8. TEORIA GEOGRAFII TURYSTYKI
a) Przedmiot (Analiza form i relacji przestrzennych zjawisk turystycznych oraz związanych z nimi procesów oddziałujących na przestrzeń )
b) Cel badawczy (stworzenie podstaw teoretycznych do podejmowania właściwych decyzji w świadomym kierowaniu ruchem turyst. przy uwzględnieniu jego aspektów środowiskowych, ekonomicznych, społecznych, ekologicznych.)
c) Związki geografii turyst. z innymi dyscyplinami naukowymi (Geologia, Geodezja, Geofizyka, Geografia)
d) Kierunki badawcze:
a) Formalny -Badania obejmują krajobraz jak i widoczne w nim formy antropogeniczne
b) Funkcjonalny-Badania dotyczą współzależności zachodzących pomiędzy podmiotem ruchu, czyli turystą, a przedmiotem - przestrzenią turystyczną
c) Historyczno - genetyczny -To historyczne spojrzenie na problemy
d) Ekologiczny-Przedmiotem zainteresowania jest człowiek w jego środowisku geograficznym
ZAGOSPODAROWANIE TURYSTYCZNE-Wynik działalności człowieka mającej na celu przystosowanie przestrzeni na potrzeby ruchu turystycznego.
WALORY wypoczynkowe(zimowe walory ,walory letnie ),krajoznawcze ,specjalistyczne
ATRAKCJE- naturalne ,stworzone przez człowieka ,kulturowe ,społeczne
Sezonowość turystyczna- Sezon ogólnorekreacyjny, kąpielowy, zimowy
HIERATCHIA JEDNOSTEK PRZESTRZENNYCH W BADANIACH GEOGRAFII TURYSTYKI
Przestrzeń turystyczna - jest to część przestrzeni geograficznej (społeczno-ekonomicznej) w której zachodzą zjawiska turystyczne”
Region turystyczny
Rejon turystyczny
Miejscowość turystyczna
10. TYPY PRZESTRZENI TURYSTYCZNEJ
a) przestrzeń eksploracji turystycznej-odkrywanie nowych terenów dla potrzeb działalności turystycznej( mała skalą ruchu turystycznego. niewielką uciążliwością ekologiczną, brak stałych urządzeń)
b) Przestrzeń penetracji turystycznej
forma ruchu turystycznego o znacznej skali i rozmiarach, której motywem są cele poznawcze realizowane najczęściej, zagospodarowana jest w stopniu niewielkim i ułatwiającym turyście poznanie i krótkotrwały pobyt
c) Przestrzeń asymilacji turystycznej-Dotyczy sfery społecznej i kulturowej i wymaga bliskiego kontaktu turysty z miejscowością społeczną
d) Przestrzeń kolonizacji turystycznej-proces trwałego zajmowania i zagospodarowywana przez obiekty turystyczne nowych ziem.
e) Przestrzeń urbanizacji turystyczne-Powstaje ona z części przestrzeni kolonizacji turystycznej i jest wynikiem przenoszenia się mieszkańców miast na uprzednio skolonizowane obszary wiejskie.
KRYTERIA DELIMITACJI (WYDZIELENIE< WYRÓŻNIENIE) REGIONU TURYSTYCZNEGO
Atrakcyjność terenu pod względem zróżnicowania rzeźby, wód, zalesienia i występowania unikalnych elementów środowiska geograficznego
Intensywność zagospodarowania turystycznego
Nasilenie ogólnopolskiego ruchu turystycznego
Zasięg popularnych szlaków, tras turystycznych i innych urządzeń turystycznych
Powiązanie terenu Jednym z elementów środowiska geograficznego (dolina rzeki, brzeg morza itd.)
