VIII 2
Amoralność w „ Moralności pani Dulskiej `'. Omów, zastosowany przez G. Zapolską, sposób kreacji bohatera literackiego.
Moralność - całokształt zachowań i postaw jednostki lub grupy społecznej, oceniany wg Jakiegoś społecznie funkcjonującego systemu ocen i norm moralnych.
Dulska dba o zewnętrzne pozory moralności. Jej obłuda jest nawet większa od chęci posiadania pieniędzy. Dulska wywiera ogromną presję na innych ludzi, rzekomo troszczy się o własną rodzinę. Moralność pani Dulskiej jest niemoralna.
Istotą utworu G. Zapolskiej jest schemat, krytyka moralności mieszczańskiej, który autorka świetnie prezentuje w swoim dramacie. Zasadniczo znajdujemy się w kręgu małego, rodzinnego skandaliku. Mama Dulska, która dzierży w garści swoją mieszczańską rodzinkę, przymknęła oko na romans syna ze służącą Hanką, wolała bowiem, by "grzeszył w domu" niż włóczył się poza domem. Efekt był dla "szacownej matrony" przykry-Hanka zaszła w ciążę. Zbyszek uniósł się honorem, postanowił zrzucić z siebie mieszczański blichtr, przeciwstawić się rodzinie i konwenansom, zapragnął ożenić się z Hanką. Lecz klan mieszczańskiej familii wyperswadował mu ów pomysł. Hanka otrzymała finansową odprawę, Zbyszek powrócił zaś do swojego urzędniczo-dulskiego trybu życia. Słowem-powróciła rodzinna harmonia, bez cienia niesmaku. Całe zdarzenie jest przykładem mieszczańskiej mentalności. Zapolska ostro krytykuje hipokryzję, obłudę i ciasnotę horyzontów mieszczuchów. Określa to mianem kołtunerii lub dulszczyzny-czyli właśnie poglądów, jakie reprezentuje pani Dulska: fałszu, małych brudnych rozgrywek przy wysokim mniemaniu o własnych walorach moralnych i obywatelskich. Szczególnie ostrą krytykę moralnej obłudy Dulskiej przeprowadza Zapolska w scenie z Lokatorką, której p. Aniela wymawia mieszkania, bo sprowadziła na dom Dulskich "publikę". Tymczasem nieszczęśliwa kobieta usiłowała popełnić samobójstwo z powodu zdrady męża. Pani Dulska nie zdobywa się nawet na cień współczucia, a wręcz przeciwnie-zarzuca kobiecie, że samobójstwo się nie udało, było powodem przyjazdu pogotowia i wreszcie, że podjęte było przy użyciu tak trywialnego środka jak zapałki. Dla Dulskiej moralność to zachowanie pozorów. Można popełniać mniejsze lub większe wykroczenia, jeśli nikt się o niczym nie dowie. Można wynajmować mieszkanie "kokocie", bo dobrze płaci i dorożki przywożące klientów nie zatrzymują się pod bramą domu Dulskich. Dulszczyzna przejawia się w różny sposób: w sprawach drobnych, codziennych i w poważnych. Przeżera dusze, wyjaławia z ludzkich uczuć i odruchów. W rodzinie nie ma ciepła, miłości, szacunku. Nie można liczyć na wsparcie, pomoc, przyjazny, miły gest. Trwa walka, wygrywa silniejszy-krzykiem, kpiną, kłamstwem, oszustwem, krętactwem. Nie ma żadnych zasad, byle zachować pozory, byle się nie wydało, byle ludzie się nie dowiedzieli, poza tym wszystko wolno. No i najważniejsze -pieniądze. Oszukać, wyłudzić, wytargować, zarobić-wszystko jedno, każdy sposóbjest dobry. Inne potrzeby nie istnieją. Nie ceni się przyjaźni, nie ma miłości. Kołtun jest skrajnym egoistą. Nie interesuje go w ogóle świat poza nim.
Drobnomieszczaństwo, to część mieszczaństwa która posiadała mały majątek, fabryki, zakłady rzemieślnicze.. Zapolska nie krytykuje jednak ich zamożności, ale dotyka przede wszystkim sposobu bycia drobnomieszczaństwa. Dla niego najważniejsze były pieniądze i dobra opinia wśród społeczeństwa, kultura nauka i sztuka był na bardzo odległym planie. Mieszczanie nie pomagali reszcie społeczeństwa i próbowali odseparować się reszty społeczeństwa. Przykładem tego typu ludzi jest Dulska, kobieta skąpa, uważająca się za osobę skromną i bogobojną. Uważa ona, że dopuszczalne są wszystkie możliwe występki, byle tylko wieść o nich się nie rozeszła. Skąpstwo pani Dulskiej objawia się nawet w jej stosunku do męża. żałuje mu cygar, oszczędza na każdym kroku, w tramwaju prosi córkę aby skurczyła się nieco i wyglądała na dziecko, które miałoby ulgowy bilet. Poza tym Dulska wyrzuca lokatorkę, która próbowała popełnić samobójstwo, a toleruje kobietę żyjącą z nierządu, gdyż ta uprawia swój zawód z pełną dyskrecją i co ważne - terminowo płaci rachunki. Dulska nie umie też wychowywać swoich dzieci. Przykładem na to jest Zbyszek i w pewnym sensie Hesia. Dulska była również przeciwna kupowaniu i czytaniu gazet. Świadczą to o braku zainteresowania kulturą i polityką.
Charakterystyka
- najważniejszą cechą - gra pozorów
- dla niej straciły sens elementy miłości
„Na to mamy cztery ściany i sufit, aby brudy swoje prać w domu i aby nikt o nich nie wiedział”
- nie stosuje przykazań boskich w codziennym życiu
- nie ma wyrzutów sumienia, uważa się za bardzo moralną