Data: 01.03.97	Grupa 21a_3	LABORATORIUM METROLOGII	Ocena:
M. Filipiak M. Majkowski P. Nosek M.Zbróg		Temat: Budowa i części narzędzi pomiarowych.	Podpis:

1. Cel ćwiczenia:

Celem ćwiczenia było zapoznanie się istotą budowy i zasadą działania przyrządów pomiarowych stosowanych do określania wymiarów mierzonych elementów.

2. Teoria:

Każde narzędzie pomiarowe może być za pomocą schematu, ktory opisuje to narzędzie w postaci bloku funkcjonalnego z zaznaczeniem wielkości wejściowych ( wielkość mierzona ) oraz wielkości wyjściowej ( wielkość wskazywana np. przez wskazówkę ).

Schemat blokowy

Biorąc pod uwagę przeznaczenie poszczególnych zespołów narzędzia pomiarowego, w każdym narzędziu możemy wyodrębnić trzy jego elementy:

• czujnik

• jeden lub kilka przetworników

• urządzenie wskazujące

Elementy składowe przyrządu pomiarowego

Czujnik - jest to element przyrządu pomiarowego służący do odbierania informacji o wielkości mierzonej

Przetwornik - jest to narzędzie służące do przetwarzania ( z określoną dokładnością i według określonego prawa ), wartości wielkości mierzonej ( albo wielkości już przetworzonej z wielkości mierzonej ) na wartość innej wielkości lub inną wartość tej samej wielkości. Przetwornik pomiarowy stanowi z narzędziem pomirowym jedną całość, która jednak może być użyta oddzielnie.

Urządzenie wskazujące - jest to zespół elementów przyrządu pomiarowego przeznaczonych do wskazywania wyników pomiaru.Składa się ono ze wskazówki i wskazów. Wskaz - kreska lub inny znak znajdujący się na urządzeniu wskazującym, odpowiadający jednej lub kilku określonych wartościom wielkości mierzonej. Wskazy tworzą podziałkę. Wskazówka - część stała lub ruchoma urządzenia wskazującego ( ruchoma strzałka , plamka świetlna, powierzchnia cieczy , pisak ), którego położenie względem wskazów wyznacza wynik pomiaru.

3. Główne cechy narzędzi pomiarowych:

• Podziałka - jest to uporządkowany zbiór wskazów na urządzeniu wskazującym narzędzia pomiarowego. Podziałka może być scharakteryzowana obszarem podziałki, zakresem podziałki oraz działką elementarną.

• Obszar podziałki - zbior działek elementarnych zawartych między dwoma określonnymi wskazami podziałki.

• Zakres podziałki - przedział zawarty między wskazami odpowiadającymi dolnej i górnej granicy wskazań:

Granica dolna zakresu - wartość wielkości mierzonej odpowiadająca najmniejszemu oznaczeniu podziałki.

Granica górna zakresu - wartość wielkości mierzonej odpowiadająca największemu oznaczeniu podziałki.

• Działka elementarna - jest to przedział między jakimikolwiek dwoma sąsiednimi wskazami podziałki.Działka elementarna może być scharakteryzowana przez określenie jej długości i wartości:

1. Długość działki elementarnej - długość odcinka prostej lub krzywej, mierzona wzdłuż lini podstawowej podziałki i zawarta między osiami dwóch sąsiednich wskazów.

2. Wartość działki elementarnej - wartość wielkści mierzonej odpowiadająca działce elementarnej. Rozróżnia się następujące rodzaje podziałek, uwzględniając sposób wskazywania wartości wielkości mierzonej:

cyfrowa

kreskowa

cyfrowo-kreskowa

wykreskówka

Ze względu na działkę elemntarną rozróżnia się podziałki:

jednostajną

równomierną

liniową

regularną

nieliniową

• Podziałka jednostajna - podziałka, której wszystkie działki elementarne mają tę samą wartość.

• Podziałka równomierna - podziałka, której wszystkie działki elementarne mają tę samą długość.

• Podziałka limiowa - podziałka w której długość działki elementarnej jest proporcjonalna do wartości tej działki.

• Podziałka regularna - podziałka, ktorej działki elementarne mają tę samą długość i tę samą wartość.

• Podziałka nieliniowa - podziałka, której długości działek elementarnych nie są proporcjonalne do ich wartości.

4. Części składowe mikrometru (MMZ).

Należą do nich:

• kowadełko

• wrzeciono

• zacisk

• podziałka obwodowa

• podziałka

• bęben

• pokrętka sprzęgła ciernego.

5. Podział narzędzi pomiarowych ze względu na sposob pomiaru.

a) suwmiarki: zakres pomiaru 140 [mm]; 200 [mm]; 315 [mm]; 400 [mm]; o dokładności 0,1; 0,05; 0,02 [mm]

b) mikrometry: zakres pomiaru 0 do 25, 25, 50, 75, 100, 100 do 125, 125 do 150, 150 do 175, 175 do 200 o dokładności 0,01 [mm],

c) średnicowki: 0 do 25, 25, 50, 75, 100, 100 do 125, 125 do 150, 150 do 175, 175 do 200 o dokładności 0,01 [mm],

d) czujniki pomiarowe: zakres pomiaru 1, 10 [mm]; o dokładności 0,01; 0,001 [mm],

Oprócz tych podstawowych narzędzi pomiarowych stosujemy szereg innych do których zaliczamy:

a) szczelinomierze płytkowe,

b) kątomierze uniwersalne,

c) sprawdziany szczękowe jednograniczne,

d) sprawdziany płytkowe jednograniczne,

e) sprawdziany do rowków,

f) sprawdziany pierścienowe i tłoczkowe,

g) sprawdziany szczękowe do stożków wewnętrznych,

h) sprawdziany dwugraniczne,

i) sprawdziany dwugraniczne szczękowe jednostronne do wałków,

j) sprawdziany dwugraniczne tłoczkowe dwustronne do otworów.

6. Podstawowe zasady użytkowania narzędzi pomiarowych:

• do pomiaru należy stosować jedynie narzędzia zalegalizowane lub sprawdzono

• narzędzia użyte do pomiaru powinno być czyste i suche ( jeśli tak nie jest,należy umyć w benzynie i przetrzeć do sucha czystą szmatką )

• pomiar należy wykonywać bez uzycia siły, zwracając uwagę ,aby powierzchnie pomiarowe narzędzia nierysowaly się i nie wycierały

• przy odczytywaniu wyników pomiarowych ( wymiarów ) należy patrzeć prostopadle do płaszczyzny, na której jest nacięta podziałka w celu zapobiegania popełnienia tzw. błędu paralaksy

• w czasie pomiaru należy chronić narzędzie przed uderzeniem i upadkiem, kłaść zawsze na miejsce czyste,z daleka od narzędzi do próbki , unikiać dotykania rękami powierzchni pomiarowych

• narzędzia , których nie zamierza się używać w najbliższym czasie , należy dokładnie przemyć benzyną, wytrzeć do sucha czystą szmatką i zakonserwować, a następnie schować do pudełka lub futerału

• narzędzia pomiarowe należy w ustalonych terminach podawać sprawdzaniu lub legalizacji.

---