Pyt. 3. Amputacje KKD- rodzaje kikutów, poziomy amputacji.
Rodzaje kikutów:
a) walcowaty
b) stożkowy:
- charakter. dla amputacji dokonanych w dzieciństwie (kość szybciej roście niż tk. mięśniowa; atrofia mm. kikuta)
- spotykane u dorosłych wtedy, gdy nie odtworzono przyczepów mięśniowych, u których późno zastosowano protezę.
- gorsze osadzenie kikuta w leju- zsuwanie się protezy i wymaga dodatkowych zawieszeń.
c) kolbowaty:
- występuje przy amputacjach goleni w stawie kolanowym, lub dalszej nasady goleni
- jest niekosmetyczny
- dobrze znosi obciążenie na swym końcu
- stwarza doskonałe warunki zawieszenia protezy przez domodelowanie leja
- kolbowatość spowodowana obrzękiem tk. miękkich na obwodzie kikuta- duża przeszkoda w dopasowaniu leja (można zapobiegać przez odpowiednią pielęgnacją kikuta, bandażowanie, stosowanie opatrunku gipsowego po amputacji).
- nadmiar tkanek miękkich na końcu kikuta stwarza niekorzystne warunki do protezowania (obrzęki, słaba stabilizacja na kikucie)
Poziomy amputacji:
1) palce, kości śródstopia- oszczędza się każdy odc. (1)
2) kości stępu- przeciwwskazane (3)
3) staw Disfranca- ustawienie końsko-szpotawe (zaburzenia równowagi mięś.) (2)
4) wg. Syme'a ? - w stawie skokowym, kolbowaty kształt
5) staw Schoparta- zostawia się kość skokową i piętową
6) kosci podudzia:
- 1/3 dalsze goleni- nie amputuje się u dorosłych (złe ukrwienie)
- wyżej oszczędza się każdy ? odcinek ( do 5 cm poniżej kolana)
7) tuż poniżej kolana ( więcej niż 5cm) powinno się usunąć strzałkę.
8) wyłuszczenie w st. kolanowym- dobry kikut nośny, niekosmetyczny
9) tuż nad kłykciami kości udowej- dobry kikut nośny wg. Callaudera?
10) 1/3 dalsza k. udowej- poziom selektywny dla amputacji mioplastycznych?
11) k. udowa do 7-8cm poniżej krętarza- oszczędza się każdy odc.
12) tuż poniżej krętarza- proteza z koszem kanadyjskim
13) wyłuszcz. w st. biodrowym- dąży się do zachowania głowy masywu krętarza
Pyt. 4. Amputacje KKG- rodzaje kikutów, poziomy amputacji.
Rodzaje kikutów:
a) kolbowaty- przy ampuł. na wysokości st. nadgarstkowego
b) Knekenberga ?- jest to kikut kinezyplastyczny, przy amput. powyżej połowy długości
przedramienia, powstaje on po rozdzieleniu kości promieniowej i łokciowej i jest zastępczym organem chwytnym, jest on wskazany przy amputacjach u osób niewidomych.
c) osteotomia kątowa kikuta k. ramiennej- rodzaj haka służący do zakotwiczenia na nim leja.
Poziomy amputacji:
1) palce i kości śródręcza- oszczędza się każdy odcinek
2) nadgarstek jest czynnościowo bezużyteczny, wyłuszczenie w stawie nadgarst- promien.
3) przedramię- cenny jest każdy odcinek ze względu na dźwignię kikuta i stopień ruchów rotacyjnych
4) tuż poniżej st. łokciowego- odc. bezużyteczne
5) wyłuszcz. w st. łokciowym- dobra dźwignia kikuta i protezy, ale trudne protezowanie
6) tuż nad kłykciami k. ramiennej- selektywny sposób amput.
7) k. ramienna- oszczędza się każdy odcinek
8) wyłuszcz. w st. barkowym- należy dążyć do zachowania głowy k. ramiennej- ułatwia protezowanie i pozwala zachować anatomiczny obrys barku
Pyt. 5. Zasadnicze różnice przy amputacji kkD i kkG.
Amputacje kończyn są następstwem wypadku lub koniecznością ratowania życia. O wiele bardziej trudne i skomplikowane, a także okaleczające i upośledzające funkcje chorego są amputacje kkG. Ze względu na to, jakie ona pełni funkcje bardzo trudno jest ja zastąpić.
Ponieważ ręka pelni nie tylko funkcje ruchowe, ale posiada również wysoko rozwinięte czucie powierzchowne, precyzyjne ruchy palców, bardzo ważne jest by odjęć dokonywać bardzo oszczędnie. A i tak nie zastąpi się ręki nawet najdoskonalszą protezą.
Wybierając poziom amputacji (przy zabiegach planowanych) [kkG] znaczenie mają:
wiek pacjenta, stan ogólny chorego oraz stan m-cowy kończ. Amputacja powinna zapewnić odpowiednią długość kikuta, aby stworzyć optymalne warunki posługiwania się protezą.
Zastąpienie protezą kD jest znacznie mniej kłopotliwe, ponieważ kończyna dolna jest narządem podpórczym. Znane jest powiedzenie, że lepsza jest dobra proteza niż zła noga.
Po amput. kD osoby te nadal mogą się sprawnie poruszać, pracować zawodowo, tańczyć, biegać i uprawiać wiele dyscyplin sportu. Mogą być prawie w pełni niezależni społecznie. Przy amput. kD. mniej jest zahamowań psychicznych, gdyż łatwiej jest ukryć kalectwo. Aby jednak łatwo było zrealizować te warunki, konieczna jest szybka pionizacja. Bardzo ważny jest przy amput. kD kikut. Aby spełniał on swoje zadania, należy go odpow. przygotować do zaprotegowania. Przy ampuł. W obrębie przedramienia im dłuższy kikut tym lepszy. Przy ampuł. W obrębie goleni nie amputuje się w odc. Proksymalnym (1/3 dalsza goleni)
Pyt.6 Kształt Kikutów, pielęgnacja i przygotowanie do zaprotezowania.
1) Kształt kikutów
a) stożkowy
b) walcowaty
c) kolbowaty
d) kikut Kmkenberga
e) osteotomia kątowa kikuta k. ramiennej
2) Pielęgnacja i przygotowanie do zaprotezowania
- pielęgnacja sprowadza się do kształtowania formy kikuta, zapobieganie powst. obrzęków tkankowych i przykurczów w zachowanych stawach oraz zabezpieczenie pełnego zakresu ruchu, utrzymanej dobrej sprawności mięśni.
- po zaprotezowaniu pielęgnacja polega na utrzymaniu właściwej higieny kikuta, który cały dzień przebywa w leju.
- w I okresie po amputacji- stosuje się opaski elastyczne lib opatrunki gipsowe ( w celu zapobieganiu obrzękom) opaskowanie stosuje się do czasu ostatecznego uformowania kikuta
- proteza tymczasowa z lejem gipsowym ( dla formowania kikuta) - wczesne chodzenie o kulach.
- protezowanie met. Weissa _ dobre warunki gojenia rany przeciwdziałanie obrzękowi, zmniejszenie odczynów zapalnych, zapob. powst. przykurczu kikuta ( jeśli obejmie się opatrunek gipsowy najbliższy staw).
