1. A Wyjaśnij pojęcia:

1. EKOLOGIA - jest dyscypliną nauki zajmującą się dynamiką środowiska przyrodniczego, a jej przedmiotem są dynamika i związki między organizacjami a ich żywym i martwym środowiskiem, we wszystkich poziomach biologii, łącznie ze sferą antropogeniczną. Powstała w XIX w a jej twórcą był HEKEL.

2. biosfera - strefa życia, przestrzeń zamieszkana przez organizmy i znajdująca się pod silnym wpływem ich działalności; wierzchnia i cienka warstwa skorupy ziemskiej, niemal całość wód i dolna część atmosfery.( do wysokości 10 km)

3. BIOCENOZA - zespół organizmów roślinnych i zwierzęcy, w których stosunki ilościowe utrzymują się na tym samym poziomie oraz producentów, konsumentów i reducentów.

4. Biom - fragment biosfery odznaczający się typowymi warunkami środowiskowymi, wyznaczającymi tempo produkcji i rozkładu biomasy.

5. Biotop środowisko życia organizmów roślinnych i zwierzęcych.

6. Ekosystem - fragment biosfery złożony z organizmów żywych (biocenozy), a także z elementów nieożywionych (biotop) oraz zachodzące między nimi związki i ich interakcje z otoczeniem.

7. Ekoton - strefa przejścia między dwiema lub większą liczbą biocenoz.

8. Populacja - zbiór organizmów jednego gatunku zamieszkujących określony teren, krzyżujących się między sobą.

9. Środowisko - ogół elementów przyrodniczych, w tym także przekształconych w wyniku działalności człowieka.

10. Ochrona środowiska - redukowanie lub zupełne eliminowanie zagrożeń, jakie mogą egatywnie wpłynąć na środowisko.

2. Zasoby naturalne

1. bogactwa naturalne (np. minerały, gleby, powietrze, flora, fauna)

2. siły przyrody (np. grawitacja)

3. walory środowiska decydujące o jakości życia człowieka (np. mikroklimat, krajobraz)

3. Zanieczyszczenie - każda substancja, niezależnie od stanu jej skupienia, która nie jest składnikiem określonego ekosystemu i zmienia bądź zniekształca jego cechy i właściwości, np. wywiera szkodliwy wpływ na życie i zdrowie ludzi oraz zwierząt.

• emisja szkodliwych związków do powietrza

• ścieki przemysłowe i komunalne

• odpady stałe przemysłowe i komunalne

• wzrastająca ilość antropogennych związków

• chemicznych w środowisku

4. Wyjaśnij pojęcia:

1. Pierwiastki biogenne - pierwiastki niezbędne do życia organizmów, wykazują tendencję do krążenia w biosferze [wodór, hel, tlen, węgiel, azot, neon, magnez, krzem, żelazo, siarka, arsen, glin, kobalt, sód, nikiel, miedź, fosfor, chlor, potas]

2. Cykle biogeochemiczne - krążenie pierwiastków chem. między środowiskiem nieożywionym a materią org. (żywą i martwą); szczególne znaczenie mają c.b.: węgla, tlenu, azotu i fosforu.

5. Obieg pierwiastków i wody w przyrodzie.

1. węgla w przyrodzie - węgiel to jeden z podstawowych pierwiastków niezbędnych organizmom do życia i wzrostu. Krąży w przyrodzie pod różnymi postaciami. Rośliny pobierają CO₂  z powietrza i dzięki procesowi fotosyntezy przerabiają go na pokarm. Zwierzęta w tym celu zjadają rośliny które w ich przewodzie pokarmowym rozkładają zawarty w nich węgiel. Tak w skrócie można by opisać obieg węgla.

2. Obieg azotu. Azot jest jednym z gazów wchodzących w skład atmosfery (78%). Jest też składnikiem białek niezbędnych do wzrostu roślin i zwierząt. Rośliny pobierają azot z gleby pod postacią azotanów. Zwierzęta pobierają azot zjadając rośliny lub inne zwierzęta żywiące się roślinami. Rośliny są po śmierci rozkładane przez grzyby i bakterie, które wydalają azot do gleby w postaci amoniaku. W glebie amoniak jest przekształcany w azotany, które z kolei są pobierane przez rośliny i cykl powtarza się od nowa. Tak w skrócie można by opisać obieg azotu.

