1. Pierwsza pomoc.

Pierwsza pomoc jest to wyłącznie pomoc udzielana przed przybyciem lekarza, mająca na celu niedopuszczenie do powstawania dodatkowych uszkodzeń i stworzenie bezpiecznych warunków do czasu nadejścia właściwej opieki medycznej.

Podczas nieszczęśliwych wypadków często nie jesteśmy w stanie zrobić nic innego jak tylko wezwać pogotowie ratunkowe przez telefon komórkowy i patrzeć ze współczuciem na poszkodowanego, nie wiedząc co należy zrobić. Czasami, chcąc pomóc możemy z powodu niewiedzy zaszkodzić poszkodowanemu.

2. Apteczka pierwszej pomocy.

Apteczka pierwszej pomocy przydatna jest w domu, w samochodzie, na łodzi, w szkole, podczas urlopu i niezastąpiona w czasie udzielania pierwszej pomocy.

W podręcznej apteczce szkolnej, a także apteczce domowej powinny się znaleźć:

• leki przeciwbólowe, np. Ibuprom, Paracetamol, Nospa, krople żołądkowe, miętowe i nasercowe;

• leki przeciwbiegunkowe np. węgiel lekarski (Carbo medicinalis), Enterosol;

• środki dezynfekujące, np. spirytus salicylowy, woda utleniona 3 %, Rivanol;

• środki do sporządzenia opatrunków: opatrunki przylepcowe, gaza jałowa, bandaże;

• maseczka do sztucznego oddychania.

Apteczka powinna być zabezpieczona przed dziećmi, regularnie uzupełniana. Leki przechowywane długo w apteczce ulegają przeterminowaniu, dlatego też trzeba okresowo sprawdzać ich datę ważności i w miarę potrzeb wymieniać, gdyż przeterminowane mogą być szkodliwe dla zdrowia. Każdy lek ma swoiste dawkowanie, wartości, których nie można przekroczyć i oczywiście działania uboczne. Tymczasem wiele osób nie zdaje sobie z tego sprawy i niebezpiecznie zbliża się do dawek maksymalnych, niekiedy myśląc, że zmieniając opakowanie - zmienia lek.

Żeby być dobrze przygotowanym do udzielania pierwszej pomocy, należy przede wszystkim opanować technikę resuscytacji krążeniowo oddechowej, a także manewr Heimlicha, stosowany w przypadku zachłyśnięcia lub zakrztuszenia.

3. Resuscytacja krążeniowo - oddechowa.

Resuscytacja krążeniowo - oddechowa jest podstawowym zabiegiem stosowanym przy udzielaniu pierwszej pomocy osobie z zatrzymaniem krążenia i oddychania. Prawidłowo wykonana, przywraca podstawowe funkcje życiowe.

Kiedy znajdziemy się w sytuacji w której komuś potrzebna jest nasza pomoc, to w pierwszej kolejności staramy się wyeliminować czynnik uszkadzający np. zatrzymać krwotok zewnętrzny, uwalniamy rannego spod przygniatającej maszyny itp. oraz oceniamy stan, w jakim znajduje się poszkodowany, zanim przystąpimy do jakichkolwiek zabiegów. Ocena stanu rannego podlega skontrolowaniu tętna, oddechu i sprawdzeniu stanu przytomności.

Tętno bada się trzema palcami, a nie kciukiem, najczęściej na tętnicy promieniowej w nadgarstku lub gdy jest to niemożliwe, na tętnicy udowej lub szyjnej. Podczas badania tętna badamy także, czy poszkodowany oddycha. Aby to zrobić zbliżamy do ust i nosa chorego ucho w celu usłyszenia wydechu lub grzbiet dłoni, aby wyczuć prąd powietrza albo lusterko, na którym osiada para wodna.

Badanie tętna na tętnicy promieniowej

(Trzy palce jednej ręki przesuwają się od kłębu w kierunku łokcia.

