Historia - kl. II

Zajęcia wg planu- 46 Zajęć wg planu pozostało 34 ( do 19 VI)

1. Czasy saskie, str. 105-110

1. Początki panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego / Gospodarka i kultura w czasach stanisławowskich ( Czasy stanisławowskie)- str. 111-116; 135-138

2. Reformy Sejmu Wielkiego/ II rozbiór - str. 139-145

3. Powstanie kościuszkowskie- III rozbiór- str.146-155

4. Epoka oświecenia/ rewolucja amerykańska, str. 117-125

5. Wielka Rewolucja Francuska/ Republika Francuska, str. 126-136

6. Europa Napoleona- od konsulatu do cesarstwa/ Legiony i Księstwo Warszawskie, str. 156-167

7. Upadek Napoleona/ kongres wiedeński, str. 168-180

8. Rewolucja przemysłowa/ nowe ideologie, str. 181- 191

9. Ruchy narodowe/ Wiosna Ludów w Europie- str. 192-197; 217-222

10. Ziemie polskie po kongresie wiedeńskim/ podstawy nowoczesności- str. 198-204

11. Powstanie listopadowe/ Wielka Emigracja- str. 205-218

12. Lata 1846-48 na ziemiach polskich ( str. 223-228) / Powstanie styczniowe- str. 241-251

13. Rozwój narodu polskiego/ ludność żydowska na ziemiach polskich- str. 288-290; 295-299

14. Germanizacja, rusyfikacja, autonomia galicyjska, str. 290-295

15. Gospodarka i kultura na przełomie XIX/ XX w. na ziemiach polskich, str. 300-307; 316-318

16. Pierwsze partie polityczne na ziemiach polskich, str. 309-315

17. Wojna krymska/ Zjednoczenie Niemiec i Włoch, str. 229-239

18. USA- rozwój terytorialny, wojna secesyjna, str. 252-256

19. Kolonializm, str. 257-261

20. Wiek XIX- wiek „żelaza i stali”, str. 264-274

21. Nauka i kultura na przełomie XIX/ XX wieku

22. Nowe ideologie/ ruch sufrażystek, str. 279-285

2 sprawdziany + 2 powtórki = 4 lekcje

2 kartkówki

1 odpowiedź

T: Czasy saskie

Podręcznik, str. 105-110

1. Elekcja na tron polski elektora saskiego Fryderyka Augusta- 1697- August II Mocny ( Wettin, Sas- 1706, 1709-1733), konkurenci: Jakub Sobieski, książę Conti

2. Polska „karczmą zajezdną” w okresie wojny północnej

1. elekcja na tron polski wojewody poznańskiego ( proszwedzkiego) /Stanisława Leszczyńskiego : 1704-1709, 1733-1736)

2. wojna stronnictw: „od Sasa do Lasa”

3. zwycięstwo Piotra I nad Połtawą (1709) Karola XII- powrót na tron Augusta II

4. konfederacja tarnogrodzka 1715- ( Stanisław Ledóchowski)- gwarancja praw, usunięcie wojsk saskich)

5. postanowienia sejmu niemego- 1717 : protektorat Rosji

• ograniczenie samowoli hetmanów,

• podatki na armię, 24 tys.

Zajmował się modnym wówczas okultyzmem i był różokrzyżowcem. August II miał ponoć 365 nieślubnych dzieci, z czego do 9 się przyznał.

3. Rządy Augusta III 1733-1763)

1. podwójna elekcja 1733- wojna sukcesyjna ( August III i Stanisław Leszczyński) - sejm pacyfikacyjny ( jedyny, który doszedł do skutku)

2. wpływy Henryka Bruhla ( brila), Aleksander Józef Sułkowski

3. rozwój gospodarczy:

• zastępowanie pańszczyzny czynszem,

• osadnictwo olęderskie

• jarmarki- handel,

• manufaktury- porcelana, fajans

4. kultura i oświata w czasach saskich:

• odrodzenie szkół parafialnych,

• średnie szkoły- jezuici i pijarzy,

• Collegium Nobilium - 1740 - Stanisław Konarski ( program łacina, sztuka wymowy, fizyka, języki nowożytne, wychowanie fizyczne)

• Biblioteka braci Załuskich ( Andrzej i Józef)- 1747

• Działalność Operalni i teatrów

„za króla Sasa, jedz, pij i popuszczaj pasa”

