Historia- Klasa III

Zajęć wg planu 56 zajęć wg kalendarza- 33 ( III E) / 34 ( III D)

1. Gospodarka i kultura II RP- str. 108-113

2. Polityka zagraniczna II RP, str. 104-107, 114-118

3. Kampania wrześniowa/ agresja sowiecka, str. 121-129

4. Wojna w Europie w latach 1939-1943, str. 130-143

5. II wojna światowa w latach 1943-1945, str. 144-155

6. Rząd polski na Obczyźnie/ Polskie państwo podziemne, str. 158-162, 168-172

7. Polska pod okupacją hitlerowsko-sowiecką/ holocaust str. 163-167; 173-177

8. Tworzenie Polski Ludowej, str. 181-184; 219-223

9. Polski czyn zbrojny/ Powstanie Warszawskie, str. 178-180; 185-190

10. Koalicja antyhitlerowska i jej rozpad / zimna wojna str. 193-202

11. Problem niemiecki/ Budowa imperium sowieckiego str. 203-210

12. Dekolonizacja, str. 211-216

13. Początek rządów komunistów / stalinizm w Polsce, str. 224-234

14. Gospodarka PRL/ destalinizacja w Polsce, str. 235-246

15. Problem bliskowschodni/ „azjatyckie tygrysy”, str. 249-258

16. Upadek ZSRR- jesień narodów, str. 259-261, 292-299

17. Europa i świat na przełomie XX/ XXI wieku, str. 300-307

18. Postęp naukowo- technologiczny/ przemiany społeczno-kulturowe, str. 262-270

19. Polska Gierka, str. 273-282

20. Ruch „Solidarności”/ stan wojenny, str. 283-290

21. „Okrągły stół”- początki III RP, str. 310-319

22. Współczesna Polska

Klasa III

T: Gospodarka i kultura II RP str. 108-113

Zamach majowy- przewrót majowy- 12/13 V 1926

Rządy autorytarne- Naczelnik, Komendant, Dziadek- sanacja- uzdrowienie

Nowela sierpniowa - 2 VIII 1926- wydawanie dekretów z mocą ustawy przez prezydenta w trakcie przerw obrad sejmu. Prezydent- prof. Ignacy Mościcki

Rządy pułkowników- Kazimierz Bartel, Walery Sławek, byli legioniści

GISZ- Generalny Inspektor Sił Zbrojnych- Józef Piłsudski

BBWR- Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem - Walery Sławek

Centrolew- opozycja antysanacyjna- PPS, PSL Wyzwolenie, Stronnictwo Chłopskie, PSL Piast, Narodowa Partia Robotników, Polskie Stronnictwo Chrześcijańskiej Demokracji

Obóz Wielkiej Polski- endecja- Roman Dmowski

Brześć- więzienie dla przywódców Centrolewu

Proces brzeski- 1930- zwycięstwo BBWR

Bereza kartuska- bez wyroku sądowego, przeciwnicy ustroju,

23 IV 1935- konstytucja kwietniowa- ustrój autorytarny

12 V 1935- śmierć Józefa Piłsudskiego

OZON- płk Adam Koc- Obóz Zjednoczenia Narodowego- Mościski, Edward Rydz- Śmigły ( GISZ, marszałek), Walery Sławek- premier

1. Problemy gospodarcze w okresie „wielkiego kryzysu” ( apogeum rok 1932)

• reforma Władysława Grabskieg0- 1925 1,8 mln marek= 1 zł polski

• wojna celna z Niemcami- 1925-1931

• magistrala węglowa- Śląsk- Gdynia

• Czechowice ( Ursus) - fabryka samochodów, motocykli, silników

Osiągnięcia gospodarcze: realizacja planu 4-letniego ( od 1938 r. miał być realizowany plan 15-letni)

1. budowa COP-u ( Centralny Okręg Przemysłowy)- Eugeniusz Kwiatkowski - 1937

( widły Sanu i Wisły, 15 % powierzchni kraju, 18 % mieszkańców)

• przemysł” hutniczy, metalowy, maszynowy, zbrojeniowy, 100 fabryk, 100 tys. miejsc pracy, budowa kolejnych 300 fabryk,

• Stalowa Wola- armaty, Sanok- broń maszynowa, Mielec, Rzeszów- lotnictwo, Dębica- opony, elektrownie- Dunajec

• transport- LOT, PKP ( wzór punktualności), port w Gdyni ( 1924- Tadeusz Wenda) nadajnik radiowy w Raszynie

• Rozwój oświaty i nauki:

1. powszechny obowiązek szkolny 7-14 lat, analfabetyzm- 15 %, 32 uczelnie- 50 tys. studentów, 1918- KUL, 1919- UAM

2. reforma oświaty- 1932- Janusz Jędrzejewicz- 3 -stopniowe szkolnictwo: 6 -letnia elementarna, 4-letnie gimnazjum, 2-letnie liceum

3. polscy międzywojenni naukowcy:

• Filozofia- Tadeusz Kotarbiński, Władysław Tatarkiewicz

• Socjologia- Florian Znaniecki,

• Matematyka- Stefan Banach, Hugon Steinhaus, Wacław Sierpiński,

• Geografia-Eugeniusz Romer

• Chemia- związki azoty/ nawozy sztuczne- Ignacy Mościcki,

• Medycyna- Kazimierz Funk ( witaminy)

• Kultura II RP:

1. literatura:

• Władysław Reymont- 1924 Nobel

• Stefan Żeromski, Leopold Staff, Zofia Nałkowska, Maria Dąbrowska, Julian Tuwim,

• Antoni Słonimiski, Jan Lechoń, Bolesław Leśmian, Stanisław Ingacy Witkiewicz ( Witkacy)- dramatopisarz, filozof, malarz, Tadeusz Dołęga- Mostowicz

• Witold Gombrowicz, Bruno Schulz

• awangarda poetycka: Awangarda Krakowska- Tadeusz Peiper, Skamandryci: Tuwim, Iwaszkiewicz, Słonimski, Lechoń

• muzyka- Karol Szymanowski, Ignacy Jan Paderewski

• teatr: Stefan Jaracz, Juliusz Osteria, Józef Węgrzyn

• kino- Eugeniusz Bodo, Pola Negri ( Hollywood), Adolf Dymsza

• Sport:

1. Janusz Kusociński- biegi długie- 10 tys. m - Los Angeles 1932

2. Stanisława Walasiewiczówna- sprint- 100 m 11,9 Los Angeles, srebro- Berlin 1936

3. Halina Konopacka- dysk, złoto, Amsterdam 1928

4. Piłka nożna- Cracovia- 1921, Ruch Chorzów- Ernest Wilimowski ( 5:6 z Brazylią w 1934) we Włoszech na MŚ

Reforma jędrzejewiczowska

Następnym etapem była sześcioklasowa szkoła ogólnokształcąca, którą podzielono na dwa etapy: czteroletnie gimnazjum ogólnokształcące i dwuletnie liceum ogólnokształcące. Szkoła podstawowa była szkołą siedmioletnią (ostatnia klasa była przeznaczona dla uczniów nie kontynuujących dalszej nauki). Utworzono trzy typy szkoły powszechnej: pierwszego, drugiego i trzeciego stopnia. Warunkiem przyjęcia do klasy pierwszej czteroletniego gimnazjum było ukończenie 12 roku życia oraz wykazanie się wykształceniem, objętym programem sześciu klas szkoły powszechnej stopnia trzeciego. W tym celu należało zdać egzamin wstępny. Ukończenie gimnazjum dawało tzw. małą maturę i umożliwiało dalsze kształcenie w dwuletnim liceum ogólnokształcącym, liceum zawodowym lub trzyletnim liceum pedagogicznym.

Liceum ogólnokształcące było z założenia elitarne. Można było w nim wybrać jedną ze specjalizacji: klasyczną (z łaciną i greką), humanistyczną (z samą łaciną), matematyczno-fizyczną i przyrodniczą (dwa ostatnie bez nauki języków starożytnych). Absolwenci przystępowali do egzaminu dojrzałości (tzw. duża matura). Otrzymanie świadectwa dojrzałości umożliwiało dalszą naukę na wyższych uczelniach. Elementami struktury ówczesnego szkolnictwa były też szkoły zawodowe (w tym licea zawodowe) i trzyletnie licea pedagogiczne. Jednym z elementów reformy było odrzucenie jakiegokolwiek zróżnicowania klas gimnazjalnych, tym samym zdecydowanie, że cała młodzież gimnazjum musi uczyć się według jednego programu, obejmującego we wszystkich klasach obowiązkową naukę łaciny. Zróżnicowanie programowe zostało ograniczone do klas dwuletniego liceum ogólnokształcącego. Słabym elementem reformy było wprowadzenie trzech stopni organizacyjnych na poziomie szkoły powszechnej. Np. siedmioletnia szkoła powszechna pierwszego stopnia organizowana głównie na wsi, realizowała program tylko 4 klas i nie dawała uprawnień do podejmowania nauki w gimnazjum. Obowiązującym elementem przed reformą było ośmioletnie gimnazjum. Wdrażanie reformy musiało więc przebiegać etapowo. Rozpoczęło się ono w lipcu 1932 roku i polegało na nie przeprowadzaniu naboru do klas pierwszych dawnego gimnazjum ośmioletniego. Pierwsza i druga klasa zostały zniesione, sześć klas dalszych (III-VIII) zostało stopniowo zastąpione nowym czteroletnim gimnazjum i dwuletnim liceum. Pierwsi absolwenci zreformowanego liceum otrzymali świadectwa dojrzałości w czerwcu 1939. Przyjęta w 1932 roku struktura szkół została zniesiona przez władze Polski Ludowej w roku 1948.

T: Polityka zagraniczna II RP str. 104-107, 114-118

1. Polityka zagraniczna II RP w latach 20-tych:

1. sojusze wojskowe z Francją ( 1921 - agresja Niemiec lub Rosji) i Rumunią ( 1921)- antyradziecki

2. dobre stosunki z Łotwą ( pomoc w uzyskaniu niepodległości)

3. chłodne stosunki z pozostałymi krajami ( walki o granice)- Niemcy i Rosja

2. Zagrożenia dla II RP:

1. układ niemiecko- radziecki w Rapallo ( 1922)- wojskowo- gospodarczy

2. układ w Locarno ( pakty reńskie) - 1925- Belgia, Francja, Wielka Brytania i Niemcy, Włochy- nienaruszalność granic Belgii i Francji, brak takich gwarancji do Polski i Czechosłowacji

3. Polityka „równowagi” ( „równych odległości) ministra Józefa Becka ( 1932-1939)

1. zasada: słabość Francji i Anglii, poprawne relacje z ZSRR ( 1412 km) i Niemcami ( 1912 km)

2. pakt o nieagresji z ZSRR -1932 ( neutralność w przypadku wojny), w 1934 r. przedłużony o 10 lat

3. propozycja „wojny prewencyjnej” 1933- Marszałek Piłsudski

4. deklaracja o niestosowaniu przemocy z Niemcami- 1934 ( na 10 lat)

4. Polityka polska w przededniu wojny:

1. ultimatum wobec Litwy ( wodzu prowadź na Kowno)17 III 1938- nawiązanie stosunków dyplomatycznych

2. zajęcie Zaolzia- 30 IX 1938 ( wkroczenie wojsk 2 X 1938)

3. wzrost żądań niemieckich:

• 24 X 1938 „generalne uporządkowanie spraw polskich” - Joachim von Ribbentrop

• Wolne Miasto Gdańsk do III Rzeszy,

• Eksterytorialna autostrada Prusy Wschodnie- Niemcy,

• Przedłużenie paktu o nieagresji z 10 do 25 lat

• I 1939 sam Hitler ponawia propozycję- odmowa Becka ( Hitler proponował także przystąpienie do paktu antykominiternowskiego)

4. przygotowania do wojny: Fundusz Obrony Narodowej, Fundusz Obrony Morskiej

5. gwarancje brytyjskie i francuskie dla Polski- 6 IV 1939

6. Niemcy wypowiadają pakt o nieagresji- 28 IV 1939

7. 5 V 1939- przemówienie sejmowe Józefa Becka-„ My w Polsce nie znamy pojęcia pokoju za wszelką cenę. Jest jedna tylko rzecz w życiu ludzi, narodów i państw, która jest bezcenna. Tą rzeczą jest honor.