W szczelinie utworzonej przez kość promieniową i ścięgna zginaczy palców leży tętnica promieniowa)

Pomiar częstości tętna na tętnicy udowej

(Tętnica udowa jest wyczuwalna w pierwszej jednej trzeciej odległości

pomiędzy kroczem a grzebieniem kości biodrowej)

Stan przytomności poszkodowanego oceniamy sprawdzając, czy ma otwarte oczy, czy mówi i orientuje się w sytuacji i otoczeniu. Jeżeli jest nieprzytomny, nie wyczuwamy tętna Anie nie stwierdzamy oddechu to przystępujemy do resuscytacji.

Resuscytację krążeniowo - oddechową obejmuje:

1. udrożnienie dróg oddechowych ( A - ang. Airway)

Udrożnienie dróg oddechowych jest podstawową czynnością, którą musimy wykonać, gdy ofiara jest nieprzytomna. Przywrócenie drożności oddechowej uzyskuje się przez: oczyszczenie jamy ustnej i gardłowej ze śluzu, wymiocin, krwi i ciał obcych; podciągnięcie żuchwy i odciągnięcie głowy ku tyłowi dzięki czemu odblokujemy drogi oddechowe.

2. sztuczne oddychanie / sztuczna wentylacja płuc ( B - ang. Breathing)

Sztuczne oddychanie może być wykonywane w trzech odmianach: usta - usta, usta - nos, usta - usta - nos (u dzieci i noworodków). Częstotliwość i objętość wdmuchiwanego powietrza jest zależna od wieku poszkodowanego i zgodna z normami fizjologicznymi. W praktyce u dorosłych to ok. 15 wdechów na 1 minutę, u dzieci zaś 20 - 25 oddechów na minutę.

3. sztuczne krążenie / pośredni masaż serca ( C - ang. Circulation)

Masaż serca jest zabiegiem mającym na celu wytworzenie sztucznego krążenia. Polega ona na ugniataniu serca między mostkiem a kręgosłupem, przy pomocy nadgarstków dłoni ułożonych jedna na drugiej. Liczba wykonywanych uciśnięć powinna wynosić ok. 60 na 1 minutę. Podczas masażu pośredniego serca chory musi bezwzględnie leżeć na twardym, nie uginającym się podłożu. Wykonywanie masażu serca musi być zsynchronizowane ze sztucznym oddychaniem. Akcję ratunkową rozpoczyna się od 4 do 5 szybkich dmuchnięć powietrza do płuc, a następnie wykonuje się 10 uciśnięć mostka. Każde dalsze 10 uciśnięć mostka przedzielone jest 2 wdmuchnięciami powietrza.

O skuteczności pośredniego masażu serca i sztucznego oddychania przekonuje nas pojawienie się tętna na tętnicy szyjnej, ustępowanie sinicy, zaróżowienie błon śluzowych i spojówek, wystąpienie reakcji źrenic na światło.

4. Porażenia prądem.

Prąd wywiera wpływ na ustrój, powodując w nim zmiany fizyczne, chemiczne i biologiczne.

Ze względu na charakter przepływającego prądu wyróżniamy następujące rodzaje porażeń:

• Porażenie prądem niskiego napięcia - należy tu mieć na uwadze napięcie do 1000 Volt (V). Mamy z nim do czynienia w urządzeniach gospodarstwa domowego, w przemyśle i rzemiośle. Przepływ prądu niskiego napięcia przez ciało powoduje pobudzenie układu nerwowego i mięśni, na skutek czego dochodzi do ich skurczu, który nie pozwala na oderwanie się od źródła prądu. Skurcze mięśni mogą też być przyczyną upadku i uszkodzeń mechanicznych ciała.

