1. Istota zawodu lekarza
2.Przysięga Hipokratesa
3.Kodeks etyki lekarskiej
4.Przesłanki odpowiedzialności dyscyplinarnej lekarza
5.Właściwość i skład sadu lekarskiego
6.Strony i obrońcy w postępowaniu dyscyplinarnym
7.Postępowanie przed sądem lekarskim ( I i II instancja)
8.Kary dyscyplinarne
9.Istota samorządu zawodowego
10.Samorząd lekarzy / aptekarzy
11.Zadania samorządu lekarzy/ aptekarzy
12.Prawa i obowiązki członków samorządu
13.Okręgowe izby aptekarskie/lekarskie
14. Naczelna Izba Lekarska/ Aptekarska
15. Organy Naczelnej Izby Lekarskiej/ Aptekarskiej
16. Wykonywanie zawodu lekarza/aptekarza
17.Formy wykonywania zawodu lekarza/ farmaceuty
18.Podstawowe obowiązki lekarza
19.Lekarz a pacjent w świetle ustawy o zawodzie lekarza
20.Podstawowe prawa pacjenta
21.Przymus leczenia.
22.Obowiązek powiadomienia o ryzyku i skutkach zabiegu lekarskiego
23.Zgoda pacjenta na podejmowanie zabiegów leczniczych
24.Podejmowanie czynności bez zgody pacjenta
25.Przesłanki odpowiedzialności cywilnej lekarza
26.Błąd sztuki lekarskiej
27.Błąd diagnostyczny
28.Błąd terapeutyczny
29.Eksperyment medyczny
30.Eksperyment badawczy
31.Eksperyment leczniczy
32.Badania kliniczne produktów leczniczych
33. Istota działania komisji bioetycznej
34.Zabiegi estetyczne
35.Przedmiot tajemnicy lekarskiej
36.Przeszczepianie komórek narządów i tkanek
37. Przeszczepy ex vivo
38. Przeszczepy ex motruo
39.Sztuczna prokreacja
40.Zagadnienia prawne dotyczące komórek macierzystych
41.Produkty lecznicze
42. Reklama produktów leczniczych
43. Warunki wytwarzania produktów leczniczych
44. Zasady i tryb dopuszczania do obrotu produktów leczniczych
45. Warunki obrotu produktami leczniczymi
1. Istota zawodu lekarza
Z samej istoty zawodu istoty zawodu lekarza wynika ciągłe kształcenie, aktualizacja wiedzy i umiejętności które wynikają również szybkiego rozwoju nauki, przysięgi Hipokratesa, ustawy o zawodzie lekarza, kodeksu etyki lekarskiej. Lekarz ma wykonywać swoje obowiązki sumiennie, służyć życiu i zdrowiu ludzkiemu, przeciwdziałać cierpieniu i zapobiegać chorobom, nieść pomoc bez żadnych różnic, takich jak rasa, religia, narodowość. Poglądy polityczne, stan majątkowy, mając na celu wyłącznie dobro i okazując szacunek pacjentowi. Lekarz powinien dochować tajemnicy lekarskiej i nie nadużywać zaufania pacjenta. Kodeks etyki Lekarskiej zobowiązuje go do przestrzegania praw człowieka i dbania o godność zawodu lekarskiego. Powołaniem lekarza jest ochrona życia i zdrowia ludzkiego, zapobieganie chorobom, leczenie chorych oraz niesienie ulgi w cierpieniu. Najważniejszym nakazem etycznym dla lekarza jest dobro chorego - salus aegroti suprema lex esto. Istotą zawodów jest wolność ich wykonywania. Ustawodawca daje wyraz temu w możliwości tworzenia korporacji - samorządów zawodowych. Nie ma regulacji która definiowałaby pojecie wolnego zawodu Intuicyjnie można wyróżnić elementy: - osobiste i samodzielne wykonywanie zawodu - praca intelektualna - wysokie kwalifikacje (wykształcenie wyższe i umiejętności praktyczne) - związanie normami etyki- należenie do korporacji - zadaniem jest ochrona pewnego interesu publicznego oraz społeczna misja zawodowa
Przyznanie prawa wykonywania zawodu następuje w trybie koncesyjnym przez Okręgowa komisję lekarską jako forma uznaniowa. Ograniczone prawo wykonywania zawodu - staż po studiach 12 miesięcy w miejscach z góry określonych, który stanowi przygotowanie do egzaminu państwowego. Przyszły lekarz posiada swojego opiekuna.
Pełne prawo wykonywania zawodu - po zdaniu egzaminu państwowego. Lekarzem może być osoba fizyczna, która posiada odpowiednie kwalifikacje i nienaganna postawę etyczną. 5-letnia przerwa w wykonywaniu zawodu skutkuje potrzeba dodatkowego szkolenia
Wykonywanie zawodu lekarza polega na udzielaniu przez osobę posiadającą wymagane kwalifikacje, potwierdzone odpowiednimi dokumentami, świadczeń zdrowotnych, w szczególności: badaniu stanu zdrowia, rozpoznawaniu chorób i zapobieganiu im, leczeniu i rehabilitacji chorych, udzielaniu porad lekarskich, a także wydawaniu opinii i orzeczeń lekarskich.
Za wykonywanie zawodu lekarza uważa się także prowadzenie przez lekarza prac badawczych w dziedzinie nauk medycznych lub promocji zdrowia.
Lekarz ma obowiązek wykonywać zawód, zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej, dostępnymi mu metodami i środkami zapobiegania, rozpoznawania i leczenia chorób, zgodnie z zasadami etyki zawodowej oraz z należytą starannością.
2.Przysięga Hipokratesa
To starożytne przyrzeczenie lekarskie które do dziś bywa traktowane jako fundament etyki lekarskiej. Prawdopodobnie nie jest to tekst napisany prze samego Hipokratesa tylko przez jego uczniów i kolegów z tzw. sekty pitagorejczyków - lekarze którzy odrzucili stosowanie noża jako sposobu leczenia. Świadczy o tym zakaz o niepożądanej ciąży i przy samobójstwie, a przecież Hipokrates żył w czas kiedy tego typu zbiegi były dopuszczalne, a samobójstwo prawnie dozwolonym, honorowym wyjściem, pozwalającym rodzinie przejąć majątek zmarłego. Zasady określone w Przysiędze Hipokratesa obowiązywały przez tysiąclecia, prawie do połowy XX wieku. Obecnie żaden lekarz już tej przysięgi nie składa. Po zbrodniach dokonanych przez lekarzy niemieckich podczas II wojny światowej, Światowa Organizacja Lekarzy podczas swojego zjazdu w Genewie w 1948 roku opracowała nowożytną wersję przysięgi, tzw. „Ślubowanie Genewskie” zwane też „Deklaracją Genewską” lub „Przyrzeczeniem Lekarskim”.
W Polsce obowiązuje obecnie Przyrzeczenie Lekarskie stanowiące część Kodeksu Etyki Lekarskiej uchwalonego przez Krajowy Zjazd Lekarzy. Przyrzeczenie Lekarskie składają obecnie w Polsce również studenci akademii medycznych podczas uroczystego zakończenia studiów. Lekarz powinien: •Obowiązki swe sumiennie spełniać; •służyć życiu i zdrowiu ludzkiemu; •przeciwdziałać cierpieniu i zapobiegać chorobom, a chorym nieść pomoc; •nie nadużywać ich zaufania i dochować tajemnicy lekarskiej nawet po śmierci chorego;
•strzec godności stanu lekarskiego, postępując bezstronnie i mając na względzie dobro chorych; •stale poszerzać swą wiedzę lekarską i podawać do wiadomości świata lekarskiego wszystko to, co uda mi się wynaleźć i udoskonalić.
TEKST PRZYSIĘGI: Przysięgam na Apollona lekarza, na Asklepiosa, Hygieje, i Panaceje oraz na wszystkich bogów i boginie, biorąc ich na świadków, że wedle mej możności i rozeznania będę dochowywał tej przysięgi i tych zobowiązań.
Mistrza mego w tej sztuce będę szanował na równi z rodzicami, będę się dzielił z nim mieniem i na żądanie zaspokajał jego potrzeby: synów jego będę uważał za swoich braci i będę uczył ich swej sztuki, gdyby zapragnęli się w niej kształcić, bez wynagrodzenia i żadnego zobowiązania z ich strony; prawideł, wykładów i całej pozostałej nauki będę udzielał swym synom, synom swego mistrza oraz uczniom, wpisanym i związanym prawem lekarskim, poza tym nikomu innemu. Będę stosował zabiegi lecznicze wedle mych możności i rozeznania ku pożytkowi chorych, broniąc ich od uszczerbku i krzywdy. Nikomu, nawet na żądanie, nie dam śmiercionośnej trucizny, ani nikomu nie będę jej doradzał, podobnie też nie dam nigdy niewieście środka poronnego. W czystości i niewinności zachowam życie swoje i sztukę swoją. Nie będę operował chorych na kamicę, pozostawiając to ludziom zawodowo stosującym ten zabieg. Do jakiegokolwiek wejdę domu, wejdę doń dla pożytku chorych, nie po to, żeby świadomie wyrządzać krzywdę lub szkodzić w inny sposób, wolny od pożądań zmysłowych tak wobec niewiast jak i mężczyzn, wobec wolnych i niewolników. Cokolwiek bym podczas leczenia, czy poza nim, z życia ludzkiego ujrzał, czy usłyszał, czego nie należy na zewnątrz rozgłaszać, będę milczał, zachowując to w tajemnicy. Jeżeli dochowam tej przysięgi, i nie złamię jej, obym osiągnął pomyślność w życiu i pełnieniu tej sztuki, ciesząc się uznaniem ludzi po wszystkie czasy; jeżeli ją przekroczę i złamię, niech mnie los przeciwny dotknie.
3.Kodeks etyki lekarskiej
Kodeks przyjęty uchwałą Krajowego Zjazdu Lekarzy, jako najwyższej władzy samorządu lekarskiego, jest aktem normatywnym skierowanym do lekarzy.