REGION TURYSTYCZNY-To obszar (cześć kraju) charakteryzujący się walorami turystycznymi oraz odpowiednimi do nich walorami recepcyjnymi do którego kieruje się ruch turystyczny
5. REGIONALIZACJA TURYSTYCZNA POLSKI
a) Wybrzeże-Pobrzeże Szczecińskie, Koszalińskie,Gdańskie
b) Pojezierze Pomorskie-Poj. Drawskie, Kaszubskie, Bory Tucholskie
c) Pojezierze Mazurskie- Poj. Brodnickie, Iławskie, Olsztyńskie, Mrągowski, Kraina Wielkich Jezior, Ełckie, Suwalskie
d) Pojezierze Wielkopolskie-Poj.Lubuskie, Międzychodzko-Sierakowskie , Leszczyńskie, Poznań i okolicePoj.Gnieźnieńskie, Włocławsko-Gostyńskie
e) Wyżyna Małopolska-Jura Krakowsko-Częstochowska, Góry Świętokrzyskie, Zagłębie Staropolskie
f) Sudety-Góry Izerskie, Kotlina Jeleniogórska i Karkonosze, Góry Kamienne i Wałbrzyskie,Sowie, Opawskie, Ziemia Kłodzka
g) Karpaty-Beskid Śląski,Żywiecki, Mały, Makowski, Sądecki ,Niski, Podhale, Orawa, Spisz, Pieniny,Tatry, Gorce, Beskid wyspowy, Bieszczady, Pogórze Karpackie
MIEJSCOWOŚĆ TURYSTYCZNA-,, jednostka osadnicza (miasto, osiedle, wieś), która ze względu na walory i zagospodarowanie turystyczne oraz dostępność transportową stanowi punkt docelowy migracji turystycznych
OŚRODEK TURYSTYCZNY-Miejsce, gdzie ludzie jeżdżą na wakacje i dla rekreacji, skąd ośrodek wakacyjny lub uzdrowiskowy, także śródlądowy i nadmorski
Ranking Kołobrzeg ,Krynica Zdrój Polanica Zdrój,Nałęczów,,Busko Zdrój ,Ciechocinek,Iwonicz Zdrój ,Inowrocław,Kudowa Zdrój ,Ustroń ,
,Międzywodzie ,Dźwirzyno,Jurata
walor krajoznawczy -obiekt materialny lub nie materialny lub przejaw kultury duchowej stanowiący przedmiot zainteresowań turystów”Funkcje:dokumentacyjno-ochronne, naukowe, poznawcze, dydaktyczno-wychowawcze, estetyczne, rekreacyjne
Flora:
Unikalność i niepopularność np. (Car-dąb) Puszcza Białowieska - Dąb Bartek w Bartkowie k/Kielc
Sekwoja - drzewo mamutowe Glinna k/Szczecina
Fauna: Wiele stanowisk żubrów w kompleksach leśnych
Puszcza Białowieska
Bieszczady
Puszcza Borecka
Puszcza Knyszyńska
Lasy wokół Wałcza
Ośrodki zamknięte
Białowieża
Borki
Niepołomice
Rejony Pszczyny
Smardzewice
Taczunów
Woliński Park Narodowy
Skałki i grupy skał -Zbudowane ze skał owadowych np. Sudety (Góry Stołowe z Masywem Szczelińca Wielkiego i Małego oraz Błędnych Skał)||Karpaty (Pieniny)
||Jura Krakowsko-Częstochowska od Krakowa po Wieluń (Maczuga Herkulesa w Pieskowej Skale)
Wąwozy, doliny, przełomy rzeczne-Wąwóz Krakow- Dolina Kościeliska, Homde- Pieniny ,Bolechowicki- k/Krakowa, Lessowe okolic Kazimierza Dolnego, Lessowe okolic Sandomierza ,Dolina kościeliska w Tatrach Zachodnich Jar Rzeki radunia k/Babiego Dołu, Przełom rzeki Szum i SopotPrzełom Dunajca przez Pieniny
Wodospady, źródła i wywierzyska
Wodospady- Wodogrzmoty Mickiewicza na potoku Roztoka, Wielka Siklawa, Kamieńczyk, Szklarku, Wilczki(Międzygórze)
Źródła rzek- Łyny, Wywierzysko, Lodowe Kiry
Jaskinie i groty- Wielka Śnieżna w Tatrach, Jaskinia Mroźna, Jaskinia Łokietka, Jaskinia Raj, Groty Mechowskie, Grota Kryształowa
Głazy narzutowe i głazowiska
Pojezierze Pomorskie- Tychowo
Pojezierze Mazurski- Fulda
Pobrzeże Bałtyckie- Puck
Zwady Mszczonowskie- k/Łodzi
Inne obiekty geologiczne
Kotły Tatrzańskie i Sudeckie
Wydmy Łebskie i Pustynia Błędowska
Góra św Anny (wulkanizm)
Kratery Meteorytu Morsko k/Poznania
Element natury utworzony w procesie twórczej, kompozycyjnej i artystycznej działalności
Występowanie:Park Oliwski , w Nieborowie, Arkadii,Łazienkowski ,Wilanowski ,Pałacowy w Białymstoku, Kultury i Wypoczynku w Chorzowie ,Wiejski Przelewice ,Pałacowy Pszczyna ,Pałacowy Puławy, Zamkowy w Gołuchowie ,Pałacowy w Kozłówce ,Zamkowy
Muzea:Parków Narodowych ,Oceanograficzne i Akwarium Morskie w Gdyni ,Ziemi w Warszawie
,Leśnictwa i Drzewnictwa w Krakowie ,Tatrzańskie
,Przyrodniczo - Leśne Białowieża, Przyrodnicze - Cieplice Śląskie,Przyrody Drozdowo
Ogrody Botaniczne
Pojecie antropogeniczny ( kulturowy) walor krajoznawczy jest to obiekt materialny oraz elementy ściśle związane z życiem, praca oraz działalnością człowieka i przez niego wytworzone w procesie historycznego rozwoju, stanowiące przedmiot zainteresowania turystów.
