28 października 2011 r.
Kazusy z zakresu odpowiedzialności karnej za przestępstwo nadużycia zaufania w obrocie gospodarczym
(autor dr S. Żółtek)
Art. 296. § 1. Kto, będąc obowiązany na podstawie przepisu ustawy, decyzji właściwego organu lub umowy do zajmowania się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą osoby fizycznej, prawnej albo jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, przez nadużycie udzielonych mu uprawnień lub niedopełnienie ciążącego na nim obowiązku, wyrządza jej znaczną szkodę majątkową,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 1a. Jeżeli sprawca, o którym mowa w § 1, przez nadużycie udzielonych mu uprawnień lub niedopełnienie ciążącego na nim obowiązku, sprowadza bezpośrednie niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody majątkowej,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli sprawca przestępstwa określonego w § 1 lub 1a działa w celu osiągnięcia korzyści majątkowej,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 3. Jeżeli sprawca przestępstwa określonego w § 1 lub 2 wyrządza szkodę majątkową w wielkich rozmiarach,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 4. Jeżeli sprawca przestępstwa określonego w § 1 lub 3 działa nieumyślnie,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 4a. Jeżeli pokrzywdzonym nie jest Skarb Państwa, ściganie przestępstwa określonego w § 1a następuje na wniosek pokrzywdzonego.
§ 5. Nie podlega karze, kto przed wszczęciem postępowania karnego dobrowolnie naprawił w całości wyrządzoną szkodę.
Nowe władze spółki z o.o. Alfa przeprowadziły bilans działalności poprzedniego zarządu. Wynikało z niego, że zarząd swoimi działaniami przedsiębranymi na płaszczyźnie czterech lat doprowadził spółkę do straty w wysokości 2 mln złotych. Nowy zarząd powołał biegłego rewidenta na potwierdzenie tej okoliczności a następnie wystąpił do prokuratury o wszczęcie postępowania jako podstawę podając art. 296 § 3 k.k. Prokurator po przeprowadzeniu postępowania przygotowawczego wniósł akt oskarżenia do sądu. Czy słusznie?
Andrzej B został ustanowiony kuratorem spadku. Na skutek nadużycia uprawnień zainwestował on część majątku, który był pod jego pieczą. Inwestycja ta nie przyniosła jednak spodziewanych korzyści, przeciwnie skutkowała znaczną szkodą majątkową dla przyszłych spadkobierców (Andrzej B. liczył się z tym faktem inwestując). Pytanie: Czy Andrzejowi B można postawić zarzut popełnienia przestępstwa z art. 296 § 1 k.k.?
Członek zarządu spółki Alfa, przekraczając swoje uprawnienia nabył nieruchomość dla spółki (tj. prowadząc sprawy majątkowe spółki, niezwiązane bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą) Z pełną świadomością przepłacił on za grunt kilkukrotnie, czym wyrządził spółce znaczną szkodę majątkową. Czy odpowiada z art. 296 k.k.?
Członek zarządu spółki Alfa, bez przekroczenia swoich uprawnień nabył nieruchomość dla spółki (tj. prowadząc sprawy majątkowe spółki, niezwiązane bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą). Świadomie przepłacił za grunt kilkukrotnie, czym wyrządził spółce znaczną szkodę majątkową. Czy odpowiada z art. 296 k.k.?
Andrzej B jest prokurentem w spółce Alfa. Przekraczając swoje uprawnienia, świadomie wyrządził spółce znaczną szkodę. Czy może odpowiadać z art. 296 k.k.?
Andrzej B wykonuje określone czynności dla spółki Alfa (w zakresie prowadzenia jej spraw majątkowych). Ze spółką wiąże go umowa o dzieło. Swoim zachowaniem wyrządza spółce znaczną szkodę majątkową. Czy odpowiada?
Andrzej B zajmując się działalnością gospodarczą spółki Alfa, wyrządził jej znaczną szkodę. Został oskarżony o popełnienie przestępstwa z art. 296 § 1 k.k. Tłumaczył się, że podjęte działania były w zgodzie z jego faktycznymi uprawnieniami, tj. że mógł on zainwestować w firmę, która od dłuższego czasu miała słabe wyniki finansowe. Podnosił, że miał świadomość tego faktu, ale liczył - choć było to ekonomicznie nieuzasadnione, na zysk. Analiza umowy zlecenia, na podstawie której Andrzej B pełnił swoją funkcję, wykazała że faktycznie miał bardzo szerokie uprawnienia do inwestowania środków spółki. Czy słusznie postawiono mu zarzut naruszenia art. 296 §1 k.k.?