KEL zawiera: PRZYRZECZENIE LEKARSKIE - Przyjmuję z szacunkiem i wdzięcznością dla moich Mistrzów nadany mi tytuł lekarza i w pełni świadomy związanych z nim obowiązków przyrzekam: obowiązki te sumiennie spełniać; służyć życiu i zdrowiu ludzkiemu; według najlepszej mej wiedzy przeciwdziałać cierpieniu i zapobiegać chorobom, a chorym nieść pomoc bez żadnych różnic, takich jak: rasa, religia, narodowość, poglądy polityczne, stan majątkowy i inne, mając na celu wyłącznie ich dobro i okazując im należny szacunek; nie nadużywać ich zaufania i dochować tajemnicy lekarskiej nawet po śmierci chorego; strzec godności stanu lekarskiego i niczym jej nie splamić, a do kolegów lekarzy odnosić się z należną im życzliwością, nie podważając zaufania do nich, jednak postępując bezstronnie i mając na względzie dobro chorych; stale poszerzać swą wiedzę lekarską i podawać do wiadomości świata lekarskiego wszystko to, co uda mi się wynaleźć i udoskonalić. Przyrzekam to uroczyście !
Oprócz przyrzeczenia lekarskiego KEL zawiera: wytyczne dotyczące postępowania lekarza wobec pacjenta (wzajemne zaufanie, swoboda wyboru lekarza przez pacjenta), jakość opieki medycznej, poszanowanie praw pacjenta, (godności osobistej, decydowania o postępowaniu diagnostycznym, leczniczym, zapobiegawczym, korzystanie w trakcie leczenia z opieki rodziny, przyjaciół, kontakty z duchownymi, ochrona sfery życia publicznego), tajemnicę lekarską, pomoc chorym w stanach terminalnych, transplantacje, prokreację, zaświadczenia lekarskie, badania naukowe i eksperymenty biomedyczne, związki lekarzy z przemysłem, ludzki genom, stosunki między lekarzami, zasady postępowania w praktyce lekarskiej.
Ustawa określa zasady i warunki wykonywania zawodów lekarza. Wykonywanie zawodu lekarza polega na udzielaniu przez osobę posiadającą wymagane kwalifikacje, potwierdzone odpowiednimi dokumentami, świadczeń zdrowotnych, w szczególności: badaniu stanu zdrowia, rozpoznawaniu chorób i zapobieganiu im, leczeniu i rehabilitacji chorych, udzielaniu porad lekarskich, a także wydawaniu opinii i orzeczeń lekarskich. Za wykonywanie zawodu lekarza uważa się także prowadzenie przez lekarza prac badawczych w dziedzinie nauk medycznych lub promocji zdrowia oraz nauczanie zawodu lekarza.
Lekarz ma obowiązek wykonywać zawód, zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej, dostępnymi mu metodami i środkami zapobiegania, rozpoznawania i leczenia chorób, zgodnie z zasadami etyki zawodowej oraz z należytą starannością.
4.Przesłanki odpowiedzialności dyscyplinarnej lekarza
Członkowie samorządu lekarzy podlegają odpowiedzialności zawodowej przed sądami lekarskimi za postępowanie sprzeczne z zasadami etyki i deontologii zawodowej oraz za naruszenie przepisów o wykonywaniu zawodu lekarza. (Art. 41 Ustawy o izbach lekarskich). Odpowiedzialność zawodowa lekarzy uregulowana jest także w rozporządzeniu w sprawie postępowania w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarzy z 1990 roku. Zgodnie z KEL art. 1 zasady etyki wynikają z ogólnych norm etycznych, zobowiązują one lekarza do przestrzegania praw człowieka i dbania o godność zawodu lekarskiego. Każde postępowanie lekarza, które podważa zaufanie do zawodu jest naruszeniem godności zawodu.
Szkoda - Szkodą, jest każdy uszczerbek na dobrach prawnie chronionych.
Wina lekarza - Wina zachodzi wówczas, gdy sprawcy szkody można postawić zarzut zarówno obiektywnej, jak i subiektywnej niewłaściwości zachowania się.
Ogólnie można stwierdzić, że obiektywnym elementem winy będzie uchybienie przez lekarza jego obowiązkom zawodowym.
Subiektywny element winy - Subiektywny element winy można określać jako ujemna ocenę postępowania lekarza, niezgodnego z jego obowiązkami, wynikającymi z różnych przepisów prawnych, umowy, ogólnych reguł zachowania się, istoty zawodu, zasad deontologii itp.
5.Właściwość i skład sadu lekarskiego
Właściwy do rozpoznania jest sąd lekarski okręgowej izby lekarskiej, której obwiniony jest członkiem w chwili wszczęcia postępowania. W przypadku, gdy lekarz jest członkiem różnych izb lekarskich, istotne jest miejsce popełnienia przewinienia zawodowego a gdy miejsca nie można ustalić, właściwy jest sąd lekarski okręgowej izby lekarskiej, w której najpierw wszczęto postępowanie. W przypadku czynów kilku sprawców, które stanowią odrębne przewinienie zawodowe, ale wiążą się ze sobą, możliwe jest łączne prowadzenie sprawy, o którym decyduje Naczelny Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej. Gdy przewinienie zawodowe objęte łącznym rozpoznaniem dotyczy członków izb lekarskich różnych resortów, właściwy jest okręgowy sąd wskazany przez Naczelny Sąd Lekarski. Jeżeli lekarz został członkiem innej okręgowej izby po wszczęciu przeciwko niemu postępowania w sprawie odpowiedzialności zawodowej, właściwy do rozpoznania sprawy w I instancji jest sąd okręgowej izby lekarskiej, w której wszczęto postępowanie. Spory o właściwość pomiędzy sądami okręgowymi rozstrzyga Naczelny Sąd Lekarski. Jeżeli przewinienie zawodowe objęte łącznym rozpoznaniem popełniło dwóch lub więcej obwinionych, którzy podlegają odpowiedzialności przed sądem okręgowym i Naczelnym Sądem Lekarskim, właściwy jest NSL.
Okręgowy sąd lekarski orzeka: w I instancji w składzie 3 osobowym, w II instancji w składzie 5 osobowym. (odwołania od orzeczeń wydanych przez sąd I instancji).
Aby być sędzią należy mieć co najmniej 7 letnią praktykę. Kadencja sędziego trwa 4 lata. Można sprawować tą funkcje dwa razy pod rząd. W składzie orzekającym może uczestniczyć bez prawa głosu jeden z członków sądu lekarskiego w charakterze sędziego rezerwowego. W przypadku ponownego rozpatrywania tej samej sprawy orzeka się skład sądu inny aniżeli orzekający poprzednio.
6.Strony i obrońcy w postępowaniu dyscyplinarnym
Okręgowy Rzecznik prowadzi postępowanie wyjaśniające w sprawach odpowiedzialności zawodowej członków izby lekarskiej.
Naczelny Rzecznik prowadzi postępowanie wyjaśniające w sprawach odpowiedzialności zawodowej lekarzy Naczelnej Rady Lekarskiej, Naczelnej Komisji Rewizyjnej.
Spory o właściwość pomiędzy okręgowymi rzecznikami rozstrzyga Naczelny Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej.
Wniosek o wyłączenie od udziału w sprawie: zastępcy okręgowego rzecznika rozstrzyga okręgowy rzecznik, okręgowego rzecznika i zastępcy Naczelnego Rzecznika - Naczelny Rzecznik, Naczelnego Rzecznika - Naczelny Sąd Lekarski.
O wyłączenie Naczelnego Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej, Naczelny Sąd Lekarski rozstrzyga postanowieniem.
Naczelny Rzecznik z urzędu, na wniosek lekarza, którego dotyczy postępowanie lub jego obrońcy, może ze względu na dobro sprawy przekazać prowadzenie postępowania okręgowemu rzecznikowi innej okręgowej izbie lekarskiej. obrońca (lekarz lub adwokat), lekarz obwiniony, sąd, świadkowie, biegli(prokurator), Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej, pokrzywdzony
Lekarzowi przysługuje prawo odmowy złożenia wyjaśnień oraz odmowy udzielenia odpowiedzi na pytania. Lekarz, którego dotyczy postępowanie, może ustanowić obrońców spośród lekarzy lub adwokatów w każdym stadium postępowania. Obrońcą nie może być członek sądu lekarskiego i rzecznik odpowiedzialności zawodowej. Jeśli lekarz, którego dotyczy postępowanie, nie ma obrońcy z wyboru, sąd lekarski wyznacza mu obrońcę z urzędu, gdy: zachodzi uzasadniona wątpliwość, co do poczytalności lekarza, którego dotyczy postępowanie, postępowanie toczy się po śmierci lekarza, którego dotyczy.
Obrońca jest obowiązany zachować w tajemnicy wszystko, co się dowie w związku z wykonywaniem czynności oskarżonego. Jeżeli w sprawie występuje dwóch lub więcej lekarzy, postępowanie przeprowadza się łącznie, chyba że jest to niemożliwe lub w znacznym stopniu utrudnione. W razie dłuższej nieobecności w kraju lekarza, którego dotyczy postępowanie jego psychicznej choroby lub innej ciężkiej choroby, uniemożliwiającej prowadzenie postępowania, właściwy sąd lekarski może zawiesić postępowanie na czas trwania przeszkody. Postępowanie może być zawieszone, jeżeli o ten sam czyn, który stanowi przewinienie zawodowe, toczy się postępowanie karne lub dyscyplinarne, którego ustalenia lub wynik mogą mieć istotne znaczenie dla orzeczenia.
Pokrzywdzony w toku postępowania jest uprawniony do: zgłoszenia wniosków dowodowych, wniesienia zażalenia na postanowienie rzecznika odpowiedzialności zawodowej o odmowie wszczęcia postępowania wyjaśniającego i o umorzeniu postępowania, wniesienia odwołania od orzeczenia sądu lekarskiego kończącego postępowanie. Pokrzywdzony jest uprawniony do: przeglądania akt sprawy, z tym że rzecznik lub sąd lekarski może ograniczyć dostęp do nich w zakresie objętym tajemnica lekarską.
7.Postępowanie przed sądem lekarskim ( I i II instancja)
Okręgowy rzecznik prowadzi postępowanie wyjaśniające w sprawach odpowiedzialności zawodowej członków izby lekarskiej, której jest organem. Naczelny Rzecznik prowadzi postępowanie wyjaśniające w sprawach odpowiedzialności zawodowej określonego ustawowo kręgu lekarzy. Spory o właściwość pomiędzy okręgowymi rzecznikami rozstrzyga Naczelny Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej.
