sciaga do druku-andrologia, vet, Andrologia. Ćwiczenia, Ściągi


a) opis zwierzęcia

- nazwa

- nr kolczyka

- rasa

- data urodzenia

- hodowca

- data badania

b) badanie ogólne

- stan zdrowia

- kondycja

- stan narządu ruchu

- wyniki badań w kierunku chorób zakaźnych (gruźlica, brucelloza, białaczka, otręt, chlamydioza, leptospiroza i inne)

c) badanie szczegółowe

- worek mosznowy - zmiany skórne, wielkość, kształt, symetria, położenie, konsystencja (gruczołowo-sprężysta), USG (brak jąder lub najądrzy)

- jądra - wielkość, symetria, konsystencja, kształt, położenie

- najądrza (głowa, trzon, ogon) - wielkość, położenie, konsystencja

- powrózki nasienne

- gruczoły pęcherzykowe - wielkość, symetria, konsystencja, bolesność

- bańki nasieniowodów - wielkość, symetria, wrażliwość

- prostata (trzon prostaty)

- napletek - stulejka wrodzona / nabyta (wprowadzić 3 palce do worka napletkowego)

- prącie

- badanie w kierunku chorób przenoszonych drogą krycia (rzęsistek, mętlik płodowy, otręt, BVD, ureoplazmy - wypłuczyny, zeskrobiny, krew, nasienie)

- badanie zachowania płciowego (L0 brak, L4 superlibido)

- badanie nasienia - ocena wstępna, ocena szczegółowa mikroskopowa, badania dodatkowe

* Ocena końcowa i rokowanie

- przydatny

- wątpliwie przydatny

- nieprzydatny

- wszystkie buhaje do rozrodu badanie cytogenetycznie

* Gruczoły płciowe dodatkowe u różnych gatunków

Gatunek

Ba nas

Gr pęch

Trz Pr

Cz ro Pr

Gr op-c

Buhaj

+

+

+

+

+

Ogier

+

+

+

-

+

Knur

-

+

+

-

+

Tryk

+

+

-

+

+

Pies

+

-

+

+

-

Kot

+

-

+

+

+

UNASIENNIANIE OWIEC

* Uwagi

- głównie nasienie mrożone (przechowywane w niskich temp ale stan płynny)

- ejakulat tryka 0,5-1 ml, bardzo gęsty

- do unasiennienia trzeba 0,1-0,5 ml nasienia (40-200 * 106 plemników)

- nasienie wprowadza się bezpośrednio do pochwy - przejście przez szyjkę macicy jest bardzo trudne

- cykl u owcy 17 dni, ruja 24-36 h, sezonowość cykliczna (największa aktywność sierpień-wrzesień - owce wrzosówki mają cykl rozciągnięty)

- objawy rui słabo wyrażone, obskakiwanie to najpewniejszy objaw, też zaczerwienienie i obrzęk sromu i błony śluzowej pochwy (ciemnoczerwone), obecność śluzu rujowego (widoczne przy wziernikowaniu)

- 1 tryk próbnik na 70-80 owiec

- owulacja u owcy jest w czasie rui, pod koniec, ok. 25-30 h od rozpoczęcia

- unasienniamy owcę 2 razy co 12 h

- wystąpienie rui możemy stymulować przez wprowadzenie do stada tryka

- unasienniamy doszyjkowo kateterem lub pipetami inseminacyjnymi, ew.

pistoletami do unasienniania

- aby dobrze unasiennić potrzebny wziernik

- ważne jest ustawienie owcy zadem wyżej

- sprzęt musi być sterylny, bo łatwo o zakażenia B ovis

- wskaźnik zapładniania o owiec 70% (50-80)

- zabieg unasienniania wykonuje się jak najszybciej od pobrania nasienia, bo

szybko traci ono swoją jakoś

* Ocena śluzu w pochwie w czasie unasienniania

- klarowny, mało - skuteczność 38%

- klarowny, dużo - 64%

- mleczny, dużo - 60%

- serowaty - 38%

* Pobieranie nasienia od tryka

- pobieramy do sztucznej pochwy przy pozyskiwaniu nasienia do inseminacji

- przy ocenie przydatności tryka do rozrodu metoda elekroejakulacji

* Konserwacja nasienia

- stan płynny, rozrzedza się cytrynianem sodu, glukozą, żółtkiem jaja kurzego i wodą destylowaną