Unia polsko- saska: plusy i minusy:

• kryzys i zniszczenia- wojna północna

• podział społeczeństwa- od Sasa do Lasa,

• anarchia, walki rodów magnackich- Potoccy i Czartoryscy

• walka z dążeniami absolutystycznymi,

T: Początki panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego / Gospodarka i kultura w czasach stanisławowskich ( Czasy stanisławowskie)- str. 111-116; 135-138

1. Reformy sejmu konwokacyjnego 1763 r.:

1. poparcie dla Stanisława Antoniego ( Augusta) Poniatowskiego przez carycę Katarzynę II i Familię Czartoryskich

2. reformy:

• głosowanie większością w sprawach ekonomicznych sejmy i sejmiki

• zakaz przestrzegania instrukcji przez posłów,

• likwidacja magnackich jurydyk ( wydzielone dzielnice miast)

• Konfederacja barska 1768-1772

1. ingerencja Rosji w sprawy polskie- konfederacje innowiercze w Toruniu i Słucku ( ambasador Mikołaj Repnin) i katolicka w Radomiu ( aresztowanie posłów niechętnych równouprawnieniu innowierców)

2. uchwalenie praw kardynalnych- 1768- podstawowe zasady ustroju- wolna elekcja, liberum veto, artykuły henrykowskie, pacta conventa) równouprawnienie innowierców

3. konfederacja barska- antyrosyjska i antykrólewska- Józef Pułaski, Michał Krasiński,

4. wkroczenie wojsk rosyjskich i klęska barżan

• Pierwszy rozbiór Polski- 1772

1. zabór pruski- Warmia, Pomorze, część Kujaw i Wielkopolski- 36 tys. km2- 580 tys. mieszkańców,

2. zabór austriacki- część Małopolski i Wołynia, Podole- 83 tys. km 2 i 3 mln mieszkańców

3. zabór rosyjski- 92 tys. km 2- 1 mln mieszkańców ( Dźwina, Dniepr)

4. alegoria rozbioru Polski- „polski kołacz”

• Sejm rozbiorowy i jego reformy 1773:

1. protest Tadeusza Rejtana

2. powołanie Rady Nieustającej- 18 posłów i 18 senatorów

3. ustanowienie KEN- Komisji Edukacji Narodowej - pierwsze świeckie ministerstwo oświaty

5. Reformy gospodarcze:

1. manufaktury- towary luksusowe- Antoni Tyzenhauz,

2. zastępowanie pańszczyzny czynszem

3. budowa infrastruktury- drogi kanały rzeczne,

4. rozwój handlu i bankowości

6. Rozwój szkolnictwa:

1. powstanie Szkoły Rycerskiej- 1765 ( Tadeusz Kościuszko, Józef Poniatowski)

2. powołanie ministerstwa oświaty- Komisji Edukacji Narodowej- 1773

3. powstanie Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych- 1775- programy szkolne, podręczniki- Grzegorz Piramowicz

7. Literatura i teatr:

1. publicystyka- Ignacy Krasicki, Stanisław Staszic, Hugo( Hugon) Kołłątaj,

2. teatr- Wojciech Bogusławski

8. Sztuka:

1. klasycyzm w architekturze- Łazienki- miejsce obrad „obiadów czwartkowych”, Zakem Królewski

2. malarze: Bernardo Bellotto- Canaletto, Marcelo Bacciarelli- pejzaże, portrety

T: Reformy Sejmu Wielkiego / II rozbiór Polski str. 139-145

1. Korzystna sytuacja międzynarodowa - wojny Rosji i sojusz z Prusami

2.Stronnictwa Sejmu Czteroletniego ( Wielkiego- 1788-1792)

Nazwa stronnictwa	Przywódcy	Program
patriotyczne	Ignacy i Stanisław Potoccy	Sprawny sejm i rząd, prawa mieszczan, sojusz z Prusami, antyrosyjski
dworskie	Stanisław August Poniatowski	reformy kraju przy pomocy Rosji
hetmańskie	Franciszek Ksawery Branicki, Seweryn Rzewuski, Szczęsny Potocki	Przeciwko reformom, wzmocnieniu pozycji króla, poparcie Rosji