Rodzaje:
Muzea i rezerwaty archeologiczne
Muzea etnograficzne, skanseny i ośrodki twórczości ludowej
Zabytki architektury i budownictwa
Muzea sztuki i zbiory artystyczne
Muzea biograficzne
Muzea specjalistyczne i obiekty unikatowe
Obiekty historyczno - wojskowe
Miejsca i muzea martyrologii
Zabytki działalności gospodarczej techniki
Współczesne imprezy kulturowe
Miejsca pielgrzymkowe
Miejsca pielgrzymkowe-Częstochowa, Niepokalanów, Kalwaria Zebrzydowska, Stary Licheń, Gietrzwałd - Pojezierze Mazurskie, Święta Lipka - Pojezierze Mazurskie, Międzygórze - Masyw Śnieżnika, Kodeń, Bardo Śląskie - Dolny Śląsk, Wambierzyce - Dolny Śląsk, Góra Świętej Anny - Śląsk Opolski, Piekary Śląskie - Górny Śląsk, Kalwaria Pacławska - Podkarpacie
Świat prawosławia:
Hajnówka
Siemiatycze
Grabarka
Polskie pomniki historii:
Rezerwat archeologiczny w Biskupinie
Kopalnia soli w Bochni
Zespół Klasztorów oo. Paulinów na Jasnej Górze w Częstochowie
Zespół katedralny - Frombork
Miasto Gdańsk w zasięgu obwarowań XVII
katedra pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny i św. Wojciecha w Gnieźnie
Kalwaria Zebrzydowska
Kazimierz Dolny
Historyczny zespół miasta Krakowa
Krzemionki - kopalnie krzemienia z epoki neditu we wsi Sudoł
Zespół zamku krzyżackiego w Malborku
Wyspa Ostrów Lednicki na Jeziorze Lednickim we wsi Lednogóra
Stare i Nowe miasto w Toruniu
Historyczny zespół miasta z traktem królewskim w Wilanowem w Warszawie
Kopalnia soli w Wieliczce
Historyczne centrum Wrocławia
Zamość w zasięgu obwarowań XIX wieku
Obiekty krajobrazowe Polski z listy UNESCO
Stare Miasto Kraków z Wawelem i dzielnicą Kazimierza
Kopalnia soli w Wieliczce
Białowieski Park Narodowy
Obozy zagłady Auschwitz - Birkenau
Stare Miasto w Warszawie
Stare Miasto w Zamościu
Zespół Staromiejski w Toruniu
Zamek Krzyżacki w Malborku
Zespół architektoniczny i krajobrazowy w Kalwarii Zebrzydowskiej
Muzea w Polsce i ich podział
Muzea i rezerwaty archeologiczne:
Zabytki archeologiczne są udostępniane dla turystów w muzeach archeologicznych oraz w rezerwatach archeologicznych
Rezerwatem archeologicznym jest miejsce odnalezienia zabytku, odsłoniętego spod warstwy ziemi i stosowane jego wyeksponowanie
Muzea archeologiczne w Polsce-wBiskupinie, w Gdańsku, Krakowie, Pierwszych Piastów w Lednicy, Starożytnego Hutnictwa Świętokrzyskiego w Nowej Słupi,Ślężańskie w Sobótce
Rozmieszczenie rezerwatów archeologicznych w Polsce-kultury Łużyckie w Częstochowie ,w Krzemionkach Opatowskich,Kręgi Kamienne w Odrach,w Szwajcarii
Skanseny w Polsce
Ciechocinek - Podlaskie, Muzeum Rolnictwa im Krzysztofa Kluka
Chorzów - Śląskie, Górnośląski park Etnograficzny
Jurgów - Małopolskie, Skansen
Tokarnia - Świętokrzystkie , Muzeum Wsi Kieleckiej
Kluki - Pomorskie, Skansen Słowiński
Kłóbka - Kujawsko-Pomorskie, Kujawsko Dobrzyński Park Etnograficzny
Kolbuszowa - Podkarpackie, Park Etnograficzny
Lednica - Wielkopolskie, Wielkopolski Park Etnograficzny
Lipowiec - Śląskie, Nadwiślański Park Etnograficzny
Lublin - Lubelskie, Muzeum Wsi Lubelskiej
Nowy Sącz - Małopolskie, Sądecki Park Etnograficzny