- trzeba też dodać krioprotektor - glicerol 4-7 %

UKŁAD ROZRODCZY MĘSKI

Ocena potrzebna do

Jądra i najądrza

1. Zaburzenia rozwojowe

a) zaburzenia zstępowania (wnętrowstwo)

jednostronne nie ma wpływu na rozród, ale wykluczenie z rozrodu

wnętrowstwo obustronne brzuszne - jądra nieaktywne, brak spermatogenezy, ale normalne zachowania płciowe

wnętrowstwo pachwinowe spermatogeneza upośledzona, wykluczenie Z rozrodu

przy wnętrowstwie próbuje się stosować gonadoliberyny (GnRH), ale nie jest to skuteczne

b) interseksualizm

obojnactwo prawdziwe (dotyczy gonad), tkanka gonad należy do obu płci, np. jedna gonada męska, druga żeńska, lub jajnikojądra

obojnactwo rzekome - męskie gdy są jądra, żeńskie gdy są jajniki

rzekome męskie jądra o charakterze wnętrowstwa brzusznego

2. Budowa

a) jądra

- kanaliki kręte

- kanaliki proste

- przewodziki wyprowadzające

b) najądrze

- głowa

- trzon

- ogon

Plemniki

produkcja 6 * 106 na dobę na g jądra

masa 600 g - 3-6 mld plemników na dobę

w ejakmulacje 200 mln do 1 mld plemników, objętość 2 ml

ruchliwość 60 %, gęstość > 20 mln w 1 mm3, pH 7, plemniki nie zmienione 70 %

poza sezonem produkcja mniejszej ilości nasienia

nadmiar plemników poza sezonem usuwany z moczem lub przez masturbację

Wydolność

krycie naturalne - w ejakulacie minimum 500 mln plemników (8-10 maciorek na dzień)

sezon 6 tygodni - do 300 maciorek - w praktyce 25-50 sztuk

dawka inseminacyjna - 150 mln plemników, 2-8 maciorek z jednego ejakulatu,

do 1500 maciorek w sezonie

Ocena nasienia

na szkiełku Bluma

ruch falowy 100 * 100?m - ++++ b silny, +++ silny, ++ średnie, +słabe, -brak

gęstość (200 *, 5 ?m warstwa) DD bardzo gęste, główki tworzą zbitą masę (densissimum), D gęste, zwarta masa w pojedynczej warstwie (densum), SD średnio gęste, między plemnikami wolne pola (semidensum), R rzadkie, w odległości równej długości witki lub większej (rarum)

POBIERANIE NASIENIA I INSEMINACJA SUK

Przyczyny wyboru inseminacji

względy epizootyczne

brak akceptacji samca

import nasienia konserwowanego w stanie płynnym lub mrożonym

przeszkody anatomiczne

pobudliwe samce

osobniki zdecydowanie cięższe od suk

psy krótkoczaszkowe mają problemy ze wspięciem

brak proporcji pomiędzy narządami płciowymi samca i samicy

wykorzystanie nasienia poddanego konserwacji

inne

Czynniki warunkujące powodzenie

suka w okresie płodnym

nasienie odpowiedniej jakości (minimum 0,5-5 ml nasienia, 150-200 mln

plemników ruchliwych, 70% plemników o ruchu postępowym

sprzęt inseminacyjny ogrzany do temperatury ciała (minimum 35 C)

Suka w okresie płodnym

rutynowo zbadać fazę cyklu

cytologia

waginoskopia

test progesteronowy

opór elektryczny

dobrze jest połączyć te metody

Nasienie odpowiedniej jakości

zawsze badać pod mikroskopem

nasienie na szkiełko podstawowe, nakryć nakrywkowym, szkiełko musi być grzana, z łezką

Pobieranie nasienia

unikać stresów w trakcie pobierania

pobiera się przez masaż opuszki prącia, łatwiej w obecności suki w czasie cieczki

krycie powinno się odbywać w otoczeniu znanym samcowi

wybór metody zależy od wieku, doświadczenia i libido samca

najwartościowsza jest druga frakcja ejakulatu, plemnikowa

wzwód tylko w pochwie suki, powiększenie opuszki prącia, sczepienie

Metody pozyskania nasienia

elektroejakulacja (zła jakość nasienia)

z użyciem sztucznej pochwy (kłopoty techniczne)

masturbacja - najlepsza

Masturbacja

łatwość wykonania

wysoka skuteczność

wysoka jakość nasienia

do buteleczki dwuwarstwowej do inseminacji, płaszcz wodny, w środku butelka musi być idealnie sucha

Frakcje nasienia

pierwsza frakcja zawiera często bakterie z dróg moczowych

druga frakcja - plemnikowa

trzecia, wydzielina z prostaty, ma niekorzystny wpływ na jakość przechowywanego nasienia

Frakcja wstępna (bezplem- nikowa)I frakcja główna (bogata w plemniki)II

frakcja główna (uboga w plemniki)Cały ejakulatObjętość w

ml0,25-0,30,5-3,52,0-25,03,0-30,0KonsystencjaSzarobiałaBiaławaSzarobiałaSzarobiała, biaława Gęstość plemniki w mm3 * 103Brak200-1200Pojedyncze do braku50-200pH6,376,107,206,75Ruch masy Brak Zaznaczony dobrze + do