3.Reformy Sejmu Wielkiego: marszałek Stanisław Małachowski

1. zawiązanie konfederacji- liberum veto nie obowiązywało

2. powołanie 100 tys. armii ( aukcja) - ofiara 10 grosza

3. zmuszenie Rosji do wycofania wojsk z Polski

4. * likwidacja Rady Nieustającej

5. czarna procesja- 1789- Jan Dekret ( prezydent Warszawy)- IV 1791- ustawa o miastach

4.Uchwalenie Konstytucji 3 maja 1791

6. twórcy: król, Hugo Kołlątaj, Ignacy Potocki

7. postanowienia: trójpodział władzy

• zniesienie podziału na Polskę i Litwę, wspólny rząd, skarb, wojsko,

• władza prawodawcza- Sejm, wykonawcza- Straż Praw na czele z krolem, sądownicza- sądy

• zniesienie liberum veto i wolną elekcję, konfederacje

• tron dla Wettinów

5. Konfederacja targowicka- V 1792 - obalenie konstytucji 3 maja przez stronnictwo hetmańskie przy pomocy Rosji

6. Wojna 1792 w obronie konstytucji

1. dowódca sił polsko-litewskich- ks. Józef Poniatowski

2. zwycięstwo pod Zieleńcami i ustanowienie orderu Virtuti Militari

3. zwycięstwo pod Dubienką- Tadeusz Kościuszko

4. przystąpienie do wojny Prus jako sojusznika Rosji

5. przyłączenie się króla do Targowicy i koniec wojny

7. II Rozbiór Polski- 1793

1. II zabór rosyjski: Ukraina, Białoruś,

2. II zabór pruski: Wielkopolska, Kujawy, część Mazowsza, Sieradz, Łęczyca, Toruń, Gdańsk,

3. Obszar RP po II rozbiorze- 200 tys. km 2 i 4 mln mieszkańców

T: Powstanie kościuszkowskie- III rozbiór Polski str. 156-167

1. Insurekcja kościuszkowska 1794:

1. marsz brygady Antoniego Madalińskiego z Ostrołęki do Krakowa

2. przysięga Tadeusza Kościuszki na krakowskim rynku 24 III 1794- początek insurekcji- Kościuszko naczelnikiem powstania

3. sukcesy powstańców:

• zwycięstwo kosynierów pod Racławicami- 4 IV 1794

• wyparcie Rosjan z Warszawy- Jan Kiliński

• opanowanie Wilna- Jakub Jasiński

• uniwersał połaniecki- 7 V 1794- wolność osobista chłopów, zmniejszenie pańszczyzny,

2. Klęska powstania kościuszkowskiego:

1. przyłączenie do wojny Prus do stronie Rosji

2. klęska pod Szczekocinami ( VI 1794)

3. powstanie w Wielkopolsce- Jan Henryk Dąbrowski

4. klęska pod Maciejowicami- 10 X 1794

5. kapitulacja Warszawy- rzeź Pragi- 9 XI 1794

3. Trzecie rozbiór Polski:

1. wywiezienie Stanisława Augusta Poniatowskiego do Grodna i jego abdykacja - 25 XI 1795

2. akt rozbiorowy 24 X 1795 - likwidacja państwa polskiego

4. Upadek I Rzeczpospolitej Polskiej - przyczyny zewnętrzne czy wewnętrzne ( debata)

5. Ocena postaci ostatniego króla Polski- Stanisława Augusta Poniatowskiego ( debata)

T: Epoka oświecenia/ rewolucja amerykańska s. 117- 125

1. Epoka oświecenia- „wiek rozumu i nauki”

2. Wynalazki i odkrycia naukowe:

a. prawo powszechnego ciążenia- Izaak Newton

b. Antoine Lavousuer- sklad wody i powietrza

c. Anders Celsjusz- skala pomiaru temperatury

d. James Watt- parowy silnik tłokowy

e. Edmund Cartwright- mechaniczne krosno

f. piorunochron- Beniamin Franklin

3. Epoka oświecenia- wiek filozofów

1. Wolter ( Francois Marie Arouet) , Denis Diderot

2. Wielka Encyklopedia Francuska pod red. Diderota i encyklopedyści

3. krytyka Kościoła- deiści i ateiści

4. krytyka absolutyzmu i przywilejów stanowych

5. ruch wolnomularstwa - masoneria

4. Rewolucja amerykańska:

1. przyczyny:

