K-1).

• Nadzoruje i kontroluje wykonanie odwodnienia dróg (K-3).

• Nadzoruje i kontroluje prowadzenie robót: ziemnych, fundamentowych, izolacyjnych, betoniarskich, zbrojarskich, związanych z budową dróg i obiektów drogowych (K-3).

• Nadzoruje i kontroluje prowadzenie robót drogowych (K-3).

• Nadzoruje i kontroluje prowadzenie robót remontowych i modernizacyjnych (K-3).

• Nadzoruje i kontroluje prowadzenie robót nawierzchniowych (K-3).

• Wykonuje kontrolne badania laboratoryjne materiałów i wyrobów do robót drogowych oraz interpretuje wyniki tych badań (K-3).

• Dokonuje odbioru robót budowlanych i drogowych (K-3).

• Dokonuje kontroli wykonania dróg i obiektów drogowych (K-3).

• Prowadzi ewidencję dróg i drogowych obiektów inżynierskich (K-4).

• Przeprowadza kontrolne badania dróg i obiektów drogowych (K-4).

• Przeprowadza pomiary ruchu drogowego (K-4).

• Sporządza dokumenty związane z utrzymaniem obiektów drogowych (K-4).

• Kontroluje i ocenia stan nawierzchni drogowych oraz obiektów drogowych (K-4).

• Określa zakres i rodzaj robót naprawczych (K-4).

• Określa zakres robót konserwacyjnych (K-4).

• Sporządza dokumenty związane rozpoczęciem, prowadzeniem i odbiorem robót remontowych i rozbiórkowych (K-5).

WIADOMOŚCI

• Zasady organizacji robót drogowych, remontowych i modernizacyjnych (K-5).

• Zasady organizacji stanowisk roboczych dla poszczególnych rodzajów robót (K-5).

• Prace pomiarowe w terenie: pomiar i tyczenie prostej, pomiary kątów, pomiary wysokościowe (K-1).

• Przenoszenie danych oraz tyczenie obiektu (K-1).

• Kierowanie robotami drogowymi z uwzględnieniem przepisów bhp, ppoż. i ochrony środowiska (K-1).

• Obliczanie i rozdział mas ziemnych (K-3).

• Kontrola jakości robót budowlanych i drogowych (K-3).

• Kontrola stanu technicznego obiektów drogowych i inżynierskich (K-4).

• Techniczne warunki eksploatacji dróg i obiektów drogowych (K-4).

• Dokumentacja remontowa i modernizacyjna dróg i obiektów drogowych (K-4).

• Utrzymywanie dróg i obiektów drogowych (K-3).

• Naprawy i konserwacja (K-4).

• Przepisy związane z administrowaniem i eksploatowaniem dróg publicznych i obiektów drogowych (K-4).

• Eksploatacja i utrzymanie dróg i drogowych obiektów inżynierskich (K-4).

CECHY PSYCHOFIZYCZNE

• Nie zidentyfikowano.

KWALIFIKACJE SPECJALISTYCZNE DLA ZAWODU

• Nie zidentyfikowano.

POZIOM 5

• Nie zidentyfikowano.

Stan prawny na dzień 1 czerwca 2003 r.

20

---