- stosuje się ćw. Ogólne, wzmacniające mm. kikuta.
- można zastosować protezę pneumatyczną, która obejmuje kikut i wywiera równomierny kontrolowany nacisk na jego powierzchnię, nie stwarza niebezpieczeństwa uszkodzenie skóry łatwo adaptuje się do zmian objętości kikuta
- aby zapobiegać przykurczom należy odpowiednio układać pacjenta w łóżku oraz prowadzić ćwiczenia
- odpowiednia pozycja jest szczególnie ważna jeśli nie stosuje się protezy tymczasowej lub opatrunku gipsowego.
- okres pooperacyjny jest b. ważny i decyduje on o powodzeniu protezowania.
- okres po zaprotezowaniu jest okresem, w którym dbałość o kikuta wcale się nie kończy
- mikroklimat ( nadmiar ciepła, wilgoci, brak światła i powietrza) oraz działanie czynników mechanicznych = odpowiednia higiena kikuta ( czystość skóry kikuta, czystość wnętrza leja) - myje się mydłem i zimna wodą stosuje się zasypkę i talk ( nie stosuj się maści i kremów)
- nie wkłada się protezy na bieliznę ( może ona uciskać i ocierać)
- jeśli pacjent używa pończoch - należy je prać
Pyt.7 RODZAJE PROTEZ PODZIAŁ ZE WZG NA RODZAJ I POZIOM AMPUTACJI
1.Podział ze względu na poziom amputacji
protezy stopy, protey goleni, protezy uda, protezy całej KD
2.Podział ze względu na rodzaj
zewnątrzszkieletowe
elementem nośnym jest ścianka zewn., która nadaje kształt protezie
może być wykonana z drewna, laminatu żywicowego, wzmacnianej szynami metalowymi lub z lekkiego metalu
wewnątrzszkieletowe
konstrukcją nośną rura osiowa z lekkiego metalu o średnicy
ok. 30 mm, która łączy lej ze stopą
może być ona ( odpowiednio do typu protezy) zaopatrzona w mechanizm stawu kolanowego oraz biodrowego
zewn. pokrycie tej rury stanowi odpowiednio ukształt. powłoka z tworzywa gąbczastego
Pyt.8 RODZAJE PROTEZ PRZY AMPUTACJACH W OBRĘBIE STOPY I GOLENI
1.Amp. w obrębie stopy
a)Amp.w obrebie palców z pozostawieniem głów kości śródstopia nie zaburza statyki, ale
wpływa na osłabienie siły odepchniecia się stopy od podłoża:
protezowanie polega na :
wzmocnieniu podeszwy buta pasmem cinkiej blachy stalowej, która zapobiega
również zginaniu się nie wypełnianej przedniej powierzchni buta.
b) amp. w obrębie śródstopia i stepu -zaburzają statykę stopy ( brak jest przednich punktów), upośledzają propulsją oraz zaburzają równowagę mięśni co powoduje że kikut wykazuje tendencje do ustawienia końskiego, a nawet końsk-szpotawego ( po amp.w stawach Schoparta)
Stosuje się:
- wkładkę supinującą i odwracającą tylny łuk sklepienia podłużnego stopy
- uzupełnienie brakującej części stopy
- płytkę metalową wmontowaną w podeszwę buta (zastęp. się siłę propulsyjną)
Uzupełnianie protezowe w zależnosci od długości kikuta można wbudować do normalnego buta z cholewka (sznurowanego) sięgającą nieco powyżej kostek.Można wykonać również tzw. mobilizator czyli protezowe uzupeł.stopy z cholewka ubejmującą kikut i obwod.część goleni, wzacniamy metalowa podeszwą oraz przytrzymaniem pięty. Na mobilizator nakłada się skarpetę,
a nastepnie but zwyzsza cholewką.
c)całkowita amp. stopy( na poziomie st.skokow.)
lekko kolbowaty kikut nadaje się do bezp.obciążania
stosuje się protezę umieszczajac kikut w leju, wykorzystując jego kształt do zawieszenia protezy
sztuczna stopa poprawia warunki propulsji i wyrównuje skrót kończyny
2.Amp. w obrębie goleni
Proteza goleni składa się z :
-stopy protezowej
-częsci goleniowej zawierającej lej kikutowy
-zawieszenia stabilizującego lej na kikucie
Wyróżnia się stopy protezowe:
a) ze stawem skokowym jednoosiowym, które sa zbudowane:
drewniany rdzeń -od pięty aż do stawu śródstopno-paliczk., zapewnia
odpow.długośc dzwigni przekolebania stopy i służy do połączenia stopy z golenią protezy za pośred. osi metalowej
warstwa podeszwowa z tworzywa elastycznego np. filc blokowy
amortyzuje wstrzasy oraz wycisza stuk stopy o podłoże
przedni odcinek stopy stanowi przedłużenie warstwy elastycznej
ruchowe połącz.stopy -umożliwia bierne zgięcie podeszwowe i grzbietowe
zderzaki gumowe- rozmieszczone po obu stronach osi st.skok, zast.,czynną kontrolę mięśniowa ruchów zgięcia
Taka stopa jest dośc cięzka, nmiezbyt kosmetczna i niechętnie stosowana przez kobiety.
b) elastyczna stopa protezowa bez stawu skokowego
- posiada większe walory kosmetyczne
- powszechnie stos.stopa typu SACH, której budowa oparta jest na :
sztywnym rdz. Wew. Sięgającym do punktu przekolebania stopy
warstwa zew (otacza rdzeń oraz nadaje stopie odpow kształt, jest wyk z worzywa elastycnego
klin elastyczny w częsci piętowej stopy-jego ściskanie podczas wykroku zastęp.funkcję st. Skokow.ułatwiając przejście od kontaktu pięty z podłożem do pełnego obciążenia stopy
c)stopy dynamiczne- z dost.sródstopiem. Lej kikutowy jest to miejsce kontaktu protezy z kikutem. Jego zadania to :
stworzenie odpowiedniego podparcia masy ciała
przenoszeie ruchów kikuta na proteze
Naciski ścian leja powinny rozkładać się na kikut równomiernie . Nie obciążone zostają elementy wystające kostne (wrazliwe na ucisk np. głowa strzałki) oraz scięgna zginaczy kolana . Głównym polem podparcia kikuta jest okolica więzadła właściwego rzepki (najczęściejstosowanym typie protezy PTB ). W protezie tej, na wysokości połowy więzadła właść. rzepki znajduje się poprzeczny występ wew. powierzchni ścianki przedniej leja, tworzac rodzaj półeczki podpórczej dla kikuta.Dodatkowe punkty podparcia kikuta są: tylna, przednio-przyśrodkowa i przrednio-boczna powierzchnia kikuta.
Proteza może być wewnątrz oraz zewnątrzszkieletowa (tulejka z żywicy laminowanej łącząca lej ze stopa.