Nowogród - podlaskie, Park Etnograficzny Północno-Wschodniego Mazowsza im Adama Tętnika
Olcha - Lubuskie, Zielonogórski Park Etnograficzny
Opole - Opolskie, Opolski Park Etnograficzny
Olsztynek - Warmińsko-Mazurskie, Muzeum Budownictwa Ludowego
Pszczyna - Śląskie, Zagroda wsi Pszczyńskiej
Radom - Mazowieckie, Muzeum Wsi Radomskiej
Sierpc - Mazowieckie, Muzeum Wsi Mazowieckiej
Tarnowskie Góry - Kopalnia Zabytkowa
Toruń - Kujawsko - Pomorskie, Park Etnograficzny przy Muzeum Etnograficznym
Wdzydze Kiszewskie - Pomorskie, Kaszubski Park Etnograficzny
Zubrzyca Górna - Małopolskie, Orawski park etnograficzny
Region A są to takie regiony w których lokalna twórczość służy własnemu środowisku i stanowi czynniki zwiększające aktywność turystyczna
Wymienić tu można przede wszystkim:
Regiony górskie- Podhale, Spisz, Orawa, Pieniny, Beskid Śląski i Żywiecki
Niektóre regiony podgórskie (np. Lachy Sądeckie, Myślenickie)
Niektóre regiony Małopolski (np. Lasowiaczki, opoczyński, krakowski, kielecki, lubelski)
Wielkopolski (szamotulski), Mazowsza (Kurkie Zielone, Białe, kobielskie, Kowickie) Kujawy, Podlasie i Sieradzkie.
Region B - są to regiony o bogatych niekiedy tradycjach plastyki ludowej i twórczości ludowej, po okresie zaniku wtórnie ożywione (np. Opolszczyzna, Kaszuby, Bory Tucholskie)
Region C - są to regiony gdzie miejscowe tradycje ludowe zanikły, cechujące się funkcjonowaniem różnych wątków kulturowych, obecnie z dominacją twórczości amatorskiej pozbawionej więzi z dawną sztuką ludową (np. Dolny Śląsk, Pomorze, Warmia i Mazury)
Rzeźba ludowa ośrodki wiejskie i miejskie (np. Kutno, Zawidz, Łukowo, Kozienice)
Malarstwo np. Dąbrowa, Zalipie,malarstwo na szkle - Podhale, Kaszuby
Plastyka obrzędowa -Beskid Śląski, Żywiecki, sporadyczne na Mazowszu, Podlasie,plastyka zwyczajów zapustnych - Śląsk, Kujawy, Kraków
Stroje ludowe -wykonywane są na Podhalu, Kurpiach, Beskidzie Śląskim
Hafciarstwo i koronkarstwo -rejony hafciarstwa: Kaszuby, Kurjwy, Pałukach, Podhale, Kurpie, Opoczno-rejony koronkarstwa: Koniaków, Bobowo
Tkactwo tradycyjne -Białystok, Podhale
Garncarstwo -Łowice,Neda w Chmielnie (Kaszuby),Medynia Głogowska,Pawłów (Lubelskie),Łążek Ordynacki,Czarna Wieś Kościelna k. Białegostoku,Bolimów -
Kowalstwo -Wojcieszów
Instrumenty muzyczne -twórcy instrumentów - Podhale, guidy u Górali Ślaskich, dudy u Górali Żywieckich, kozły w Wielkopolsce, cymbały (Podgórze Gorlickie)
Wycinkarstwo -Mazowsze (Kurpie Zielone i Białe),Łowicki,Gąbiński ,Rawski,Kobielsk,Opoczyński, Kielce, Lubelski, Sieradz
Zdobnictwo ,Kurpie,Opoczno, Myślenice, Żywiecki
Zabawkarstwo -Beskid Żywiecki, Kielecczyzna
Plecionkarstwo -Mazowsze w Małopolsce
Wybrane działania Ministerstwa Kultury
Beskidzkie Centrum Zabawkarstwa Ludowego
Szkoła Ginących Zawodów, Folkloru w Bukowinie Tatrzańskiej
Międzynarodowy Festiwal Koronki Klockowej
Szkoła Ginących Zawodów w Kaszubskim Uniwersytecie Ludowym w Wieżycy
Szlaki Tradycyjnego Rękodzieła
Pracownie Ginących Zawodów w Węgorzewie