++Brak % plemników o ruchu postępowym-70-90-70-90 Przeżywalność plemników nie rozrzedzonych w temp 5 C-> 24 h-> 6 h% zmian morfologicznych -Do 20 %-Do 20 %- przy sztucznym unasiennianiu nasieniem świeżym zabieg należy przeprowadzić nie później niż 5-10 minut od pobrania ejakulatu, im wcześniej tym lepiej

Wstępna, szacunkowa ocena

objętość 0,5-6 ml

barwa szarobiała, bez domieszek krwi, ropy, moczu

0,5-1,0 mld plemników

koncentracja 200-350 mln w 1 ml

60 % plemników o ruchu postępowym

Konserwacja w stanie płynnym

zmieszane z rozrzedzalnikiem zwiększającym żywotność

obniżenie temp do 4 C

umożliwia przechowywanie do 4 dni i wykorzystanie w tym czasie

Konserwacja schłodzona

1:3 - 1:8 w temp 30-35 C z TRIS, Triadyl, CLONE

dawka inseminacyjna jak przy świeżym

schładzanie do 5 C przez 2 h

przechowywanie 48-72 h, ale już dużo gorsza jakość

Mrożenie

możliwy transport na duże odległości

możliwe wieloletnie przechowywanie bez obniżenia jakości eliminacja krycia wsobnego przy małej ilości osobników dzięki transportowi

podtrzymanie hodowli rzadkich ras psów

tworzenie banków nasienia cennych reproduktorów

Do mrożenia

bardzo dobra jakość, 80 % plemników o ruchu postępowym

po wirowaniu koncentracja 200-300 mln

powolne obniżanie temp do -196 C

dawka inseminacyjna 150-200 mln plemników o ruchu postępowym (2-4 słomki 0,5 ml)

zdolność zapładniająca w drogach rodnych samicy 24-48 h

INSEMINACJA BYDŁA

Uwagi

10-12 h od rozpoczęcia objawów rujowych

owulacja 12 h od zakończenia objawów rujowych ruja trwa 18 h

reinseminacja po 12 h jeżeli dalej objawy rujowe

Metody

dwuręczna

Albrechtsena - kleszcze A i rozwieracz A

metoda inseminacji po palcu (jak u klaczy, nie przyjęła się)

Słomki z mrożonym nasieniem

niemieckie midi 0,25 ml, midi 0,5 ml

francuskie 0,25 - 0,3 ml

rozmrozić w łaźni wodnej 35 C 20-40 s

słomkę mocujemy do pistoletu inseminacyjnego

obcinamy końcówkę z bańką

kontener z nasieniem trzeba wozić w bagażniku nie wyciągać słomek z kontenera ponad linię par azotu

BADANIE I OCENA SZCZEGÓŁOWA NASIENIA

Mikroskop

koncentracja plemników automatycznie lub w komorze Thomma, Burkera

preparat 0,1 ml nasienia, 0,5 ml eozyny, 19,5 ml 5% NaCl

obliczamy ilość plemników w 10 kratkach - średnia dla byka 600-700 tys w 1 ml

stolik Bloma - do oceny żywotności plemników ocena ruchu postępowego i ruchu masy

ruch masy - tylko nasienie gęste - tryki, ptaki ocena % plemników o ruchu postępowym

Rodzaje ruchu plemników

postępowy - prawidłowy

wsteczny

zegarowy nieprawidłowe

oscylacyjny

Badanie morfologiczne nasienia

zmiany morfologiczne pierwotne - powstają podczas wędrówki nasienia, zaburzenia w spermatogenezie (zmiany kształtu główki, goła wstawka bez mitochondriów, formy niedojrzałe - spermatocyty, spermatogonie)

zmiany morfologiczne wtórne - powstają po zakończeniu spermatogenezy (dotyczą zwykle witki, rzadziej akrosomu, u ogierów często dwugłowe), mają mniejsze znaczenie odnośnie do płodności