• kolonia jako baza surowcowa i rynek zbytu,

• hamowanie rozwoju przemysłu, wysokie cła

• obciążenia podatkowe na rzecz metropolii- opłaty stemplowe ( 1764),

• żądania praw politycznych przez kolonistów i autonomii

• bojkot towarów angielskich- bostońskie picie herbaty- 1773

• surowe represje metropolii

• zwołanie Kongresu Kontynentalnego do Filadelfii- 13 kolonii

• przebieg:

• 4 VII 1776- uchwalenie Deklaracji Niepodległości Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej ( Thomas Jefferson, Jerzy Waszyngton, Beniamin Franklin- tzw. ojcowie założyciele)

• dowódca armii amerykańskiej- Jerzy Waszyngton,

• pomoc Europy koloniom- Polacy w armii amerykańskiej- Tadeusz Kościuszko, Kazimierz Pułaski,

• zwycięskie bitwy wojsk amerykańskich pod Saratogą ( 1777) i Yorktown ( 1781)

• kongres pokojowy w Paryżu 1783- Anglia uznaje niepodległość USA

5. Ustrój USA:

1. trójpodział władzy, federacja, system prezydencki,

2. władza wykonawcza- prezydent ( 4 lata) i sekretarze- ministrowie

3. władza ustawodawcza: Senat ( dwóch ze stanu) i Izba Reprezentantów ( proporcjonalnie do liczby mieszkańców) = Kongres ( ustawy, podatki, polityka zagraniczna)

4. władza sądownicza- Sąd Najwyższy - niezależne sądy

T: Wielka Republika Francuska / Republika Francuska s. 126-132

Rewolucja: neolityczna- 10 tys. p.n.e. angielska- 1642 ( 1649)- 1651), październikowa- 1917, kulturalna, czerwonych goździków, przemysłowa, informatyczna, sławetna rewolucja,

1. Przyczyny wybuchu Wielkiej Rewolucji Francuskiej:

1. kryzys gospodarczy ( pożyczki kolonistom amerykańskim)

2. głód i nieurodzaj ( mroźna zima)

3. idee oświeceniowe- krytyka absolutyzmu i przywilejów stanowych

4. żądania udziału we władzy burżuazji

2. Przebieg rewolucji:

1. zwołanie Stanów Generalnych, stan trzeci ogłasza się Zgromadzeniem Narodowym ( Zgromadzeniem Konstytucyjnym)

2. zburzenie Bastylii 14 VII 1789- symbolu władzy absolutnej

3. zniesienie przywilejów, poddaństwa chłopów, ( równość, równość, braterstwo)

4. uchwalenie 26 VIII 1789 Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela- Marie LaFayette

5. uchwalenie Konstytucji- 3 IX 1791- Francja monarchią konstytucyjną ( król Francuzów)

3. Francja republiką:

1. nieudana ucieczka Ludwika XIV i obalenie monarchii ( 10 VIII 1792)

2. egzekucja Ludwika XVI na szafocie-21 I 1793

3. stłumienie powstania rojalistów w Wandzi 10 III 1793- 200 tys. ludzi

4. wojna w obronie republiki z koalicją antyfrancuską ( Austria, Prusy, Anglia, Rosja, Hiszpania, Holandia, kraje włoskie)- 1792 ( sukcesy wojsk republikańskich- Marsylianka)

5. „rewolucja pożera własne dzieci”- terror ( dyktatura) jakobinów- Komitet Ocalenia Publicznego - Trybunał Rewolucyjny- ok.. 20 tys. ofiar- Maksymilian Robespierre ( Jerzy Jakub Danton Żyrondyści) )

* reformy jakobińskie- kult rozumu, nowy kalendarz, miesiące dzieliłty się na dekady, zniesienie niedzieli, nowe święta, początek roku- 22 IX 1792)

6. obalenie Robespierra ( Republika stracona, łotry tryumfują”)- przewrót 9 thermidora ( 27 VIII 1794) - rządy Dyrektoriatu - 5 osób na czele Pierze Barras wybierany przez Radę Starszych ( Senat)