• Porażenie prądem wysokiego napięcia - wchodzi tu w grę napięcie powyżej 1000 V. Mamy z nim do czynienia w przypadkach uszkodzenia przewodów elektrycznych stacji transformatorowych i elektrowni, o których istnieniu ostrzegają tablice. Niebezpieczne jest samo zbliżenie się do uszkodzonych przewodów będących pod napięciem. Może bowiem powstać tu, przez normalnie izolującą warstwę powietrza, łuk elektryczny. Prąd przepływa wtedy przez całe ciało powodując powstawanie wysokiej temperatury i wywołując rozległe oparzenia.

• Porażenie prądem zmiennym - najczęściej mamy do czynienia z porażeniami prądem zmiennym rzędu 230 V i 50 Hz, występującym w urządzeniach oświetleniowych oraz prądem przewodowym w granicach 380 V i 50 Hz, występującym najczęściej w silnikach elektrycznych. Przepływ prądu przez organizm jest zmienny w czasie, tzn. ma określoną częstotliwość. Jego przepływ przez organizm powoduje silne i gwałtowne skurcze mięśni, które w pewnych okolicznościach powodują odrzucenie ofiary od źródła prądu. Ten fakt wiąże się z możliwością doznania dodatkowych urazów.

• Porażenia prądem stałym - prąd stały charakteryzuje się tym, iż przez organizm przepływa stale, bez zmiany w czasie. Skutkiem jego przepływu jest wywołanie skurczu mięśni, który nie zanika, a poszkodowany zostaje poddany stałemu oddziaływaniu prądu.

• Porażenie piorunem - może powodować chwilową utratę przytomności i oddechu z samoistnym ich powrotem. Prowadząc do zaburzeń rytmu serca, może spowodować zatrzymanie krążenia. Na skórze, w miejscu wejścia/wyjścia prądu występują głębokie rany oparzeniowe.

Skutki działania prądu elektrycznego na organizm człowieka:

• oparzenia - większość widocznych urazów pojawia się w miejscu wejścia i wyjścia prądu. Należy jednak pamiętać, że obok urazów widocznych „gołym okiem”, mogą występować również rozległe obrażenia wewnętrzne;

• oszołomienie, do utraty przytomności włącznie - zaburzenia przewodnictwa we włóknach nerwowych (zawroty głowy, dezorientacja, trudności w mówieniu);

• omdlenie - jest najczęstszym następstwem porażenia prądem elektrycznym, zwłaszcza wtedy, gdy jego skutkiem są bolesne oparzenia i urazy (utrata przytomności);

• zaburzenia w oddychaniu do zatrzymania oddechu włącznie - zazwyczaj ustępują samoistnie po odłączeniu porażonego od źródła prądu;

• bardzo często, zwłaszcza u małych dzieci , należy wykonać od kilku do kilkunastu dmuchnięć metodą usta - usta lub usta - nos, co ma na celu przywrócenie oddechu, którego brak może spowodować zatrzymanie krążenia;

• zatrzymanie czynności serca, najczęściej w obrazie zaburzeń rytmu serca - gdy obok braku oddechu stwierdzimy brak tętna, należy niezwłocznie przystąpić do resuscytacji;

• inne obrażenia wywołane działaniem prądu - gdy zachodzi podejrzenie, że poszkodowany został odrzucony lub upadł z wysokości należy podejrzewać: uraz kręgosłupa, złamania, krwawienia, urazy narządów wewnętrznych.

Postępowanie przypadku porażenia prądem elektrycznym:

• odłączenie źródła napięcia i wezwanie pogotowia ratunkowego;

• ocena stanu poszkodowanego - jego funkcji życiowych i innych obrażeń towarzyszących;

• prowadzenie resuscytacji, jeśli doszło do zatrzymania krążenia;

• zaopatrzenie obrażeń ciała (zatamowanie krwawienia, unieruchomienie złamań, zaopatrzenie oparzenia opatrunkiem hydrożelowym);

• wdrożenie postępowania przeciwwstrząsowego z tlenoterapią (o ile jest konieczne);

• szybka ewakuacja i przygotowanie do transportu do szpitala;

Postępowanie w oparzeniach elektrycznych prądem powyżej 1000 V.