Czasem dla lepszego utrzymywania kikuta w leju stosuje się :
a)w protezach PTB -pasek nadkłykciowy obejmujący okręż. udo
b) modyfikacja leja KBM -podwyzsza się boczne górne krawędzie i wsówa gumowe kliny między kłykieć przyśrodkowy kości udowej, a scianę przyśrodkową leja
c)modyfikacja Fajala (PTS) -polega na podwyższeniu przedniej i bocznych krawędzi leja ponad górna krawędz rzepki i domodelowaniu ich do kłykci k.udowej
d)tulejka udowa z szynami bocznymi -wyłącznie w protezach starego typu.Przejmuje ona częściowo podparcie masy ciała, gdy lej jest zbyt luźno dopasowany.
Pyt 9. Protezy udowe - rodzaje i funkcje
Protezy uda sa technicznie trudniejsze w porywnaniu z protezami goleni, gdyz wymagaja dwoch elamantow konstrukcyjnych roznych dla statyki i lokomocji st. Skokowego za stopa araz st kolanowego. Wśród protez uda wyroznia się:
Zwenatrzszkieletowe - maja trwala , masywna konstrukcje, proste mech. Sterowania, latwosc naprawy i niska cena, ale malo estetyczny wyglad i trzeba je dlugo wykonywac. Drogie sa wymiany leja.
Wewnatrzszkieletowe(modularane) - maja lekkie, estetyczne i funkcjonalne konstrukcje, można wymianiac wybrane elementy, czynnowsci w nich wyk. Sa bardziej zblizone do naturalnych, latwiej się poruszac w nich oraz wykonywac czynnosci zawodowe i rekreacyjne, sa drozsze
Sklad protezy udowej - lej kikutowy, mech. St kolanowego, golen stopa odgrywa wazna role dlatego duze znaczenie ma dobor odpowiedzieniego typu.
Glowne miejsce podparcia - ciezaru ciala w protezach uda jest poleczka siedzeniowa na ktorej opiera się guz kulszowy, aby chodzenie było wydolne i elastyczne należy uzyskac bierna stabilizaje kolana w fazie obciazenia protezy, a także zapewnic stabilizacje miednicy i prawidlowa postawe ciala.
Lej -Aby kikut był stabilnie osadzony a mm. Mogly wlasciwie spalniac funkcje ruchowe lej protezy uda musi być odpowiednio uksztaltowany w przekroju poprzecznym kszt. Czworoboku. Czesc sciany przedniej leja jest uwypuklona do swiatla leja, wywiera ucisk na przednio - przysrodkowa czesc kikuta i stabilizuje w ten sposób guz kulszowy. Należy uwzglednic w leju kanal dla sciegna przywodziciela dlugiego zaglebienie odpowiada kretarzowi wielkiemu, zaglebienie odpowiada mm. Posladkowemu sredniemu i prostemu uda ( odgrywa istotna role w sterowaniu proteza i musza się swobodnie napinac) Warunkiem stabilnosci i rozlozenia obciazenia na duzej pow. Leja jest ust. Protezy w osi pionowej i pelne przyleganie leja do kikuta. Lej powinnien pozostawac w odwiedzeniu 5-10 stopni.
Staw kolanowy- musi zapewniac stabilnosc w fazie podparcia. Wyroznia się przeguby kolanowe z mech.
Blokady podparcia st. Kolanowego przy obciazeniu , zwalniana w poz. Siedzacej u osob starszych mniej sprawnych przeguby jednoosiawe wyk. Się wyrzutnie kolanowe zew. ( tasmy gumowe) policentyczne mech. z mech. hydraulicznym to w protezach modularnych.
Zawieszenie protez uda - protezy pelnokontaktow i podcisnieniowe nie wymagaja dodatkowego zawieszenia wyt. Podcisnienia wleju niepozwala na wysuwanie się kikutadodatkowe zawieszenie może być w postaci :
Pas slaski - skorzany pas okalajacy biodro z zapieciem na bocznej i przedniej scianie leja
Pas kalifornijski- modyfikacja slaskiego , miekki pas nadgrzebieniowy, do którego umocowane sa dwa paski laczace go z przednia i boczna sciana leja , dodatkowo z tylu można umocowac tasme elastyczna
Pas biodrowy - podgrzebieniowy lub nadgrzebieniowy z szyna, zapobiega wysuwaniu się protezy z kikuta, nie pozwala na skrecanie się laja , wspomaga boczna stabilizacje miednicy.ma zastosowanie gdy krutki kikut, osoby starsze, mniej sprawne z chorobami jak np. porazenie polowicze. Pas jest ze skory a szyna aluminiowa pas ogranicza swobode ruchu, niewygodny podczas siedzenia, zwiaksza wage protezyprowadzi do zaniku mm. Kikuta bo sa one mniej czynne
Pas zawieszeniowy z tulejka udowa- wyk. Z elast. Tkaniny tulejka naciaga się na blizsza czesc leja i mocuje się ja do pasa za pomoca elastycznego lacznika.
Pyt. 10. Zasady budowy protezy przy wyłuszczeniu w st. biodrowym
Przy wyłuszczeniu w ST. Biodrowym stosuje się protezę Kanadyjską. Jest to proteza skorupowa
( zewnątrzszki.) Proteza modulowana ma podobny kosz.
Zasady Budowy
1) kosz biodrowy
- wykonany z żywicy epoksydowej, rzadziej ze skóry
- część sztywna obejmuje talerz biodrowy po stronie amputowanej
- część miękka stroną przeciwną
- obie części musza być dokładnie wymodelowane do wysokości sięgającej powyżej grzebieni biodrowych
- m-ca narażone na ucisk ( np. kolce biodrowe, wyrostki kręgów L.i kości krzyżowej) muszą być odciążone
- dno kosza w okolicy oparcia guza kulszowego powinno być miękko wyścielone
- kosz zamyka się z przodu paskami
2) posiada przegub biodrowy z regulacja i zderzakiem
3) elementy uda i goleni SA wykonane ze sztucznego tworzywa
- przegub biodrowy i kolanowy kontroluje elastyczne taśma
4) stopa bezprzegubowa
Proteza modulowana ma podobny kosz, policentryczne przeguby ( biodr. I kolan.), stopę zbudowaną podobnie jak w innych protezach oraz pokryci kosmetyczne na całą protezę
Elementy istotne w budowie protezy Kanadyjskiej:
- przegub biodrowy powinien znajdować się z przodu od linii biegnącej pionowo od punktu ciężkości
- przegub kolanowy z tyłu tej linii. Takie ustawienie zapewnia bierne zablokowanie obu stawów
- linia łącząca oba przeguby powinna padać nie bliżej niż 2,5 cm za pięta
- ustawienie w płaszczyźnie pionowej jest podobne jak w protezach uda
- w protezach modulowanych linia budowy protezy zależy od rodzaju przegubu biodrowego, kolanowego i stopy
Pyt. 11 PODSTAWOWE WADY WYKONAWCZE PROTEZ
Podstawowe wady protez kikuta stopy i goleni
-za długa proteza- w skutek błedów pomiaru lub wykonania; wydłużenie protezy można zaobserwować w przypadku gdy kikut jest niedość wciągnięty do leja lub gdy protezę wkłada się na ubranie
-za krótka proteza - w skutek błędów przy dokonywaniu pomiarów długości kończyny oraz obwodu leja; jeśli jet zbyt długi okres wykonywania protezy u osób zaopatrywanych pierwszy raz mogą powstać różnice obwodów kikuta w wyniku zmniejszania się obrzęku kikuta zaników mm.Lej staje się wtedy zbyt obrszerny. Dlatego istotne jest przygotowanie kikuta do protezowania definitywnego.