4. Znaczenie Wielkiej Rewolucji Francuskiej:

1. likwidacja feudalizmu

2. rozdział Kościoła od państwa

3. idee oświeceniowe- wolność, równość

4. prawa i wolności obywatelskie

5. wpływ na poglądy, obyczaje, światopogląd

6. barwy narodowe Francji

T: Europa Napoleona/ Księstwo Warszawskie str. 156-167

1. Podboje „boga wojny” Napoleona Bonaparte:

Rok	Miejsce	Przeciwnik	Rok	Miejsce	Warunki / skutki
			1797	Campo Formio	Lombardia, Belgia, lewy brzeg Renu za Wenecję
1798	bitwa pod piramidami * Abukir	Anglia			Podbój Egiptu, wzrost pozycji generała
1800	Hohenlinden, Marengo	Austria	*1801	*Luneville	* Luneville ( Austria)- granica na Renie
			*1802	*Amiens	* Amiens- Anglia Francja odzyskuje kolonie
1805	Trafalgar	Anglia- Horacy Nelson			Klęska floty francuskiej
1805	Ulm	Austria
1805	Austerlitz	Austria- Rosja	*1806	* Preszburg/ Bratysława	* Bitwa trzech cesarzy, rozpad I Rzeszy Niemieckiej- Związek Reński
1806	Jena i Auerstadt	Prusy
1806	Berlin				Blokada kontynentalna
1807	Iława Pruska i Frydland	Rosja	1807	Tylża	Rosja blokada kontynentalna, sojusz z Francją, Księstwo Warszawskie kosztem Prus ( II i III zabór)
1808	Somosierra- Jan Kozietulski				Powstanie antyfrancuskie w Hiszpanii
1809	Wagram	Austria	1809	Schonbrunn	Księstwo Warszawskie powiększa się o ziemie III zaboru austriackiego
1812	Wielka Armia/ Borodino/ Berezyna	Rosja- Kutuzow- taktyka spalonej ziemi
16-19 X 1813	Lipsk- bitwa narodów		1814	Paryż,	Francja do granic sprzed 1792 r., Napoleon władcą Elby
1 III - VI 1815	100 dni Napoleona	Ucieczka z Elby, objęcie władzy, do klęski pod Waterloo
1815	18 VI 1815	Waterloo- Anglia-lord Wellington, Prusy	1814-1815	Wiedeń - tańczący kongres	22 Vi 1815 r. druga abdykacja Napoleona, Ludwik XVIII, granice Francji z 1790 r., 700 mln kontrybucji

2. Kariera wojskowa i polityczna Napoleona Bonaparte:

1796- rewolucja francuska/ obrona Tulonu przed Anglikami- z porucznika na gen,. brygady

1796-1797- sukcesy w Italii

9 XI 1799- zamach 18 brumaire`a- obalenie Dyrektoriatu- pierwszy konsul, wybór przez Senat na 10 lat, od 1802 dożywotnio, inicjatywa ustawodawcza, wojsko)

1804- kodeks Napoleona - kodeks cywilny, żony: Józefina, Maria Ludwika

1801- konkordat z papieżem

1804- cesarz Francuzów

3. Legiony Polskie we Włoszech - twórcy: Jan Henryk Dąbrowski, Karol Kniaziewicz, Józef Wybicki ( Mazurek Dąbrowskiego)- 1797

4. Księstwo Warszawskie:

1. powstanie Księstwa Warszawskiego na mocy rozejmu w Tylży - 1807 ( ziemie zaboru pruskiego)

2. konstytucja Księstwa Warszawskiego- 1807

• władca: Fryderyk August, unia personalna z Saksonią,

• władza wykonawcza: król i Rada Stanu ( 6 osób),

• sejm i senat:

• likwidacja poddaństwa, nietykalność majątkowa szlachty,

• podział na departamenty- prefektowie,

• naczelny dowódca- ks. Józef Poniatowski- armia 50 tys.

• wojna z Austrią 1809:

• zwycięstwo wojsk księstwa pod Raszynem ( ks. J. Poniatowski- ks. Ferdynand d`Este),

• powiększenie terytorium o ziemie trzeciego zaboru austriackiego ( Schonbrunn 1809)

• sprawa polska w polityce Francji: Księstwo Warszawskie francuskim protektoratem, „mięso armatnie”

T: Upadek Napoleona/ kongres wiedeński str. 168-180

1. Wyprawa Wielkiej Armii na Rosję 1812-1813:

1. przyczyny wojny- łamanie blokady kontynentalnej

2. Wielka Armia: 700 tys. ,300 tys. Francuzi, 100 tys. Polacy

3. unikanie walki- Michał Barclaya de Tolly - 1812 Smoleńsk

4. taktyka „spalonej ziemi”- Michał Kutuzow

5. bitwa pod Borowino- „pyrrusowe zwycięstwo Napoleona” i wkroczenie Napoleona do Moskwy

6. odwrót i topnienie Wielkiej Armii - przeprawa przez Cerezynę ( ks. Józef Poniatowski) - 50 tys.