Postępowanie przed sądem lekarskim I instancji - Na rozprawę wzywa się obwinionego lekarza oraz zawiadamia o jej terminie jego obrońcę i rzecznika odpowiedzialności zawodowej. Przewodniczący sądu lekarskiego zarządza wezwanie świadków i biegłych oraz przedstawienie innych dowodów. Udział rzecznika odpowiedzialności zawodowej w rozprawie jest obowiązkowy. Oskarżycielem przed sądem I instancji jest okręgowy rzecznik lub jego zastępca, a także Naczelny Rzecznik lub zastępca, jeśli prowadził postępowanie wyjaśniające. Rozprawę rozpoczyna odczytanie wniosku o ukaranie przez rzecznika odpowiedzialności zawodowej, po czym przewodniczący sądu lekarskiego zwraca się do obwinionego lekarza o złożenie wyjaśnień. Następnie sąd przesłuchuje świadków i biegłych, ocenia dokumenty lub przeprowadza inne dowody. Po zakończeniu postępowania dowodowego rozprawę kończą przemówienia stron i obrońców. Po wysłuchaniu stron przewodniczący składu orzekającego zamyka rozprawę i sąd lekarski niezwłocznie przystępuje do narady. Sąd lekarski orzeka na podstawie materiału dowodowego ujawnionego w toku rozprawy. Sąd lekarski wymierza karę, biorąc pod uwagę stopień winy, naruszenie zasad etyki i deontologii zawodowej, naruszenie przepisów o wykonywaniu zawodu lekarza, skutki czynu oraz zachowanie się obwinionego przed popełnieniem przewinienia zawodowego i po jego popełnieniu. Z przebiegu rozprawy sporządza się protokół, który podpisują przewodniczący składu orzekającego sądu lekarskiego i protokolant.
Postępowanie przed sądem lekarskim II instancji - Sąd lekarski wszczyna postępowanie odwoławcze po otrzymaniu odwołania od orzeczenia sądu lekarskiego I instancji wraz z całością materiału sprawy. Naczelny Sąd Lekarski działając w II instancji rozpoznaje sprawę w granicach odwołania.
W postępowaniu odwoławczym stosuje się odpowiednio przepisy o postępowaniu przed sądem I instancji.
8.Kary dyscyplinarne
Sąd lekarski może orzekać następujące kary: 1)upomnienie, 2)nagana, 3)zawieszenie prawa wykonywania zawodu lekarza na okres od sześciu miesięcy do trzech lat, 4)pozbawienie prawa wykonywania zawodu.
Lekarz zawieszony w czynnościach zawodowych nie może wykonywać praktyki lekarskiej w żadnej formie. Kara pozbawienia prawa wykonywania zawodu powoduje skreślenie z listy członków okręgowej izby lekarskiej bez prawa ubiegania się o ponowny wpis. Lekarzowi ukaranemu przez Naczelny Sąd Lekarski w II instancji karą zawieszenia prawa wykonywania zawodu lekarza lub pozbawienia prawa wykonywania zawodu przysługuje prawo wniesienia odwołania do Sądu Najwyższego, właściwego na miejsce zamieszkania obwinionego (sądu apelacyjnego- pracy i ubezpieczeń społecznych) w terminie 14 dni od dnia doręczenia orzeczenia wraz z uzasadnieniem. Lekarz, wobec którego sąd lekarski orzekł karę zawieszenia prawa wykonywania zawodu lekarza lub pozbawienia prawa wykonywania zawodu, może być przez ten sąd tymczasowo zawieszony w czynnościach zawodowych. Postanowienie o zawieszeniu wydaje sąd lekarski z urzędu lub na wniosek rzecznika odpowiedzialności zawodowej. Postanowienie sądu lekarskiego o tymczasowym zawieszeniu jest natychmiast wykonalne. Jeżeli okres tymczasowego zawieszenia trwa dłużej niż 3 miesiące NSL bada z urzędu zasadność zawieszenia. W razie uniewinnienia lub umorzenia postępowania w drodze rewizji nadzwyczajnej lub w wyniku wznowienia postępowania, lekarzowi przysługuje w stosunku do okręgowej izby lekarskiej roszczenie o odszkodowanie. Roszczenie wygasa w razie niezłożenia wniosku w terminie rocznym od daty uprawomocnienia się orzeczenia. W sprawach roszczeń o odszkodowanie orzeka sąd powszechny. Na wniosek lekarza orzeczenie w o uniewinnieniu lub umorzeniu postępowania w sprawie z zakresu odpowiedzialności zawodowej podlega opublikowaniu w organie prasowym samorządu lekarzy.
9.Istota samorządu zawodowego
Samorząd zawodowy jest to szczególny rodzaj samorządu. Ustawodawca przyznaje tylko niektórym grupom zawodowym, wykonującym szczególny rodzaj czynności, możliwość przynależności do samorządu. Są to zawody określane jako wolne albo też jako zawody zaufania publicznego. Ustawodawca nadaje szczególne przywileje takim wspólnotom zawodowym, zorganizowanym w formie samorządu zawodowego. Ich organy reprezentują ich interesy zawodowe, z drugiej strony sprawują pieczę - nadzór i kontrolę nad sposobem wykonywania zawodu. Samorządy zawodowe posiadają dużą autonomię i niezależność od organów władzy państwowej. Określone organy władzy publicznej sprawują jednakże nadzór i kontrolę nad ich działalnością, a zwłaszcza nad jej zgodnością z obowiązującym prawem.
Przynależność do samorządu zawodowego jest obowiązkowa. Bez wpisu na listę odpowiedniej okręgowej izby wykonywanie zawodu nie jest możliwe.
10.Samorząd lekarzy / aptekarzy
Struktura organizacyjna samorządu zawodowego w przypadku lekarzy medycyny i lekarzy dentystów, pielęgniarek i położnych oraz aptekarzy jest identyczna. Jednostkami organizacyjnymi ich samorządów, posiadającymi osobowość prawną z mocy samego prawa są: na poziomie krajowym naczelne rady z siedzibą w Warszawie i na obszarze województw lub ich części okręgowe izby.
Organami okręgowych izb odpowiednio są: okręgowe zjazdy lekarzy, pielęgniarek i położnych lub farmaceutów, jako ich władze najwyższe. Okręgowe rady zwołują, co roku okręgowe zjazdy, a co cztery lata zjazdy sprawozdawczo-wyborcze. Członkowie tych organów pełnią swoje obowiązki społecznie. . Każda z trzech ustaw: o izbach lekarskich, o izbach aptekarskich przewiduje możliwość zwołania nadzwyczajnego okręgowego zjazdu w czterech następujących sytuacjach: z inicjatywy okręgowej rady, na wniosek Naczelnej Rady, na wniosek okręgowej komisji rewizyjnej oraz na wniosek co najmniej 1/3 członków okręgowej izby lekarskiej, albo 1/5 członków okręgowej izby pielęgniarek i położnych i podobnie 1/5 członków okręgowej izby aptekarskiej.
Najwyższymi władzami samorządów: lekarzy i farmaceutów są odpowiednio krajowe ich zjazdy. Zjazdy te wybierają pozostałe organy naczelnych izb, którymi są: Naczelna Rada: Lekarska, Pielęgniarek i Położnych, Aptekarska oraz Krajowa Rada Diagnostów Laboratoryjnych, Naczelna Komisja Rewizyjna, Naczelny Sąd: Lekarski, Pielęgniarek i Położnych, Aptekarski, a w przypadku samorządu diagnostów laboratoryjnych: Sąd Dyscyplinarny i Wyższy Sąd Dyscyplinarny, Naczelny Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej.
Kadencja wszystkich organów samorządów zawodów medycznych trwa 4 lata. Tę samą funkcję można pełnić w tych organach nie dłużej niż przez dwie następujące po sobie kadencje. Z literowego brzmienia przepisów wszystkich ustaw wynika, że nie ma przeszkód prawnych, aby członek samorządu pełniący tę samą funkcję przez kolejne dwie kadencje mógł ją ponownie pełnić, lecz po upływie kolejnej kadencji. Wybory do wszystkich organów izb odbywają się w głosowaniu tajnym, przy nieograniczonej liczbie zgłoszonych kandydatów.
11.Zadania samorządu lekarzy/ aptekarzy
Zadania samorządu zawodowego lekarzy:•sprawowanie pieczy i nadzoru nad należytym i sumiennym wykonywaniem zawodu lekarza,•ustanawianie zasad etyki i deontologii zawodowej oraz dbałość o ich przestrzeganie, •reprezentowanie i ochrona zawodu lekarza, •integrowanie środowiska lekarskiego, •współpraca z towarzystwami naukowymi lekarzy i innymi, szkołami wyższymi i jednostkami badawczo-rozwojowymi w kraju i za granicą, •zarządzanie majątkiem i działalnością gospodarczą izb lekarskich,•sprawowanie sądownictwa lekarskiego w zakresie odpowiedzialności zawodowej lekarzy i sądownictwa polubownego,
Wymienione wyżej zadania samorząd lekarzy wykonuje w szczególności poprzez: •przyznawanie prawa wykonywania zawodu lekarza i ograniczonego prawa wykonywania zawodu lekarza, •negocjowanie warunków pracy i płacy dla lekarzy,•sprawowanie orzecznictwa w przedmiocie orzekania o niezdolności do wykonywania zawodu lekarza, •współdziałanie w sprawach doskonalenia zawodowego lekarzy,•przewodniczenie komisjom konkursowym na stanowiska ordynatorów i uczestnictwo w konkursach na inne stanowiska kierownicze w służbie zdrowia,
Zadania samorządu farmaceutów •reprezentowanie zawodu farmaceuty i obrona jego interesów, •troska o zachowanie godności i niezależności zawodu, •krzewienie i strzeżenie zasad etyki zawodowej, •sprawowanie nadzoru nad wykonywaniem zawodu, •zajmowanie stanowiska w sprawach organizacji ochrony zdrowia i gospodarki środkami farmaceutycznymi, •współdziałanie z organami administracji publicznej państwa, samorządami zawodowymi, związkami zawodowymi i innymi organizacjami społecznymi w sprawach związanych z wykonywaniem zawodu farmaceuty i innych dotyczących farmacji, a mających wpływ na ochronę zdrowia publicznego. •samorząd współpracuje z towarzystwami naukowymi, szkołami wyższymi i jednostkami badawczo-rozwojowymi w kraju i za granicą.
