PRZEDSTAW GŁÓWNE ZAGADNIENIA FILOZOFII SPOŁECZNEJ TOMASZA Z AKWINU.
św. Tomasza z Akwinu uważa się za największego filozofa scholastycznego. Urodził się w XIII wieku. Swoją edukację rozpoczął pod opieką benedyktynów w klasztorze na Monte Cassino. Wkrótce jednak porzucił zakon benedyktynów i przyłączył się do dominikanów w Neapolu. Jest autorem takich dzieł jak "Summa przeciw poganom" oraz "Summa teologiczna". Był znakomitym nauczycielem, ale przede wszystkim wielkim teologiem.
Typ myśli społecznej prezentowanej przez św. Tomasza:
Jego teoria społeczeństwa stanowiła wyraz nowego porządku społecznego, jaki powstał w zachodniej Europie po upadku cesarstwa zachodniego.
Źródłem i regulatorem decyzji moralnych jest sumienie. Należy je rozwijać i usprawniać przez całe życie, bowiem odnoszą się do niego wszystkie zasady, które obowiązują inne cnoty. W sumieniu znajduje się siedlisko osobistej, subiektywnej, podmiotowej normy moralnej. Postępujemy dobrze moralnie, gdy jesteśmy posłuszni nakazom sumienia.
W całym życiu trwa napięcie między subiektywną normą postępowania (sumienie), a normą obiektywną (prawo).
Prawo to ogólne obowiązujące reguły postępowania, które jednak obowiązują tylko wtedy, jeżeli są zgodne ze światłem intelektu - nie obowiązują jeśli są nierozumne, przeciwne potrzebom natury ludzkiej lub łamią obiektywne prawdy. Prawo wyraża normę przedmiotową, niezależną od subiektywnych przekonań.
Prawodawcą mógł być tylko ten, kto przewodzi danym wspólnotom.
Podział sprawiedliwości wg św. Tomasza:
Humana - reguluje konkretne stosunki między ludźmi, miedzy pojedynczymi ludźmi jak i między grupami ludzi
Iustitia legalis - sprawiedliwość, która dotyczy prawnego funkcjonowania instytucji (sprawiedliwość legalna)
Ewolucja idei prawa naturalnego - wcześniej zakładano opozycję pomiędzy ideałem i rzeczywistością (prawem rozumnym i pozytywnym) - tu opozycja słabnie, wręcz ulega likwidacji - nie widziano widocznej różnicy między nimi - prawem w pełni sprawiedliwym , a prawem działającym.
Tomistyczna doktryna trzech rodzajów prawa - wszelkie prawa są przejawami jednego prawa Bożego i są nieuchronnie z nim zgodne, w przeciwnym razie nie byłyby prawami
Idea jednolitego systemu praw rządzących światem - na szczycie tego hierarchicznego systemu stoi prawo wieczyste, niżej prawo naturalne (odzwierciedlenie prawa wieczystego w świecie i rozumie ludzkim) i najniżej prawo ludzkie (odpowiednia do okoliczności konkretyzacja prawa naturalnego - obowiązuje o tyle o ile jest z nim zgodne).
Istotą średniowiecznego ładu była hierarchia, w ramach której każdy dawał i otrzymywał to czego wymagało od niego funkcjonalne miejsce w społeczeństwie. Społeczeństwo składa się z tych którzy się modlą, wojują, pracują. Społeczeństwo jest jednocześnie bytem mistycznym i fizycznym.
Ośrodkiem średniowiecznego schematu rzeczy były wspólnotowość i przynależność, a całość porządku społecznego była pojmowana jako rodzaj wspólnoty wspólnot. Obowiązkiem jednostki przynależącej do takiej wspólnoty było jej służyć.
Organicystyczne wyobrażenie społeczeństwa, odnosi się do wielkie, trwałej zbiorowości - wzajemna zależność różnych części ciała społecznego i wynikająca z tej zależności jedność.
Istnieje nierówność tych części i konieczność podporządkowania części niższych częściom wyższym - „Głowa jest źródłem czucia i ruchu dla całego ciała, więc społeczeństwo bez władzy byłoby ciałem martwym.”
Poszczególne członki maja istotne znaczenie dla całości. Każde z nich ma do wypełnienia określone zadanie i może je wypełniać dobrze pod warunkiem posłuszeństwa zwierzchnikowi.
Społeczeństwo wyobrażano sobie jako łańcuch istnień zaczynający się na dole od najprostszego organizmu a kończący się na samym szczycie, na Bogu. Każde ogniwo było istotną częścią łańcucha.
Tradycyjną ideę organizmu przystosowano do rzeczywistości społeczeństwa stanowego, gdzie każda jednostka ma przypisane sobie miejsce oraz określone prawa i obowiązki.
Cały porządek jest wywiedziony z jednej przyczyny i nastawiony na jeden cel - Boga. Różne stworzenia są mniej lub bardziej oddalone od Boga, zatem struktura świata musi być hierarchiczna Każda społeczność ma swojego zwierzchnika , tak samo jak ma go wszechświat i w każdej społeczności istnieje hierarchia