-Zbyt wysoka tylna ścianka leja, wadliwe wykonanie paska nadkłykciowego powoduje ograniczenie zgięcia kolana.
-Wadliwie wykonany lej - powoduje otarcia , ucisk kikuta
-Żle dobrana i dopasowana stopa protezowa- powoduje nadmierne zginanie kolana na początku fazy podparcia, przeprost na poczatku fazy zginania
-Niedostosowanie ustaw. leja do szpotawości lub koślawości kikuta - powoduje to przechylanie się goleni protezy na zew lub do wew
2.Podstaw. wady protez kikuta uda
zła długość protezy
wadliwy lej protezy
ogran. zgięcia kolana
wadliwe dopasowanie krawędzi leja (ucisk na k.łonową, na guz kulszowy) oraz za długa proteza, która powoduje odwiedzeniowe ustawienie kończyny protezowanej )
zbyt krótka proteza , wadliwy lej co powoduje przechylanie tłowia w stronę kończyny protezowanej
wada ustawienia protezy- nadmierna lordoza lędzw. (w fazie podporu )
żle dobrana stopa protezowa- co powoduje skręcanie stopy
zbyt obszerny lej, niedost. zawieszenie, wadliwe założenie protezy co powoduje powłóczenie stopą protezową
zbyt silne skręcenie osi, co powoduje niedostateczne zgięcie w kolanie -co powoduje powłóczenie stopą protezową lub obwodzenie kończyny
zbyt długa proteza- co powoduje obwodzenie kończyny
Pyt. 12 Zakładanie protez kończyn dolnych, zawieszenia stosowane do tych protez. Zawieszenia protezy udowej
Protezy pełnokontaktowe i podciśnieniowe zwłaszcza u pacjentów z dobrym umięśnieniem kikuta nie wymagają dodatkowego zawieszenia. Wentyl w leju protezy i wytworzone podciśnienie , zabezpieczają przed wysunięciem się kikuta. Niektórzy chorzy aby mieć pewność że proteza się nie zsunie, chętnie korzystają z dodatkowego zawieszenia.
Stosowanym od dawna prostym typem zawieszenia jest pas śląski. Składa się ze skórzanego pasa, którego jeden koniec jest przymocowany do bocznej ściany leja a drugi przewleczony przez kółko, zapina się na przedniej ścianie leja, mocując w ten sposób pas okalający biodro.
Pas kalifornijski jest pewna modyfikacja pasa śląskiego.
Składa się z miękkiego pasa nadgrzebieniowego, na którym są umocowane dwa paski łączące go z przednią i boczna ściana leja kikutowego. Dodatkowo z tyłu można umocować taśmę elastyczną.
Pas biodrowy podgrzebieniowy z szyną zapobiega zsuwaniu się protezy z kikuta , nie pozwala na skręcanie się leja i wspomaga boczna stabilizacje miednicy. Pas ten stosuje się jako zawieszenie protezy z luźno dopasowanym lejem w przypadkach krótkich kikutów uda u osób w starszym wieku, mniej sprawnych oraz ze współistniejącymi innymi schorzeniami np. z porażeniem połowiczym.
Pas wykonany jest ze skóry zaś szyna z duraluminium. Poza wymienionymi ułatwieniami pas ten ma tez wiele wad. Ogranicza swobodę ruchów, jest niewygodny podczas siedzenia, zwiększa nieznacznie wagę protezy oraz prowadzi do zaniku mięśni kikuta, ponieważ są one nieczynne.
Pas zawieszony z tulejka udową wykonuje się z elastycznej tkaniny, tulejkę naciąga się na bliższą część leja udowego, zaś elastyczny łącznik służy do zawieszenia na pasie wykonanym z tej samej tkaniny.
Pyt. 13 Funkcje kończyny górnej
Kończyna górna nie tylko pełni funkcje ruchowe, ale również posiada bardzo dobrze rozwinięte czucie powierzchowne, precyzyjne ruchy palców. Oprócz mowy ręka ludzka służy do wyrażania treści intelektualnych, ściśle wiąże się ze strefa psychiczną i odgrywa istotna role w kontaktach międzyludzkich. Gest reki wzbogaca mowę i wyrażenia uczuć. Ręka niekiedy przyjmuje obowiązki wzroku , w ciemności pozwala ocenić sytuację, rozpoznać przedmiot. Lekarz za jej pomocą bada przez powłoki brzuszne, narządy wewnętrzne, pilot lub kierowca korzystając tylko z dotyku steruje pojazdem.
Osobie niewidomej ręka zastępuje wzrok w pełnym tego słowa znaczeniu. Podczas czytania, przy rozpoznawaniu przedmiotów i osób oraz wykonywaniu wielu czynności życia codziennego. Precyzja ruchów ręki rozwija się bardzo długo., by w wieku kilku lat dziecko mogło zacząć pisać. Rzeźbiarzom pozwala na prace twórczą, chirurgom na precyzyjny zabieg operacyjny. Dlatego ręki nie można zastąpić najdoskonalszą protezą.
Pyt.14 Protezy kkg podzial i budowa
-podzial ze względu na pozim amputacji - protezy reki, przedrmienia, ramienia
-podzial niezaleznie od wysokosci amputacji - protezy kosmetyczne, protezy czynne z wlasnym zrodlem energi, poruszanie się sila mm. Bezposrednio lub posrednio przez zawieszenia ciegla itp.Z bocym zrodlem energii elektrycznej, pnaumatyczna, z mieszanym zrodlem enargii
Budowa protezy reki
proteza kosmetyczna - skl. Się z leja kikutowego i rekawicy wypelnionej elastycznym tworzywem, czasami mocuje się lej za pomoca tasmy velcoro, opaska gumowa lub paskiem. Obecnie istnieje wiele mozliwosci ( tworzyw) dzieki którym reka kosmetyczna może wygladac prawie jak prawdziwa. Jeśli jest potzreba wymiany koncowek można zastosowac mechanizm przegubowy nadgarstka. Który sklada się z tulejki i mechanizmu wlsciwego, koncowke mocuje się przez wcisniecie jej trzpienia w otwor mechanizmu przegubowego
proteza otwierana reka mechaniczna - ruchomy jest kciuk lub palce 2-5 , albo oba te elamanty, ruch palcow można wykonywac biernie lub za pomoca linki. Najprostszy sposo na sterowanie ruchami palcow to ruch prostowania ramienia lub wysuniecie obu barkow ku przodowi
reka elektryczna - wyk. Chwyt typu pincetowatego trojpalcowy, palce poruszaja się osiowo w plaszczyznie strzelkowej, jest b. Precyzyjna niż reka mechaniczna, stosuje się rozne odmieny.