3. Obieg siarki. Siarka występuje w środowisku w skałach, w powietrzu, w paliwach kopalnych, w atmosferze oraz wodach podziemnych i powierzchniowych. W organizmach żywych jest jednym z elementów budujących białka. W dużych dawkach działa toksycznie. Człowiek zakłóca obieg siarki poprzez nadmierne wprowadzanie jej do środowiska w wyniku spalania paliw. Tak w skrócie można by opisać obieg siarki.

4. Obieg fosforu. Fosfor w komórce jest składnikiem kwasów nukleinowych ATP i ADP. Krąży on w obrębie łańcuchów troficznych gromadząc się w szczątkach organizmów. Następnie przekształca się w fosforany te z kolei przenikają przez korzenie do roślin. W przyrodzie występuje w skałach różnego pochodzenia, które ulegają wymywaniu i trafiają do gleby stając się dostępne dla roślin. Ich znaczne ilości wypadają z obiegu, przenikając do mórz i słodkowodnych zbiorników. W jeziorach przyśpieszają one proces eutrofizacji. W morzach tworzą osady, które przekształcają się w osady organiczne (szczątki i szkielety organizmów). W trakcie fosfolizacji przekształcają się w lite skały. Tak w skrócie można by opisać obieg fosforu.

5. Obieg wody - Woda pochodząca z deszczu spływa do rzek i mórz. Po drodze paruje i tworzy drobne kropelki. Z kropelek tworzą się chmury, z których spada deszcz. W ten sposób woda nieprzerwanie krąży pomiędzy powietrzem a ziemią.

6. Charakterystyka atmosfery ziemskiej: skład, warstwy - Atmosfera ziemska- jest to mieszanina gazów otaczająca powierzchnię Ziemi. Charakteryzuje się ją poprzez parametry takie jak: skład powietrza, ciśnienie, temperatura, gęstość. Atmosfera możemy podzielić na:

1. Homosfera - do ok. 80-90 km od pow. Ziemi - jednorodny skład gazów o średniej masie cząsteczkowej 28,96 - in. powietrze atmosferyczne

2. Heterosfera - powyżej homosfery - masa cząsteczkowa gazów maleje (na wysokości 640 km = 16,8) - filtr wysokoenergetyczny promieniowania słonecznego

3. Troposfera- na biegunach sięga do wysokości 8 km w średnich szerokościach geograficznych 10-12 km nad równikiem 18 km spadek temperatury wraz z wysokością (do ok. -55°C) strefa ogrzewana przez promienie słoneczne odbite od powierzchni Ziemi.

4. Stratosfera: nad troposferą, do wysokości 40-50 km Wzrost temperatury do ok. 0°C Na wysokości 20-40 km ozonosfera - chroni biosferę przed promieniowaniem ultrafioletowym tzw. dziury ozonowe - obszary ze znacznie zmniejszonym stężeniem ozonu (nawet poniżej 140 Dobsonów)

5. Mezosfera nad strato pauzą od 55 do 80-85 km gwałtowny spadek temperatury powietrza ze wzrostem wysokości od 0°C do -100°C srebrzyste obłoki z kryształków lodu lub pyłu wulkanicznego

6. Termosfera od 80-85 do 500-800 km szybki wzrost temperatury wraz ze wzrostem wysokości do 1200°C

7. jonosfera - strefa podwyższonej jonizacji, głównie tlenu zorza polarna

8. Egzosfera in. strefa rozpraszania (dyspersji) dolna granica ok. 800 km n.p.m. nie ma górnej granicy warstwa o małej gęstości próżnia

9. Magnetosfera zewnętrzna granica ziemskiego pola magnetycznego

7. 7. Funkcje atmosfery:

1. jako warstwa pośrednia pomiędzy Ziemią i kosmosem - odbiera i reaguje na oddziaływania z obu stron

2. chroni życie na Ziemi przed promieniowaniem z kosmosu

3. magazynuje ciepło, kształtuje pogodę, klimat

4. jest zbiornikiem wolnego tlenu niezbędnego do oddychania i przebiegu różnych procesów biologicznych i przemysłowych

