WYŻSZA SZKOŁA ZARZĄDZANIA I FINANSÓW WE WROCŁAWIU

Kierunek marketing i zarządzanie

OBROTY HANDLU ZAGRANICZNEGO POLSKI Z KRAJAMI UNII EUROPEJSKIEJ W 1999 R.

Praca zaliczeniowa z ekonomiki i organizacji handlu zagranicznego

Kłodzko, 2002

Analiza obrotów handlowych Polski z UE ma niezwykle istotne znaczenie przynajmniej z dwóch powodów. Po pierwsze, jest to zdecydowanie nasz największy partner handlowy. W 1998 r. na kraje UE przypadało 68,3% polskiego eksportu i 65,6% polskiego importu. Po drugie, w obliczu coraz bliższego przystąpienia Polski do UE wyniki wymiany handlowej z tym ugrupowaniem pokazują, jak polskie towary konkurują z towarami zachodnioeuropejskimi na etapie znacznie już zaawansowanej liberalizacji w tym handlu. W tym kontekście szczególną wymowę ma porównanie wyników wymiany handlowej Polski z UE z analogicznymi obrotami pozostałych krajów stowarzyszonych z Europy Środkowo-Wschodniej. Porównanie takie pozwoli np. ocenić pozycję konkurencyjną polskich wyrobów w stosunku do wyrobów z pozostałych stowarzyszonych krajów Europy Środkowo-Wschodniej na rynku UE.

W latach 1990 - 1998 wartość polskiego eksportu do Unii Europejskiej zwiększyła się, z 7,65 mld USD do 18,06 mld USD, tj. o 136%. W tym samym czasie import z UE podniósł się z 6,38 mld USD do 31,46 mld USD, a więc prawie pięciokrotnie. Jeśli na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych polski eksport pokrywał cały import z UE, to w latach 1991 - 1995 stopień tego pokrycia obniżył się do 80%, a w latach 1996 - 1998 - już tylko do ok. 60%.

Szybsze tempo wzrostu importu niż eksportu jest normalnym zjawiskiem w okresie transformacji gospodarki, kiedy napływają inwestycje zagraniczne oraz trwa restrukturyzacja i modernizacja infrastruktury i wielu branż przemysłu. Niepokojące jest jednak to, że takie same procesy zachodzą i w innych krajach Europy Środkowo- Wschodniej i nie pociągają one tak olbrzymiej nierównowagi w obrotach handlowych.

W porównaniu do innych krajów Europy Środkowo-Wschodniej aspirujących do członkostwa w UE w dwóch ostatnich latach zanotowaliśmy bardzo słabą dynamikę polskiego eksportu na rynki UE. Według danych statystycznych polski eksport na rynki UE w stosunku do roku poprzedniego, zwiększył się w 1997 r. w wyrażeniu dolarowym o 3,7%, a w 1998 r. o 11,9%. W tych samych latach dynamika wzrostu eksportu do UE wynosiła: dla Czech (odpowiednio) 7,6% i 23,3%, dla Węgier 18% i 22,6%, dla Estonii 23,3% i 15,5% i dla Słowenii -11,7% i 10,6%.⁵ Wyniki te potwierdzają dane za pierwsze półrocze 1999 r. W okresie tym, w stosunku do pierwszych sześciu miesięcy 1998 r. wzrost eksportu na rynki UE wynosił: dla Polski 2,6%, dla Czech 8,2%, dla Węgier 12,7%, dla Estonii 3,9% i dla Słowenii 0%. Powyższe dane świadczą, że pod względem dynamiki eksportu Polska osiągnęła w tej grupie krajów najgorsze rezultaty, z wyjątkiem Słowenii.

Po bardzo wysokim wzroście polskiego importu z krajów UE w latach 1995 - 1996, dwa następne lata przyniosły wyraźne zwolnienie tempa przyrostu zakupów z tego kierunku. Do osłabienia tempa importu, zwłaszcza w 1998 r. niewątpliwie przyczynił się spadek aktywności gospodarczej w naszym kraju. Przyśpieszył go kryzys w Rosji, ale główny impuls pochodził z zaostrzenia od sierpnia 1997 r. polityki pieniężnej. W latach 1997 - 1998 w obrotach z UE import Polski wzrastał szybciej niż w Czechach i Słowenii, ale wolniej niż na Węgrzech i Estonii.

Spośród 10 krajów Europy Środkowo-Wschodniej stowarzyszonych z UE Polska uzyskuje relatywnie najwyższy deficyt w obrotach handlowych z UE. W 1998 r. stosunek importu do eksportu w wymianie z UE wynosił:
- dla Bułgarii - 108,8%,
- dla Czech - 116,7%,
- dla Estonii - 152,8%,
- dla Litwy - 168,6%,
- dla Łotwy - 130,4%,
- Polski - 174,2%,
- dla Rumunii - 122,5%,
- dla Słowacji - 105,8%,
- dla Słowenii - 128,7%,
- dla Węgier - 115,8%.

Szczególnie źle wypada na tej liście porównanie wyników Polski z Czechami i Węgrami. Warto dodać, że w grupie krajów stowarzyszonych z UE, Polska zanotowała najwyższą relację importu do eksportu w obrotach z UE, również i w roku 1997 .