Hak dwudzielny - sterowany mecha. Otwiera się czynnie za pomoca linki, zamyka przez zacisk gumowego pierscienia lub przez dzialanie sprezyny. Odmiana haka jest chwytak elektryczny który ma wiekszy zakres ruchow ale podobnie jak hak mala kontrol mala kontrola sily zacisku
hak mioelektryczny - poruszanie koncowka protezowa odbywa się dzieki przetwarzaniu sygnalow mioelektrycznych za pomoca energii elektrycznej, ruchy palcow wyk. Się za pomoca mikronosnika elektrycznego, zasilane bateria. Jego obroty sa regulowane ukl. Elektrotermicznym, który przetwarza sygnaly mioelektryczne doplywajace od mm. Kikuta kg. W sciany leje wmontowane sa elektrody, które wychwytuja sygnaty z mm. -prostowniko - pozwarcie palcow, zginacze - zwieranie palcow
D) protezy przedramienia - Budowa
proteza kosmetyczna - lej protezowy przedramienia i reka z rekawiczka silikonowa. Z tuleja ramienia dla krotkich i srednich kikutow , z przekladnia dzwigowa dla bardzo krotkich kikotow
proteza kinetyczna - lej kikutowy i wmontowany st. Nadgarstkowy. St nadgarstkowy ustawiony jest biernie i można stosowac rozne koncowki np. reka hak. Przy dlugich i srednich kikutach wystarczy lej pelnokontaktowy. Bardzo krotki kikuty wymagaja zaopatrzenia protezy w dzwignie przekladniowa a kikut umieszcze się w specjalnym lejku
E) protezy ramienia - budowa
proteza reki i przedramienia
st lokciowy - mechanizm tego st. Pozwala na zgiecie do 60 stopni i pelny wyprost można go stosowac przy amputacji ok. 7 cm powyzej lokcia, mechanizm zebatkowaty blokuje zgiecie w kilku zakresach ruchy lokcia odbywaja się osiowo i mogą być wspomagane sprezyna , można tez zastosowac sterownia mechaniczne
proteza ramienia z lejem kikutowym - zbudowany z zywicy
kopa barkowa- scisle obejmuje czesc barku w przypadku krutkich kikutow , wyluszczenie w st. Barkowym oraz amputacji w obrebie obreczy barkowej wyk się ja z elast. Laminatu zywicznego lub ze skory, musi być dokladnie wymodelowana , aby przylegac cala swa pow. Do tulowia
F) mechaniczny st barkowy - w protezach czynnych jeśli jest wystarczajaca przestrzen, jednoosiowe, nastawiane bierne, dwuprzegubowe z ogranicznikiem zakres ruchu w strz. 180 stopni w czlowej, kulowe z regulacja mechanizmu tarcia za pomoca sruby
G)zawieszenie szelkowe - w kszt osemki, z pasem piersiowym i biodrowym
Pyt .16 Proszę udowodnic odrębność w protezowaniu dzieci
Cechy charakterystyczne wieku dziecięcego (intens. Rozwój fiz i umysłowy; duża ruchliwość) stwarzają wiele wymagań i ograniczeń dla wykonawcy protezy. Proteza dziecięca ma właściwie charakter przejściowy ze względu na konieczność stałych dostosow. Do zwiększjącego się wzrostu.
Udzieci do 3 lat stosuje się konstrukcje uproszczone, ponieważ dziecku jest trudno opanować poruszanie się w protezie normalnie zbudowanej. Szczególnie dotyczy to amp powyżej kolana. Ponad to konstrukcje mechanizmów mechanizmów nie pozwala im na zredukowanie do odpowiednich rozmierów, przy zach. Ich wytrzymałości. Dlatego rezygnuje się ze stawów kolanowych w tych protezach. Starsze dzieci szybko i bez problemów opanowują chdzenie w protezie ze st. Kolan.
Udzieci po amp. Obserwuje się narastającą dysproporcje dł kikuta w stosunku do odp. mu odcinka kończyny zdrowej ponieważ udział nasad dalszych w przyroście kości na długość jest bardzo znaczny i wynosi 40% dla strzałki i 70% dla k udowej. Ponad to kikut dziecięcy przybiera stopniowo kształt ostrego stożka (co wynika z dysproporcji wzrostu kości i przyciętych mięśni). Często na kości kikuta tworzą się ostre wyrośle kostne, które mogą przebijać skórę. To uniemożliwia oserw. Lejów kontaktowych, które stwarzają warunki do osiowego obciążenia. Z kolei nieobciążanie kikuta w okresie wzrostu może chamować wzros pozostałych kości (dlatego korzystniejsze są amp. w obrębie st. skok. i kolan, niż w obrębie goleni).
Uwzględniając wzros dziecka i zmiany zachodzące w obrębie kikuta czas użytk protezy jest krótszy niż u dorosłych. Powinna ona być zmieniane co rok, lub częściej jeśli zajdzie taka potrzeba. Proteza dziecięca wykonuje się dłuższą ok. 1,5cm niż to wynika z pomiarów ( jest to zapas przewidziany na wzrost). Wyrównuje się go wkładką w bucie kończyny zdrowej. W miarę wzrostu kończyny zdrowej i wyrównania różnicy wysówa się wkładkę, a długość protezy wyrównuje się przez wstawienie odpowiedniego klocka.
Protezowanie w obrębie KKG rozpoczyna się jak najwcześniej. Dziecko szybko przyzwyczaja się do protezy i traktuje ja jak własną kończynę i staje się ona niezbędna w życiu codziennym. To znacznie ułatwia dorosłemu opanowanie kontroli ruchów protez typu czynnego. Pierwsze protezy to miniatury protez standardowych ( u dorosłych). Budowa protezy dostosow jest do rozmiarów ciała dziecka oraz stopnia rozwoju zdolności kontrolow. ruchów. Nie stosuje się protez u niemowląt z część ubytkiem ręki ponieważ sprawnoś kikuta jest bardzo wysoka. Ewentualnie przed pójściem do szkoły zaopatruje się dziecko w rękę kosmetyczną. W przypadu amp w obrębie ramienia stosuhe się lej zakończony ręką filcową obciągniętą białą skórą podszewkową (dziecko może odgryźć część rękawicy gumowej). Nie stosuje się początkowo st łokciowego ( dopiero po uzyskaniu zdolności czynnej kontroli złożonych ruchów) W przypadu obustronnego braku KKG najpierw zakłada się kapy ………………spięte elastyczną taśmą. Gdy dziecko przyzwyczai się do nich montuje się rączki biernie ust w st bark i łokciow. Uczy się dzieckao posługiwania się nóżkami. W miarę rozwoju dziecka wprowadza się mechanizmy st łoksiowych początkowo stosowane biernie, potem czynnie. Po ukończeniu wzrostu stosuje się protezy sterowane obcymi źródłami siły.
Pyt.17. Pończochy kikutowi, zakładanie protezy
Pończochy mają zadanie:
-chronić skórę przed urazem spowodowanym naciskiem leja na kikut
- zmniejsza tarcie przy zakładaniu protezy, podczas chodzenia
- wchłania pot
- pełni funkcje osłony termicznej
Stosuje się je na kikuty uda i goleni. Wykonuje się je z dzianiny bawełnianej, wełnianej lub z elastycznych tkanin coolmax pokrytych żelem. Są też specjalne pończochy do lejów silikonowych. Mają różną długość i szerokość. Dobiera się je odpowiednio do kikutów uda i goleni oraz wzrostu i masy ciała pacjenta. Powinna być dopasowana i dokładnie przylegac do kikuta bez zmarszczeń i nierówności.
