Podstawową funkcją parlamentu jest funkcja ustawodawcza. Znaczy to tyle, że Sejm i Senat ustanawiają prawo, które następnie obowiązuje w naszym kraju. Trzeba też dodać, że żaden inny organ nie może uchwalać ustaw.

Ustawy uchwala się w specyficznej procedurze. Jest ona określona przez Konstytucję RP jak również przez regulaminy Sejmu i Senatu. Prawie każda ustawa w Polsce przechodzi taką samą drogę legislacyjną. Można mówić o pewnych wyjątkach (ustawa budżetowa, projekty kodeksów, ustawy pilne, zmiana Konstytucji) jednak dla wszystkich projektów ustaw obowiązują takie same zasady.

Inicjatywa ustawodawcza

Inicjatywa ustawodawcza to uprawnienie określonego podmiotu do przedkładania władzy prawodawczej projektów ustaw. Według Konstytucji RP prawo takie przysługuje:

• Posłom (15 posłom lub komisji sejmowej),

• Senatowi (uchwała Senatu o wniesienie inicjatywy ustawodawczej),

• Prezydentowi RP,

• Radzie Ministrów,

• Grupie, co najmniej 100 tyś. obywateli mających czynne prawo

wyborcze.

Projekt ustawy składa się do laski marszałkowskiej. Pomysłodawca powinien szczegółowo uzasadnić swój projekt oraz wskazać swojego przedstawiciela. Zadaniem przedstawiciela jest reprezentowanie pomysłodawców.

W razie wątpliwości, co do zgodności projektu ustawy z obowiązującym prawem Marszałek Sejmu może przekazać taką propozycję ustawodawczą do Komisji Ustawodawczej.

Ustawa w Sejmie

Po otrzymaniu projektu ustawy Marszałek Sejmu zarządza jego drukowanie i doręczenie go posłom.

Dopiero wtedy rozpoczynają się właściwe prace w Sejmie. Odbywać mogą się one na posiedzeniu Sejmu lub komisji sejmowej. Przyjęcie ustawy musi być poprzedzone trzema czytaniami. Wnioskodawca może wycofać swój wniosek aż do drugiego czytania.

Czytanie to rozpatrywanie projektu ustawy na posiedzeniu plenarnym Sejmu. Ma ono postać debaty nad propozycją wtedy też podejmuje się decyzję o dalszych losach ustawy.

Pierwsze czytanie odbywa się albo na posiedzeniu Sejmu lub w komisji. Istnieją jednak projekty ustaw, które bezwzględnie muszą być rozpatrywane na posiedzeniu Sejmu (projekt ustawy o zmianie konstytucji, projekt ustawy budżetowej, projekty kodeksów, projekty wniesione przez grupę, co najmniej 100 tyś obywateli).

W trakcie pierwszego czytania pomysłodawca uzasadnia swój projekt i odpowiada na pytania posłów. Odbywa się debata nad projektem. Po pierwszym czytaniu projekt ustawy trafia do komisji merytorycznej. Tylko Sejm może odrzucić projekt ustawy podczas pierwszego czytania.

Po pierwszym czytaniu projekt trafia do komisji. Komisja może z kolei powołać podkomisję do rozpatrzenia tego projektu. Prace w komisji kończą się sprawozdaniem.

W sprawozdaniu komisja opiniuje projekt i zgłasza wniosek o:

• Przyjęcie projektu

• Przyjęcie projektu z poprawkami komisji

• Odrzuceniu projektu

Po otrzymaniu sprawozdania Marszałek Sejmu kieruje projekt ustawy do drugiego czytania. Odbywa się ono zawsze na posiedzeniu Sejmu.

W trakcie drugiego czytania przedstawiane jest Sejmowi sprawozdanie komisji, odbywa się debata nad projektem, zgłaszane są poprawki i wnioski.

Poprawki może zgłaszać:

• Wnioskodawca

• Grupa, co najmniej 15 posłów

• Przewodniczący klubu poselskiego w imieniu klubu

• Rada Ministrów

Jeżeli zgłoszono poprawki wtedy projekt trafia powrotem do komisji sejmowej.