2. Upadek Napoleona:

1. klęska w „bitwie narodów” pod Lipskiem 16-19 X 1813 ( ks. Józef Poniatowski) Elstera

2. abdykacja Napoleona 4 IV 1814 i zesłanie na Elbę

3. 100 dni Napoleona 1 III- 18 VI 1815

4. bitwa pod Waterloo 18 VI 1815 ( Artur Wellington, Gebhard Blucher) i druga abdykacja - zesłanie na Wyspę św. Heleny - śmierć 1821 „korsykańskiego potwora”

3. Postanowienia „tańczącego kongresu” 1814-1814 :

1. główni politycy: Robert Castlereagh ( kastlrif)- Robert Steward, , Austria - Klemens Metternich, Francja- Karol Talleyrand, Aleksander I, Karl Robert Nesselrode, Prusy- Karl August von Hardenberg

2. restauracja

3. legitymizm

4. równowaga europejska

5. zmiany terytorialne:

• Austria- Związek Niemiecki- Wenecja, Dalmacja, Lombardia,

• Królestwo Zjednoczonych Niderlandów- Belgia i Holandia

• Szwajcaria- neutralność

• Prusy- Nadrenia, Westfalia, Pomorze Szwedzkie, część Wielkopolski, Saksonii,

• Państwo Kościelne- niezależne, podobnie Królestwo Obojga Sycylii, Królestwo Sardynii

• Francja- granice z 1792 r., restauracja Burbonów- Ludwik XVIII

• Anglia- umocnienie w koloniach

• Rosja- Finlandia, Besarabia, Królestwo Polskie- unia personalna z Rosją,

• sprawa polska na kongresie wiedeńskim

- Rzeczpospolita Krakowska- Wolne Miasto Kraków- trzej zaborcy

7. Święte Przymierze- 1815 ( Austria, Rosja, Prusy)- porządek europejski

T: Rewolucja przemysłowa str. 181-186

  

  1. Przyczyny rewolucji przemysłowej: XVIII- XIX w.  w. Anglia  

   a.        nowoczesne metody upraw 

b.       ogradzanie- hodowla owiec 

c.        migracja do miast chłopów- manufaktury i fabryki ( industrializacja), tania siła robocza- robotnicy)   

  2. Postęp techniczny: odkrycia naukowe i wynalazki  

   a.        maszyna parowa- James Watt 

b.       parowiec- Robert Fulton 

c.        linia kolejowa- George Stephenson 

d.       ogniwo galwaniczne- Aleksander Volta 

e.        telegraf- Samuel Morse 

f.         fotografia ( dagetoryp)- Louis Jacques Daugerre, kinematograf- bracia Lumiere   

g. Thomas Alva Edison- fonograf, żarówka, elektrownia,

h. Rudolf Diesel- silnik wysokoprężny

i. radiotelegraf- Gilermo Marconi

  3. Centra przemysłowe:  

   a.        Wielka Brytania- Liverpool, Manchester 

b.       zagłębia węglowe- Nadrenia, Westfalia, Górny Śląsk, Belgia, Lotaryngia, 

c.        kolonie- surowce, rynek zbytu, handel niewolnikami ( zniesienie niewolnictwa w USA- 1865)  

 

