CZYM RÓŻNIŁY SIĘ IGRZYSKA STAROŻYTNE OD DZISIEJSZYCH
Starożytne igrzyska olimpijskie - Panhelleńskie igrzyska na cześć boga Zeusa. Odbywały się w Olimpii , mieście na Półwyspie Peloponeskim, co cztery lata. Pomiędzy tymi wielkimi imprezami rozgrywano też inne igrzyska sportowe, ale nie na taka skalę. Igrzyskami w Olimpii zainteresowane były wszystkie polis greckie. Na czas Igrzysk wstrzymywano działania wojenne.
Pierwsze starożytne igrzyska olimpijskie odbyły się w 776 roku p.n.e. Zostały one zakazane w roku 393 przez cesarza Teodozjusza I Wielkiego, gdyż uznał je za przejaw kultu bogów pogańskich. Przywrócono je dopiero w 1896 roku n.e. Niestety w XX w. nie zawiązywano rozejmów na czas wojen. Dlatego od 1896 Igrzyska nie odbyły się trzy razy: w 1916 roku z powodu I wojny światowej, w 1940 i w 1944 z powodu II wojny światowej. W Olimpii igrzyska odbywały się u stóp wzgórza Kronos nad Alfejosem i Kladeosem, gdzie znajdowało się sanktuarium poświęcone Zeusowi. Na czas trwania igrzysk oraz na czas przyjazdu zawodników i widzów zawieszano działania wojenne pomiędzy miastami-państwami i zawierano pokój boży. Pierwsi do Olimpii, na kilka tygodni przed igrzyskami, przybywali zawodnicy, aby pod czujnym okiem trenerów i wybieranych losowo sędziów ćwiczyli do poszczególnych konkurencji. Na kilka dni przed zawodami przybywali goście ze wszystkich polis greckich. Przybywali również i kupcy z różnych stron świata, chcąc wykorzystać tak wielkie skupisko ludzi dla własnych interesów. W zawodach uczestniczyli tylko mężczyźni, kobietom nie wolno było nawet zasiadać na widowni. Sportowcy występowali nago. Potem przepis rozbierania się objął także sędziów. W przerwach igrzysk olimpijskich odbywały się liczne konkursy dla recytatorów i poetów, którzy mogli pokazać swoje umiejętności przed ogromną publicznością.
Na początku publiczność stanowili tylko mężczyźni , późniejsze igrzyska olimpijskie mogły obserwować także niezamężne kobiety; mężatkom zabraniano tego pod karą śmierci. Kobiety miały swoje własne igrzyska; odbywały się one także w Olimpii, ale w innym czasie, i były poświęcone Zeusowej małżonce, Herze. Pauzaniasz w swojej Wędrówce po Helladzie (V, 16, 2) podaje, że niezamężne kobiety rywalizowały ze sobą na olimpijskiej bieżni w biegu na dystansie pięciu szóstych stadionu (około 160 metrów). Teraźniejszość pozwala kobietom stanowić publiczność, nie ma także odrębnych igrzysk dla kobiet i mężczyzn. Na jednych igrzyskach panie rywalizują z paniami, a panowie z panami. W Starożytnej Grecji w pierwszy dzień Igrzysk Zawodnicy udawali się przed posąg Zeusa, który znajdował się w jego świątyni. Był to jedne z siedmiu cudów świata. Wykonał go grecki rzeźbiarz Fidiasz z kości słoniowej, złota i drogich kamieni szlachetnych. Posąg mierzył 12 m, a Nike umieszczona na prawej ręce Zeusa wzrostem przypomina dorosłego człowieka. Tak, więc zawodnicy składali ofiary bogu oraz przysięgali walczyć zgodnie z obowiązującym regulaminem zawodów. Poza tym w pierwszym dniu odbywała się również prezentacja olimpijczyków (każde polis miało swojego reprezentanta). W pierwszym dniu zapalano również znicz olimpijski - symbol igrzysk. W dzisiejszych czasach Ceremonia Otwarcia Igrzysk Olimpijskich przebiega nieco inaczej, ale również symbolem Olimpiady jest Znicz. Olimpijski płomień stał się tradycją nowożytnych igrzysk od olimpiady 1928 w Amsterdamie. Osiem lat później Niemiec, dr. Carl Diem, inspirując się starożytnymi freskami, zainicjował olimpijską sztafetę. Płomień powędrował z greckiej Olimpii do Berlina na olimpiadę 1936. Znicz zapala się za pomocą promieni słonecznych skupionych w zwierciadle.