12.Prawa i obowiązki członków samorządu
Członkowie samorządu lekarskiego są zobowiązani przestrzegać zasad etyki i deontologii oraz przepisów związanych z wykonywaniem zawodu lekarza, a także postanowień uchwał władz i organów samorządu lekarzy oraz opłacać należną składkę z tytułu przynależności do niego, w wysokości ustalonej przez Naczelną Izbę Lekarską. Z kolei członkowie samorządu lekarskiego mają następujące prawa: wybierać kandydatów do organów samorządu, jak i być wybieranymi do nich korzystać z pomocy izb lekarskich w zakresie rozwijania kwalifikacji zawodowych oraz zapewnienia właściwych warunków wykonywania zawodu, korzystać z ochrony i pomocy prawnej organów izb lekarskich oraz korzystać ze świadczeń instytucji izb lekarskich i działalności samopomocowej.
Członkowie samorządu aptekarzy obowiązani są: przestrzegać zasad etyki i deontologii zawodowej, godnie zachowywać się i sumiennie wykonywać swoje obowiązki zawodowe, zachowywać w tajemnicy wiadomości dotyczące zdrowia pacjenta uzyskane w związku z wykonywaniem zawodu. Członkowie samorządu aptekarzy mają prawo: wybierać i być wybieranymi do organów samorządu aptekarzy, korzystać z pomocy izb aptekarskich w zakresie rozwijania kwalifikacji zawodowych oraz zapewnienia właściwych warunków wykonywania zawodu, korzystać z ochrony i pomocy prawnej organów izb aptekarskich, korzystać ze świadczeń instytucji izb lekarskich i działalności samopomocowej.
13.Okręgowe izby aptekarskie/lekarskie
Okręgową izbę lekarską stanowią lekarze wpisani na listę jej członków. Jej organami są: okręgowy zjazd lekarzy, okręgowa rada lekarska, okręgowa komisja rewizyjna, okręgowy sąd lekarski oraz okręgowy rzecznik odpowiedzialności zawodowej.
Organami okręgowej izby aptekarskiej są: okręgowy zjazd aptekarzy, okręgowa rada aptekarska, okręgowa komisja rewizyjna, okręgowy sąd aptekarski oraz okręgowy rzecznik odpowiedzialności zawodowej.
Okręgowy zjazd lekarzy jest najwyższą władzą okręgowej izby lekarskiej. W okresie pomiędzy zjazdami lekarzy działalnością izby kieruje okręgowa rada lekarska. Okręgowa rada lekarska wybiera spośród swoich członków prezydium. Prezydium rady stanowią przewodniczący bezpośrednio wybierany przez okręgowy zjazd lekarzy oraz wybrani przez radę jego zastępcy, sekretarz, skarbnik i członkowie. Do ustawowych zadań okręgowej komisji rewizyjnej należy przeprowadzanie kontroli działalności finansowej i gospodarczej izby, przedstawianie sprawozdań z jej wyników okręgowemu zjazdowi lekarzy oraz występowanie o udzielanie absolutorium okręgowej radzie lekarskiej. Z kolei okręgowy sąd lekarski rozpatruje sprawy z zakresu odpowiedzialności zawodowej lekarzy i sprawuje sądowo polubowne oraz składa roczne i kadencyjne sprawozdania okręgowemu zjazdowi lekarzy. Okręgowy rzecznik odpowiedzialności zawodowej, przy pomocy swoich zastępców, prowadzi postępowanie wyjaśniające w sprawach z zakresu odpowiedzialności zawodowej lekarzy.
14. Naczelna Izba Lekarska/ Aptekarska
Wśród głównych zadań izb lekarskich należy wymienić: ustanawianie obowiązujących lekarzy zasad etyki i deontologii zawodowej oraz dbanie o ich przestrzeganie, współdziałanie w sprawach doskonalenia zawodowego lekarzy, sprawowanie pieczy nad sumiennym i zgodnym z aktualną wiedzą medyczną wykonywaniem zawodu lekarza, przyznawanie prawa wykonywania zawodu lekarza i prowadzenie ich rejestrów, reprezentowanie interesów lekarzy, zajmowanie stanowiska w sprawach stanu zdrowotności społeczeństwa, polityki zdrowotnej państwa oraz organizacji ochrony zdrowia w celu budowania bezpiecznego dla pacjentów i przyjaznego dla pracowników systemu ochrony zdrowia
15. Organy Naczelnej Izby Lekarskiej/ Aptekarskiej
Naczelna Izba Lekarska (NIL). Jej organami są: •Naczelna Rada Lekarska, •Naczelna Komisja Rewizyjna, •Naczelny Sąd Lekarski, •Naczelny Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej.
Na poziomie kraju organami samorządu aptekarskiego są następujące organy: •Krajowy Zjazd Aptekarzy, •Naczelna Rada Aptekarska, •Naczelna Komisja Rewizyjna,
•Naczelny Sąd Aptekarski, •Naczelny Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej.
Naczelna Rada Lekarska składa się z: Prezesa Naczelnej Rady Lekarskiej, członków wybranych przez Krajowy Zjazd Lekarzy, przewodniczący okręgowych rad lekarskich. Prezydium wybierane spośród swoich członków. W jego skład wchodzą: Prezes, wiceprezesi, skarbnik, sekretarz, członkowie. Zadania NRL: wykonuje uchwały Krajowego Zjazdu Lekarzy, czuwa nad prawidłową realizacją zadań samorządu lekarzy, koordynuje i nadzoruje działalność okręgowych rad lekarskich, reprezentuje zawód lekarza wobec organów administracji publicznej oraz organizacji politycznych i społecznych, uchwala ramowe regulaminy organizacji i tryb działania organów okręgowych izb lekarskich, uchwala regulamin wyborów do organów samorządu lekarzy oraz tryb odwołania tych organów i ich członków, określa zasady podejmowania uchwał przez organy samorządu lekarzy, uchwala zasady gospodarki finansowej samorządu lekarzy, określa wysokość składki członkowskiej, wybiera Prezesa Naczelnej Rady Lekarskiej oraz Naczelnego Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej, jeżeli ich mandat wygasł w czasie trwania kadencji, rozpatruje odwołania od uchwał okręgowych rad lekarskich, analizuje i opiniuje kierunki rozwoju ochrony zdrowia ludności, negocjuje warunki pracy i płac lekarzy, uchwala budżet naczelnej Rady Lekarskiej oraz rozpatruje sprawozdania z jego wykonania, prowadzi Centralny Rejestr Lekarzy RP, uchyla uchwały okręgowych rad lekarskich sprzeczne z prawem lub uchwałami i regulaminami wydawanymi na podstawie ustawy, wydaje Biuletyn i Gazetę Lekarską, przedstawia Radzie Ministrów coroczne informacje o działalności samorządu lekarzy.
Naczelna Komisja Rewizyjna: kontroluje finansową i gospodarczą działalność Naczelnej izby lekarskiej, przedstawia sprawozdania z działalności kontrolnej Krajowemu Zjazdowi Lekarzy, sprawuje nadzór nad działalnością okręgowych komisji rewizyjnych, zgłasza wniosek o udzielnie absolutorium Naczelnej Radzie Lekarskiej.
Naczelny Sąd Lekarski: rozpatruje sprawy z zakresu odpowiedzialności zawodowej lekarzy, składa Naczelnej Radzie lekarskiej okresowe informacje o stanie spraw z zakresu odpowiedzialności zawodowej, składa sprawozdanie z działalności Krajowemu Zjazdowi Lekarzy.
Naczelny Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej prowadzi postępowanie w sprawach odpowiedzialności zawodowej lekarzy.
Krajowy Zjazd Lekarzy: najwyższa władza samorządu lekarzy, biorą w nim udział delegaci wybrani przez okręgowe zjazdy lekarzy i z głosem doradczym, nie będący delegatami członkowie ustępujących organów Izby, liczbę delegatów z poszczególnych izb określa Naczelna Rada Lekarska, zwoływany przez Naczelna Radę Lekarską co 4 lata, uchwala zasady etyki i deontologii zawodowej, uchwala program działalności samorządu lekarskiego, rozpatruje i zatwierdza sprawozdania Naczelnej Rady Lekarskiej, Naczelnej Komisji Rewizyjnej, Naczelnego Sądu Lekarskiego, Naczelnego Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej, uchwala regulaminy naczelnych organów Izby, ustala liczbę członków organów Izby i zastępców Naczelnego Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej, wybiera Prezesa i członków Naczelnej Rady Lekarskiej, członków Naczelnej Komisji Rewizyjnej, członków Naczelnego Sądu Lekarskiego i Naczelnego Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej i jego zastępców, ustala zasady podziału składki członkowskiej.
16. Wykonywanie zawodu lekarza/aptekarza
Prawo wykonywania zawodu lekarza
Okręgowa rada lekarska przyznaje prawo wykonywania zawodu lekarza osobie, która: •jest obywatelem polskim lub obywatelem innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej i posiada dyplom lekarza, •posiada pełną zdolność do czynności prawnych, •posiada stan zdrowia pozwalający na wykonywanie zawodu lekarza, •wykazuje nienaganną postawę etyczną.
Wykonywanie zawodu polega na udzielaniu przez osobę posiadającą wymagane kwalifikacje, potwierdzone odpowiednim dokumentem, świadczeń zdrowotnych, takich jak:
a) badaniu stanu zdrowia, b) rozpoznawaniu chorób i zapobieganiu im, c) rehabilitacji chorych, d) udzielaniu porad lekarskich, e) wydawaniu opinii i orzeczeń lekarskich.
Za wykonywanie zawodu lekarza uważa się także prowadzenie przez lekarza prac badawczych w dziedzinie nauk medycznych lub promocji zdrowia oraz nauczania zawodu lekarza.
Lekarz ma wykonywać zawód: - zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej, -dostępnymi mu metodami, środkami zapobiegania, rozpoznania i leczenia chorób, zgodnymi z zasadami etyki zawodowej oraz z należytą starannością.
Prawo wykonywania zawodu farmaceuty
Farmaceuta jest to osoba, która spełnia jeden z następujących warunków: •ukończyła studia na kierunku farmacja w szkole wyższej i uzyskała tytuł zawodowy magistra,•posiada kwalifikacje potwierdzone odpowiednim dokumentem.