8. Pakt Ribbentrop- Mołotow- 23 VIII 1939 ( tajny protokół o podziale Polski- linia Narew, Wisła, San) )

Jak było ?

Jak być powinno ? Dlaczego nie było tak, jak być powinno ?




T: Kampania wrześniowa / agresja sowiecka 1939

Podręcznik, s. 121-129

1. Agresja niemiecka 1 IX 1939: kryptonim Fall Weiss ( wariant biały)

1. atak pancernika Schleswig- Holstein na Westerplatte 4.45 ( Wieluń wcześniej)- mjr Henryk Sucharski ( miał bronić się 6 godzin, walczył 7 dni

2. niemiecka wojna błyskawiczna- blitzkrieg ( Luftwaffe/ oddziały pancerne/ piąta kolumna - dywersanci)- 2 mln armia Wehrmacht

3. obrona Poczty Gdańskiej

4. obrona Helu, Oksywia- płk Stanisław Dąbek

5. bitwy graniczne- 3-4 IX Mława, 1 IX- Mokra, 10 IX- Wizna- „polskie Termopile- kpt Władysław Raginis- 700 osób powstrzymywało atak 50 tys. 6 IX- wycofanie na linię Wisły, Sanu

6. wypowiedzenie wojny III Rzeszy przez Francję i Anglię ( „dziwna wojna”)- sitzkrieg ( siedząca)- 110 jednostek na linii Maginota przeciw 23 niemieckim)

7. 9-20 IX bitwa nad Bzurą- gen,. Tadeusz Kutrzeba

8. Obrona Warszawy- Stefan Starżyński- 28 IX 1939

2. Agresja sowiecka - 17 IX 1939 - wkroczenie Armii Czerwonej ( obrona mniejszości białoruskiej i ukraińskiej, faktycznie realizacja paktu Ribbentrop- Mołotow)

1. ewakuacja władz i naczelnego dowództwa- 17 IX ( internowani w Rumunii)- rozkaz unikania walki z Armią Czerwoną / 30 IX nowe władze na emigracji- prezydent Władysław Raczkiewicz, premier i wódz naczelny- Władysław Sikorski

2. walki z Armią Czerwoną- Korpus Ochrony Pogranicza ( gen. Wilhelm Orlik- Ruckemann ( rikman), obrona Lwowa- gen. Władysław Langner, walki o Grodno

3. Podział ziem polskich- IV rozbiór RP - 23 IX defilada sowiecko-niemiecka w Brześciu nad Bugiem

1. układ radziecko-niemiecki- 28 IX - linia graniczna: San, Bug, Narew, Pisa

4. Zakończenie walk:

1. kapitulacja Helu- kontradmirał Józef Unrug

2. Kock- 2-5 X gen. Franciszek Kleeberg

Siły
Niemcy: 48 dywizji piechoty, 13 dywizji pancernych i zmotoryzowanych, 4 brygady, 10 000 dział, 2700 czołgów, 1 300 samolotów ZSRR: Ponad 33 dywizji, Ponad 11 brygad, 4959 dział, 4736 czołgów, 3300 samolotów^[1] Słowacja: 3 dywizje Łącznie: 1 800 000 Niemców, 617 588 Sowietów, 50 000 Słowaków Razem: ok. 2 500 000 żołnierzy	Polska: 39 dywizji, 16 brygad, 4 300 dział, 880 czołgów, 400 samolotów Łącznie: 950 000^[2] lub 1 000 000^[3] żołnierzy
Straty
Niemcy: 16 343 zabitych, 27 280 rannych, 320 zaginionych ZSRR: 1 475 zabitych i zaginionych, 2 383 rannych Słowacja: 18 zabitych, 46 rannych, 11 zaginionych	Polska: 66 000 zabitych, 133 700 rannych, 694 000 jeńców wojennych

T: Wojna w Europie 1939-1943 s. 130-143

Etap wojny	Ważniejsze bitwy / postacie	Opis walk
Wojna zimowa ZSRR- Finlandia 30 XI 1939- III 1940	Carl Gustaw Mannerheim	Rosjanie zażądali ustępstw terytorialnych, Finowie odmówili, skuteczna obrona Finów pod dowództwem Carla Gustawa Mannerheima, ostatecznie pokonani Finowie zgodzili się oddać 10 % terytorium. Duże straty Armii Czerwonej.
Zajęcie krajów nadbałtyckich i Besarabii i Bukowiny ( Mołdawia) przez ZSRR		Na przełomie IX i X 1940 r. Armia Czerwona wkracza do krajów nadbałtyckich pod pozorem obrony, sfałszowane wybory, kraje nadbałtyckie kolejnymi republikami ZSRR w VIII 1940 r. ZSRR odrywa od Rumunii także Besarabię.
Agresja III Rzeszy na Skandynawię	Narvik	9 IV 1940 r. - zajęcie po kilku godzinach Danii walki o port w Narwiku w Norwegii wycofanie aliantów ( korpus brytyjsko- francusko- polski) władzę w Norwegii przejmuje kolaborujący z III Rzeszą Vidkun Quisling
III Rzesza zdobywa kraje Beneluksu		- 10 V agresja na Holandię, Balgię i Luksemburg - desant, bombardowanie Rotterdamu i kapitulacja Holandii 15 V - wsparcie Belgów przez siły francusko-brytyjskie- kapitulacja Belgii 27 V 1940 r.
Podbój Francji- V- VI 1940	Dunkierka Philippe Petain Charles de Gaulle	- niemiecki blietzkrieg- ewakuacja sił brytyjsko- francuskich z Dunkierki, - kapitulacja armii na linii Maginota ( 400 tys.)- zajęcie Paryża 14 VI 1940 r., - 22 VI 1940 r.- kapitulacja Francji w Compiegne- Francja traci Alzację i Lotaryngię, Francję podzielono na marionetkowe państwo Vichy ( Petain) i północ pod okupacją niemiecką. Działalność Charlesa de Gaulle`a- Komitet Wolnej Francji
Bitwa o Anglię 8 VIII 1940- 31 X 1940	Winston Churchill- Nigdy w historii ludzkich konfliktów tak wielu nie zawdzięczało tak wiele tak niewielu	Walki Luftwaffe z siłami RAF-u ( Rogal Air Force- Królewskie Siły Powietrzne) - spitfire- sztukasy Wkład polskich lotników- dywizjony 301, 302, 303
Podboje III Rzeszy i Włoch na Bałkanach	Josip Broz- Tito Draża Michajlowić	ZSRR 1940 r. nieudany atak Mussoliniego na Grecję- pomoc III Rzeszy IV 1940 r. IV 1940- podbój Jugosławii- chorwackie państwo faszystowskie Silna partyzantka jugosłowiańska- Draża Michajlović, Josip Broz- Tito Do państw Osi przystępują Bułgaria, Węgry, Słowacja
Operacja „Barbarossa” agresja III Rzeszy na ZSRR 22 VI 1941	Oblężenie Leningradu- X 1941- 1944 900 dni Gieorgij Żukow, „kocioł stalingradzki”- XI 1942-II 1943 - Friedrich von Paulus	- sukcesy niemieckiego blitzkriegu, ogromne straty ZSRR ( 2,5 mln zabitych, 3,5 mln niewola), brutalne traktowanie przez Wehrmacht podbitej ludności - przyjście zimy i załamanie się natarcia niemieckiego - kontrnatarcie Armii Czerwonej pod Moskwą, - walki o Stalingrad- kontrofensywa Armii czerwonej- kapitulacja armii niemieckiej ( von Paulus) - 3 II 1943 stracili 330 tys. żołnierzy ( inne źródła 1,5 mln)
Powstanie koalicji antyhitlerowskiej	Lend Lease- Act Karta Atlantycka	III 1941- ustawa USA, pomoc w sprzęcie i zaopatrzeniu państwom walczącym z III Rzeszą 14 VIII 1941- Prince of Wales- Winston Churchill i Franklin Delano Roosevelt-46 państw w tym Polska