Wykonanie preparatu do badania morfologicznego

barwienie negatywowo-kontrastowe (nasienie i tusz)

barwienie Giemzą (1 ml wody, 10 kropli świeżego roztworu Giemzy, zostawiamy na 30 minut)

oglądamy pod imersją w wielu polach

U byka

5 % zmian pierwotnych

20-25 % zmian wtórnych i pierwotnych (zwykle jest ich 7-8%)

próba przeżywania - skrócona 46,5 C musi przeżyć 67,5 minut

Wady

główne - ściśle korelują z płodnością, jest ona bardzo obniżona lub jej brak

podrzędne - mniejsze znaczenie

Biochemia

transaminazy w osoczu nasienia - jak dużo to uszkodzenie błon komórkowych plemników

fruktoza - materiał energetyczny nasienia, najwięcej u buhaja, szybkość zużywania (indeks fruktolizy) świadczy o funkcji androgennej jąder

preparat różnicowy żywy-martwy: eozyna bardzo rozrzedzona cytrynianem sodu, 1 kropla nasienia i 1 kropla barwnika na ciepłe szkiełko (37 C),

rozmaz, po wyschnięciu martwe - czerwone, żywe - białe

INSEMINACJA KLACZY

Zalety inseminacji

eliminacja transportu

mniejsze koszty i warunki utrzymania

obcowanie z koniem

osobisty nadzór nad rozrodem

dostęp do nasienia najlepszych ogierów

kontrola jakości nasienia

ograniczenie przenoszenia chorób

Wady inseminacji

słaba jakość konserwowanego nasienia

koszty związane z zabiegiem weterynaryjnym

czasochłonność

trudności w pobieraniu nasienia

koszty sprzętu, materiału, transportu

koszty nasienia

Wywiad

dotychczasowa kariera hodowlana (ilość ciąż, porody, poronienia, odchów źrebiąt, kiedy ostatni poród, ilość kryć na ciążę)

przebyte choroby i leczenie

ruja (częstotliwość, stopień nasilenia objawów, czas trwania - trwa 2-10 dni)

Przygotowanie klaczy

badanie przez prostnicę

USG

wymaz bakteriologiczny

badanie cytologiczne

biopsja

wziernikowanie pochwy

endoskopia

badanie profili hormonalnych

Optymalny termin inseminacji

maksymalne skrócenie odstępu między unasiennieniem a owulacją zwiększa % zaźrebień

próby w obecności ogiera

stopień nasilenia objawów rujowych

badanie poziomu progesteronu w surowicy (rzadko)

Określenie terminu inseminacji

tylko poprzez bezpośrednie badanie jajników

palpacja - wielkość, tkliwość, konsystencja

USG - wymiary, kształt

wziernikowanie pochwy - stopień rozwarcia szyjki macicy, na około 3 palce

Do unasienniania

nasienie świeże, nie rozrzedzone

nasienie rozrzedzone - nie chłodzone do 12 h, schłodzone do 4 C do 72 h (przeżywa jeszcze 4 h w drogach rodnych samicy)

nasienie mrożone - w -196 C

Postępowanie z klaczą

a) nasienie świeże schłodzone

badanie jajników co 12-24 h

pęcherzyk powyżej 3,5 cm średnicy

konsystencja miękka, fluktuacja

zmiana kształtu (zapadanie się)

wziernikowanie pochwy (rozwarcie na 3 palce)

b) nasienie rozrzedzone

inseminacja od 48 h przed owulacją do 6 h po owulacji (ew. 12 h po) pojedyncze inseminacje

ew. reinseminacja po 48 h nową porcją nasienia, bo stare plemniki żyją maksymalnie 24 h

objętość 5-30 ml, dawka 20 ml

plemniki o ruchu postępowym 50% (500 mln)

c) nasienie mrożone

przeżywalność w drogach rodnych 12 h

inseminacja 6 h przed i 6 h po owulacji

badanie klaczy co 6 h

1 słomka o objętości 4-5 ml, lub 4 słomki 2,5 ml, lub 8 słomek 1-1,5 ml

plemniki ruchliwe 300 mln, koncentracja 120-150 mln w 1 ml

plemniki o ruchu postępowym minimum 30 %

Metody przyspieszenia owulacji

hCG (Biogonadyl, Chorulon) od 1500 do 4000 jm IV, owulacja do 24 h, gdy pęcherzyk o średnicy 3,5 cm

GnRH (Receptal) 10 ml IV, IM, owulacja do 48 h

PUNKCJA PĘCHERZYKÓW JAJNIKOWYCH

Sposoby pozyskiwania oocytów

a) in vitro

z jajników izolowanych śródoperacyjnie lun poubojowo

jajniki nakłuwa się pod kontrolą wzroku strzykawką

rozdrobnienie całej tkanki jajnika i wypłukanie oocytów

b) in vivo

punkcja pod kontrolą USG

metoda laparoskopowa

Cel punkcji

pozyskanie oocytów

pozyskanie płynu pęcherzykowego

Uwagi

punkcja prowadzi do zniszczenia pęcherzyków

pęcherzyk produkuje estrogeny i hormony białkowe

hormony te regulują falowość cyklu (wzrost pęcherzyków)

w 21 dniu cyklu na jajnikach falowo wzrastają pęcherzyki (kilka w jednej fali, z tego 1 pozostanie jako pęcherzyk dominujący, to główny twór czynny hormonalnie)

hormony te działają na przysadkę - zahamowanie wzrostu pęcherzyków podrzędnych sam uzyskuje zdolność do owulacji przez wytworzenie receptorów dla LH jak w drodze punkcji usunie się pęcherzyk dominujący, likwiduje się efekt endokrynowy, nie ma hamowania podrzędnych

taka metoda była wykorzystywana do stymulacji ciąż bliźniaczych u bydła, ale umożliwia to też stosowanie leków (hormonów)