T: Nowe ideologie, str. 187-191

         1. Ideologie społeczno-gospodarcze w XIX w.   

  a.  liberalizm- ograniczenie ingerencji ( mieszania się) państwa do minimum, działalność obywateli w polityce i gospodarce. Wolna gospodarka rynkowa, rozdział Kościoła od państwa, najważniejszą wartością jest wolność, człowiek sam wiem, co ma robić, nie potrzebuje autorytetów, władza państwa ograniczona do minimum * Jeremy Bentham, John Stuart Mill, Alexis de Tocqueville, Adam Smith, Karol Monteskiusz, skrajna postać leseferyzm- pozwól działać”  

b.       * konserwatyzm- kierunek zachowawczy, tradycjonaliści, ważne autorytety, religia, kultura, rodzina, gotowość do wyrzeczeń na rzecz państwa, nacisk na tradycję, niechętni szybkim zmianom. Zwolennicy silnego państwa, ładu w państwie, duża rola elit. - Edmund Burke, Beniamin Disraeli,  

c.        * anarchizm- najważniejsza jest wolność, walka ze wszystkim, co ją ogranicza, zwłaszcza z państwem; przeciw wobec państwa, często terroryści- Michaił Bakunin,  Pierre- Joseph Proudhon, Piotr Kropotkin,

d.       * nacjonalizm- dobro narodu to najwyższa wartość ( szowinizm), Giuseppe Mazzini, Teodor Herzl, naród najważniejszą wartościa w życiu społecznym, zasada solidaryzmu narodowego. Postępowanie wg dobra narodu, budowa silnego państwa, ochrona interesów narodu.   

e.        wolnomularze- loże masońskie - racjonalizm, liberalizm, antyklerykalizm, elity kultury, polityki 

f.         karboniusze- węglarze- walka z absolutyzmem, wyzwolenie narodowe, walka z nierównościami społecznymi ( kraje walczące o niepodległość ( Włochy, Niemcy, Polska)  

 2. Epoka romantyzmu - XVIII- XIX w. ważne uczucia, nie rozum, powrót ludzi do natury, korzystanie z dorobku podań ludowych 

 a. twórcy epoki romantyzmu:  

literatura: Wiktor Hugo, Walter Scott, George Byron, Johan Wolfgang Goethe, Fryderyk Schiller, Aleksander Puszkin, Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, Zygmunt Krasiński, Cyprian Kamil Norwid 

malarstwo: Francisco Goya, Eugenie Delacroix 

muzyka: Ludwik van Beethoven, Fryderyk Chopin, Franciszek Schubert, * Józef Haydn, Ryszard Wagner,   

         3. Ruch robotniczy w epoce „drapieżnego kapitalizmu”  

             - ruch czartystów ( people`s charter)  - lata 30-te XIX w.- powszechne prawo wyborcze dla mężczyzn 

          -  pierwsze związki zawodowe- trade- uniony 

          - socjalizm utopijny ( Karol Fourier, Robert Owen) * Klaudiusz Saint- Simon 

          - socjalizm naukowy- komunizm- Karol Marks, Fryderyk Engels- Manifest Komunistyczny- 1848 r. - Proletariusze wszystkich narodów łączcie się”, teoria walki klas i rewolucji proletariackiej  

          * krytyka kapitalizmu, zniesienie własności prywatnej, budowa społeczeństwa bezklasowego,

          * społeczna własność środków produkcji i równy podział dóbr wg potrzeb, nie pracy,

          - * socjalizm rewolucyjny- wyzwolenie klasy robotniczej przez rewolucję, dyktatura proletariatu- Włodzimierz Lenin

 * socjaldemokracja ( rewizjoniści- reformiści)- przejęcie władzy w demokratyczny sposób, poprzez wybory, potępienie komunizmu, budowa "państwa dobrobytu", ważne w programie : sprawiedliwość społeczna, równość szans, solidarność, państwo opiekuńcze ( bezpłatna opieka zdrowotna, edukacja, wypoczynek, zasiłki) - twórcy- Eduard Bernstein, Karl Kautsky)

 

          Lewica                Centrum                                              Prawica                                         


 anarchizm  komunizm    socjalizm   socjaldemokracja    liberalizm    konserwatyzm    nacjonalizm   