Co jak Andrzej B miał bardzo ogólnie ustalone kompetencje?
Andrzej B. prezes zarządu sp. Alfa zabrał z biura spółki komputer, który następnie przekazał swojemu synowi. Proszę zakwalifikować to zachowanie.
Spółka Alfa uczestniczyła w budowie biurowca na terenie Warszawy. W związku z budową powstała konieczność uiszczenia przez spółkę wymagalnych należności za materiały budowlane. Jednocześnie spółka musiała odprowadzić podatek do urzędu skarbowego. Spółka nie była w stanie ponieść wszystkich opłat. W związku z tym prezes zarządu spółki (Andrzej B) zdecydował się uiścić należność publicznoprawną, niejako godząc się na opóźnienie płatności wynikającej z zobowiązania umownego. W związku z zaistniałą zwłoką powstała konieczność opłacenia odsetek w wysokości przekraczającej 200 tys. zł. Rada nadzorcza o zaistniałym fakcie powiadomiła prokuraturę, która skierowała do sądu akt oskarżenia, zarzucając Andrzejowi B. popełnienie przestępstwa z art. 296 § 1 k.k. na skutek naruszenia reguł poprawnego gospodarowania. Czy słusznie?
W spółce Alfa sp. z o.o. funkcje prezesa jednoosobowego zarządu pełni Andrzej B. Uchwałą Zgromadzenia wspólników zarząd został zobowiązany do zbycia jednej z nieruchomości spółki na rzecz Mariana K. za cenę 2 mln zł - przy cenie rynkowej 4 mln zł (uchwała została podjęta zgodnie z art. 228 pkt 4 k.s.h., tj. do przeprowadzenia tej czynności konieczna była uchwała Zgromadzenia).
a) Andrzej B wniósł powództwo o uchylenie uchwały / stwierdzenie nieważności uchwały (art. 249 albo 252 k.s.h.), a następnie po jego oddaleniu wykonał uchwałę.
b) Andrzej B wykonał uchwałę.
O zaistniałym fakcie prokuraturę poinformował jeden ze wspólników. Prokuratura oskarżył Andrzej B o popełnienie przestępstwa z art. 296 § 3 k.k. Czy słusznie?
Andrzej B. jako prezes sp. z o.o. wyrządził jej znaczną szkodę majątkową, przez fakt świadomego niedochodzenia wierzytelności (od spółki, która prowadzona była przez jego żonę), co doprowadziło do jej przedawnienia. Zakładając, że nie dopełnił on swoim obowiązkom, proszę ocenić czy może odpowiadać on za przestępstwo określone w art. 296 § 1 k.k.?
Andrzej B. prezes zarządu spółki z o.o. Alfa miał zgodę na zainwestowanie 2 mln zł w budowę obiektu mieszkalnego. Przekraczając swoje uprawnienia zainwestował 2,5 mln zł, ponieważ spodziewał się bardzo dużych zysków dla spółki. Inwestycje wdrożono do realizacji.
a) Czy można stawiać Andrzejowi B zarzut popełniania przestępstwa z art. 296 § 1 k.k.?
b) Na skutek powodzi, ucierpiała konstrukcja budynku, co spowodowało konieczność poczynienie dodatkowych nakładów. W efekcie na przedsięwzięciu spółka straciła 250 tys. zł. Czy jest możliwa odpowiedzialność Andrzeja B.?
Andrzej B. prezes zarządu spółki z.o.o. poprzez przekroczenie swoich uprawnień wyrządził spółce znaczną szkodę majątkową. Szkoda ta została następnie przez nowy zarząd umorzona (tj. spółka zrezygnowała z przysługującej jej wierzytelności wobec Andrzej B). W postępowaniu karnym, Andrzej B. oskarżony o czyn z art. 296 § 1 k.k. powołał się na tą okoliczność, czy ma to znaczenie dla dalszego procedowania sądu?
Andrzej B został oskarżony o to, że w 2009 r. wyrządził spółce z.o.o. Alfa znaczną szkodę majątkową, która wyniosła 230 krotność najniższego miesięcznego wynagrodzenia. Sądzony jest obecnie, czy można prowadzić postępowanie?
Czy jest możliwe usiłowanie popełnienia przestępstwa z art. 296 § 1 k.k.?
Andrzej B. jako prezes zarządu spółki Alfa nabył po bardzo korzystnej cenie określone przedsiębiorstwo produkcyjne, które bardzo dobrze prosperowało, przynosząc spółce znaczne zyski. Jednocześnie Andrzej B. z nabyciem przedsiębiorstwa zaprzestał odprowadzania opłat środowiskowych, co spowodowało konieczność ich uiszczenia wraz z domiarem (przeszło dwieście tysięcy złotych samego domiaru). Czy można mówić o odpowiedzialności Andrzeja B. na podstawie art. 296 § 1 k.k.?