T: II wojna światowa w latach 1943-1945 s. 144-155

Etap wojny	Ważniejsze bitwy / postacie	Opis walk / postanowień
Walki na Dalekim Wschodzie - wojna na Pacyfiku	Atak japoński na Perl Harbor- 7 XII 1941- przystąpienie USA do wojny 4-6 VI 1942- Midway- Isoroku Yamamoto 6 VIII 1945- Hiroszima, 9 VIII Nagasaki	Zaskoczenie atakiem floty amerykańskiej w Perl Harbor, USA przystępują do wojny, podboje japońskiej, po klęsce pod Midway Japończycy wypierani przez aliantów „taktyką żabiego skoku”, stosują żywe torpedy i kamikadze. Dopiero zrzucenie bomb atomowych na Hiroszimę i Nagasaki i klęski z Armią Czerwoną łamie opór- 2 XI kapitulacja Japonii
Walki w Afryce	Afrka Korps- Erwin Rommel Tobruk - szczury Tobruku El- Alamein- VI 1942 Bernard Montgomery	włoski atak na brytyjską Somalię i Egipt, pomoc niemiecka dla Włochów- Afryka Korps, atak na Egipt- obrona Tobruku, porażka pod El- Alamain, operacja - Torach- desant amerykańsko- brytyjski w Algierii i Maroku, oblężenie sił niemiecko- włoskich- kapitulacja gen. Rommla
Bitwa o Atlantyk		ataki wilczych stad u-bootów niemieckich na alianckie konwoje, od czerwca 1943 r przewaga aliantów
Kapitulacja Włoch	Pietro Badoglio Monte Cassino - 2 Korpus Polski	VII 1943 desant aliantów na Sycylii- Mussolini obalony- władzę przejmuje Pietro Badoglio, zawieszenie bronii, niemiecka okupacja kraju, walki na linii Gustawa- Monte Cassino
Zakończenie walk na froncie wschodnim	Bitwa na łuku kurskim- czołgi T 34 Operacja białoruska- od VI 1944 Wał pomorski Operacja berlińska	Po zatrzymaniu sił niemieckich na łuku kurskim, Armia Czerwona przechodzi do wielkiej ofensywy, wkroczenie w 1944 r. na ziemie polskie, republiki nadbałtyckie, zajęcie Warszawy 1945 r., zaciekłe walki na Wale Pomorskim, od kwietnia 1945 operacja berlińska, 30 IV samobójstwo Hitlera, 8 V kapitulacja ( Wilhelm Kitel- Żukow )
Zakończenie walk na froncie zachodnim	Operacja overlord- 6 VI 1944 D-day Falaise Ardeny Torgau nad Łabą	Wojska aliantów lądują w Normandii, przelamują niemiecką obronę pod Falaise, wyzwalają Francję, kraje Beneluksu, walcząc z kontrofensywą niemiecką w Ardenach, wkraczają na teren III Rzeszy, spotkanie z Armią Czerwoną w Torgau nad Łabą- 24 IV 1945, kapitulacja - Jodl- Eisenhower

Bilans wojny:

1. liczba walczących 110 mln, poległych- 50 mln, 35 mln rannych, straty w Europie 300 mld dolarów,

2. powstanie supermocarstw- USA, ZSRR

3. dwubiegunowość świata: zachodni i wschodni ( ład jałtański)- Europa Środkowo- Wschodnia pod wpływem ZSRR- kraje demokracji ludowej,

4. nowa technika wojenna:

• blitzkrieg,

• oddziały zmotoryzowane,

• czołgi: T 34, Panthery,

• samoloty:

• broń rakietowa: V1, V2, katiusze,

• broń jądrowa ( Hiroszima i Nagasaki),

• lotnictwo:

• marynarka: lotniskowce, u-booty, radary, krążowniki,

T: Rząd polski na Obczyźnie / Polskie państwo podziemne

str. 158-162, 168-172

1. Rząd Polski na Obczyźnie ( rząd emigracyjny):

a. internowanie władz polskich w Rumunii i wybór władz rządu emigracyjnego: Angers ( pod Paryżem)

• prezydent: Władysław Raczkiewicz ( był marszałkiem senatu),

• premier i wódz naczelny- gen. władysław Sikorski

b. klęska Francji i ewakuacja rządu polskiego do Anglii- rząd londyński

c. podpisanie układu Sikorski- Majski 30 VII 1941 w Londynie ( tekst str. 160):