Wykonywanie jego zawodu polega na ochronie zdrowia publicznego i obejmuje działania polegające na: a) wydawaniu produktów leczniczych będących przedmiotem obrotu w aptekach i hurtowniach farmaceutycznych, b) sprawowanie nadzoru nad obrotem, przechowywaniem i wykorzystywaniem produktów leczniczych, c) sporządzanie i wytwarzanie produktów leczniczych, d) sprawdzanie jakości i tożsamości leków recepturowych, leków aptecznych, leków gotowych, e) udzielaniu informacji i porad odnośnie działania produktów leczniczych i stosowania wyrobów medycznych będących przedmiotem obrotu w aptekach i hurtowniach farmaceutycznych, f) kierowanie apteką lub działem farmacji szpitalnej, g) współuczestniczenie w sprawowaniu nadzoru nad gospodarką produktami leczniczymi (ZOZ), h) współudział w badaniach klinicznych prowadzonych w szpitalu,i) współudział w badaniach nad lekiem, monitorowanie niepożądanych działań leków i przekazywanie tych informacji właściwym organom.
17.Formy wykonywania zawodu lekarza/ farmaceuty
Indywidualna praktyka lekarska: - posiadanie prawa wykonywania zawodu,- wykonywanie zawodu przez co najmniej 2 lata,- uzyskanie zezwolenia i wpisu do rejestru indywidualnej praktyki lekarskiej we właściwej Izbie Lekarskiej.
Specjalistyczna indywidualna praktyka lekarska:- spełnienie w/w warunków,- posiadanie specjalizacji,- uzyskanie zezwolenia i wpisu do rejestru specjalistycznej indywidualnej praktyki lekarskiej,-przedstawienie Okręgowej Izbie Lekarskiej pomieszczeń z wyposażeniem w aparaturę i sprzęt medyczny.
3. Spółka cywilna lub partnerska- grupowa praktyka lekarska:- umowa spółki,- lista lekarzy,- prawo wykonywania zawodu lub specjalizacja,- adres,- pomieszczenie z wyposażeniem w aparaturę i sprzętem medycznym- OIL wydaje zezwolenie, dokonuje wpisu do rejestru i wydaje dokument stwierdzający wpis, nadzór sprawuje właściwa okręgowa izba lekarska poprzez: a) wizytację pomieszczeń, b) obserwowanie czynności związanych z udzielaniem świadczeń, c) żądanie informacji i udostępnienia dokumentacji medycznej.
Formy prawne wykonywania zawodu lekarza. W szczególności może on:•zatrudnić się w publicznym lub w niepublicznym zakładzie opieki zdrowotnej, w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu pracy, •przystąpić do spółdzielni lekarskiej, •podjąć zatrudnienie w uczelni wyższej, jednostce badawczej lub badawczo-rozwojowej, •podjąć zatrudnienie w administracji publicznej służby zdrowia - rządowej lub samorządowej,
18.Podstawowe obowiązki lekarza
1. Wykonywanie zawodu zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej, dostępnymi metodami i środkami zapobiegania, rozpoznawania i leczenia chorób oraz zgodnie z zasadami etyki zawodowej i należytą starannością (niewątpliwie jest to naczelny obowiązek lekarza wyrażony na samym początku ustawy) (art. 4).2. Udzielenie pomocy lekarskiej w każdym przypadku zagrożenia życia, ciężkiego uszkodzenia ciała, ciężkiego rozstroju zdrowia lub w innych przypadkach niecierpiących zwłoki (art. 30) 3. Udzielanie pacjentowi lub innym uprawnionym podmiotom przystępnej informacji o stanie zdrowia, rozpoznaniu, proponowanych i możliwych metodach leczenia, wynikach leczenia i o rokowaniu (art. 31) 4. Uzyskanie zgody pacjenta lub uprawnionych podmiotów na badanie lub udzielanie innych świadczeń zdrowotnych (art. 32 i 34) 5. Poszanowanie godności i intymności pacjenta podczas udzielania świadczeń (art. 36) 6. Zasięganie opinii specjalistów lub zorganizowania konsylium, w razie wątpliwości diagnostycznych lub terapeutycznych (art. 37) 7. Wskazanie pacjentowi lub jego przedstawicielowi prawnemu lub faktycznemu opiekunowi możliwości uzyskania świadczenia u innego lekarza, w razie odstąpienia od leczenia lub niepodjęcia się jego oraz odnotowania i uzasadnienia tego faktu w dokumentacji medycznej (art. 38) 8. Zachowanie w tajemnicy informacji uzyskanych w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych (art. 40) 9. Prowadzenie dokumentacji medycznej zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa (art. 41)10. Orzekanie o stanie zdrowia po uprzednim zbadaniu pacjenta (art. 42) 11. Stwierdzanie zgonu na podstawie osobiście przeprowadzonych badań i ustaleń (art. 43) 12. Ordynowanie środków farmaceutycznych i materiałów medycznych dopuszczonych do obrotu w Polsce (art. 45) i zakaz sprzedaży leków (art. 46). 13.Zgłaszanie niepożądanych działań produktu leczniczego właściwym podmiotom (art. 45a).14. Zgłaszanie incydentów medycznych (art. 45b).15. Udzielanie pomocy lekarskiej w celu zwalczania skutków katastrof, klęsk żywiołowych i epidemii, po powołaniu przez uprawniony organ (art. 48) 16. Uczestniczenie w pracach komisji lekarskich określających zdolność poborowych do służby wojskowej (art. 49) 17.Informowanie okręgowej izby o zmianie danych dotyczących praktyki prywatnej (art. 50b) 18. Przestrzeganie przepisów w zakresie eksperymentów medycznych (rozdz. 4 ustawy).
19.Lekarz a pacjent w świetle ustawy o zawodzie lekarza
Pacjent ma prawo (a lekarz obowiązek) do:•udzielania mu świadczeń zdrowotnych przez lekarza, •uzyskania od lekarza pomocy lekarskiej,•uzyskania od lekarza przystępnej informacji o swoim stanie zdrowia, •poszanowania przez lekarza jego intymności i godności osobistej•zachowania w tajemnicy informacji związanych z nim a uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu.
Pacjent ma również prawo do dostępu do dokumentacji medycznej, ochrony danych znajdujących się w dokumentacji medycznej, wyrażenia i cofnięcia w każdym czasie sprzeciwu na pobranie po jego śmierci komórek, tkanek i narządów, umierania w spokoju i godności.
Obowiązek udzielania informacji dotyczy również pacjentów niepełnoletnich, którzy ukończyli 16 rok życia Od lekarza wymaga się delikatności, życzliwości i kulturalnego traktowania pacjentów.
Lekarz ma obowiązek wykonywać zawód zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej, dostępnymi mu metodami i środkami zapobiegania, rozpoznawania i leczenia chorób, zgodnie z zasadami etyki zawodowej oraz z należytą starannością.
20.Podstawowe prawa pacjenta
Podstawowe znaczenie posiadają regulacje zawarte w ustawie o zakładach opieki zdrowotnej, dopełnione postanowieniami innych ustaw , jak i postanowieniami kodeksów etycznych lekarzy oraz aptekarzy. Prawa pacjenta zostały uporządkowane w rozdziale 1 działu I ustawy o ZOZ (wprowadzonym w drodze ~nowelizacji ustawy w 1997 roku). Natomiast postanowienia w tym zakresie nie uległy istotnej zmianie od uchwalenia tekstu pierwotnego ustawy .1. Prawo do świadczeń zdrowotnych odpowiadających wymaganiom wiedzy medycznej, a w sytuacji ograniczonych możliwości ich udzielenia do korzystania z rzetelnej procedury ustalającej kolejność opartą na kryteriach medycznych 2. Prawo do informacji o stanie zdrowia. 3. Prawo do wyrażenia zgody na udzielenie określonych świadczeń lub ich odmowy po uzyskaniu odpowiedniej informacji. 4. Prawo do poszanowania intymności i godności w czasie udzielania świadczeń. 5. Prawo do umierania w spokoju i godności. 6. Prawo do dodatkowej opieki pielęgnacyjnej sprawowanej przez osobę bliską lub inną osobę wskazaną przez siebie. 7. Prawo do kontaktu osobistego, telefonicznego lub korespondencyjnego. 8. Prawo do opieki duszpasterskiej. 9. Prawo do umierania w spokoju i godności.
21.Przymus leczenia.
Istnieją dwa stanowiska dotyczące danej kwestii:
1.Nikt nie może być zmuszony do poddania się zabiegowi lekarskiemu. Osoba pełnoletnia może odmówić leczenia nawet wtedy, gdy odmowa może spowodować śmierć.
2.Teoria przymusowej interwencji lekarskiej usprawiedliwiona przez stan wyższej konieczności. Nie można brać pod uwagę woli chorego, skoro jest ona sprzeczna z zachowaniem życia.
Przymus leczenia wprowadza się najczęściej dla ochrony osób niepoczytalnych z powodu wieku, stanu psychicznego oraz dla ochrony zdrowia publicznego ( np. przymusowe leczenie alkoholików, narkomanów, szczepienia ochronne). Odpowiednie zasady zawarte są w przepisach prawa lub zostały ustanowione przez orzecznictwo sądu.
Nie ma przymusu leczenia w przypadku:- stosowania przemocy fizycznej wobec osób podejrzanych o popełnienie przestępstwa albo wykroczenia w stanie po spożyciu alkoholu,- osób uzależnionych od środków odurzających lub psychotropowych,- badania ambulatoryjnego wobec chorych na gruźlicę płuc,- wobec osób, które były narażone na zarażenie HIV.