Punkcji mogą być poddane

dorosłe zdrowe samice

pozyskanie oocytów od samic niedojrzałych - zapładnianie in vitro

samice niepłodne (choroby macicy, jajowodów)

krowy cielne (można wykorzystać ich oocyty i rozmnażać mimo ciąży)

Przygotowanie

a) do zabiegu

można nakłuwać pęcherzyki od 2-4 mm średnicy do kilkunastu

premedykacja - ksylazyna IM 1-3 ml

znieczulenie nadoponowe dalsze 3-5 ml 2 % prokainy

b) zwierzęcia

mogą być nieprzygotowane

przygotowanie farmakologiczne - wcześniej stymulacja FSH lub PMSG stymulacja follikulogenezy albo wcześniej punkcja dominującego i mniejsza dawka PMSG

c) organizacyjne

zorganizować sesję nakłucia 2 razy w tygodniu wszystkich po pewnym czasie nie ma owulacji, nie ma fazy lutealnej, niski poziom progesteronu

pęcherzyki poddawane punkcji młode, rosnące nie ma atretycznych

na jajnikach zaczyna wzrastać więcej pęcherzyków

Igły do punkcji

jednorazowe 0,9 mm, drogie,

długie i giętkie, 50 cm

wielokrotnego użytku bywają dwukanałowe - zasysa zawartość i wprowadza do RF po przepłukaniu zawartości i zassaniu jeszcze raz

Skuteczność

% uzyskiwanych oocytów od nakłuwanych pęcherzyków bardzo dobrze jak 60 %

Ustalenie optymalnego czasu inseminacji

poziom progesteronu w surowicy krwi (krycie przy poziomie 5-12 ng/ml)

badanie cytologiczne wymazów pochwowych (bezjądrzaste komórki powierzchniowe, tzw. łuski, mało erytrocytów, pojedyncze eozynofile)

określenie przedowulacyjnego wyrzutu LH (inseminacja 2-5 dzień po szczycie LH)

wziernikowanie pochwy - błona śluzowa przedsionka pochwy bladoróżowa, poprzeczne fałdy błony śluzowej, wydzielina z czerwonej na wodnisto-czerwoną, zwiotczenie sromu, mniej wydzieliny

pomiar oporności śluzu pochwowego - spada ze wzrostem poziomu estrogenów, owulacja 48 h po szczycie estrogenów

Postępowanie z nasieniem

schłodzone podgrzać do 38 C w łaźni wodnej lub ogrzać w ręku

mrożone rozmraża się 20-30 s w łaźni wodnej 37-39 C, lub szybko w 70 C - gorsza metoda

Inseminacja

nasieniem świeżym w dniu owulacji ma szansę powodzenia

optymalny czas inseminacji schłodzonym i mrożonym to 2-3 dzień po owulacji, zaleca się powtórzenie zabiegu po 48 h, co może zwiększyć plenność o 20 %

niektórzy polecają unasiennianie mrożonym 1,5-4,5 dnia po osiągnięciu przez progesteron poziomu 5 ng/ml

Metody sztucznej inseminacji

dopochwowa

domaciczna

doszyjkowa

Metoda dopochwowa

pipeta inseminacyjna dla krowy i strzykawka

pipetę wprowadzamy po kątem 45o craniodorsalnie do przedsionka pochwy, później horyzontalnie, prowadzić po górnym sklepieniu warg sromowych

po zabiegu zalecenie spaceru i nie dopuszczanie do oddawanie moczu i napinania się minimum przez 30 minut

nie podawać dużych objętości nasienia, tendencja do napinania się suk i wypychania go

też podwójna, współośrodkowo biegnące katetery 40-50 cm

endoskop z kanałem roboczym o średnicy 3-4 mm

pipeta inseminacyjna z balonikiem uszczelniającym

laparotomia lub laparoskopia (doświadczalnie, wątpliwe etycznie)

inseminacja świeżym i konserwowanym 2 razy co 48 h

inseminacja mrożonym kilka razy co 24 h (lepiej co 12 h)

wyniki inseminacji są zadowalające tylko wtedy, gdy właściwie ustalono termin krycia