• ZSRR uznaje za nieważne traktaty z III Rzeszą ( Ribbentrop- Mołotow),

• nawiązanie stosunków dyplomatycznych,

• wspólna walka z III Rzeszą,

• zgoda na utworzenie na terenie ZSRR Armii Polskiej,

• amnestia dla obywateli polskich na terenie ZSRR

5. powstania Armii Polskiej w ZSRR - gen. Władysław Anders ( 1942- 80 tys. + 30 tys. cywilów) i jego ewakuacja do Iranu

d. odkrycie mordu katyńskigo- 13 IV 1943 i zerwanie stosunków polsko-radzieckich 25 IV 1943 informacje niemiecka o odkryciu masowych grobów pod Katyniem) - mord NKWD 14600 jeńców - Kozielsk, Starobielsk, Ostaszków

* dopiero w 1989 r. władze ZSRR przyznały, że był to mord NKWD

e. katastrofa gibraltarska - śmierć 4 VII 1943 r. gen. Władysława Sikorskiego:

- nowe władze: premier Stanisław Mikołajczyk, wódz naczelny- gen. Kazimierz Sosnkowski

2. Funkcjonowanie polskiego państwa podziemnego:

a. struktury konspiracyjne:

• Delegat Rządu na Kraj- XII 1940- Cyryl Ratajski- ( potem Jan Piekałkiewicz, Jan Stanisław Jankowski)władza cywilna w okupowanym kraju,

• Kierownictwo Walki Cywilnej ( KWC)- organizacja podziemnego sądownictwa, wyroki na zdrajców, urzędników niemieckich,

• bojkot zarządzeń niemieckich:

• kina- Tylko świnie siedzą w kinie”

• prasy- gadziówki,

• radia- głośniki- szczekaczki,

• tajne nauczenie- tajne komplety- likwidacja szkól średnich i wyższych , , SP- 1,5 mln, średnie- 100 tys., 10 tys. studentów

• mały sabotaż- Pawiak mściwy, kotwica, prasa i ulotki, antyniemieckie hasła

b. Ruch oporu- organizacje militarne: d. inne organizacje partyzanckie:

SZP- Służba zwycięstwu Polski 27 IX 1939 Bataliony Chłopskie- Stronnictwo Ludowe- Franciszek Kamiński


gen. Michal Tokarzewski- Karaszewicz 1944- 160 tys.

Szare Szeregi- harcerze- akcja pod Arsenałem- 26 III 1943

Odbicie więźniów, w tym Jana Bytnara- PS. Rudy

ZWZ- Związek Walki Zbrojnej 13 XI 1939 mały sabotaż

dowódca- gen. Kazimierz Sosnkowski, potem Grot- Rowecki Gwardia Ludowa- Armia Ludowa ( PPS)- 50 tys. 1944

okupacja niemiecka- płk Stefan Grot- Rowecki NSZ- Narodowe Siły Zbrojne- SN- 65 tys. 1944


okupacja radziecka- gen. Michal Karaszewicz- Tokarzewski

AK- Armia Krajowa14 II 1942 - 19 I 1945 w 1944 r.- 300 tys.

Stefan Grot Rowecki ( areszt. VI 1943)

Tadeusz Komorowski- Bór

Leopold Okulicki- ięźniówna po Powstaniu Warszawskim

6. ięźniówna partyzancka:

• oddział mjr Henryka ięźniównach i. Huba

• sabotaż- dezorganizowanie pracy- straty okupanta, , dywersja- niszczenie dróg, mostów

• wyroki na konfidentach ( płatni donosiciele),

• cichociemni- w AK polscy żołnierze przeszkoleni na Zachodzie i zrzuceni na ięźniównach na okupowane tereny,

• organizacja Wachlarz- na terenach pod okupacją radziecką, zbieranie inf. o wojskach niem., dywersja (rakieta V2, wysadzenie linii kolejowych, odbijanie ięźniów)

• Kedyw- w ramach ZWZ, potam AK 1943 - Związek Odwetu+ Wachlarz - Kierownictwo Dywersji- Kedyw- płk Emil Fieldorf Nil- akcje bojowe, odbijanie ięźniów- zamach na Franza Kutscherę, ( odwet zabicie 357 Polaków)

• Organizacja Małego Sabotażu- Wawel- Aleksander Kaminski- Kamienie na szaniec- ośmieszanie okupanta,

T: Polska pod okupacją hitlerowsko- sowiecką/ holocaust

podręcznik, str. 163-167, 173-177

1. Okupacja hitlerowska:

1. wcielenie ziem polskich do III Rzeszy i utworzenie GG- Generalnego Gubernatorstwa- Hans Frank ( Kraków)

2. polityka okupanta w GG:

• masowe prześladowania Polaków- gestapo ( Szucha- siedziba, Pawiak- więzienie),

• eksterminacja inteligencji ( Sachsenhausen)- * Sondekration Krakau- 6 IX 1939 i AB Kation- 3,5 tys., w tym J. Kusociński, M. Rataj, i duchowieństwa ( Dachu), Palmiry

• łapanki na roboty przymusowe- ok. 2,5 mln do III Rzeszy,

• pacyfikacje- zamojszczyzna- „dzieci zamojszczyzny” 1942/1943

• masowe egzekucje, za jednego Niemca 10 Polaków, „krwawa niedziela w Bydgoszczy,

• kenkarta- obowiązkowy Polaków dokument w GG,

* praca przymusowa- 16- 60 lat, zakaz małżeństw kobiet do 25 lat, mężczyzn do 28 lat,

3. germanizacja ludności polskiej na terenach wcielonych do III Rzeszy:

• walka z polskością ( symbole, pomniki, napisy polskie),

• prześladowania inteligencji, patriotów- listy proskrypcyjne,

• masowe wysiedlenia do GG i sprowadzenie na ich miejsce Niemców z ZSRR i krajów bałtyckich, ( 1939-41 wysiedlono 800 tys. Polaków)

• próba wynarodowienia- volkslista ( niemiecka lista narodowa- Mazurzy, Kaszubi, Ślązacy, małżeństwo z Niemcem)- folksdojcze- kolaboranci, volksdeutsche

d. okupacja sowiecka:

• wcielenie zajętych obszarów do ZSRR,

• walka z polskością, inteligencją, patriotami, ”wrogami ludu” - NKWD, łagry, masowa eksterminacja,

• deportacje w głąb ZSRR- 1,5 mln- Kazachstan,

• indoktrynacja społeczeństwa w duchu komunizmu,

2. Rasistowska polityka III Rzeszy: Heinrich Himmler

1. eksterminacja „podludzi”- Żydów, Romów, Słowian

2. tworzenie gett żydowskich ( w Polsce 400 gett, Warszawa - 450 tys.) :

• oznakowanie gwiazdą Dawida, białe opaski z gwiazdą, stłoczenie na niewielkim obszarze, głód, epidemie

3. obozy koncentracyjne- Auschwitz, Treblinka, Bełżec, Sobibór, Stuthoff, Majdanek):

• niewolnicza praca, tortury, eksperymenty pseudonaukowe,

4. holocaust- szoah- shoahplan „ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej”- 1942 r.

• wymordowanie Żydów w obozach zagłady- tzw. „fabryki śmierci” komory gazowe, piece krematoryjne, - Cyklon B środek owadobójczy, cyjanowodór, wymyślił go Żyd- Fritz Chaber, noblista z 1918 r., używany był do odwszawienia mundurów, - Adolf Eichmann

• Auschwitz- Birkenau- 1,5 mln, do 1945 r. Wymordowano 70 % Żydów polskich,

• postacie Janusza Korczaka i Maksymiliana Kolbe,

• w obozach zagłady ginęli też Romowie, Rosjanie, Polacy,

3. Powstanie w getcie warszawskim: 13 IV 1943 - 16 V 1943 likwidacja getta, heroiczna walka ŻOB ( Żydowskiej Organizacji Bojowej) i ŻZW ( Żydowskiego Związku Wojskowego)- wsparcie AK i Rady Pomocy Żydom „ Żegota”

5. Polacy wobec holocaustu:

a. pomoc ludności żydowskiej: ukrywanie ( kara śmierci), fałszywe dokumenty- Rada Pomocy Żydom „Żegota”

b. tytuł Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata- Yad Vashem- z 20 tys. prawie 6 tys. uhonorowanych to Polacy

4. szmalcownicy

5. pogrom w Jedwabnem- 1941

T 8: Polski czyn zbrojny/ Powstanie Warszawskie s. 178-180, 182-183,  185-190

1. Polskie siły zbrojne w okresie II wojny światowej

Jednostka	Miejsce powstania	Dowódcy	Szlak bojowy
Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich	Francja 1940	gen. Zygmunt Szyszko- Bohusz	Narvik, walki we Francji ( rozbita)
1 Dywizja Grenadierów	Francja 1940	gen. Bronisław Duch	walki we Francji - Lagard
10 Brygada Kawalerii Zmotoryzowanej	Francja 1940	gen. Stanisław Maczek	walki na południu Francji- Montbard, ewakuacja przez Afrykę do Wielkiej Brytanii
Polskie dywizjony lotnicze - 302, 303	Wielka Brytania 1940	*mjr Mieczysław Můmler ( 302) * mjr Zdzisław Krasnodębski	bitwa o Anglię, zestrzelono 203 samoloty, strata 38 pilotów, pod koniec wojny 15 dywizjonów
Marynarka wojenna: Grom( zatopiony), niszczyciele Burza i Błyskawica, okręt podwodny Orzeł i Wilk			walki u wybrzeży Norwegii, bitwa o Atlantyk, konwoje do Murmańska
Samodzielna Brygada Strzelców Karpackich	Syria 1940	gen. Stanisław Kopański	"szczury Tobruku", potem w składzie 2 Korpusu "Polskiego
2. Korpus Polski	Azja Środkowa 1941	gen. Władysław Anders	tzw. Armia Andersa, przeszła do Iraku z ZSRR, walki we Włoszech ( Monte Cassino, Ancona, Bolonia)
1. Dywizja Pancerna	Wielka Brytania 1942	gen. Stanisław Maczek	walki na drugim froncie - Falaise, wyzwalanie Belgii, Holandii, Francji, baza w Wilhelmshaven
1. Dywizja Piechoty im. Tadeusza Kościuszki	Sielce nad Oką 1943	płk Zygmunt Berling	Lenino, w skąłdzie 1. Armii LWP
1. Armia WP ( Armia Polska w ZSRR)	Ukraina 1944	płk Zygmunt Berling	walki na ziemiach polskich, operacja berlińska
2. Armia Wojska Polskiego	Polska 1944	gen. Karol Świerczewski	walki na ziemiach niemieckich w 1945 r.- operacja łużycka, operacja praska)
* 1. Samodzielna Brygada Spadochronowa	Wielka Brytania 1941	gen. Stanisław Sosabowski	operacja desantowa w Arnheim- 1944, ciężkie straty

 2. 63 dni chwały- Powstanie warszawskie 1 VIII - 2 X 1944: Gloria victis

 a. przyczyny wybuchu powstania:

 

- realizacja planu "Burza"- przejęcie władzy cywilnej przez struktury podziemne na wyzwalanych terenach, występowanie w roli gospodarza wobec Armii Czerwonej. Wspólna walka partyzantki i Armii Czerwonej z siłami niemieckimi.

- aresztowania żołnierzy AK przez NKWD podczas akcji Burza

- * akcja AK na Wielńszczyźnie - operacja "Ostra Brama"

- próba manifestacji sily zbrojnego podziemia- wyzwolenie stolicy

- propaganda ZSRR- bezczynność AK- "stoi z bronią u nogi"

-zbliżanie się Armii Czerwonej do stolicy

 b. przebieg powstania:

 - godzina "W"- 1 VIII 1944, godz. 17.00- data rozpoczącia powstania wyznaczona przez dowódcę AK- Tadeusza Bór - Komorowskiego

- początkowe sukcesy powstańców ( Wola, Mokotów, Czerniaków, Żoliborz),

- ogromna przewaga w uzbrojeniu sił niemickich ( gen. Erich von dem Bach- Zelewski),

- kapitulacja kolejnych dzielnic, akt kapitulacji- 2 X 1944

- zatrzymanie ofensywy radzieckiej- nieudany desant 1. Armii WP pod Czerniakowem ( "desant czerniakowski"),

- niewielka pomoc aliantów- Stali nie zezwolił na lądowanie alianckich samolotów z pomocą, Stalin przekonywał aliantów, że powstania nie ma"  

 c. skutki powstania:

 - straty powstańców: 16 tys. zabitych, 25 tys. rannych, 16 tys. do niewoli, śmierć 180 tys. cywilów,

- straty niemieckie: 17 tys. zabitych, 9 tys. rannych,

 - wysiedlenie Warszawy- zrównanie z ziemią na rozkaz Hitlera,

 d. kontrowersje wobec Powstania Warszawskiego- Czy Powstanie Warszawskie miało szanse zwycięstwa ?