Przymus leczenia:- w procesie karnym oskarżony ma obowiązek poddać się badaniom lekarskim,- wobec skazanych przymus bezpośredni może być tylko stosowany w przypadku zagrożenia życia,- osoba, której zachowanie wskazuje na to, że z powodu zaburzeń psychicznych może zagrażać bezpieczeństwu, własnemu życiu, zdrowiu albo zdrowiu innych osób , bądź nie jest zdolna do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, może być poddana badaniu psychiatrycznemu również bez jej zgody a osoba młoda lub ubezwłasnowolniona całkowicie bez zgody jej przedstawiciela ustawowego,- osoba dopuszcza się zamachu przeciwko życiu lub zdrowiu własnemu lub innej osoby, bezpieczeństwu publicznemu, bądź w sposób gwałtowny niszczy lub uszkadza przedmioty znajdujące się w jej otoczeniu albo, gdy przepis ustawy na to zezwala. Decyduje o tym lekarz, który określa rodzaj zastosowanego środka przymusu bezpośredniego i nadzoruje jego wykonanie. (przytrzymywanie, przymusowe zastosowanie leków, unieruchomienie lub izolacja)
22.Obowiązek powiadomienia o ryzyku i skutkach zabiegu lekarskiego
Lekarz ma obowiązek informowania o stanie zdrowia pacjenta lub jego przedstawiciela ustawowego w sposób przystępny a zarazem szczegółowo. Pacjenta lub przedstawiciela ustawowego należy informować nie tylko o proponowanych przez lekarza metodach diagnostycznych i leczniczych, ale także innych możliwych. Informacja obejmować musi także możliwe do przewidzenia następstwa ich zastosowania, co obejmuje także możliwe do przewidzenia skutki uboczne. Informacja ta stanowić ma podstawę do podejmowania przez pacjenta lub przedstawiciela ustawowego decyzji o wyrażeniu zgody lub nie na dokonanie zabiegu. Pacjent może przy tym wyrazić zgodę na inne niż proponowane przez lekarza leczenie lub badanie diagnostyczne - alternatywne, o ile jest taka możliwość.
Kodeks Etyki Lekarskiej z dnia 2.01.2004 r. Art.13 Lekarz powinien poinformować pacjenta o stopniu ewentualnego ryzyka zabiegów diagnostycznych i leczniczych oraz spodziewanych korzyściach związanych z wykonywaniem tych zabiegów a także o możliwościach zastosowania innego postępowania medycznego. Informacja powinna być sformułowana w sposób dla pacjenta zrozumiały.
Ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty z dnia 5.12.1996 r. Art. 31Lekarz ma obowiązek udzielić pacjentowi lub jego ustawowemu przedstawicielowi informacje o jego stanie zdrowia, rozpoznaniu, proponowanych oraz możliwych metodach diagnostycznych i leczniczych, dających się przewidzieć w następstwach ich zastosowania albo zaniechania, wynikach leczenia oraz rokowaniach.
Powiadomienie pacjenta musi być zgodne z zachowaniem zasady humanitaryzmu. Dawka informacji musi być odpowiednia ze względu na wiek i stan zdrowia. Informacja musi być przekazana w sposób jasny, językiem odpowiednim, nie fachowym, zrozumiałym. Powiadomienie ma charakter indywidualny.
23.Zgoda pacjenta na podejmowanie zabiegów leczniczych
Lekarz może przeprowadzić badanie lub udzielić innych świadczeń zdrowotnych, z zastrzeżeniem wyjątków, po wyrażeniu zgody przez pacjenta.
Jeżeli pacjent jest małoletni lub niezdolny do świadomego wyrażenia zgody, wymagana jest zgoda jego przedstawiciela ustawowego lub w określonych przypadkach zgoda sądu opiekuńczego. Jeżeli pacjent ukończył 16 lat, wymagana jest także jego zgoda. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, zgoda osób może być wyrażona ustnie albo nawet poprzez takie ich zachowanie, które w sposób niebudzący wątpliwości wskazuje na wolę poddania się proponowanym przez lekarza czynnościom medycznym.
Zgoda pacjenta jest wyrazem wolności, co do dysponowania swoim ciałem. Sam pacjent decyduje czy poddać się leczeniu, lekarz jest doradcą. Brak sprzeciwu nie spełnia wymogów zgody. Zgoda na leczenie w szpitalu podpisywana przy przyjęciu do szpitala jest zgodą pacjenta na przyjęcie i pobyt w szpitalu, nie zaś na zabiegi i leczenie. Brak powiadomienia i zgody rodzi odpowiedzialność za krzywdę, mimo iż zabieg udał się i wszystko jest dobrze. Przedmiotem ochrony jest bowiem autonomia jednostki. Działanie lekarza bez zgody pacjenta jest czynnością bezprawną. Dokonywanie czynności medycznych bez prawidłowo uzyskanej zgody spowodować może pociągnięcie lekarza do odpowiedzialności karnej na podstawie art.192 Kodeksu karnego, mówiącego o zabiegu leczniczym bez zgody pacjenta lub art. 148 kk - przestępstwo przeciwko życiu i zdrowiu.
24.Podejmowanie czynności bez zgody pacjenta
Wszczęcie postępowania bez zgody pacjenta może być dopuszczalne tylko wyjątkowo w szczególnych przypadkach zagrożenia życia lub zdrowia pacjenta albo innych osób.Badanie bez zgody, na zlecenie organu lub instytucji upoważnionej do tego z mocy prawa, jeżeli nie stwarza nadmiernego ryzyka dla pacjenta. Badanie lub udzielanie pacjentowi innego świadczenia zdrowotnego bez jego zgody jest dopuszczalne, jeżeli wymaga on niezwłocznej pomocy lekarskiej a ze względu na stan zdrowia nie może wyrazić zgody lub nie można porozumieć się z jego przedstawicielem ustawowym, tudzież opiekunem faktycznym. Decyzja lekarza o podjęciu czynności bez zgody pacjenta powinna być skonsultowana w miarę możliwości z innym lekarzem. Okoliczności podjęcia postępowania bez zgody pacjenta muszą być odnotowane w dokumentacji medycznej. Zgoda nie jest konieczna, w przypadkach nie cierpiących zwłoki i ze względu na bezpośredniość zagrożenia życia.
25.Przesłanki odpowiedzialności cywilnej lekarza
Źródłem odpowiedzialności cywilnej lekarza według kc mogą być: niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania istniejącego między stronami, czyny niedozwolone.
Odpowiedzialność cywilna polega na obowiązku naprawienia szkody. Szkodą może być:- utrata życia, - cierpienie fizyczne,- zainfekowanie chorobą zakaźną,- utrata zdolności do pracy.
Szkoda może mieć charakter majątkowy i niemajątkowy. Ustalenie jej wysokości polega na porównaniu stanu w jakim znajdowałby się pacjent, gdyby nie wadliwe postępowanie lekarza a stanu jaki powstał w wyniku tego postępowania.
Wina- składa się z dwóch elementów:- obiektywnego: naruszenie przepisów lub reguł wynikających z dotychczasowej wiedzy medycznej, naukowej lub nienależytego wykonania zobowiązania.
Działanie wbrew woli pacjenta lub bez jego zgody.- subiektywnego: ujemna ocena postępowania lekarza niezgodna z jego obowiązkami.
Występowanie tych dwóch elementów, zarówno subiektywnego jak i obiektywnego musi być łączne.Lekarz ponosi odpowiedzialność za wszelką winę. Ciężar dowodu winy lekarza spoczywa formalnie na dochodzącym roszczeń pacjencie.
Istnienie związku przyczynowego miedzy postępowaniem lekarskim (działanie lub zaniechanie) a powstaniem szkody.
Postępowanie (działanie lub zaniechanie) niezgodne z obowiązującymi zasadami, prawem lub zobowiązaniem.
Istnieją pewne sytuacje, w których odpowiedzialność lekarza ma wyłącznie deliktowy charakter: - gdy pomiędzy lekarzem a poszkodowanym nie istniał jakikolwiek stosunek pracy, - gdy lekarz narusza dobra osobiste pacjenta, - gdy osoby bliskie pacjentowi wysuwają roszczenia wobec niego, - gdy lekarz wydaje fałszywe lub błędne w treści świadectwo, - gdy lekarz zaniedba obowiązki nadzoru nad osobą, której nie można przypisać winy.
1. Lekarz może być pociągnięty do odpowiedzialności cywilnej, niezależnie od odpowiedzialności karnej, zawodowej, administracyjnej i służbowej za spowodowanie uszkodzeń ciała, rozstroju zdrowia lub utraty życia pacjenta w wyniku popełnienia zawinionego błędu lekarskiego lub innego nieprawnego działania.
2. Odpowiedzialność cywilna lekarza polega na wypłaceniu odszkodowania w ustalonej przez sąd wysokości, adekwatnej do wyrządzonej szkody.
3. Na zaistnienie odpowiedzialności cywilnej lekarza składać się muszą następujące elementy:
- postępowanie (działanie lub zaniechanie) niezgodne z obowiązującymi zasadami, prawami lub zobowiązaniami,- szkoda materialna lub niematerialna,- związek przyczynowy łączący oba powyższe elementy,- umyślna lub nieumyślna wina lekarza, która doprowadziła do powstania szkody.
4. Lekarz nie może ponosić odpowiedzialności cywilnej za niepomyślny wynik leczenia lub szkodę, jeśli postępował w sposób właściwy i zgodny z zasadami działania, o ile nie doprowadziło to do powstania szkody.
5. Różnorodnie uregulowane są kwestie odpowiedzialności lekarza praktykującego prywatnie, pracującego w instytucji państwowej, a także zastępcy, podwładnego oraz zespołu lekarzy.
26.Błąd sztuki lekarskiej
Kiedyś uważano, że lekarz nie ponosi odpowiedzialności cywilnej za błąd sztuki lekarskiej, jako że nie jest nieumyślny i pewnych błędów nie da się uniknąć.
Błąd lekarski nie przesądza jeszcze o odpowiedzialności cywilnej, jako że jej ustalenie jest dopiero możliwe po stwierdzeniu elementu subiektywnego winy lekarza.
Błąd lekarski to postępowanie sprzeczne z powszechnie uznanymi zasadami wiedzy medycznej. Jest to kategoria obiektywna, niezależna od konkretnej osoby czy okoliczności.
Wraz z rozwojem możliwości diagnostycznych i wiedzy medycznej, błąd w sztuce lekarskiej występuje coraz rzadziej a szkoda, której doznaje pacjent nie jest wynikiem błędu, lecz niedbalstwa w leczeniu albo wszelkich innych uchybień lekarza czy personelu medycznego szpitala. Błędem w sztuce lekarskiej jest czynność (zaniechanie) lekarza w zakresie diagnozy i terapii, niezgodna z nauką medyczną w zakresie dla lekarza dostępnym..
W piśmiennictwie spotyka się następujący podziała błędów lekarskich:- błąd diagnostyczny (rozpoznania)- błąd terapeutyczny (błąd w leczeniu)- czasami wyróżnia się błąd rokowania (prognozy).