Następnie odbywa się trzecie czytanie. Jeżeli nie zgłoszono poprawek w trakcie drugiego czytania do trzeciego można przejść niezwłocznie. Jest to ostatni etap tworzenia ustawy w Sejmie. W jego trakcie odczytuje się dodatkowe sprawozdanie. Następnie odbywają się głosowania. Mają one ściśle określoną kolejność:

• Wniosek o odrzucenie projektu ustawy w całości, (jeżeli rzecz jasna został postawiony),

• Głosowanie poszczególnych poprawek do projektu,

• Głosowanie projektu wraz z poprawkami.

Ustawa zostaje uchwalona, gdy opowie się z nią większość posłów w obecności, co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, (co najmniej120 posłów).

Ustawa w Senacie

Senat jest wyższą izbą parlamentu. Dlatego też po uchwaleniu ustawy przez Sejm trafia ona do Senatu. Marszałek Sejmu przekazuje niezwłocznie ustawę Marszałkowi Senatu. Senat musi w ciągu 30 dni (termin wynikający z Konstytucji RP) podjąć jedną z następujących decyzji:

• Zatwierdzić ustawę,

• Uchwalić poprawki do ustawy,

• Odrzucić ustawę w całości.

Jak już była mowa Senat ma na to 30 dni. Gdy nie dotrzyma tego terminu uważa się, że przyjął ustawę.

Kolejność dalszych prac zależy od uchwały Senatu. Jeżeli Senat przyjął ustawę to Marszałek Sejmu przedstawia ją Prezydentowi RP do podpisu. Gdy natomiast zgłosił poprawki albo, gdy odrzucił ustawę wtedy prace wracają do Sejmu.

Ustawa u Prezydenta

Prezydent zgodnie z Konstytucją musi w ciągu 21 dni od otrzymania jej d Marszałka Sejmu. Prezydent może:

• Podpisać ustawę i zarządzić jej publikację,

• Wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o stwierdzenie niezgodności ustawy z Konstytucją,

• Zawetować ustawę, czyli przekazać ją Sejmowi do ponownego rozpatrzenia.

Veto prezydenckie dotyczy całej ustawy a nie tylko jej poszczególnych części. Prezydent nie może jednocześnie zawetować ustawy oraz wystąpić do TK.

Veto można być odrzucone przez Sejm większością 3/5 głosów w obecności, co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Jeśli Sejm odrzuci veto wtedy Prezydent musi podpisać ustawę w terminie 7 dni od jej otrzymania. Gdy natomiast nie znajdzie się stosowna większość postępowanie ustawodawcze kończy się a ustawa nie wchodzi w życie.

Ponieważ w wielu sprawach decyzje trzeba podejmować bardzo szybko, do procedury uchwalania ustaw została wprowadzona instytucja pilnego projektu ustawy, tak zwana szybka ścieżka legislacyjna. Jej zadaniem jest przyspieszenie i ułatwienie procesu powstawania ustaw. Jeżeli rządowi zależy na szybkim uchwaleniu jego projektu ustawy, może skierować go do Sejmu z zastrzeżeniem, że jest to projekt pilny. Sejm ma obowiązek rozpatrzyć projekt pilny w pierwszej kolejności, Senat musi ustosunkować się do ustawy w ciągu 14 dni, a prezydent może zgłosić zastrzeżenia do ustawy w terminie 7 dni.

Ogłoszenie ustawy, nazywane inaczej promulgacją, jest ostatnim elementem drogi legislacyjnej. Ogłoszenia dokonuje się w Dzienniku Ustaw i należy to do zadań premiera.

Wejście w życie następuje 14 dni po ogłoszeniu ustawy. Można jednak w ustawie wydłużyć ten okres (vacatio legis).

BIBLIOGRAFIA

• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej

z dnia 2 kwietnia 1997 r.

• „Wstęp o Nauce o Państwie”

Wieczorek Piotr 2000r.

6

---