Pyt.18 Funkcje ortez kkg, kkd, tulowia. Przyklady ortez
a)funkcje ortez kkg
stabilizacja, wspomaganie niedowladnych bądź porazonych mm. Np. luska na reke i przedramie, szyna stab. Na nadgarstek, należy pamietac aby reke ustawic w pozycji funkcjonalne
korygownia nieprawidlowego ustawienia
zabezpieczanie wynikow leczenia np. orety stabilizujace nadgarstek z szyna na przedramie z podparciem strony dloniowej reki, elastyczna orteza stabil. Nadgarstek z drutu, orteza stabilizujaca staw barkowy w odwiedzeniu, orteza st. Lokciowego z proteza uciskowa. Ortezy o przewadze dzialania statycznego to szyny, luski, natomiast o przewadze dzialania dynamicznego to aparat
b)funkcje ortez kkd
korekcja nieutrwalonych znieksztalcen - w leczeniu wad rozwojowych u dzieci szyna Saint-Germain ( do korekcji stopy konsko-szpotawej)
stabilizacja poraz. lub niedowladu konczyny w celu poprawy zdolnosci podporczej i lokomocyjnej np. aparat typu Campa, aparat szynowo- opaskowy, luska na stope i golen
odciazenie kd lub jej odcinka np. aparat odciazajacy typy Thomasa ze zsterzemieniem zew. Aparatodciazajacy ze strzemieniem w konstrukcji buta
unieruchomienie popperacyjne lub purazowe - np. orteza na st. Kolanowy ze stalym katem zgiecia
c)Funkcje ortez tulowia
stabilizacja - np. goreset Jeweta w zlamaniu kompresyjnym kregoslupa, gorset doniczkowy w zaawansowanych skoliozach idiopatycznych, w krzywieniach, w rdzeniowym zaniku mm. Sznorowka polsztywna, kolnierz szyjny kamizelkoway
korekcyjny - w leczeniu bocznych skrzywien kregoslupa np. gorset Cheneau, typ Boston korekcja polega na poprawie ustawieniu elementow szkiletu oraz ustaleniu ich w tym ustawieniu
odciazenie - np.gorsety typu Milwoukee- Blaunta funkcja ta jest uzyskiwana przez podparcie( przeciwstawia się siele ciezkosci)
Pyt. 19. Protezy i ortezy, opisać różnice.
Protezy- to sztuczne kończyny zastępujące funkcje kończyn naturalnych w przypadku ich częściowego lub całkowitego braku.
Ortezy- przedmioty dopasowane do powierzchni kończyn oraz tułowia, które wspomagają lub zastępują funkcje statyczne i ruchowe, a także zabezpieczają przed powstawaniem zniekształceń.
Zarówno protezy jak i ortezy pełnią ważną rolę w leczeniu i usprawnianiu osób z dysfunkcją narządu ruchu. Protezy zastępują kończynę (funkcje kończyny). Ortezy nie zastąpią kończyny, mogą jedynie korygować zniekszt.., poprawiać stabilizację kkD, unieruchomić kończynę lub jej część gdy jest taka potrzeba czy odciążyć kończynę lub kręgosłup.
Pyt.21 Wkładki ortopedyczne funkcje oraz schorzenia stóp.
Wkładki umieszcza się w normalnym obuwiu. Stosujemy je w przypadku obniżenia sklepień poprzecznych i podłużnych, niedomogi statycznej stopy, stopy płasko - koślawej u dzieci, bolesnych modzeli, ostrogi piętowej, skrótów kończyny do 1 cm. U dzieci i do 3 cm u dorosłych.
Stopa płasko - koślawa ( u dzieci) będąca wynikiem niedomogi mięśniowo - więzadłowej stopy - wkładki suponujące
- wkładki powodują bierną korekcje ust. Stopy i zabezpieczają jej prawidłowy rozwój
- istotny element wkładki to klin unoszący przyśrodkowy brzeg pięty, a korekcję uzupełnia element podpierający sklepienie podłużne stopy.
Znaczna koślawość stopy - wkładki …..
- jest to sztywna wkładka supinująca stęp, zaopatrzona w ścianki boczne utrzymujące nadaną korekcję
- dzięki tej wkładce pięta nie zsuwa się po pochyłości klina i nie traci nadanej korekcji
- można stosować dodatkowo gumowe obcasy aby zamortyzować wstrząsy wywoływane podczas chodzenia ( sztywność wkładki)
Nie utrwalona stopa płaska i płasko- koślawa u dorosłych
- zadaniem wkładek jest podparcie niewygodnych funkcjonalnie struktur anatom. Stopy i poprawa warunków statyczno - dynamicznych
- posiada odpow. wzniesienia podpierające sklepienie podłużne i poprzeczne
Płaskostopie poprzeczne ze skłonnością do powstania bolesnych modzeli pod obniżonymi głowami śródstopia
-niewielkie trójkątne wkładki ( wypukłe poduszeczki na przekroju poprzecznym) korygują zniekształcone statyczne, odciąż. powierz. podeszw. stopy pod głowami unoszonych kości śródstopia.
Ostroga piętowa
- przez zagłębienie wkładki w odpow. m-cu. (ostroga) całe obciążenie przenosi się na pozostałą powierzchnie stopy
Skrót kończyny (niewielki)
- podwyższony obcas
-klinowa wkładka unosząca piętę
- u dzieci różnice dł. Uzupełnia się pod całą powierzch. stopy.
Pyt.22 WADY WRODZONE- ORTEZY STOSOWANE PRZY LECZENIU WAD WRODZONYCH
Stopa końsko-szpotawa
szyna Saint-Germain-przed lub po zabiegu, wykonana jest z blachy aluminium ujmującej 3 punkty stopy , szyna boczna stanowi dzwignię układu korygującego, mocuje się ją do kończyny bandażem
szyna Denis-Browne'a - utrzymuje stpę w rotacji zewn.,pronacji, służy do utrwalania wyniku lecz.oper.Zbudowana jest z blachy aluminium pokrytej tworzywem, kamaszki mają ujęcie trójpunktowe oraz regulację szerokości rozstawu i rotacji.
Wrodzona dysplazja stawu biodrowego
poduszka Frejki -prostokąt z miękkiego tworzywa-utrzymuje uda w zgięciu
i w odwiedzeniu, ustawia głowy kk.udowych centr.w panewce, nie hamuje ruchów goleni i stóp
rozwórka Koszli- wyprofilowana, umieszczona w gumowej powłoce szyna
metal.,jest w kształcie 2 łuków bocznych połączonych środkowym ramieniem
element rozwierajacy mocuje się za pomocą szelek skrzyżowanych na plecach i piersiach dziecka, umożliwia wygodną pielęgnację, łatwo się dopasowuje
szelki Grucy -składa się z tasm, które krzyżując się ujmują barki z
z przeciwległymi kolanami dziecka, łatwa pielęgnacja, duża swoboda ruchów.
Wrodzony kręcz szyi-kołnierz
Wrodzona skolioza-łóżeczko Zinnera
Pyt.23 APARATY ORTOPEDYCZNE- RODZAJE I BUDOWA
Budowa-opiera się na zasadzie konstrukcji szynowo-opaskowej, której elementy są
metal. lub szynowo-tulejkowe
tulejka- z żywicy lub nierozciągającego się płótna lub materiału elastycznego
podparcie (orteza działa w poz. pionowej)
- strzemie mocowane do buta
- sandał
- płytka metalowa
- zawieszenie paskiem na tłowiu
- szyna pod lub nadgrzebieniowa
przeguby (dla właśc.funkcjonowania) st.skok,kolan,biodr.