Andrzej B. i Waldemar B. jako członkowie zarządu zakupili dla spółki pięć samochodów. Kolejny zarząd uznał, że było to zachowanie nieracjonalne i niegospodarne, ponieważ spółka nie potrzebowała aż tylu nowych pojazdów. W efekcie wskazani panowie oskarżeni zostali o popełnienie przestępstwa z art. 296 § 1 k.k., czy słusznie?
Andrzej. B został zatrudniony jako stróż w spółce Alfa. W dniu 15 września 2010 r. nie dopełnił on swoim obowiązkom i celowo opuścił miejsc pracy, wiedząc że spółka zostanie okradziona. Z terenu spółki skradziono dwa samochody o wartości przekraczającej 200 tys zł. W efekcie tego zdarzenia Andrzejowi B. zarzucono popełnienie przestępstwa z art. 296 § 1 k.k., w formie zaniechania. Argumentowano, że piecza o mienie spółki zalicza się do zajmowanie się jej sprawami majątkowymi (innych sprawców nie ujęto). Czy zarzut jest słuszny?
Andrzej B. jako prezes zarządu spółki Alfa, pomijając tryb konsultacyjny ze Zgromadzeniem wspólników, zawarł niekorzystny kontrakt z dostawcą materiałów budowlanych (co ustalono w trakcie jego wykonywania). Dodatkowo, także bez wiedzy Zgromadzenia, zgodził się na oddalone terminy płatności w kilku kontraktach. W efekcie tych zachowań spółce wyrządzona został szkoda w wysokości 250 tys. zł. Andrzej B. tłumaczył się, że wiedział o tym, że przekracza swoje uprawnienia, ale na rynku była trudna sytuacja i za wszelką cenę starał się zachować płynność finansową spółki. Czy może odpowiadać z art. 296 § 1 k.k.?
Czy słuszne jest orzeczenie SA w Lublinie, z 22 kwietnia 2009 r., II AKz 228/09, że „Zarzucane oskarżonemu niedopełnienie obowiązków rozpatrywać należy przy uwzględnieniu posiadanej przez niego wiedzy i doświadczenia oraz obiektywnie istniejących okoliczności faktycznych, nie zaś wiadomości specjalnych, jakie posiada biegły. W przeciwnym razie każda decyzja gospodarcza osoby uprawnionej i zobowiązanej do jej podjęcia wymagałaby uprzedniego skorzystania przez nią z pomocy biegłego stosownej specjalności, dla ewentualnego uchylenia się od odpowiedzialności grożącej z mocy przepisów art. 296 k.k.”?
Andrzej B, jako prezes zarządu spółki Alfa, nadużywając udzielonych mu uprawnień, zwolnił z długu Krzystofa W, czym wyrządził spółce znaczną szkodę majątkową. Proszę zakwalifikować jego zachowanie?
Adwokat, reprezentujący w postępowaniu mediacyjnym spółkę Alfa, działając w zakresie pełnomocnictwa, zawarł niekorzystną ugodę z przeciwnikiem procesowym. Czy będzie możliwość postawienia mu zarzutu popełnienia przestępstwa z art. 296 § 1 k.k.?
Zarząd spółki Alfa, w głosowaniu tajnym zdecydował się umorzyć dług jednemu z kontrahentów. W wyniku tej operacji spółka poniosła znaczną szkodę majątkową, co było oczywiste dla wszystkich głosujących. Czy można postawić im zarzut popełnienia przestępstwa nadużycia zaufania w obrocie gospodarczym?
Czy jest możliwa odpowiedzialność członków Rad Nadzorczych lub Komisji Rewizyjnych za przestępstwo określone w art. 296 k.k.?
Andrzej B. prowadził sprawy majątkowe dwóch podmiotów, działających na tym samym rynku (miał zgodę na taką działalność na podstawie art. 213 k.s.h.). W pewnym momencie musiał podjąć decyzję, która krzywdziła jeden z reprezentowanych podmiotów, kosztem drugiego. Czy w takiej sytuacji będzie mógł ponieść odpowiedzialność na podstawie art. 296 § 1 k.k.?
W spółce Alfa sp. partnerska działał zarząd. Jeden z jego członków, przekraczając swoje uprawnienia wyrządził spółce znaczną szkodę, co spowodowało wszczęcie postępowania karnego (kwalifikacja - art. 296 § 1 k.k.). Spółka, uznając się za pokrzywdzoną, chce wystąpić w charakterze oskarżyciela posiłkowego. Czy może?