• powiadomienie jak najszybciej służb energetycznych;

• do momentu odcięcia prądu nie zbliżanie się i nie dotykanie poszkodowanego;

• odsunięcie gapiów na bezpieczną odległość;

Odcięcie dopływu prądu można dokonać w różnorodny sposób (wykręcenie bezpieczników, odłączenie wyłącznika głównego, wyciągnięcie wtyczki itp.). Jeżeli jednak nie ma takiej możliwości należy niezwłocznie zaalarmować pogotowie energetyczne - tel. 991.

5. Utonięcia.

Utonięcie jest to uduszenie, do którego dochodzi w następstwie zatkania dróg oddechowych wodą lub innymi płynami. W około 15 % przypadków utonięcia, skurcz krtani będący reakcją na wtargnięcie wody do dróg oddechowych powoduje brak wody w płucach ofiary - jest to tzw. „utonięcie suche”.

Utonięcie, a właściwie tonięcie może wystąpić zarówno w dużych zbiornikach naturalnych o znacznej głębokości, jak i w małych oraz płytkich. Może się zdarzyć także w domu podczas kąpieli w wannie.

Fazy tonięcia:

1. Okres oporu - wstrzymanie świadome oddechu, zużycie zapasów tlenu i wzrost poziomu dwutlenku węgla we krwi.

2. Pojawia się reakcja na duszność - wydatne ruchy oddechowe, woda dostaje się do dróg oddechowych, płuc, żołądka, początek utraty przytomności.

3. Niedotlenienie mózgu, drgawki, głęboka utrata przytomności.

4. Okres oddechów końcowych charakteryzujący się krótkimi wdechami.

Najczęstszymi przyczynami utonięć są: brak opieki nad dziećmi, nagłe skurcze w zetknięciu z zimną wodą, skoki „na głowę” do zbyt płytkich zbiorników itp. Pierwsza czynnością przy ratowaniu tonącego jest sprawdzenie czy oddycha i czy utrzymana jest akcja serca. Jeżeli chory nie oddycha, to przed przystąpieniem do zabiegu sztucznego oddychania należy bezwzględnie skontrolować i usunąć ciała obce z jamy ustnej i górnych dróg oddechowych.

Nie należy natomiast tracić czasu na tzw. wylewanie z tonącego wody. Brak akcji serca oznacza konieczność przystąpienia do masażu serca.

6. Rany.

Rana powstaje poprzez przerwanie ciągłości zewnętrznych - skóry, błony śluzowej oraz głębszych tkanek. Najczęściej ogranicza się ona do uszkodzenia skóry, może jednak sięgać do jam ciała i narządów wewnętrznych. Charakteryzuje się bólem, rozejściem się brzegów rany oraz krwawieniem.

W zależności od mechanizmów urazu i kształtu rany rozróżniamy:

• rany kłute,

• rany cięte,

• rany szarpane,

• rany tłuczone,

• rany miażdżone,

• rany kąsane,

• rany postrzałowe,

• otarcia,

• rany płatowe,

• rany rąbane,

• oparzenia.

Każdą ranę należy jak najszybciej zabezpieczyć opatrunkiem, najlepiej jałowym. Zależnie od rodzaju rany stosujemy różne rodzaje opatrunków: osłaniający, uciskowy, unieruchamiający.

Szczególne rodzaje ran:

• amputacja urazowa

• rany klatki piersiowej

• rany jamy brzusznej z wytrzewieniem, czyli wydostawaniem się zawartości jamy brzusznej poza obręb rany

• rany głowy z wyciekiem krwi i/lub płynu mózgowo - rdzeniowego z uszu lub nosa

• ciała obce w ranach

• zranienia oka

7. Krwotoki.

Krwotok to wypływ krwi z przeciętych lub rozerwanych naczyń tętniczych, żylnych lub włosowatych.