T: Ruchy narodowe/ Wiosna Ludów w Europie str. 192- 195; 217-222

1. Ruchy narodowe w Europie w I połowie XIX w.:

Kraj	Postacie	Wydarzenia
Włochy	Giuseppe Mazzini	- pacyfikacja ( stłumienie buntu przy użyciu siły, wojska, policji, terroru wobec ludności cywilnej)powstań antyaustriackie w Neapolu i Sardynii, - działalność organizacji Młode Włochy- Giuseppe Mazzini- walka o zjednoczenie Włoch,
Grecja	Otto I	- w 1822 r. greckie Zgromadzenie Narodowe ogłasza niepodległość od Turcji i uchwala konstytucję, - masakra ludności greckiej na Chios i Krecie, - zwycięstwo wojsk brytyjsko-francusko- rosyjskich nad flotą turecką pod Novarino ( 1827), - Turcja w 1829 r. uznaje niepodległość Grecji oraz uznaje autonomię ( niezależność, prawo do rozstrzygania własnych spraw) Serbii, Mołdawii, Wołoszczyźnie,
Rosja - powstanie dekabrystów	Aleksander I, Mikołaj I	- absolutna władza cara Aleksandra I, wszechwładna cenzura ( kontrola pod względem politycznym i obyczajowym treści gazet, książek, źródeł informacji przez władzę), - żądania liberalizacji ustroju- stłumienie powstania dekabrystów - Petersburg- 1825 przez Mikołaja I
Francja - rewolucja lipcowa	Karol X Ludwik Filip	-niezadowolenie z absolutnych rządów Karola X ( rozwiązanie Izby Deputowanych, ograniczenie prawa wyborczego, cenzura), - „trzy dni chwały”- 28- 30 VII 1830- abdykacja Karola X- królem Francuzów liberalny Ludwik Filip
Belgia	Wilhelm I - władca Niderlandów Leopold I- władca Belgii	- powstanie Belgów przeciwko Holendrom w Królestwie Niderlandów, - 4 X 1830 Belgowie ogłaszają niepodległość, Święta Przymierze nie udziela pomocy Holendrom, - Belgia monarchią konstytucyjną- Leopold I

2. Wiosna Ludów w Europie 1848-1849

a. przyczyny Wiosny Ludów:

- zjednoczenie państw ( Włochy, Niemcy),

- problem chłopski- bunty i powstania chłopskie- problem uwłaszczanie - Europa Środkowo-Wschodnia

- wystąpienie narodowo-wyzwoleńcze- Polska, Węgry, Włochy,

- demokratyzacja państw: Francja, Austria, Prusy

Kraj	Postacie	Wydarzenia
Francja- rewolucja lutowa, cesarstwo	Ludwik Filip, Ludwik Napoleon Bonaparte- Napoleon III	- kryzys gospodarczy - 24 II 1848 abdykacja Ludwika Filipa, - Francja II Republiką- prezydentem Ludwik Filip Bonaparte ( 1848) - Francja cesarstwem od 1852 r.- Napoleon III
Niemcy- Prusy	Fryderyk Wilhelm IV	- żądania demokratyzacji krajów niemieckich, - powołanie parlamentu Rzeszy Niemieckiej we Frankfurcie w celu uchwalenia konstytucji i zjednoczenia Niemiec - 1849- Fryderyk Wilhelm IV odmawia przyjęcia korony od parlamentu ( „nie zamierzał podnosić korony z błota”), wycofanie się z reform
Rewolucja w Wiedniu	Kanclerz Klemens Metternich, Józef Bem, Franciszek Józef	- 13 III 1848 zamieszki studentów i chłopów w Wiedniu, - ucieczka kanclerza Metternicha, - zdobycie Wiednia przez wojska cesarskie ( obroną kierował gen. Józef Bem), Franciszek Józef nadaje konstytucję
Powstanie na Węgrzech	Laos Kossuth, Mikołaj I, Iwan Paskiewicz, Józef Bem	- powstanie antyhabsburskie na Węgrzech ( dowódca Józef Bem) , powołanie parlamentu ( Lajos Kossuth), detronizacja Franciszka Józefa, - stłumienie powstania- armia rosyjska- Iwan Paskiewicz
Włochy- walka o zjednoczenie	Karol Albert, Pius IX, Ferdynand Burbon, Giuseppe Mazzini, Giuseppe Garibaldi	- rewolucje w Królestwie Neapolu i Sycylii, Królestwie Piemontu i Sardynii- reformy polityczne, - powstanie antyhabsburskie pod wodzą Giuseppe Mazziniego i Giuseppe Garibaldiego- Rzym, Lombardia, Wenecja, - klęska wojsk powstańców i Karola Alberta z Austriakami pod Novarrą ( 1849)- zniesienie reform

b. znaczenie Wiosny Ludów:

- zwycięstwo legitymizmu, świadomość konieczności reform politycznych ( konstytucje, cenzura)i społecznych ( poddaństwo), dążenie do zjednoczenia Włoch i Niemiec

---