W czasie starożytnych igrzysk w Grecji święty ogień zapalano na ołtarzu Zeusa, któremu je poświęcano. Zapalenie znicza sygnalizowało rozpoczęcie igrzysk, a jego zgaszenie - ich zakończenie. W kolejnych dniach igrzysk odbywały się rywalizacje między uczestnikami. W dzisiejszych czasach mamy znacznie więcej konkurencji niż nasi przodkowie. Początkowo w Grecji konkurencją olimpijską był tylko bieg na około 192 m. Z czasem doszły jeszcze cztery pozostałe konkurencje tworząc razem pięciobój. Na znak sędziowskiego "Idźcie!" zawodnicy biegli jak najszybciej do mety. W późniejszych czasach doszły również bieg na dłuższe niż 192 m dystanse. Wielkim utrudnieniem dla biegaczy była niepraktyczna bieżnia, która nie miała kształtu elipsy jak dzisiaj, tylko była to zwykła prosta, wiec zawodnicy musieli się zatrzymywać, odwracać i biec dalej. Dość oryginalne ułatwienie wymyślili sobie skoczkowie w dal. Żeby przeskoczyć jak najdłuższy odcinek, trzymali w dłoniach ciężarki z metalu lub kamienia. Ważną dyscypliną był rzut oszczepem, do której przygotowania czynili wszyscy żołnierze, gdyż oszczep był także rodzajem broni Greków. Odbywał się również rzut dyskiem. Zwyciężał zawsze tylko jeden Grek - zwycięzca zapasów, który stawał się równocześnie zwycięzcą całego pięcioboju. Z niecierpliwością oczekiwano również na wyścigi rydwanów: wozów zaprzężonych w dwa lub cztery konie. Zawody te były wspaniałe do podziwiania, jednak bardzo niebezpieczne do uprawiania, gdyż konie często nie zatrzymywały się na mecie i rozpędzone
biegły "w siną dal" albo też zderzały się ze sobą na trasie. Jednakże woźnica, jak i właściciel zaprzęgu zyskiwali wielką sławę. Konie naturalnie też. W czasach późniejszych ogólnogreckie igrzyska (nie tylko olimpijskie) zdominowali zawodowi atleci, którzy nagrody i honoraria pobierane za występy w rozmaitych zakątkach świata greckiego uczynili źródłem swojego utrzymania. Najsłynniejszym atletą był Milon z Krotony w południowej Italii, który na igrzyskach olimpijskich sześciokrotnie, poczynając od roku 536 p.n.e., zwyciężał w zapasach. Milon słynął z rozmaitych popisów, potrafił na przykład dopóty wstrzymywać oddech, dopóki żyły nie nabrzmiewały mu do tego stopnia, iż rozrywały sznur zawiązany wokół głowy. Nowożytnie Igrzyska przyniosły ze sobą nowe konkurencje . Co 4 lata dochodzą jeszcze nowocześniejsze , bardziej egzotyczne . W dzisiejszych czasach igrzyska dzielimy na Letnie oraz Zimowe, warto również wspomnieć o paraolimpiadach (dla niepełnosprawnych) w Starożytnej Grecji odbywała się tylko część letnia dla całkowicie zdrowych Greków . Na każdym z kontynentów znajdują się państwa które biorą udział w Igrzyskach ( Ameryka Północna - 7 państw , Ameryka Południowa - 34 państwa , Europa - 50 państw , Afryka - 52 państw , Azja - 45 państw , Australia - 13 państw ).
W Starożytnej Grecji uwzględniano tylko jednego zwycięzcę. W nagrodę otrzymywał on przedmioty o pewnej na ogół niewielkiej wartości (np. dzbany z oliwą w Atenach) , najczęściej jednak wręczano im nagrody symboliczne w postaci wieńca w Olimpii z gałązek oliwnych , w delfach laurowych , w Koryncie z ususzonych liści selera . Gałązkę przeznaczoną na nagrodę mógł zerwać jedynie chłopiec mający oboje rodziców, wyłącznie piątego dnia igrzysk. Ponad to zwycięzca, jak i miasto, z którego pochodził, zyskiwał sławę na wszystkie greckie polis. Na jego cześć poeci pisali liczne poematy chwalebne. Współobywatele stawiali mu pomnik. Miał mnóstwo przywilejów: najbardziej korzystnym było zwolnienie od płacenia podatków. Po powrocie zwycięzcy olimpijskich igrzysk wkraczali do miasta przez wyrwę w murach, specjalnie zrobioną na tę okazję. Chciano przez to pokazać, że ojczyzna mająca takich synów nie musi chronić się za obwarowaniami. Dziś nagradzani są trzej najlepsi sportowcy z danej konkurencji. Trójka ta otrzymuje medale (1 miejsce -złoty, 2 miejsce -srebrny, 3 miejsce -brązowy) oprócz tego dostają również honoraria i wiążącą się ze zwycięstwem sławę. W przeciwieństwie do starożytnych, współcześnie istnieją dyscypliny grupowe . W Grecji wszystkie dyscypliny miały charakter indywidualny.
Olimpiada współczesna |
Olimpiada starożytna |
Odbywają się igrzyska letnie i zimowe. |
Odbywają się igrzyska wyłącznie latem. |
Organizowane są olimpiady dla niepełnosprawnych, tzw. paraolimpiady. |
Organizowane są olimpiady tylko dla sprawnych fizycznie osób. |
Na widowni mogą zasiadać wszyscy ludzie, bez względu na płeć. |
Na widowni mogą zasiadać jedynie mężczyźni. |
Zawodnikami mogą być zarówno kobiety, jak i mężczyźni. |
Zawodnikami mogą być wyłącznie mężczyźni. |
Odbywają się co cztery lata. |
Odbywają się co cztery lata. |
Zmieniają się miejsca rozgrywek olimpijskich. |
Nie zmieniają się miejsca rozgrywek olimpijskich - zawsze są w Olimpii. |
Dyscypliny są indywidualne, ale również i grupowe. |
Dyscypliny są indywidualne. |
Jest duża liczba dyscyplin sportowych. |
Jest tylko kilka dyscyplin sportowych. |
Przyznawane są trzy miejsca, trzy medale: złoty, srebrny i brązowy. |
Przyznawana jest nagroda tylko za pierwsze miejsce. |
Zawodnicy mają specjalne stroje. |
Zawodnicy występują nadzy. |
Zwycięzcy dostają nagrody pieniężne od organizatorów. |
Zwycięzcy dostają nagrody pieniężne od państwa. |
Wprowadzono punktacje "państwową". |
Pozostano przy punktacji indywidualnej. |
Na czas igrzysk nie zrywa się wojen i nie zawiera specjalnych pokoi. |
Na czas igrzysk zawiesza się działania wojenne i zawiera się pokój boży. |
Nawet zwycięzcy muszą płacić podatki. |
Zwycięzca jest zwolniony z płacenia podatków. |
Całkowicie świeckie. |
Poświęcone Zeusowi |