Ze względu na specyfikę krwawienia możemy je podzielić na:

• krwawienia żylne (z przewagą krwi żylnej)

• krwawienia tętnicze (z przewagą krwi tętniczej)

• krwawienia z naczyń włosowatych.

Krwawienie tętnicze - objawy:

• krew jasnoczerwona,

• pulsacyjny wypływ krwi z rany (w rytmie pracy serca)

• bardzo obfity wypływ krwi, o charakterze strumienia

Krwawienie żylne - objawy:

• krew ciemnoczerwona,

• wypływa jednostajnym strumieniem, z mniejszą prędkością

Krwawienie z naczyń włosowatych - objawy:

• krew wynaczynia się powierzchniowo (duże powierzchnie)

• krwawienie ma charakter sączący (może być obfity)

• występuje wysokie prawdopodobieństwo infekcji.

Najbardziej niebezpieczne są krwotoki wewnętrzne. Doraźnie możemy stosować zimne okłady, ułożyć chorego w pozycji półsiedzącej z zakazem wstawania, rozmów, przyjmowania napojów i pokarmów.

Najczęściej występuje krwawienie z nosa. W tym przypadku chorego należy ułożyć w pozycji półsiedzącej z głową umieszczoną wysoko i nieco pochyloną do przodu. Na czoło, nasadę nosa i kark stosujemy zimne okłady. Nos zaciskamy na kilka minut palcami, co ma na celu wytworzenie skrzepów, a tym samym zahamowanie krwawienia. W czasie krwawienia i jego tamowania staramy się, aby krew nie spływała do gardła, gdyż działa ona toksycznie wywołując nudności, wymioty i omdlenia.

Podstawową metodą zaopatrywania krwotoków w pierwszej pomocy jest nałożenie opatrunku uciskowego w miejscu krwawienia.

8. Zwichnięcia i złamania.

Złamanie jest to przerwanie ciągłości kości w wyniku urazu przekraczającego granicę jej elastyczności.

Złamania dzieli się na:

1. Zamknięte:

• złamanie zamknięte proste - złamanie lub pęknięcie kości z lub bez jej przemieszczenia w jednej linii;

• złamanie zamknięte wieloodłamowe - złamanie kości w wielu miejscach na jedną i wiele części;

• złamanie zamknięte typu „ zielonej gałązki” - u dzieci.

2. Otwarte - rany są spowodowane urazem lub fragmentami kości przebijającymi skórę.

Objawy złamania:

• ból;

• obrzęk, krwawienie;

• utrudnienie ruchów, nienaturalne ruchy;

• zmiana kształtu, nieprawidłowe ustawienia kończyny;

• zmiana zabarwienia skóry;

• widoczne w ranie odłamy kostne

Pierwsza pomoc przy złamaniach polega na unieruchomieniu złamanej kości. W celu złagodzenia bólu i uspokojenia poszkodowanego należy podać lek przeciwbólowy i uspokajający. Nie należy ruszać uszkodzonej kończyny, nie obnażamy chorego miejsca, chyba, że mamy do czynienia ze złamaniem otwartym. Przy złamaniach otwartych najpierw tamujemy krwotok i zakładamy opatrunek, następnie unieruchamiamy chore miejsce. Służą do tego celu środki profesjonalne, jak szyny z drutu, metalowe, z drewna lub doraźne, jak deseczki, łupki, tektura, blacha. Szyna powinna obejmować dwa sąsiednie stawy uszkodzonej kości i należy ją dopasować kształtem do złamanej kończyny. Twardą szynę owijamy watą lub innym miękkim materiałem i przymocowujemy opaskami do kończyny. Chorego kierujemy do szpitala.

Zwichnięcie jest to przemieszczenie powierzchni stawowych względem siebie poza obrys stawu, bez powrotu do pozycji fizjologicznej. Zwichnięciu towarzyszy rozerwanie wiązadeł i innych tkanek miękkich. Uszkodzony staw unieruchamiamy a chorego kierujemy do szpitala.