Istnieje rozróżnienie na zawinione i niezawinione błędy lekarskie, które mogą być popełniane na przykład przy zabiegach operacyjnych w szczególnie trudnych i nieprawidłowych warunkach anatomicznych, pomimo zachowania należytej staranności ze strony operatora. Tylko błąd zawiniony powodować może odpowiedzialność lekarza za wyrządzoną pacjentowi szkodę.
27.Błąd diagnostyczny
Błąd diagnostyczny wpływa ujemnie na cały dalszy proces leczenia chorego, rodzi nierzadko skutki nieodwracalne. Polega bądź na mylnym stwierdzeniu nieistniejącej choroby, bądź częściej na nierozpoznaniu rzeczywistej choroby pacjenta, co prowadzi następnie do pogorszenia stanu jego zdrowia.Błąd wynika zwykle z wadliwych przesłanek, na których oparł się lekarz. Mimo błędu, nie pociąga się do odpowiedzialności lekarza, gdy przedsięwziął wszystko, co w danych okolicznościach było konieczne i możliwe, a zwłaszcza w przypadkach nagłych, gdyż nikt nie wymaga od niego nieomylności.
Błąd diagnostyczny jest przez lekarza przeważnie zawiniony na skutek niedołożenia należytej staranności w ustaleniu przesłanek, na których oparł swoją diagnozę. Konsekwencją błędu diagnostycznego jest z reguły wadliwe leczenie i prognozowanie.
28.Błąd terapeutyczny
Błąd terapeutyczny zachodzi w przypadku wyboru niewłaściwej metody lub wadliwego sposobu leczenia. Wśród błędów terapeutycznych najczęściej ma miejsce i wywołuje najpoważniejsze skutki błąd operacyjny- to zwykle wadliwie wykonane operacje, powodujące dalsze szkody u pacjentów i błędne poszerzenie pola operacyjnego, nieusprawiedliwione żadnymi okolicznościami. Błędem terapeutycznym jest też podjęcie zabiegu operacyjnego mimo przeciwwskazań lekarskich.
29.Eksperyment medyczny
Eksperymenty medyczne mogą być prowadzone z poszanowaniem osobowości i autonomii woli osób im poddanych i z międzynarodowymi Zasadami Dobrej Praktyki Badań Klinicznych, powinny wyważać korzyści i straty dla pacjentów, nie powinny zastępować należytego leczenia, muszą mieć na celu dobro pacjenta. Wyróżnia się dwa rodzaje eksperymentów: badawczy i leczniczy. O eksperymencie nie powinien decydować lekarz stosujący lecz niezależna komisja bioetyczna. Eksperyment medyczny nie może być przeprowadzony bez dobrowolnie wyrażonej zgody osoby, która ma być mu poddana. Przeprowadzenie eksperymentu leczniczego na osobach małoletnich wymaga zgody opiekunów.
30.Eksperyment badawczy
Jest to podjęcie określonych czynności mających na celu przede wszystkim poszerzenie dotychczasowej wiedzy. Eksperyment badawczy, mający wyłącznie doświadczalny charakter, zmierza do pogłębienia wiedzy naukowej. Jest on dopuszczalny wówczas, gdy uczestnictwo w nim nie jest związane z ryzykiem albo też ryzyko jest niewielkie i nie pozostaje w dysproporcji do możliwych pozytywnych rezultatów takiego eksperymentu. Eksperyment badawczy nie może być w żadnych okolicznościach przeprowadzony bez zgody osoby mu poddanej lub - gdy chodzi o osobę małoletnią poniżej lat 16 albo ubezwłasnowolnioną całkowicie - zezwolenia sądu opiekuńczego.
31.Eksperyment leczniczy
Jest to wprowadzenie przez lekarza nowych lub tylko częściowo wypróbowanych metod diagnostycznych lub profilaktycznych w celu osiągnięcia bezpośrednich korzyści dla zdrowia osoby leczonej. Może on być przeprowadzony, jeżeli dotychczas stosowane metody medyczne nie są skuteczne lub, jeżeli ich skuteczność nie jest wystarczająca. Wyjściową przesłanką jest fakt, że dotychczas zastosowane wobec chorego w toku jego leczenia metody diagnostyczne i lecznicze okazały się całkowicie nieskuteczne.
32.Badania kliniczne produktów leczniczych
Gdy chodzi o badania kliniczne środków farmaceutycznych lub materiałów medycznych, a zwłaszcza - co ma miejsce - testowanie nowych leków, należy zachować następujące warunki: •badania kliniczne mogą być podjęte dopiero po uzyskaniu pozytywnej oceny badań przedklinicznych przeprowadzonych przez Komisję Rejestracji Środków Farmaceutycznych i Materiałów Medycznych; •badania kliniczne środka farmaceutycznego lub materiału medycznego bądź potencjalnego leku mogą być przeprowadzane zgodnie z przepisami ustawy o zawodzie lekarza, dotyczącymi eksperymentu medycznego.
33. Istota działania komisji bioetycznej
Komisje bioetyczne powoływane są przy okręgowej izbie lekarskiej, wyższej uczelni medycznej albo wyższej uczelni z wydziałem medycznym oraz przy medycznej jednostce badawczo-rozwojowej. Członkami komisji bioetycznej są:1) lekarze specjaliści,2) po jednym przedstawicielu innego zawodu, w szczególności: duchowny, filozof, prawnik, farmaceuta, pielęgniarka.
Osoba zamierzająca przeprowadzić eksperyment medyczny składa do Komisji wniosek o wyrażenie opinii o projekcie eksperymentu medycznego.
Do zadań Komisji należy:•weryfikacja wniosków pod względem kompletności dokumentów,
•wyrażanie opinii o projekcie eksperymentu medycznego nie później niż w terminie 3 miesięcy od dnia otrzymania kompletnej dokumentacji eksperymentu;•podejmowanie uchwał wyrażających opinię o projekcie eksperymentu medycznego;•prowadzenie ewidencji przyjętych wniosków o wyrażenie opinii i podjętych uchwał wyrażających opinię o projektach eksperymentów medycznych.
Skład komisji bioetycznej: 11- 15 członków, powoływanych na 3 letnią kadencje; w skład jej wchodzą lekarze specjaliści, duchowny, prawnik, farmaceuta, filozof, pielęgniarka ;(o minimum 10 letnim doświadczeniu zawodowym),- komisja obraduje pod przewodnictwem przewodniczącego,- głosowanie tajne,- zwykła większość głosów, - Odwoławcza Komisja Bioetyczna- rozpatruje odwołania od uchwał komisji bioetycznej.
34.Zabiegi estetyczne
Zabiegi chirurgii estetycznej są dopuszczalne, należy jednak odróżniać zabiegi estetyczne, których celem jest tylko usunięcie „błędu piękności” lub wyłącznie polepszenie wyglądu zewnętrznego od zabiegów estetycznych, które zmierzają do poprawienia rażącej anomalii fizycznej albo naprawienia skutków jakiegoś wypadku. Te pierwsze nie mają charakteru leczniczego, drugie zaś można nazwać „leczeniem rekonstrukcyjnym”. Przesłanki dopuszczalności zabiegów chirurgii estetycznej (nieleczniczych) są następujące: *„objaśniona” zgoda pacjenta, który musi wiedzieć o całkowitym ryzyku możliwym do przewidzenia, * w razie dokonania zabiegu chirurgii estetycznej chirurg może ponieść odpowiedzialność cywilną za wyrządzoną szkodę; nawet wtedy, gdy postępowanie jego było zgodne z zasadami sztuki lekarskiej.
35.Przedmiot tajemnicy lekarskiej
Ustawa o zawodzie lekarza oraz kodeks etyki lekarskiej (art.23 - 29) nakładają na lekarza obowiązek zachowania w tajemnicy informacji związanych z pacjentem, a uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu. Tajemnica dotyczy wszelkich faktów i informacji mających związek z leczeniem i osobą pacjenta, jak i danych takiego związku nie mających. Obowiązek zachowania tajemnicy nie wygasa w razie śmierci pacjenta. Lekarz ma jednak prawo poinformować najbliższą rodzinę o chorobie i przyczynie śmierci pacjenta, chyba że ten wyraźnie tego zabronił. Bez zgody pacjenta nie może lekarz ujawniać członkom rodziny informacji, chyba że przemawia za tym dobro chorego, lecz nie wtedy, gdy informacje te mogą być wykorzystane przeciw niemu. Jeżeli pacjent jest małoletni czy ubezwłasnowolniony bądź nieprzytomny albo niezdolny do zrozumienia znaczenia informacji, lekarza nie obowiązuje tajemnica wobec niego. Wyjątki od zachowania tajemnicy lekarskiej są nieliczne. Od obowiązku zachowania tajemnicy może zwolnić lekarza prokurator lub sąd, gdy składa zeznania jako świadek, lecz powinno to mieć miejsce tylko wtedy, gdy jest to konieczne dla prawidłowego prowadzenia postępowania lub rozstrzygnięcia sprawy.
36.Przeszczepianie komórek narządów i tkanek
Podstawowe regulacje prawne: 1978 r. Komitet Ministrów Rady Europy ( rezolucja), 2005 r. Ustawa o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów, 1995 r. WHO- zasady przewodnie transplantacji narządów.