T 9: Tworzenie Polski Ludowej str. 181- 184, 219-223

1. Struktury władz komunistycznych na ziemiach polskich:

a. grupa inicjatywna- XII 1941 ( zadanie odtworzenie partii komunistycznej w Polsce na polecenie Stalina)




b. utworzenie PPR- Polska Partia Robotnicza I 1942 w Warszawie- partia komunistyczna, przewodniczący Marceli Nowotko, następnie Bolesław Mołojec, Paweł Finder, Władysław Gomułka ( pseudonim „Wiesław”)

c. powstanie ZPP- Związek Patriotów Polskich- II 1943 w Moskwie, przewodnicząca Wanda Wasilewska, Zygmunt Berling- namiastka władz polskich jeszcze na terenie ZSRR, która miała niedługo przejąć władzę w wyzwalanych przez Armię Czerwoną kraju. Według Stalina były to jedyne władze polskie, bo po ujawnieniu zbrodni katyńskiej ZSRR zerwał stosunki dyplomatyczne z rządem londyńskim.

d. powstanie KRN- Krajowej Rady Narodowej- 31 XII 1943/ 1 I 1944 w Warszawie

• parlament komunistyczny, który tworzyła PPR i kilka partii lewicowych, przewodniczący Bolesław Bierut, pseudonim „Tomasz”, agent NKWD

• KRN nie uznawał rządu londyńskiego, miał pełne poparcie Stalina,

• Aby zyskać poparcie Polaków obiecywał stworzenie demokratycznego państwa, nowy rząd tymczasowy, reformę rolną ( głosy rolników), nacjonalizację przemysłu ( upaństwowienie- głosy robotników)

e. siły zbrojne komunistów:

• partyzantka: GL- Gwardia Ludowa- od powstania KRN nazwa AL.- Armia Ludowa , dowódca- Michał Rola- Żymierski

• siły zbrojne przy Armii Czerwonej:

• 1.Dywizja im. Tadeusza Kościuszki- bitwa pod Lenino ( 1943)

• 1. Armia Wojska Polskiego- Zygmunt Berling

• 2. Armia Wojska Polskiego- gen. Karol Świerczewski

• LWP- Ludowe Wojsko Polskie- połączenie Armii Ludowej i 1. Armii Wojska Polskiego w 1944 r.- dowódca- gen. Michał Rola- Żymierski

2. Manifest PKWN- Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego- 22 VII 1944- Chełm

1. rząd komunistów polskich, należących do ZPP, KRN, powstały z inicjatywy Stalina, by przejąć „legalnie” władzę w Polsce

2. władze PKWN- przewodniczący Edward Osóbka- Morawski

3. program PKWN:

• ogłosił się jedyną legalną władzą w Polsce ( brak informacji o rządzie londyńskim),

• walka o wyzwolenie kraju, reforma rolna, odbudowa kraju,

• zapowiedź zwrotu majątku właścicielom, zagrabionego przez III Rzeszę,

• stworzenie demokratycznego państwa,

• zrzeczenie się PKWN ziem na wschód od Bugu- zgoda na linię Curzona ( obecna wschodnia granica Polski)

• uznanie PKWN przez ZSRR za jedyną legalną władzę w Polsce

3. Przejęcie władzy przez komunistów:

1. izolacja rządu londyńskiego- dymisja premiera Stanisława Mikołajczyka ( nie chciał zgodzić się na granicę Curzona)

2. przeniesienie PKWN do Lublina- Polska lubelska ( rząd lubelski)

3. tworzenie partii fasadowych ( tzw. * przystawek, które odtworzono, by zamknąć usta osobom nie wierzącym w demokratyczne intencje komunistów, którzy w rzeczywistości je w pełni kontrolowali) PPR: PPS ( Polska Partia Socjalistyczna), SL ( Stronnictwo Ludowe), SD ( Stronnictwo Demokratyczne)

4. powstanie Rządu Tymczasowego- 31 XII 1944 z byłego PKWN

• premier: Edward Osóbka- Morawski, wicepremier: Władysław Gomułka z PPR i Stanisław Janusz z SL

• w skład rządu wchodziły partie: PPS, SL, PPR, SD

5. rozprawa z przywódcami Polski podziemnej- proces szesnastu- 21 VI 1945

• komuniści przy pomocy NKWD zwalczali przedstawicieli władz podziemnej Polski, zwłaszcza AK,

• 19 I 1945 r. Komendant AK Leopold Okulicki- Niedźwiadek w trosce o podkomendnych rozwiązał AK

• 28 III 1945 r. dowództwo Armii Czerwonej zaprosiło na rozmowy 16 przywódców Polski podziemnej ( Leopold Okulicki- Niedźwiadek, Jan Stanisław Jankowski- Delegat Rządu na Kraj, Kazimierz Pużak- przewodniczący Rady Jedności Narodowej- podziemny parlament rządu londyńskiego, którzy zostali aresztowani i pod zarzutem prowadzenia wrogiej działalności skazani w procesie szesnastu na kary więzienia. Większość ze skazanych już z więzienia nie wyszła. Proces pokazał prawdziwe oblicze „nowej władzy”

6. powstanie TRJN- Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej- 21 VI 1945

• koalicyjny rząd reprezentantów emigracji ( Stanisław Mikołajczyk) oraz Rządu Tymczasowego ( komuniści), premier Edward Osóbka- Morawski,