Skręcenie stawów - jest to przemieszczenie powierzchni stawowych względem siebie poza obrys stawu, z powrotem do pozycji fizjologicznej. Może temu towarzyszyć rozerwanie więzadeł innych tkanek miękkich. W postępowaniu przedlekarskim uszkodzony staw ściągamy elastynami bandażami i unieruchamiamy go.

Uszkodzenie tkanek miękkich - towarzyszą zwichnięciu lub skręceniu i złamaniu. Są to uszkodzenia więzadeł w okolicy stawu spowodowane szarpnięciem, nagłym i gwałtownym ruchem w stawie, który rozrywa otaczające tkanki.

9. Oparzenia.

Oparzeniem nazywamy uszkodzenie tkanek wywołane działaniem wysokiej temperatury, czynnikami chemicznymi, energią elektryczną lub promieniowaniem jonizującym.

Wyróżniamy trzy stopnie oparzeń w zależności od głębokości uszkodzenia tkanek:

• Oparzenie I stopnia - obejmuje powierzchniową warstwę skóry, głównie naskórek. Objawy: ból, zaczerwienienie (rumień), obrzęk, wrażliwość skóry na dotyk.

• Oparzenie II stopnia - obejmuje głębsze warstwy skóry. Objawy: ból, zaczerwienienie, obrzęk, pęcherze, wyciek płynu, zwiększona wrażliwość na dotyk.

• Oparzenie III stopnia - obejmuje całą grubość skóry, przechodząc na tkankę podskórną i tkanki położone głębiej powodując martwicę. Objawy: brak czucia dotyku i bólu, sucha, biała lub szara skóra, zwęglenie tkanek.

Przy opatrywaniu oparzeń obowiązuje zasada: każde oparzenie należy traktować jako cięższe niż wskazują na to pierwsze oględziny, a każdego poszkodowanego po udzieleniu pierwszej pomocy powinien obejrzeć lekarz. W przypadku oparzeń I i II stopnia na chore miejsca skierowujemy silny strumień zimnej wody w celu schłodzenia przegrzanej powierzchni. Następnie chore miejsce zabezpieczamy przed przesuszaniem warstwą tłustej substancji (krem, pantenol). W innych wypadkach obmywamy okolice poparzonego miejsca wacikiem zamoczonym w 70 % alkoholu. Choremu, który doznał oparzenia dłoni natychmiast zdejmujemy biżuterię, gdyż pozostawienie jej na palcach oparzonej dłoni grozi martwicą na skutek narastającego obrzęku.

Oparzenia kwasami - do oparzeń dochodzi pod wpływem działania kwasów nieograniczonych

i kwasów ograniczonych. Pierwsza pomoc polega na obmywaniu poparzonej powierzchni pod bieżącą wodą przez 5 - 10 minut, co ma zadanie rozcieńczenie kwasu. W przypadku poparzenia przewodu pokarmowego podajemy mleko zmieszane z białkiem jajek. Oparzone oczy natychmiast przemywamy bieżącą wodą przy otwartych powiekach.

Oparzenia zasadami - oparzenia ługami są bardziej niebezpieczne od oparzeń kwasami, wiąże się to z powstawaniem tzw. Martwicy rozpływanej tkanek - na skórze powstaje wilgotny miękki strup o białawym zabarwieniu. Gdy dochodzi do poparzenia przełyku to podajemy doustne środki zobojętniające. Oczy przepłukujemy strumieniem bieżącej wody.

10. Omdlenia.

Omdlenie to krótkotrwała utrata przytomności spowodowana przelotnym niedotlenieniem kory mózgowej.

Objawy:

• bladość skóry;

• zimna, wilgotna skóra;

• spadek ciśnienia tętniczego i przed utratą przytomności zwolnienie tętna;

• przyspieszony oddech;

• utrata przytomności;

Przy upadku na trwałe podłoże z pozycji stojącej, istnieje niebezpieczeństwo powstania obrażeń.

