PLUTARCH Z CHERONEI


PLUTARCH Z CHERONEI „ŻYWOTY SŁAWNYCH MĘŻÓW”

(na podstawie wstępu do wydania BN)

I. Plutarch z Cheronei

- urodził się i mieszkał w Cheronei (Beocja) w l. 46-120 n.e.

- otrzymał wszechstronne wykształcenie (filologiczne i matematyczno-przyrodnicze) w Cheronei

- studiował retorykę i filozofię w szkole platońskiej w Atenach

- całe życie mieszkał w Cheronei, ale też dużo podróżował

- był posłem do Rzymu

- w pismach P. występują osoby historyczne, rzeczywiście istniejące, ale mniej znane (np. znajomi i przyjaciele pisarza) i możliwe, że także fikcyjne, służące tylko wyrażeniu jakiś poglądów

- P. był romanofilem

- twórczość P. jest mało oryginalna- spełnia ona raczej funkcję dydaktyczną

- I w. n.e. był czasem odrodzenia klasycznej myśli greckiej (V, IV w. p.n.e.) i sporu między retoryką i filozofią

- P. był bliższy filozofii, ale często korzystał z dorobku retoryki w swoich moralizatorskich mowach

- filozofia P. była eklektyczna, ale korzystał najwięcej z platonizmu

- w filozofii akcentował etykę rozumianą „po platońsku” (w skrócie: podporządkowanie złych pożądliwości rozumowi)

II. Pisarski dorobek Plutarcha

- pisma Plutarcha można podzielić na vitae (żywoty) i moralia (pozostałe pisma, nazwane tak ze względu na moralizatorski ton)

- zachowało się około 100 żywotów P. (z około 200)

III. Biograficzna twórczość Plutarcha

- pierwsze gr. elementy biografii (od gr. bios- żywot) były związane z ustrojami niedemokratycznymi (Homer, Hezjod), ale nie tylko (Tukidydes)

- pierwsze osobne biografie były idealizujące

- początkowo żywoty opiewały głównie czyny bohaterskie, wojenne; potem zaczęły poszukiwać wzorców etycznych

- pierwsze biografie nazywa się perypatetyckimi- były one bardziej literackie niż historyczne

- w epoce hellenistycznej doszło do renesansu biografii opiewających „wielkie czyny” i rezygnacji z etycznego, psychologicznego kursu

- biografie pełniły przeważnie funkcje: pochwalną, powieściową, informacyjną

- żywoty P. można podzielić na:

- pojedyncze

- zbiór biografii cesarzy rzymskich

- żywoty równoległe

- głównymi motywami biografizmu P. był patriotyzm lokalny i dydaktyzm

- z pobudek lokalnopatriotycznych powstały pierwsze biografie P. (tzw. beockie) np. Hezjoda i Pindara

IV. Żywoty równoległe

- początkowo P. zamierzał stworzyć 2 osobne zbiory biografii: gr. i rzym.; idea paralelizmu narodziła się w trakcie pisania

- Żywoty miały pełnić funkcję moralizatorską

- P. miał wybiórczy stosunek do faktów (przedstawiał te, które budowały obraz wzorcowego charakteru), dlatego nie można uznać Żywotów za dzieło historyczne

- P. często omijał „wielkie czyny”, a przedstawiał te mało znane, które wg niego lepiej odzwierciedlały charakter bohatera

- większość Żywotów ma charakter pochwalny, ale są i takie, które pokazują jak nie należy postępować (np. Marka Antoniusza)

- Żywoty P. nie są naukowymi biografiami- nie przedstawiają rozwoju charakteru postaci; osobowość bohaterów jest jakby stał, niezmienna.

- kompozycyjnie Żywoty przedstawiają życie bohatera podzielone na 3 części:

- dzieciństwo, młodość

- „czas czynów”

- starość, śmierć

- biografie P. można określić jako „biografie opowieściowe typu charakterologicznego”

- równoległość „Żywotów” P. nie jest czymś oryginalnym; wielu historyków stosowało metodę porównywania dziejów gr. i rzym.; często towarzyszyła im tendencyjność

- greccy historycy mieli tendencję do uwypuklania kulturowej wyższości Greków nad Rzymianami- P. przedstawia żywoty głównie polityków i wodzów, czym pokazuje równość a czasami nawet wyższość Greków w dziedzinach polityki i wojny.

- w Żywotach P. wyraża poparcie dla idei unifikacji, nadającej równy status wszystkim prowincjom Cesarstwa- w Żywotach duch romanofila spotyka się z duchem gr. patriotyzmu

- P. zestawiał postacie z różnych epok: większość Greków pochodzi z V, IV w. p.n.e., a większość Rzymian z I, II w. p.n.e.

- czasami podobieństwo postaci zestawianych w pary jest wątpliwe- opiera się na zbieżności pojedynczych faktów lub cech bohaterów



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
PLUTARCH z Cheronei Żywoty sławnych mężów
Plutarch z Cheronei - O wychowaniu Spartan, Tekst Plutarcha o wychowaniu Spartan
Plutarch z Cheronei Zywoty slawnych mezow (doc)
Plutarch z Cheronei O cnocie i nieprawości
Plutarch O wychowaniu Spartan
PLUTARCH - O WYCHOWANIU SPARTAN, Tekst Plutarcha o wychowaniu Spartan
Plutarch - O Izydzie i Ozyrysie, Filozofia, Filozofia(1)
PLUTARCH MORALIA T II
Plutarco Vidas Paralelas III
Szarmach M , Plutarcha Zalecenia w trosce o zdrowie
Pseudo Plutarch, O wychowaniu dzieci
Plutarch O Izydzie i Ozyrysie
Plutarch Gryllos czyli o rozumnosci nier
Plutarch O Izydzie i Ozyrysie z
Plutarch o cnocie i nieprawosci
Plutarco Vidas Paralelas I
Plutarco Vidas Paralelas VI
Plutarco Vidas Paralelas IV
Plutarco Vidas Paralelas V

więcej podobnych podstron