- z blokadą
- z zamkiem(aby unieruchomić)
Rodzaje aparatów ortoped.
szynowo-opaskowe i tutory
odciążające(np. typu Thomasa), letor
Pyt.24 APARATY ODCIAŻAJĄCE-FUNKCJE ,BUDOWA, ZASTOSOWANIE.
Aparaty odciażające stosowane są gdy trzeba wyłączyć niewydolną strukturę podpórczą lub zmniejszyć nacisk wywierany na nią przez masę ciała.
Aparat odciążający KD z tulejką uda i podparciem na guzie kulszowym działa podobnie jak proteza uda.Odciąża on kość udową i niższe elementy kończyny,ponieważ obciążenie przenoszone jest częściowo przez tkanki miekkie na ściane tulejki uda,obciażenie stawu biodrowego nie jest całkowite.
Odciążenie stawu skokowego,stopy i goleni można uzyskać za pomoca aparatu z oparciem na więzadle właściwym rzepki, jak w protezie typu PTB.
Aparat odciażający składa się z:
tulejki uda z półeczka siedzeniową (lub oparciem typu PTB)
metalowych szyn bocznych
strzemion:
-strzemię umocowane w konstrukcji buta
-strzemię zaw. bezprzegubowe z gumowym amortyzatorem pod strzemieniem (aparat typu Thomasa)
Odciążona kończyna zwisa między szynami.
- do obu typów aparatów stosuje się obuwie z podwyższeniem wyrównującym pod zdrową nogę
- aparat może mieć przegub kolanowy, blokowany podczas chodzenia (zamek szwajcarski) , a blokada zwalnia się w pozycji siedzącej.
Formą aparatu odciażającego jest orteza z podparciem kolanowym,Kończyna dolna zgięta w stawie kolanowym opiera się na półce w pozycji klęczącej.Udo i goleń są umocowane opaskami. Goleń zastąpiona jest konstrukcją zakończoną kołyskowym podparciem. Stosuje się ją u pacjentów po urazach i schorzeniach stopy, stawu skokowego oraz dystalnych części goleni.
Pyt. 25 Wymień rodzaje aparatów podudziowych
1. aparaty zapobiegające opadaniu stopy
2. orteza szynowo - opaskowa z zablokowaniem ruchu zgięcia podeszwy stopy.
3. orteza ze spręż. Umieszczona pod podeszwą
4. szyna spiralna z sandałem
5. szyna spiralna ze strzemieniem przymocowanym do buta
6. szyna spiralna z pleksidemu???
7. szyna Eugena
8. szyna zaprętkowa, tylna, spiralna
9. orteza szynowo- opaskowa ze sprężyną boczną
10. aparat szynowo - opaskowy z wolnym stawem skokowym i sprężyną unoszącą stopę
( przy zaburzeniu równowagi mm.)
11. aparat o rozwidlonym strzemieniu
12. aparat szynowo - opaskowy z sandałem
13. orteza typu PTB
14. aparaty sprężynowe
Pyt. 26. Wymień rodzaje aparatów na całą KKD
1. Orteza szynowo - opaskowa z zamkiem szwajcarskim w ST. kolanowym
2. Orteza dynamiczna szynowo tulejkowa
3. Orteza szynowo - opaskowa z szyna biodrową i elastyczna taśmą pośladkową
4. Szyna Thomasa
5. Orteza szynowo - opaskowa z szynami biodrowymi oraz z pasem lub koszem biodrowym
Pyt. 29 RODZAJE ORTEZ STOSOWANYCH PRZY SCHORZENIACH KRĘGOSŁUPA
GORSETY
stabilizujące np. gorset Jevetta w złamaniach kompresyjnych odcinka L i dolnego Th, gorset typu Bahleva,doniczkowy we wczesnodziecięcych zaawansowanych skoliozach idiopat., w skrzywieniach u chorych na MPD, rdzeniowym zaniku mięśni, jamistości rdzenia, w zaburzeniach pourazowych, orteza szkieletowa ( złamania,schorzenia kręgosłupa)
korekcyjne- w skoliozach
gorset Cheneau
gorset typu Boston
odciążajace
gorset typu Blaeuta z Milwankee
SZNURÓWKI - przy bólach doln. odc. kręgosł. (zmiany zwyrodnieniowe, zesztyw.
zapalne kręgosł., stenoza,osteoporoza, dyskopatia, urazy)
sznurówka typu miękkiego
sznurówka półsztywna
sznurówka półgorsetowa
-Hohmanna, Hohmanna z podpaszkami ( osteoporoza)
-Williamsa
-Taylora (w korekcji kyfozy, również po urazach, osteopor. i
schorzeniach neurolog. Inaczej prostotrzymacz.
KOŁNIERZE - stabilizuj. i odciążaj. C odc. kręgosł. (niektóre górny Th)
opaskowy miękki typu Schauza
anatomiczny
typu Florida -w zmianach zniekszt. bólach, niektórych urazach
stabilizujący Campa - bardzo dobrze unieruchamia, najczęściej po urazach
stabilizujący Philadelphia
szyjny kamizelkowy (stabil. górnego odc. Th )
korygujący kręcz szyi
PROSTOTRZYMACZE - stosow. głównie w wadach postawy
Pyt.30. Gorsety stosowane przy stabilizacji kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej
gorset Jevetta
gorset typu Mahlera - dla dolnego Th i L
- zapewnia wyprost. i odciąż. Trzonów kręgow ( L i dol. Th)
- działa na zasadzie 3 typów podparcia
- łatwy do zakładania, odporny na wilgoć, dostępny w 4 rozmiarach
3) orteza szkieletowa
- wykonana z taśmy lub prętów metalowych
- składa się z kosza biodrowego oraz ze wsporników i podpasek, zakończonych pelotkami w okolicy dołków podobojczykowych
- cała konstrukcja tworzy 2 symetryczne połówki połączone z tyłu zawiasem lub taśmami sprężyst. , a spinane z przodu dwoma łącznikami metal. lub skórzanymi.
- posiada także niski fartuszek sznurowany, który lekko uciska powłoki brzuszne
- stosowana jest ta orteza w wybranych przypadkach urazowych i patolog. Złamań kompresyjnych odc. Th i L oraz innych schorzeń ( gruźlica zapalenia infekcji itp.) a także w niektórych stanach niestabilności strukturalnej
- jeśli zmiany są powyżej Th 5 uzupełnia się orteza podpuchą podżuchwową i potyliczną
4)orteza podpórcza
- stosowana w przypadku niedomogi statycznej kręg. wywołanej garbem kifotycznym
-zbudo. Jest z kosza biodr. i metal. nadbudowy która sięga do szczytu garbu oraz odpow. wymodel. podpasek które ograniczaja zginanie części kręgosłupa nad garbem
5) sznurówki ( pólsztywna = gorset Hohmanna z ramą tylną Williama,
półgorsetowa i miękka)
- stosuje się je przy bólach dolnego odc. Kręgosłupa ( spowodowanymi różnymi przyczynami) np. zmiany zwyrodnieniowe, osteoporoza, urazy dyskopatie itp.