5. jest ośrodkiem, do którego odprowadza się wiele odpadowych substancji z procesów produkcyjnych i bytowych, zwanych zanieczyszczeniami powietrza

8. Źródła i rodzaje zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego

1. Pyłowe- Szczególnie niebezpieczne dla człowieka pyły o średnicy cząstek poniżej 1,8 μm, mogą być drobne i grube

2. Gazowe

3. Naturalne

4. Antropogeniczne

5. Pierwotne - emitowane bezpośrednio do atmosfery

6. Wtórne - powstałe w wyniku reakcji chemicznych zachodzących w atmosferze z udziałem zanieczyszczeń

9. Wymień i omów podstawowe gazowe i pyłowe zanieczyszczenia powietrza

1. Dwutlenek siarki

• Główne źródła - energetyka zawodowa i przemysłowa, kotłownie lokalne, paleniska domowe, warsztaty rzemieślnicze, rolnictwo

• Stosunkowo wolno rozprzestrzenia się atmosferze

• Kwaśne opady (o pH < 5,5)

• Wywołuje schorzenia dróg oddechowych i układu krążenia, korozję, zmniejszenie plonów roślin, osłabia wytrzymałość materiałów budowlanych (łuszczenie i się odpadanie murów)

1. Tlenki azotu

• Podstawowe źródła - różnego rodzaju paleniska i silniki spalinowe

• Najbardziej toksyczny jest NO2 - wnika do głębszych partii dróg oddechowych, gdzie tworzą się kwasy, które zobojętnione zasadami ustrojowymi dają silnie toksyczne sole

• Kwaśne opady - powoduję czasem powstanie związków bardziej toksycznych niż tlenki, np. nitrozaminy o działaniu mutagennym (trwałe zmiany dziedziczne potomstwa) i teratogennym (powodujące uszkodzenia płodu)

• Są odpowiedzialne za stężenie ozonu troposferycznego i PAN

• Są składnikiem smogu fotochemicznego

1. Tlenek węgla

• Powstaje w wyniku procesów niepełnego spalania węgla i jego związków

• Silnie toksyczny dla człowieka i zwierząt

• Wiąże się z hemoglobiną krwi

• Przy małych stężeniach, podczas dłuższego czasu oddziaływania na organizm następuje uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego, wydłuża się przy tym czas reakcji na bodźce i zmniejsza ostrość widzenia, utrudniona jest praca serca (1 papieros = 12 mg CO)

1. Węglowodory

• Źródła - transport, energetyka (zwłaszcza kotłownie), przemysł rafineryjno-petrochemiczny, produkcja i stosowanie rozpuszczalników, farb, lakierów

• Np. benzo(a)piren - działanie kancerogenne

1. Ozon

• W troposferze szkodliwy bardziej toksyczny niż chlor i fosgen (bojowy środek duszący)

• niebezpieczny dla dróg oddechowych i błony śluzowej, wywołuje raka skóry, przyspiesza korozję metali

10. Smog - rodzaje

• smog fotochemiczny (Typu Los Angeles) - smog, którego gł. składnikami są aktywne chemicznie związki org. (nadtlenki, aldehydy) oraz ozon, tlenek węgla, tlenki azotu; tworzy się w czasie silnego nasłonecznienia, gł. w wyniku fotochemicznych przemian składników spalin (tlenków azotu, węglowodorów, gł. nienasyconych, i in.).

• Smog siarkowy ( typ londyński) - powstaje w wielkich aglomeracjach w klimacie umiarkowanym ,w wyniku spalania zasiarczanego węgla. Skondensowana sadza tlenków siarki, węgla(SO2, SO3, CO) działa na organizmy parząc. Poraża układu oddechowy i źle działa na układ krążenia. Powoduje zachorowania i nagłe zgony.

11. Kwaśne deszcze - opady atmosferyczne, o odczynie kwaśnym; zawierają kwasy wytworzone w reakcji wody z pochłoniętymi z powietrza gazami, jak: dwutlenek siarki, dwutlenek węgla, tlenki azotu, siarkowodór, chlorowodór, wyemitowanymi do atmosfery w procesach spalania paliw, produkcji przemysłowej, wybuchów wulkanów, wyładowań atmosferycznych i innych czynników naturalnych.