OCENA OGIERA POD WZGLĘDM PZYDATNOŚCI DO ROZRODU

Badanie ogólne

ocena ogólnego stanu zdrowia

zdrowotność kończyn

badanie palpacyjne jąder, najądrzy, powrózka nasiennego, kanałów pachwinowych, skóry moszny, prącia z napletkiem

ocena tuż przed albo po wspięciu

Badanie bakteriologiczne

zakaźne zapalenie macicy u klaczy Haemophilus equigenitalis, ogier nosicielem

próbki z cewki moczowej, zachyłka okołocewkowego i worka napletkowego na podłoże z węglem aktywowanym

konie na eksport muszą mieć to badanie

Badanie per rectum

bańki nasieniowodu

prostata

gruczoły pęcherzykowo-cewkowe

Omacywanie i oglądanie moszny

kształt, wielkość, symetria

u ogiera jedno jądro nieco wyżej

najądrze leży na jądrze

Napletek

zmiany nowotworowe

zranienia

inne

Prącie

zmiany

Uwagi

jądra zstępują od 30 dni przed do 10 dni po porodzie, często wnętrowstwo, zwłaszcza lewostronne

12-13 miesięcy zaczyna obskakiwać, ale ejakulat bez właściwości nasienia

w wieku 2 lat nasienie zdolne do zapłodnienia, ale lepiej jak starszy

ogier potrafi wciągać jądro - wrażenie wnętrowstwa, sprawdzić palcem w kanale

skręt jąder o 180 i 360o, trzeba kastrować, obrzęk, bolesność, kulawizna

Krycie

ogier podchodzi do klaczy, obwąchuje ją (odruch Flehmen - wywijanie wargi i szyi)

wzwód prącia ale nie całkowity wzwód żołędzi (powiększa się w czasie kopulacji, uszczelnia pochwę i nasienie pod ciśnieniem do macicy), jeżeli żołądź we wzwodzie nie można doprowadzić do próby krycia, bo nie wprowadzi prącia

odruch wspięcia - dotyka barkiem

odruch szukania szpary sromowej zakończeniem żołędzi (można pomagać łapiąc prącie u nasady), jak wyczuje to sam wepchnie ruchy kopulacyjne (5-8) ejakulacja, wyrzuty 5-10 razy

pozostaje chwilę na klaczy

zejście

Sztuczna pochwa

a) otwarta

żołądź przechodzi za rurę, 2 osoba łapie nasienie lejkiem

zalety - nasienie bezpośrednio do naczynia, można zbierać tylko drugą, nasienną frakcję ejakulatu (1 - śluzowata, 2 - bogata w plemniki, 3 - galaretowata)

wada - potrzeba więcej osób do obsługi

b) zamknięta

zbierane nasienie w zbiorniczku na końcu pochwy

potem trzeba płukać przez gazę, aby pozbyć się zanieczyszczeń

wszystkie frakcje, zarazki

mniej osób potrzeba

c) półotwarta lub półzamknięta

Drogi wyprowadzające nasienie

nasieniowód zmierza do cewki moczowej, po drodze zbierając wydzielinę gruczołów płciowych dodatkowych

nasieniowód przed wejściem do cewki rozszerza się w bańkę nasieniowodu

magazyn nasienia, tu gruczoły, których wydzieliny wchodzą w skład nasienia

bańki nie ma knur (ale ma gruczoły) i kot (nie ma gruczołów)

plemniki przechodząc przez najądrze dojrzewają, stają się zdolne do zapłodnienia

gdy przebywają w jądrach nie są zdolne do zapłodnienia

przejście przez najądrze trwa ok. 10 dni

ogon najądrza (90%) i bańka nasieniowodu to pozajądrowa rezerwa plemników

Budowa powrózka nasiennego

nasieniowód

t i ż nasienna wewnętrzna

m dźwigacz jądra

splot wiciowaty naczyń żylnych

Uwagi

przeżuwacze mają bardzo dużą wydolność kopulacyjną, np. buhaj

sporadycznie 20 razy na dobę, codziennie 7 razy, tryk 4 razy w 20 minut, knur 5-8 razy w 30 minut

po kopulacji powstaje okres refrakcji (brak zainteresowania samicą)

ten okres trwa u przeżuwaczy zwykle klika minut, potem może znowu dojść do kopulacji z czasem może dojść do tzw. wyczerpania płciowego (spada jakość

nasienia)

istnieje nienaruszalna rezerwa plemników

to co jest wydalane w czasie ejakulacji to pozajądrowa rezerwa plemników

im większa masa jąder, tym większa produkcja plemników

dobowa produkcja plemników buhaj 7 mld, knur 15 mld, tryk 5 mld

Gruczoły płciowe dodatkowe

ich wydzielina to nośnik dla plemników, też substancje odżywcze, ułatwiają zapłodnienie naturalne