Gdańsk,Droga Królewska ( Długi Targ),Kościół Najświętszej Marii Panny, Św. Katarzyny, Kościół Św. Mikołaja, Miejski Ogród Zoologiczny, Pomnik Poległych Stoczniowców - Westerplatte
Kraków, Barbakan i Brama Floriańska z murami obronnymi, Kopiec Kościuszki, Kościół Mariacki, Św. Anny, Św. Katarzyny, Planty,Sukiennice - galeria Muzeum Narodowego
Lublin- KUL, Muzeum Wsi Lubelskiej w Sławiku, Obóz koncentracyjny Majdanek, Rynek Starego Miasta
Poznań-Kościół farny św. Stanisława, Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny na Ratajach, św. Jana Jerozolimskiego Muzeum Instrumentów Muzycznych, Nowe ZOO, Palmiarnia
Przemyśl-Katedra bizantyjsko - ukraińska, Kopiec Tatarski, Kościół Karmelitów św. Teresy, Muzeum Diecezjalne, Wzgórze Zamkowe, Zespół cmentarzy z I i II wojny światowej
Sandomierz, Dom Długosza - Muzeum Diecezjalne Sztuki Kościelnej, Katedra Narodzenia Najświętszej Marii Panny, Podziemna trasa turystyczna, Ratusz, Wąwóz Królowej Jadwigi
Szczecin-Brama Portowa, Cmentarz Centralny ,Jezioro Szmaragdowe, Katedra św. Jakuba, Wały Chrobrego z Muzeum Narodowym, Zamek Książąt Pomorskich
Toruń-Fort VII, Kamienica „Pod Gwiazdą”, Katedra św. Janów Chrzciciela i Ewangelisty, Kościół Najświętszej Marii Panny, Ruiny Zamku Krzyżackiego
Warszawa, Cmentarz Żydowski, Katedra św. Jana Chrzciciela, Łazienki Królewskie, Muzeum Narodow, Wojska Polskiego, Ogród Zoologiczny, Pałac Kultury i Nauki (widok z 30 piętra)
Wrocław-Kościół św. Wincentego i Jakuba ,Muzeum Archidiecezjalne, Narodowe, Ogród Botaniczny Uniwersytetu Wrocławskiego,Panorama Racławicka, Ratusz
Parki Narodowe
Babiogórski Park Narodowy (Sokolica)
Muzeum Babiogórskiego Parku Narodowego
Białowieski Park Narodowy
Muzeum Przyrodniczo - leśne
Szlak Dębów Królewskich
Biebrzański Park Narodowy
Twierdza Osowiec (Terenowy Ośrodek Edukacyjny)
Góra Strękowa
Bieszczadzki Park Narodowy
Połonina Wetlińska
Przełęcz Wyzniańska
Drawieński Park Narodowy
Jezioro Ostrowiec
Gorczański Park Narodowy
Czoło Turbacza
Kampinoski Park Narodowy
Muzeum Puszczy kampinoskiej
Karkonoski Park Narodowy
Górki Chojnik
Muzeum Karkonoskiego Parku Narodowego w Jeleniej Górze - Sobieszowie
Równia pod Śnieżką
Magurski Park Narodowy
Kotań: cerkiew i „lapidarium”
Narwiański Park Narodowy
Drozdowo - Muzeum Parki NPN
Ojcowski Park Narodowy
Brama Krakowska
Muzeum Przyrodnicze im. Władysława Szafera w Ojcowie
Bory Tucholskie Park Narodowy
Dąb „Bartuś”
Checz - chata Kaszubska
Góry Stołowe Park Narodowy
Pieniński Park Narodowy
Trzy Korony
Poleski Park Narodowy
Muzeum Poleskiego Parku Narodowego w Starym Załuczu
Roztoczański Park Narodowy
Słowiński Park Narodowy
Smołdzin - Muzeum Przyrodniczo - leśne
rezerwat Mierzeja
Świętokrzyski Park Narodowy
Święty Krzyż - Muzeum Przyrodniczo - leśne
w Pomorzu jest Woliński i Słowiński
częsc nizinna: Bory Tucholskie, Wigierski, Drawieński, Biebrzański, Narwiański, Białowieski
częsc wyżynna: Wielkopolski, Kampinoski, Poleski, Świętokrzyski, Ojcowski, Roztoczański
pasmo górskie: Karkonoski, Gór Stołowych, Babiogórski, Gorczański, Magurski, Tatrzański, Pieniński, Bieszczadzki
1