- daja one stabilizację, ogranicz. Zgięcie kręgosłupa, prostują kręgosłup przez ucisk na powłoki brzuszne.
Pyt.31. Budowa i funkcja gorsetu Jevetta
1. Budowa gorsetu
Składa się z dwóch ram wykonanych z taśmy duraluminiowej. Ramy te połączone są na bokach skórzanymi paskami lub taśmą z naciągiem blokowanym klamrą. Gorset opiera się z przodu o górną część trzonu mostka i o spojenie łonowe. Z tyłu na odc. L kręgosłupa. Ramka tylna może być niska lub wysoka, w zależności od potrzeb. Działanie gorsetu polega na trójpunktowym oparciu. Warunkiem prawidłowego działania jest symetryczne napięcie pasków ( górnego i dolnego) tak aby ramki nie ustawiały się skośnie.
2. Funkcje gorsetu.
Stosuje się gorset Jevetta szczeg. w złam. kompresyjnych kręgosłupa L i dolnego Th ( poniżej Th 6) aby ustabilizować kręgosłup. Jego zadaniem jest ograniczenie ruchów zginania kręgosłupa i utrzymywanie go w lekkim przeproście. Ogranicza on również przechylanie kręgosłupa na boki a także częściowo ruchy rotacyjne.
Pyt. 32.Skoliozy i rodzaje
Skolioza -skrzywienie kręgosłupa w płaszczyźnie czołowej.
Podział:
W zależności od etiologii
1. funkcjonalne ( wady postawy, skrócenie kończyny, skrzywienia reflektoryczne, bólowe itp.)
2. strukturalne
a. kostnopochodne - wrodzone, torakogenne
b. nerwopochodne - wrodzone, po poliomielitis
3. mięsniopochodne - wrodzone, dystrofie mięśniowe
4. idiomatyczne
W zależności od kąta skrzywienia wygięcia pierwotnego wyróżnia się skoliozy
I st kąt skrzywienia nie przekracza 30 st
II st kąt skrzywienie nie przekracza 60 st
III st 90 st
IV st przekracza 90 st
W zależności od pierwotnego skrzywienia
1. z pierwotnym skrzywieniem w odcinku szyjno piersiowym
2. w odcinku piersiowym
3. w odcinku piersiowo lędźwiowym
4. w odcinku lędźwiowym
5 z podwójnym pierwotnym skrzywieniem w odcinku piersiowym i lędźwiowym
W zależności od wieku
1. niemowlęce do 3 roku życia
2.dziecięce od 3 do 10 roku życia
3. młodocianych od 10 do 14 roku życia
Pyt. 33 Gorsety korekcyjne w leczeniu skolioz
Działanie korekcyjne gorsetów polega na wpływie siły nacisku w punkcie przyłożenia na łuku skrzywienia oraz podparciu w 2 - punktach po stronie przeciwległej.
1. Gorset Cheneau - stosowanych w skoliozach odc. Th - L ( 20 -45 stopni)
- jest to orteza czynno - bierna i umożliwia czynną korekcję
- zbudow. Jest z płyty polipropylenowej
- posiada tzw. „okno” które służą do kontroli stanu skóry i zmniejszają ciężar gorsetu
- uzupełnia się go pelotami??? Korekcyjnymi, które w odpow. m- ach wywołują strefy nacisku
2. Gorset typu Boston
-działa na odc. L i dolny Th
- stosuje się go przy kącie skrzywienia 20 -40 stopni
- zbudowany jest z płyty poliestrowej
3. Gorset typu Blaunta z Milwaukee
- wykorzysta. Z różnymi modyfikacjami
- używa się go do skrzywień całego kręgosłupa
- działa odciążająco przez oparcie konstrukcji na talerzach biodro. Oraz podparcie żuchwy i potylicy
- korekcja odbywa się poprzez naciski peloty na skrzywienie pierwotne
- jest źle tolerowany przez starsze dzieci ( szczególnie dziewczynki) ze względów estetycznych, ciężkości
4. Łóżeczko Zimmera
- forma kortezy stosowana u niemowląt i małych dziecie
- zbudowane jest z tworzywa sztucznego
- ma charakter statyczny
5. Szelki Kallbise
- stosowane u dzieci i niemowląt
- mają charakter dynamiczny
PYT 34 Wymień rodzaje środków pomocniczych
-pasy przepuklinowe
- służą zamknięciu od zem wrót przepuklinowych, gdy niemożliwe jest lecz. operacyjne
-pasy brzuszne
- służą do podtrzymywania powłok brzusznych
- stosow w otyłości, opuszczeniu trzemi, po operacjach brzusznych (przepukliny), u kobiet w ciąży.
-suspensaia
-poduszki i materace przeciwodleżynowe
- wózki inwalidzkie, kule pachowe i łokciowe, laski chodziki
PYT 35 Przepukliny rodzaje
Przepuklina to uwypuklenie się trzewi (najczęściej jelita) przez wrota. ( przemieszczenie trzew do nieprawidłowego uchyłka jamy ciała lyb do sąsiedniej jamy ciała )
Wyróżnia się przepuklinę:
zewnętrzną przemieszczenie trzew pod skóre jamy brzusznej
wewnętrzną - przemieszczenie trzew do zachyłków wew jamy ciała
Rozróżnia się w przepuklinie:
- wrota przepukliny
- worek przepuklinowy: uwypuklenie otrzewnej poprzez wrota
- zawartość worka (jelita lub sieć najczęściej)
Rodzaje przepuklin:
wolna jeśli zawartość worka można odprowadzić swobodnie do jamy brzusznej.
Nieodprowadzalna - jeśli wskutek zrostów zawartość nie daje się odprowadzić.
Odprowadzana
Nawrotowa szczeg u starszych (kobiet)
Podział przepuklin
- wrodzona
- nabyta
pępkowa
pachwinowa
- skosna lub boczna kanał pachwin i pierścień pachwin głęboki
- przyśrodkowa lub prosta: przez pierścień pachwin powierzch.
udowa
w smudze białej
w mosznie
Pyt. 36 Pasy przepuklinowe rodzaje i budowa.
Pasy trzeba przygotować według miary a ich konstrukcja powinna być dostosowana do potrzeb pacjenta. Pasy przepuklinowe służą zamknięciu od zewnątrz wrót przepukliny, zwłaszcza pachwinowych, gdy niemożliwe jest leczenie operacyjne
Ortom ? - składa się z elementu obejmującego tułów wykonanego ze sprężynującej metalowej taśmy, obszytej miękką tkaniną oraz umieszczonej na krawędzi pasa, w odpowiedniej wersji lewo, prawo lub obustronnej pelotki Lub trójkątnej peloty
Musi być ona miękka i dokładnie dopasowana do otworu przepuklinowego. By zabezpieczyć pas przed przesunięciem ku górze. Stosuje się podpinki kroczowe.
Pas na rozejście spojenia łonowego jest ortozą tułowiu zalecane w przypadku rozejścia się więzozrostów kości łonowej. Składa się z okrężnego pasa skórzanego otaczającego miednicę pelotami w okolicy obu krętarzy i spojenia łonowego.
1