Na uwagę zasługuje fakt, że w wymianie z Polską Unia Europejska osiągnęła w latach 1997 i 1998 dodatnie saldo większe niż w obrotach z pozostałymi krajami stowarzyszonymi traktowanymi łącznie. Wszystko to świadczy o słabej konkurencyjności polskiego eksportu względem pozostałych krajów Europy Środkowo-Wschodniej.

W 1999 r. i w 1998 r. Polska zanotowała z krajami Unii Europejskiej obroty przedstawione w poniższej tabeli.

Tab. 1. Obroty Polski z wybranymi krajami Unii Europejskiej w latach 1998 i 1999

Nazwa kraju	1999			1998
		Eksport	Import	Saldo	Eksport	Import	Saldo
		w mln USD	w mln USD	w mln USD	w mln USD	w mln USD	w mln USD
Ogółem	27 407,4	45 911,2	-18 503,8	28 228,9	47 053,6	-18 824,7
Niemcy	9 903,8	11 583,1	-1 679,3	10 233,3	12 441,1	-2 207,8
Włochy	1 792,1	4 297,1	-2 505,0	1 655,8	4 403,7	-2 747,9
Francja	1 328,4	3 133,7	-1 805,3	1 326,3	3 033,4	-1 707,1
Wielka Brytania	1 099,4	2 105,5	-1 006,1	1 097,8	2 304,7	-1 206,9
Dania	843,1	826,3	16,8	775,6	918,1	-142,5
Belgia	760,3	1 297,3	-537	693,1	1 322,7	-629,6
Szwecja	676,7	1 446,1	-769,4	675,2	1 358,5	-683,3
Austria	554,6	883,8	-329,2	552,6	902,7	-350,1
Hiszpania	416,3	1 136,2	-719,9	390,5	1 199,9	-809,4
Finlandia	261,7	835,8	-574,1	254,6	790,8	-536,2
Grecja	97,1	104,0	-6,9	129,1	98,3	30,8
Irlandia	79,0	240,1	-161,1	72,4	249,3	-176,9
Portugalia	43,1	140,6	-97,5	38,7	120,3	-81,6
Luksemburg	24,9	75,4	-50,5	21,6	93,2	-71,6

Na podstawie danych zawartych w powyższej tabeli można stwierdzić, że Polska w obydwu analizowanych latach odnotowała deficyt w obrotach handlu zagranicznego z prawie wszystkimi krajami UE. Wyjątkiem była Dania w 1999 r. i Grecja w 1998 r.

Zmiany w eksporcie towarów do krajów UE w latach 1998 - 1999 przedstawiały się następująco w odniesieniu do poszczególnych krajów:

Na wykresie wyraźnie widać, że największe wzrosty eksportu zanotowano w przypadku Luksemburga i Portugalii, jednakże ze względu na ich niską kwotę nie miały dużego wpływu na wysokość obrotów z UE. Kwotowo największe wzrosty zanotowano w przypadku Włoch , Danii i Belgii. Wyniosły one dla tych państw w sumie 271 mln USD.

W roku 1999 w porównaniu z rokiem poprzednim eksport Polski do UE spadł o 2,9%. Największy spadek procentowy eksportu zanotowano w przypadku Irlandii. Kwotowo nie odgrywał on żadnej roli. Największy kwotowo spadek eksportu można zauważyć w przypadku Niemiec (329,5 mln USD).

Trochę inaczej przedstawia się dynamika importu. Można ją prześledzić na podstawie poniższego wykresu.

Dynamika importu towarów z Unii Europejskiej spadła o 2,4%. Największy kwotowo udział w zmniejszeniu się importu miały Niemcy (857,79 mln) i Włochy (106,6 mln USD).

Najwyższy procentowy wzrost importu zanotowano w Portugalii, jednakże najwięcej zwiększył się import z Francji (100,3 mln USD) i ze Szwecji (87,6 mln USD).

W roku 1999 udział poszczególnych państw UE w strukturze eksportu wyglądał następująco:

Na powyższym wykresie wyraźnie widać, że Polska ponad połowę swojego eksportu do krajów UE przeznacza na rynek niemiecki. Pozostała część jest w większości przeznaczona na rynki Włoch, Francji, Wielkiej Brytanii i Danii. Na rynki wymienionych pięciu krajów jest wprowadzane 83,6% całego eksportu Polski do UE.

Podobnie przedstawia się sytuacja w strukturze importu Polski z krajów UE. Na poniższym wykresie można zauważyć, że nadal dominującą rolę w sferze importu pełnią Niemcy. Następne trzy miejsca w rankingu utrzymują Włochy, Francja i Wielka Brytania. Cztery wymienione kraje mają aż ok. 75% udziału w imporcie Polski z krajami UE.

W obecnej sytuacji gospodarczej i politycznej Polski handel zagraniczny z krajami UE jest dla niej bardzo ważny. Jego ranga wynika w głównej mierze z chęci Polski do integracji z państwami już do niej należącymi i osiągnięcia porównywalnego poziomu rozwoju.

Obroty z Unią Europejską w 1999r. kształtowały się niestety niepomyślnie dla kraju. Można mieć tylko nadzieję, że jeszcze przed wejściem Polski do Unii ulegną poprawie.

2

---