Przeszczepianie komórek, tkanek i narządów może być podejmowane wyłącznie w zakładach opieki zdrowotnej, spełniających warunki określone rozporządzeniem Ministra Zdrowia, przez osoby, mające kwalifikacje zawodowe, określone przez MZ. Minister wyznacza też zakłady opieki zdrowotnej lub inne jednostki organizacyjne prowadzące krajowe listy osób oczekujących na przeszczep. Listy te stanowią podstawę do dokonania wyboru biorcy. Dane osobowe dotyczące dawcy i biorcy są objęte tajemnicą i podlegają ochronie. Dopuszcza się nieodpłatny obrót komórkami, tkankami i narządami na cele zgodne z ustawą. Ustawa dopuszcza w celach leczniczych przeszczepianie ludziom komórek, tkanek i narządów pochodzących od zwierząt. W celu właściwego i pełnego wykorzystania komórek, tkanek i narządów dla transplantacji nałożono obowiązek na zoz-y współdziałania poprzez informowanie Centrum Organizacyjno- Koordynacyjnego do Spraw Transplantacji „Poltransplant” w Warszawie lub najbliższego ośrodka transplantacji w każdym przypadku możliwości pobierania narządów od potencjalnych dawców oraz zgłaszania na krajową listę potencjalnych biorców. Tworzone są krajowe i regionalne banki komórek i tkanek. Dane osobowe dotyczące dawcy i biorcy są objęte tajemnicą i podlegają ochronie przewidzianej w przepisach o tajemnicy zawodowej i służbowej. Możliwe jest ujawnienie danych osobowych o dawcy i biorcy odpowiednio tym osobom
37. Przeszczepy ex vivo
Przeszczep ex vivo dotyczy pobrania komórek, tkanek i narządów od żywego człowieka w celu dokonania ich przeszczepu innej osobie. Komórki, tkanki i narządy mogą być pobierane od żywego człowieka w celu przeszczepienia innej osobie przy zachowaniu następujących warunków: Zgoda dawcy i biorcy musi być "świadoma". Muszą być oni poinformowani przez lekarza o pełnym ryzyku i wszelkich skutkach zabiegu. Lekarz musi też dokonać odpowiedniego badania i selekcji dawców. Dawcą może być też małoletni, jeżeli badania stwierdza, że na tym nie ucierpi. W przypadku, gdy dawcą szpiku jest małoletni powyżej lat trzynastu wymagana jest także jego zgoda.
38. Przeszczepy ex motruo
Przeszczep ex mortuo. Komórki, tkanki i narządy mogą być pobierane ze zwłok ludzkich w celach diagnostycznych, leczniczych, naukowych i dydaktycznych. Wymaga się "zgody wprost" potencjalnego dawcy na pobranie narządów, a jeżeli zmarły nie pozostawił żadnego oświadczenia lub innej przeciwnej opinii - zgody odpowiedniego członka rodziny.
Pobieranie komórek, tkanek i narządów do przeszczepiania jest dopuszczalne po stwierdzeniu trwałego i nieodwracalnego ustania funkcji pnia mózgu, czyli śmierci mózgowej.. Śmierć mózgową stwierdza jednomyślnie komisja złożona z trzech lekarzy. Lekarze ci nie mogą brać udziału w postępowaniu obejmującym przeszczepianie komórek, tkanek i narządów od osoby zmarłej, u której stwierdzili śmierć mózgową.
39.Sztuczna prokreacja
Lekarz może dokonywać tych zabiegów, przy zachowaniu ogólnych przesłanek: a) zgoda, b) obowiązek poinformowania o skutkach medycznych i prawnych, c) przestrzeganie tajemnicy lekarskiej dotyczącej zabiegu i osoby dawcy nasienia,d) dołożenie szczególnej staranności przy wyborze dawcy nasienia, zbadaniu materiału genetycznego,e) dokonania należytych badań diagnostycznych matki dziecka i dawcy nasienia
Ze względu na miejsce zapłodnienia sztuczną prokreację dzielimy na:
- "in vivo" - w organizmie kobiety. Technika ta polega na wprowadzeniu nasienia mężczyzny do narządów rodnych kobiety. Skuteczność tej metody wynosi 30% przy zastosowaniu nasienia zamrożonego. Lepsze wyniki otrzymywane są, gdy do zapłodnienia używa się nasienia świeżego.
- "in vitro" - poza organizmem (probówka). Zapłodnienie dokonywane jest poza organizmem kobiety. Pobrane komórki jajowe umieszcza się w szklanego naczynia, w środowisku o temperaturze ok. 37° C, a następnie wprowadza się plemniki. W momencie stwierdzenia pierwszych podziałów zapłodnionych w ten sposób komórek jajowych, następuje przeniesienie ich do narządów rodnych kobiety.
Zastępcze macierzyństwo:- polega na tym, że jedna kobieta zachodzi w ciążę dla innej kobiety lub zwykle dla „ zamawiających dziecko” małżonków i zobowiązuje się przekazać im dziecko po porodzie. Zwykle strony zawierają bardzo sformalizowaną umowę, w której określa się obowiązki zastępczej matki w okresie ciąży, wydania przez nią dziecka, jej zgodę na adopcję oraz należne wynagrodzenie za urodzenie dziecka. dominuje zakaz wykonywania zabiegu zapłodnienia zastępczej matki. Istnieją poglądy, że prawo małżonków do prokreacji podlega ochronie jako konstytutywne prawo jednostki do prywatności.
40.Zagadnienia prawne dotyczące komórek macierzystych
W polskim porządku prawnym brakuje wyraźnego uregulowania statusu prawnego komórek macierzystych. Komórki macierzyste, zgodnie z wynikami opublikowanych badań, stwarzają szansę na dokonanie rewolucji przy leczeniu wielu schorzeń. Zastosowanie tych komórek w celach leczniczych, jak również samo badanie nad ich zastosowaniem, nie jest i nie może być prawnie i etycznie obojętne, na gruncie obowiązującego prawa polskiego, i to bez względu na cel, jaki by miał przyświecać stosującemu zabieg. Pobieranie komórek macierzystych prowadzących do uszkodzenia embrionu ludzkiego jest zachowaniem bezprawnym.
41.Produkty lecznicze Jest to substancja lub mieszanina substancji, której przypisuje się właściwości zapobiegania lub leczenia chorób występujących u ludzi lub zwierząt albo podawana człowiekowi lub zwierzęciu w celu postawienia diagnozy lub w celu przywrócenia, poprawienia czy modyfikacji fizjologicznych funkcji organizmu. Ustawa prawo farmaceutyczne rozróżnia także produkt leczniczy przeznaczony do specjalnych celów żywieniowych, który jest przeznaczony do leczenia żywieniowego. Produkty lecznicze: produkt homeopatyczny, immunologiczny, krwiopochodny, leczniczy roślinny.
42. Reklama produktów leczniczych
jest działalność polegająca na informowaniu i zachęcaniu do stosowania produktu leczniczego, mająca na celu zwiększenie liczby przepisywanych recept, sprzedaży lub konsumpcji produktów leczniczych. Działalność ta obejmuje w szczególności m.in.: reklamę produktu leczniczego kierowaną do publicznej wiadomości oraz do osób uprawnionych do wystawiania recept i prowadzących zaopatrzenie w te produkty, a także dostarczanie próbek produktów leczniczych i sponsorowanie spotkań promocyjnych dla osób upoważnionych do wystawiania recept. Reklama produktu leczniczego nie może wprowadzać w błąd, powinna prezentować produkt obiektywnie i informować o racjonalnym stosowaniu. Ponadto może być prowadzona wyłącznie przez podmiot odpowiedzialny lub na jego zlecenie. Zgodnie z ustawą prawo farmaceutyczne reklama leków nie może jednak polegać na oferowaniu lub obiecywaniu jakichkolwiek korzyści w sposób pośredni lub bezpośredni w zamian za dostarczanie dowodów, że doszło do nabycia produktu leczniczego. Reklama leku nie może być też prowadzona z udziałem dzieci. Prawo zabrania również reklamy produktów leczniczych niedopuszczonych do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub zawierających informacje niezgodne z zatwierdzoną charakterystyką produktu leczniczego
43. Warunki wytwarzania produktów leczniczych
Do obowiązków wytwórcy należy:1) wytwarzanie jedynie produktów leczniczych objętych zezwoleniem, 2) przechowywanie próbek archiwalnych produktów leczniczych, w warunkach określonych w pozwoleniu, przez okres dłuższy o jeden rok od daty ważności produktu leczniczego, nie krócej jednak niż trzy lata,3) zapewnienie jakości produktu leczniczego poprzez stosowanie wymagań Dobrej Praktyki Wytwarzania.4)dysponowanie odpowiednimi pomieszczeniami i urządzeniami technicznymi oraz kontrolnymi niezbędnymi do wytwarzania, kontroli i przechowywania produktów leczniczych wymienionych we wniosku
5) zatrudnianie osób wykwalifikowanych, odpowiedzialnych za zapewnienie, że przed wprowadzeniem na rynek, każda seria produktu leczniczego została wytworzona i skontrolowana zgodnie z przepisami ustawy oraz wymaganiami zawartymi w specyfikacjach i dokumentach stanowiących o dopuszczeniu do obrotu danego medyku, 6)zezwolenie wydaje się na czas nieokreślony, po stwierdzeniu przez Inspekcję farmaceutyczną, że podmiot spełnia wymagania,
44. Zasady i tryb dopuszczania do obrotu produktów leczniczych
Organem uprawnionym do wydania pozwolenia jest Minister Zdrowia. Warunkiem uzyskania pozwolenia jest wystąpienie przez podmiot odpowiedzialny za wprowadzenie produktu leczniczego na rynek z wnioskiem do Ministra Zdrowia o dopuszczenie do obrotu produktu leczniczego. Pozwolenie wydaje się na okres pięciu lat, z tym że okres ważności pozwolenia może na wniosek podmiotu odpowiedzialnego zostać przedłużony lub skrócony.W szczególnych przypadkach polskie prawo dopuszcza możliwość wprowadzenia do obrotu leku, który nie posiada zezwolenia. Dotyczy to m.in. produktów leczniczych sprowadzanych z zagranicy, jeżeli ich zastosowanie jest niezbędne dla ratowania życia lub zdrowia pacjenta, pod warunkiem, że dany produkt leczniczy jest dopuszczony do obrotu w kraju, z którego jest sprowadzany i posiada aktualne pozwolenie dopuszczenia do obrotu.
45. Warunki obrotu produktami leczniczymi
Obrót może się odbywać tylko lekami, które zostały dopuszczone do obrotu na podstawie pozwolenia Ministra Zdrowia lub produktami, dla których pozwolenie nie jest wymagane. Leki te mogą znajdować się w obrocie w ustalonym dla nich terminie ważności.
Obrót produktami leczniczymi może mieć charakter obrotu detalicznego oraz obrotu hurtowego. Obrót detaliczny - produktami leczniczymi, co do zasady, prowadzony jest w aptekach ogólnodostępnych, punktach aptecznych oraz tzw. placówkach obrotu pozaaptecznego. W placówkach obrotu pozaaptecznego może odbywać się obrót wyłącznie produktami leczniczymi wydawanymi bez recepty. Obrót hurtowy - produktami leczniczymi mogą prowadzić wyłącznie hurtownie farmaceutyczne, składy celne i konsygnacyjne produktów leczniczych.