12. Uszczuplenie warstwy ozonowej - dziura ozonowa powstaje wskutek niszczenia warstwy ozonowej przez związki chemiczne, zwane freonami oraz związku bromu. ozon zanika w reakcji katalitycznego rozpadu z atomami chloru, uwolnionymi po rozpadzie freonów

13. Efekt cieplarniany - nadmiar CO₂ w powietrzu. Powoduje warstwę, która kumuluje ciepło i nie przepuszcza ciepła wychodzącego do atmosfery.

14. Sposoby zapobiegania zanieczyszczeniom powietrza

- odpylanie, unieszkodliwianie gazów odlotowych i eliminowanie wyziewów przemysłowych przez:

• wprowadzenie urządzeń odpylających i oczyszczających o wysokiej skuteczności,

• hermetyczne procesy produkcji i transportu,

• odsiarczanie paliwa,

• zmiany w technologii spalania.

- zmniejszanie uciążliwości pojazdów przez wprowadzenie:

• benzyny bezołowiowej,

• paliwa gazowego, silników elektrycznych,

• paliw, w których wykorzystywana jest biomasa roślinna,

• standardów europejskich w zakresie jakości wykonania i parametrów eksploatacyjnych.

- dostosowanie prawodawstwa polskiego do prawa UE, modernizacji i dostosowanie sieci monitoringu powietrza do wymagań UE.

15. Wyjaśnij pojęcie emisji oraz imisji.

• Imisja - wielkość stężeń zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego (m.in. gazów i pyłów) w określonym miejscu i czasie.

• Emisja - wydzielanie, wypuszczanie, wyrzucanie dowolnych substancji stałych, ciekłych i gazowych, a także energii (szczególnie ciepła, hałasu) i promieniowania.

16. Wymień główne gazy cieplarniane - para wodna, Dwutlenek węgla (CO2), Metan (CH4), Tlenki azotu (NOx), HFC-23 (CHF3), HFC-134a (HF3CH2F), HFC-152a (HC3CHF2), Sześciofluorek siarki (SF6)

17. Zasoby wodne - wody dostępne oraz te, które mogą być dostępne do wykorzystania w regionie, o oznaczonej ilości i jakości, w ciągu danego okresu, przy określonych potrzebach.

• Woda słona w oceanach i morzach

• Woda słodka w rzekach, jeziorach i różnego rodzaju zbiornikach powierzchniowych

• Woda w atmosferze ziemskiej w postaci chmur i pary wodnej

• Woda w lodowcach i lądolodach

• Woda zawarta w organizmach żywych

• Woda glebowa (w sferze aeracji)

18. Klasyfikacja wód.

• Morskie

• Podziemne (podskórne, gruntowe, wgłębne, głębionwe)

• Powierzchniowe (płynące, stojące)

• Opadowe

19. Rodzaje i źródła zanieczyszczenia wód

• detergenty, wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, środki ochrony roślin, fosforany i azotany, fenole, polichlorowane bifenyle, metale ciężkie, wody podgrzane, , zasolone wody kopalniane, inne substancje organiczne radioizotopy

• Źródła zanieczyszczeń

• Pasmowe i liniowe (komunikacja, nieszczelność w rurociągach)

• Obszarowe (kwaśne deszcze, suchy opad, zanieczyszczenia rolnicze, odcieki ze składowisk odpadów)

• Punktowe (zanieczyszczenia komunalne, z przemysłowe, wody podgrzane, zasolone wody kopalniane)