tą wydzielinę oddziela się od plemników, gdy uzyskujemy nasienie do celów inseminacji

gruczoły pęcherzykowe - parzyste, u buhaja blisko bańki nasieniowodu, masując tą okolicę można pozyskać nasienie

gruczoły opuszkowo-cewkowe

gruczoł krokowy - część rozsiana i trzon

pies tylko gr krokowy, kot krokowy i szczątkowo opuszkowo-cewkowy

wydzielina gruczołu krokowego jest spora objętościowo u psa

Narząd kopulacyjny

prącie jamiste, u konia mięśniowo-jamiste centralnie ułożona cewka moczowa

przeżuwacze prącie typu ścięgnistego, mięsożerne kość prąciowa

przeżuwacza zagięcie esowate, mięsień cofacz prącia, prostuje się w czasie kopulacji, żołądź prącia esowato zakończona

znieczulenie miejscowe nerwów w okolicy prącia powoduje jego wypadnięcie i umożliwia zbadanie

miejsce przejścia błony śluzowej prącia w błonę śluzową napletka jest ważne, bo umożliwia wysuwanie prącia z napletka

zmiany w tej okolicy mogą być spowodowane zaburzeniami wzwodu, wędzidełko przetrwałe

samce wcześnie wykastrowane są większe, bo zmniejsza się ilość testosteronu i mocniej rosną kości długie

owce

ciąża 150 dni, rodzą się wczesną wiosną

szybko pierwsze objawy popędu płciowego

rodzą się z jądrami w mosznie

w wieku 3 miesięcy pierwsze próby obskakiwania innych zwierząt

najważniejsza masa ciała w dojrzewaniu płciowym, od 20 kg pierwsze próby obskakiwania, zwykle brak ejakulatu

pierwsze żywe plemniki w ejakulacie w 5-6 miesiącu (30 kg)

masa ciała skorelowana z masą jąder (najwyższy indeks wśród gospodarskich)

tylko największe tryki do rozrodu

ew. pomiary obwodu moszny - też korelacja z masą jąder i masą ciała

3-4 miesiące - oddzielenie samców od samic

>

Układ rozrodczy

jądra w worku mosznowym, ten luźno miedzy kończynami miednicznymi,

nisko, nawet do stawu skokowego

skóra worka mosznowego nieowłosiona u szlachetnych, u prymitywnych owłosiona

bardzo duży ogon najądrza

nasieniowody przed ujściem do cewki moczowej tworzą bańki nasieniowodów -

rola wydzielnicza, magazyn plemników

uchodzą na wzgórku nasiennym, za zwieraczem pęcherza

gruczoły pęcherzykowe 2 cm średnicy

gruczoł krokowy część rozsiana grzbietowo od cewki (1*4-5*0,5 cm)

tylna krawędź kości łonowej - gruczoły opuszkowo-cewkowe 2,5-3 cm średnicy

prącie 30-40 cm, średnica 1 cm, zagięcie esowate

wypełnienie ciał jamistych usztywnia prącie, ale penetracja przez wyprostowanie zgięcia esowatego

zakończenie cewki moczowej wyrostkiem cewki moczowej, wychodzi na 1,5-2 cm, oblewa ruchem półkolistym nasieniem ujście zewnętrzne szyjki macicy

Hodowla

ekstensywna - do stada maciorek wprowadza się tryki, 1 na 25 samic

intensywna - maciorki osobno, wybiera się te w rui i kryje wybranymi trykami (krycie z ręki) lub inseminuje, 1 tryk na 300 samic

maciorki nie wykazują praktycznie żadnych zewnętrznych objawów rui trzeba korzystać z tryków próbników z założonymi fartuszkami, które obskakują grzejące się maciorki (ale infekcje!!)

też próbniki z chirurgicznie przesuniętym prąciem na bok jamy brzusznej, ale tryki uczą się i tak kopulować najlepiej podwiązać nasieniowody, ale wtedy dochodzi do krycia (choroby weneryczne!!!)