Przyczyny omdleń:

• zamknięte, duszne pomieszczenie;

• duże skupiska ludzi pozostających w pozycji stojącej;

• nagła zmiana pozycji leżącej na stojącą;

• choroby serca;

• silny bodziec psychiczny.

Postępowanie z osobą omdlałą:

• zabezpieczenie przed powstaniem obrażeń przy upadku;

• wyniesienie na świeże powietrze;

• ułożenie w pozycji leżącej z nogami uniesionymi do góry;

• rozluźnienie ubrania pod szyją;

• w przypadku braku powrotu przytomności, a konieczności pozostawienia osoby omdlałej bez opieki, ułożenie jej w pozycji bocznej ustalonej;

• kontrola podstawowych parametrów życiowych;

• wezwanie pogotowia ratunkowego.

11. Padaczka.

Padaczka (epilepsja) - choroba o złożonej, różnej etiologii, cechująca się pojawianiem napadów padaczkowych. Napad padaczkowy zaś jest wyrazem przejściowych zaburzeń czynności mózgu, polegających na nadmiernych i gwałtownych, samorzutnych wyładowaniach bioelektrycznych

w komórkach nerwowych.

W czasie drgawek z ust może wydobywać się piana, czasami pomieszana z krwią, gdy chory pogryzie sobie wargi lub język. Po ustąpieniu drgawek należy go pilnować aż do całkowitego powrotu przytomności. Pierwsza pomoc polega na ochronie chorego przed zranieniami i urazami podczas upadku i w trakcie trwania ataku oraz zapewnieniu mu bezpieczeństwa po uzyskaniu przytomności. Jeżeli chory pada, należy go podeprzeć, a następnie ułożyć na podłożu i podłożyć coś miękkiego pod głowę. Między zęby należy włożyć twardy przedmiot owinięty w miękki materiał w celu nie dopuszczenia do przegryzienia języka. Chorego nie wolno przenosić ani krępować podczas ataku.

12. Hipoglikemia cukrzycowa.

Hipoglikemia cukrzycowa jest to zespół charakteryzujący się objawami pobudzenia układu współczulnego lub zaburzeniami funkcji ośrodkowego układu nerwowego na skutek spadku poziomu glukozy (cukru) we krwi poniżej normy.

Hipoglikemia objawia się zwiększoną potliwością, obniżeniem stanu świadomości, zaburzeniami orientacji, osłabieniem mięśni, zdarza się, że występują drgawki. Jeśli chory jest jeszcze przytomny i może połykać podajemy mu do zjedzenia cukier, czekoladę, słodki napój itp.

w celu zwiększenia zawartości cukru we krwi. Jeśli jest nieprzytomny układamy go w pozycji bezpiecznej, czyli bocznej i jak najszybciej wzywamy pogotowie lub odwozimy chorego do szpitala, gdyż przedłużająca się hipoglikemia może upośledzić czynność mózgu.

13. Ciała obce w oku.

W celu usunięcia ciała obcego z oka sprawdzamy najpierw wewnętrzną powierzchnię dolnej,

a potem górnej powieki i tylko w przypadku wykrycia obcego ciała możliwego do samodzielnego usunięcia , staramy się go usunąć przy użyciu sterylnego gazika, lub przez przemywanie. Następnie na oko nakładamy jałowy opatrunek. Substancje żrące i chemikalia, które dostały się do oczu wypłukujemy dużymi ilościami bieżącej wody od wewnętrznego do zewnętrznego kąta oka przy szeroko otwartych powiekach. Chorego odsyłamy do okulisty.

14. Narkomania - zagrożenia i przeciwdziałanie.

Zażywanie narkotyków prowadzi do wystąpienia zespołu uzależnienia, w którym można wyróżnić uzależnienia fizyczne, psychiczne i społeczne.