• legalizacja TRJN i wycofanie poparcia rządowi londyńskiemu przez aliantów 5 VII 1945)

4. Granice powojennej Polski:

1. granica zachodnia- linia Curzona

2. granica zachodnia- Odra i nysa Łużycka, Pomorze, Prusy Wschodnie- tzw. ziemie odzyskane

3. przesiedlenie ludności:

• wysiedlenia ludności niemieckiej ( około 4 mln)- Związek Wypędzonych- Erika Steinbach( ziomkostwa) Centrum Przeciw Wypędzeniom), roszczenia Niemców, próba odzyskania pozostawionego mienia w Polsce

• przyjazd na ziemie odzyskane ludności z Kresów Wschodnich ( zabużanie), repatrianci z ZSRR

• * wysiedlenia Ukraińców ( bandy UPA- Ukraińska Armia Powstańcza- Stefan Bandera)- akcja Wisła- IV 1947- pacyfikacja wiosek ukraińskich i łemkowskich, przesiedlenie ok. 115 tys. Ludzi na Ziemie Odzyskane ( Pomorze, Mazury)

Podsumowanie lekcji:

Postacie	Pojęcia	Daty	Skróty
Władysław Gomułka, ps. Wiesław	grupa inicjatywna	5 I 1942- PPR	PPR
Bolesław Bierut, ps. Tomasz	Manifest PKWN	1 III 1943- ZPP	PPS
Edward Osóbka- Morwski	Polska lubelska	31 XII 1943/ 1 I 1944- KRN	ZPP
Stanisław Mikołajczyk	Linia Curzona	22 VII 1944- Manifest PKWN	KRN
Leopold Okulicki- Niedźwiadek	Ziemie Odzyskane	28 VI 1945- proces „16”, powstanie TRJN	PKWN
Wanda Wasilewska	Partie fasadowe PPR	5 VII 1945- wycofania poparcie rządowi londyńskiemu, alianci uznają władzę TRJN	TRJN
Zygmunt Berling	Proces szesnastu		SL
Michał Rola- Żymierski	Wypędzenia		SD
Karol Świerczewski	Zabużanie		GL
Marceli Nowotko	Akcja Wisła		AL
Erika Steinbach			LWP

T 10: Koalicja antyhitlerowska i jej rozpad str. 193-198

1. Decyzje Wielkiej Trójki : USA, ZSRR, Wielka Brytania

Czas i miejsce	Wielka Trójka ( przywódcy)	Decyzje ogólne	Decyzje w sprawie polskiej
28 XI- 1 XII 1943- Teheran	Józef Stalin Winston Churchill Franklin Delano Roosevelt	- otwarcie drugiego frontu w Europie Zach., - walka do bezwarunkowej kapitulacji Niemiec, - okupacja Niemiec przez aliantów	- wschodnia granic Polski- linia Curzona, - brak sprzeciwu USA i Wielkiej Brytanii, - rząd londyński nie został poinformowany o decyzjach
4 - 11 II 1945- Jałta	j.w	- francuska strefa okupacyjna w Niemczech, - podział stref wpływów w Europie - ład jałtański	- potwierdzenie granic Polski na wschodzie wg linii Curzona, - demokratyczne wybory w Polsce, - powstanie Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej- PKWN+ przedstawiciele rządu londyńskiego
17 VII- 2 VIII 1945 Poczdam	Józef Stalin Clement Attlee- Wielka Brytania Harry Truman- USA	- podział Europy na strefę wpływów aliantów i ZSRR- tzw. ład jałtański, - zasada 4 X D- denazyfikacja- demilitaryzacja, dekartelizacja, demokratyzacja - 20 XI- 1X - 20 XI 1946- proces w Norymberdze ( Międzynarodowy Trybunał Wojskowy)- 12 kar śmierci- Hermann Göring, Hans Frank, Joachim von Ribbentrop	- zachodnia granica Polski na Odrze i Nysie Łużyckiej,

Przypomnienie: Wielka Trójka podczas konferencji wersalskiej po I wojnie światowej: ład wersalski

USA- Thomas Woodrow Wilson, Wielka Brytania- Davis Lloyd George, Francja-Georges Clemencau

2. Powstanie ONZ- Organizacji Narodów Zjednoczonych

1. powstanie ONZ- 26 VI 1945- San Francisco- podpisanie Karty Narodów Zjednoczonych ( 50 państw)

2. struktura ONZ:

- siedziba- Nowy Jork

• Rada Bezpieczeństwa: stali członkowie: USA, Wielka Brytania, Rosja, Chiny, Francja+ 10 niestałych członków

• Zgromadzenie Ogólne - obecnie 192 państwa

• Sekretariat- Sekretarz Generalny - sir Gladwyn Jebb ( pełnił obowiązki), Trygve Lie, obecnie Ban Ki-moon,

• Rada Społeczno- Gospodarcza- wyspecjalizowane agendy

• Rada Powiernicza

3. działalność:

• zapobieganie i łagodzenie trwających konfliktów- wojska rozjemcze- „błękitne hełmy”

• uchwalenie Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka - 1948

Organy ONZ

* Dodatkowo: dla zainteresowanych

11 III 1941- Lend lease act- kongres USA- USA udziela pożyczki i wynajmuje sprzęt i broń państwom walczącym z hitleryzmem ( ZSRR w ramach bezzwrotnej pomocy otrzymało ok. 1 mld $ na zakup broni w USA)

14 VIII 1941- na pancerniku Prince of Wales Churchill i Roosevelt podpisali Kartę Atlantycką - potępili przemoc i agresję w stosunkach międzynarodowych, prawo narodów do suwerenności, demokracji- platforma ideowa dla powstania ONZ

18-20 X 1943- konferencja w Moskwie- MSZ USA, ZSRR i UK ( odpowiednio Hull, Mołotow, Eden) - przygotowanie konferencji w Teheranie, deklaracja o ściganiu zbrodniarzy wojennych

1 XII 1943- Deklaracja Kairska- USA, UK, Chiny- dążenie do pozbawienia Japonii wszystkich zdobyczy terytorialnych

20 VIII- 7 X 1944- Dumbarton Oaks-MSZ USA, ZSRR, UK, Chiny, wstępny projekt ONZ, podział wpływów

---