Selekcja reproduktorów

a) właściciel wybiera największe

b) przed osiągnięciem dojrzałości płciowej 3 razy badane, rozród w wieku 18 miesięcy, w następnym roku od osiągnięcia dojrzałości

wady narządów płciowych

ocena popędu płciowego - 30-40 skoków, samicy podać estrogeny

L4 - zachowanie gwałtowne, erekcja w pewnej odległości od owcy, obsługa powstrzymuje tryka

L3 - erekcja i wspięcie bezpośrednio po zbliżeniu do owcy

L2 - erekcja po 5 minutach od zbliżenia do maciorki

L1 - mierne zainteresowanie, erekcja po 15 minutach

L0 - brak zainteresowania

do rozrodu tylko L4

c) próby tryków 20 minut

do pomieszczeń 6 na 6 m z 4 grzejącymi się samicami, mierzy się ilość skoków

4 skoki i 30 cm obwodu moszny - max 150 samic

4-6 skoków i 30-32 cm - 150-200 samic (do 250)

6 skoków i > 32 cm - 300 i więcej samic

TRANSPLANTACJA ZARODKÓW

Cel

więcej cieląt od dobrej genetycznie krowy

przyspieszenie postępu genetycznego

szybsza ocena potomstwa

wykrywanie defektów genetycznych i ich unikanie

unikanie przekazywania chorób zakaźnych

Superstymulacja

PMSG

GnRH

inhibina (immunizacja przeciwko niej)

zwykle 8-20 komórek jajowych (max 160)

superstymulacja PMSG w środku cyklu, pełna dojrzałość ciałka żółtego, 9-10 dzień cyklu rujowego

wtedy inseminacja albo ovum pick-up, hodujemy 4-5 dni i transplantacja do krów biorczyń

biorczynie - ruja 2 dni wczesniej niż dawczynie, najlepiej 8-9 dnia po rui

u biorczyń, zwykle jałówki, kilka-kilkanaście na dawczynię

DzieńDawczynieBiorczynie0Ruja10FSH - superowulacja12Prostaglandyna -

synchronizacja rui Prostaglandyna - synchronizacja rui14Ruja,

unasiennienieRuja21Pozyskanie i ocena zarodków Przeniesienie zarodków60-80 Ponowne użycie- synchronizacja rui u biorczyń PGF2 2 razy co 10 dni - 98 % skuteczności

Metody synchronizacji i przygotowania

Dzień1 Rano2500 jm PMSG5 mg FSH5 mg FSHWieczorem5 mg FSH5 mg

FSH 2Rano 4mg FSH5 mg FSH Wieczorem Bior PGF2?4 mg FSH5 mg FSH 3 Rano3 mg FSH5 mg

FSH Wieczorem Daw PGF2?3 mg FSH5 mg FSH4RanoDaw PGF2?2 mg FSH 5 mg

FSH Wieczorem2 mg FSH5 mg FSH 5 Rano1 mg FSH5 mg

FSH Wieczorem unasiennianie 6 Rano unasiennianie

Pozyskiwanie zarodków

znieczulenie nadoponowe i czasem sedacja

dokładne wymycie okolicy sromu

kateter Folley'a, dwudrożny, dwukanałowy

kateter wprowadzamy do 2/3 długości rogu macicy, napełniamy balonik

wprowadzamy płyn 60 ml, lewarujemy, tak 5-6 zmian płynu (z dodatkiem surowicy cielęcej i antybiotyków)

wyciągamy powietrze z balonika, kateter do 2 rogu, zabieg powtarzamy

płyn odstawiamy na 1/2 h, zarodki opadną, zlewamy zawiesinę wyszukiwanie i izolacja zarodków

ocena zarodków, odrzucenie wadliwych (20-30 %)

płukanie zarodków - przenoszenie do kolejnych zlewek z płynem z antybiotykami

zarodki do pipet inseminacyjnych - prosto do zapłodnienia w PSB z sacharozą, do mrożenia w PSB i glicerolu

przenoszenie do krów biorczyń jak inseminacja

95-98 % zarodków przyjętych



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
mrozenie nasienia u bydla sciaga, vet, Andrologia. Ćwiczenia, Ściągi
!!sciaga pawelka do druku, studia polsl MTA I, maszynoznastwo, ŚCIĄGI
Ściąga do druku
Ściąga do druku
Prawo medyczne - sciaga do druku, MEDYCYNA telietta, Prawo medyczne
Ekonomika- sciaga do druku, gospodarka przestrzenna, ekonomika miast i regionów
ZUPP sciaga do druku, Zasady ustroju politycznego państwa
okb- wykłady-ściąga do druku, Politechnika Krakowska, VI Semestr, Organizacja kierowanie budowa i BH
ściąga do druku BOF
podzemmka Ściaga do druku, górnictwo
pytania(1) sciaga do druku, Resocjalizacja
ekonometria2 ściąga do druku, Uczelnia Warszawska, Ekonometria
sciaga do druku
egzamin - sciaga do druku, Uczelnia, Technologia budowy maszyn, Materiały pomocnicze
sciaga do druku, ETI sem2, Bazy danych
ZUPP (Wyklady) sciaga do druku, Zasady ustroju politycznego państwa, Wykłady dr Kosman
mnja cw kolo sciaga do druku
sciaga 2 do druku, Studia, Rok II, SIP

więcej podobnych podstron