Uzależnienia fizyczne - polega na powstawaniu przystosowawczych zmian

w funkcjonowaniu organizmu. Następuje modyfikacja przemian metabolicznych, która przeciwdziała skutkom stosowania środka uzależniającego, a więc obniża jego działanie. Czynność nerwowa naśladowana przez stosowaną substancję jest hamowana, a czynność przeciwstawna do niej nasilana. Odstawienie środka ujawnia ten stan.

Uzależnienie psychiczne - opiera się na mechanizmie pozytywnego wzmocnienia zachowania, którego dostarczają albo emocje towarzyszące braniu, albo akceptacja kręgu towarzyskiemu, w którym ma miejsce branie, albo wreszcie sam efekt farmakologiczny wywołany przez substancje.

Uzależnienie społeczne - spowodowane jest zacieśnieniem więzi emocjonalnych z innymi uzależnionymi, wyrazem których jest tworzenie się subkultur narkotycznych dających swoim członkom poczucie akceptacji i tożsamości.

Objawy w zachowaniu i wyglądzie osoby używającej narkotyków zależą od ich rodzaju,

w skrócie można je przedstawić następująco:

• Pochodne morfiny (opium, morfina, heroina)

• Przetwory konopi indyjskich (marihuana, haszysz)

• Leki nasenne (barbiturany)

• Leki pobudzające (amfetamina)

• Lotne substancje chemiczne (butapren, benzyna i inne)

Zasady udzielania pierwszej pomocy w stanie odurzenia po zażyciu środków uzależniających:

• Zaprowadzić lub przenieść ucznia do gabinetu lekarskiego

• U ucznia przytomnego podawać leki objawowe ogólnie stosowane, np. glukozę, krople nasercowe

• W przypadku gdy uczeń jest nieprzytomny, występują inne objawy zaburzeń ośrodkowego układu nerwowego, niewydolność oddechowa i/lub inne niepokojące objawy, należy wezwać pogotowie i powiadomić rodziców.

• Podjąć próbę ustalenia rodzaju użytego środka

• W przypadku gdy uczeń jest przytomny i nawiązuje kontakt słowny należy zachować się

w sposób spokojny i opanowany, aby „oddramatyzować” sytuację, zapewnić ucznia

o możliwości opanowania zatrucia, uspokoić i zmniejszyć lęk.

Udzielenie pierwszej pomocy w przypadku przedawkowania narkotyku należałoby

w zasadzie traktować jako wstęp do prób postępowania psychologicznego i pedagogicznego, który ma na celu zapobiegać dalszemu „braniu”. Nir ma uniwersalnych recept na postępowanie z osobą uzależnioną.

Bibliografia:

1. Biomedyczne podstawy rozwoju z elementami higieny szkolne, red. B. Doleżych

i P. Łaszczyca, Toruń 2004;

2. Podstawy ratownictwa medycznego dla funkcjonariuszy Państwowej Straży Pożarnej i innych ratowników KSRG, Warszawa 2006

3. A. Madej, Podręcznik pierwszej pomocy choroby i nagłe wypadki, wyd. Amber

Biomedyczne podstawy rozwoju z elementami higieny szkolne, red. B. Doleżych i P. Łaszczyca, Toruń 2004,

s. 300

Biomedyczne podstawy rozwoju z elementami higieny szkolne, red. B. Doleżych i P. Łaszczyca, Toruń 2004,

s. 301

A. Madej, Podręcznik pierwszej pomocy choroby i nagłe wypadki, wyd. Amber, s. 34

Podstawy ratownictwa medycznego dla funkcjonariuszy PSP i innych ratowników KSRG, Warszawa 2006,

s. 103 - 104

Podstawy ratownictwa medycznego dla funkcjonariuszy PSP i innych ratowników KSRG, Warszawa 2006,

s. 119

Podstawy ratownictwa medycznego dla funkcjonariuszy PSP i innych ratowników KSRG, Warszawa 2006,

s. 98 - 99

15

---