• Rodzaje ścieków

• Bytowo-gospodarcze (komunalne) - pochodzą z bezpośredniego otoczenia człowieka, czyli z domów mieszkalnych, budynków gospodarczych, miejsc użyteczności publicznej, zakładów pracy Powstają one w wyniku zaspokajania potrzeb gospodarczych oraz higieniczno-sanitarnych, są to np.: niedojedzone resztki pożywienia ze zmywanych naczyń, odchody ludzkie, brudy z prania, środki do mycia i prania. Opisywane ścieki zawierają dużą ilość zawiesin oraz związków organicznych (białka, tłuszcze, cukry) i nieorganicznych, mogą również posiadać niebezpieczne wirusy i bakterie chorobotwórcze (żółtaczki zakaźnej, duru brzusznego, cholery i in.) oraz jaja robaków pasożytniczych, np. tasiemców. Stałym elementem tych ścieków jest pałeczka okrężnicy (Escherichia coli), - bakteria która sama nie stanowi większego zagrożenia dla człowieka, lecz jej ilość w ściekach jest wskaźnikiem obecności czynników wywołujących tyfus, dur brzuszny i dyzenterię. Skażenie powierzchniowych i podziemnych wód ściekami bytowymi stanowi poważne zagrożenie higieniczne oraz bakteriologiczne.

• Przemysłowe - powstają w zakładach produkcyjnych i usługowych podczas różnych procesów technologicznych, np. przy otrzymywaniu, uszlachetnianiu i przeróbce surowców. Ilość i rodzaj tych ścieków zależy od rodzaju przedsiębiorstwa, technologii produkcji, ilości zużywanej wody Najwięcej zanieczyszczeń powoduje przemysł: górniczy, metalurgiczny, elektromaszynowy, włókienniczy, chemiczny, paliwowo-energetyczny, celulozowy, garbarski i spożywczy.

21. +22. Wskaźniki fizykochemiczne zanieczyszczeń wód

• Biologiczne zapotrzebowanie na tlen BZT₅

• Chemiczne zapotrzebowanie na tlen ChZT

• Mętność

• Barwa

• Odczyn

• Zapach

• Inne

23. Klasy czystości wód powierzchniowych

• Klasa pierwsza - Wody powierzchniowe w tej klasie charakteryzują się bardzo dobrą jakością: spełniają wymagania określone dla wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, w przypadku ich uzdatniania sposobem właściwym dla kategorii A1, wartość wskaźników jakości wody nie wskazują na żadne oddziaływanie antropogeniczne.

• Klasa druga Wody powierzchniowe w tej klasie można określić jako wody o charakterze dobrym: spełniają w odniesieniu do większości jakości wody wymagania określone dla wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, w przypadku ich uzdatniania sposobem właściwym dla kategorii A2, wartość biologicznych wskaźników jakości wody wskazują na niewielki wpływ oddziaływania czynników antropogenicznych.

• Klasa trzecia Wody powierzchniowe w danej klasie określić można jako wody zadowalające: spełniają wymagania określone dla wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, w przypadku ich uzdatniania sposobem właściwym dla kategorii A2.

• Klasa czwarta Wody powierzchniowe tej klasy scharakteryzować można jako niezadowalającej jakości: spełniają wymagania określone dla wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, w przypadku ich uzdatniania sposobem właściwym dla kategorii A3, wartość biologicznych wskaźników jakości wody wskazują, na skutek oddziaływań antropogenicznych, zmiany ilościowe i jakościowe w populacjach biologicznych.

• Klasa piąta Wody powierzchniowe danej klasy identyfikować można z wodami złej jakości: nie spełniają wymagań określonych dla wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, wartość biologicznych wskaźników jakości wody wykazują na skutek oddziaływań antropogenicznych, zmiany polegające na zaniku występowania znacznej części populacji biologicznych.

24. Metody oczyszczania ścieków

• MECHANICZNE

• CHEMICZNE

• BIOLOGICZNE

25. Pojęcie degradacji i dewastacji gleby - degradacja gleby, obniżenie żyzności gleby; powodowana m.in. zmianami klimatu lub ingerencją człowieka w środowisko biologiczne, prowadzącą do tzw. stepowienia; zabiegi agrotechniki, fitomelioracja i in. mogą częściowo naprawić szkody (regradacja gleby).

26. Pojęcie zanieczyszczenia, skażenia, przekształcenia i zakłóceń środowiska.

• Zanieczyszczenie - każda substancja, niezależnie od stanu jej skupienia, która nie jest składnikiem określonego ekosystemu i zmienia bądź zniekształca jego cechy i właściwości, np. wywiera szkodliwy wpływ na życie i zdrowie ludzi oraz zwierząt.

• Skażenie środowiska - Zanieczyszczenie środowiska lub jego elementu substancjami toksycznymi lub promieniotwórczymi.