Andrzej B. wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. naraził ją na bezpośrednie niebezpieczeństwo powstania szkody szkodę majątkową. Czy może odpowiadać z art. 296 k.k.?
Czy sędzia, który pomimo braku podstaw odmawia zarejestrowania spółki, może odpowiadać za narażenie jej na bezpośrednie niebezpieczeństwo powstania szkody?
Andrzej B. prezes zarządu sp z o.o. zainwestował kapitał spółki w rynki wschodzące, co zważywszy na sytuację międzynarodową było bardzo ryzykowne. Czy może odpowiadać za narażenie spółki na bezpośrednie niebezpieczeństwo powstania szkody?
Andrzej B. działając jako prezes zarządu sp z o.o. świadomie naraził spółkę na znaczną szkodę majątkową. Jeszcze przed wszczęciem postępowania zapobiegł szkodzie. Czy poniesie odpowiedzialność karną?
Andrzej B., będąc członkiem zarządu sp. z o.o. ujawnił podmiotom konkurencyjnym poufne informacje dotyczące procesów produkcji określonych chemikaliów. Zachowaniem tym wyrządził „swojej” spółce poważną szkodę. Jak kształtuje się jego odpowiedzialność karna?
Andrzej B., działając jako członek zarządu sp z o.o. przyjął korzyść majątkową w zamian za niedozwoloną czynność preferencyjną na rzecz określonego podmiotu. Zachowanie to może wyrządzić spółce szkodę. Jak kształtuje się jego odpowiedzialność karna?
Andrzej B., członek zarządu sp. z o.o. przeniósł na nowo utworzoną spółkę składniki majątku spółki, którą zarządzał, wyrządzając jej znaczną szkodę (dodać należy, że spółce groziła upadłość). Czyn Andrzeja B uniemożliwił zaspokojenie wierzycieli spółki. Jak kształtuje się jego odpowiedzialność karna?
Wójt podjął decyzję o umorzeniu długu jednemu z przedsiębiorstw. Tym samym gmina doznała poważnej szkody majątkowej. Czy wójt odpowiada na podstawie art. 296 § 1 k.k. czy art. 231 k.k.?
Andrzej B. wyrządził zarządzanemu przez siebie podmiotowi znaczną szkodę majątkową (działając w pełni świadomie). Wyrokiem Sądu został on zobowiązany do jej naprawienia, co wkrótce uczynił. Czy sąd może umorzyć postępowanie karne na podstawie art. 296 § 5 k.k.?
Andrzej B. wyrządził zarządzanemu przez siebie podmiotowi znaczną szkodę majątkową (działając w pełni świadomie).
ad. 1 naprawił szkodę przed wszczęciem postępowania
ad. 2 naprawił szkodę po wszczęciu postępowania w fazie in rem
ad. 3 naprawił szkodę po wszyciu postępowania w faize in personam
W których przypadkach Sąd musi umorzyć postępowania na podstawie art. 296 § 5 k.k.?
Andrzej B. wyrządził zarządzanemu przez siebie podmiotowi znaczną szkodę majątkową (działając w pełni świadomie). Nie był w stanie naprawił szkody w całości, a jedynie w części - czy art. 296 § 5 k.k. ma zastosowanie?
Andrzej B. przedstawiając nierzetelną dokumentację uzyskał od Banku kredyt na zakup pojazdu. Pieniądze podjął, jednakże po paru dniach zwrócił wszystko i przyznał się do oszustwa. Czy będzie odpowiadał karnie, a jeżeli tak to za jakie przestępstwo?
Andrzej B. dopuścił się przestępstwa kreatywnej księgowości, określonego w art. 303 § 1 k.k., wyrządzając spółce znaczną szkodę majątkową (art. 303 § 2 k.k.). Wyrokiem Sądu I instancji skazany został na trzy lata i sześć miesięcy pozbawianie wolności oraz na karę grzywny w wymiarze 250 stawek dziennych po 1000 zł (na podstawie art. 33 § 2 k.k.). Sąd nie orzekł obowiązku naprawienia szkody (brak wniosku i toczący się proces cywilny). Andrzej B przeraził się grożącej mu kary i w trakcie postępowania międzyinstancyjnego naprawił w całości wyrządzoną szkodę (zakładał, że przegra także sprawę cywilną). Czy wyrażony akt skruchy ma jakieś znaczenia dla jego dalszej odpowiedzialności karnej.
1