• Przekształcenie środowiska • dotyczy litosfery - skorupy ziemskiej

• Zakłócenia środowiska • Hałas • Wibracje • Wyziewy o przykrych zapachach

27. GLEBA - powierzchniowa warstwa kuli ziemskiej, która wytworzyła się ze skał przekształconych pod wpływem organizmów żywych, klimatu wodyrzeźby terenu czasu

28. Skład i funkcje gleby.

• Cząstki mineralne zawierające krzemiany, glinokrzemiany, węglany o rozmiarach od 2 μm do 2 mm (45%)

• Koloidy glebowe

• Roztwór glebowy - warstwa uwodniona wokół cząstek i koloidów (25%)

• Powietrze glebowe (25%)

• Organizmy żywe - korzenie i kłącza roślin, drobne ssaki, stawonogi i ich stadia larwalne, robaki, pierwotniaki, grzyby, glony, bakterie (5%)

Funkcje gleby

• Rezerwuar substancji odżywczych i wody

• Filtr, bufor i transformowanie substancji, które mogą być toksyczne dla żywych organizmów

• Środowisko życia wielu organizmów

• Fizyczne podłoże dla rozwoju infrastruktury i wysypisk odpadów

• Źródło surowców takich jak - piasek, glina, żwir, torf

• „przechowywanie” informacji kulturowych - artefakty archeologiczne, okazy paleontologiczne

• Kształtowanie cech klimatu poprzez wiązanie węgla

29. Przyczyny i rodzaje degradacji gleb.

Przyczyny Degradacji gleby to zmiana właściwości: fizycznych, chemicznych, biologicznych, które prowadzą do obniżenie aktywności biologicznej czyli dewastacja gleby. Przyczyny dzielimy na: naturalne (Erozja wodna: powierzchniowa, liniowa, suffozja (erozja podziemna), Erozja wietrzna, Przekształcenia gleb związane z wybuchami wulkanów, trzęsieniami ziemi i pożarami

oraz antropogeniczne (agrotechniczne, przemysłowe, urbanizacyjne, komunikacyjne, geotechniczne-działalność górnicza i przemysłowa;).

Jakie znasz problemy globalne degradacji gleb?

• Deforestracja

• Nadmierny wypas bydła

• Niewłaściwa gospodarka rolna

• Spalanie biomasy

• Uprzemysłowienie

• Urbanizacja

30. Sposoby ochrony gleby.

Ograniczenie przejmowania gleb na cele nierolnicze, Minimalizacja chemicznej degradacji gleb, Minimalizacja ujemnych skutków erozyjnych, Zatrzymanie procesu pustynnienia, ograniczenia przejmowania gruntów pod zabudowę techniczną i eksploatację kopalin.

Ochrona techniczna gleb: a)ulepszanie, b)Rekultywacja- rekonstrukcja (odtwarzanie) gleby zniszczonej mechanicznie: Dotoksykacja , Biologiczne uaktywnienie obszarów zdegradowanych chemicznie, Regulacja stosunków wodnych na gruntach zawodnionych i przesuszonych c)Higienizacja- Racjonalna nawozowa gospodarka biomasą, Racjonalna gospodarka odpadami z produkcji rolnej, Optymalizacja nawożenia oraz stosowanie chemicznych środków ochrony roślin, Dostosowanie i racjonalizacja struktury użytkowania terenu i odpowiedni dobór upraw

31. Pojęcie i kategorie odpadów - odpady dzieli się w związku z ich pochodzeniem na: Odpady przemysłowe - to najczęściej odpady będące produktami ubocznymi powstającymi w wyniku działalności gospodarczej (górnictwo węgla kamiennego, górnictwo i hutnictwo rud żelaza i metali kolorowych, przemysł energetyczny)., Odpady komunalne (bytowe, domowe) - są produkowane w wyniku działalności bytowo-gospodarczej człowieka w środowisku miejskim i osiedlowym (w tym działalność handlowa, oświatowa, kulturalna itd.). oraz Odpady niebezpieczne to takie, które ze względu na swoje pochodzenie, skład chemiczny, biologiczny, inne właściwości i okoliczności stanowią zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi oraz środowiska.

32. Rodzaje odpadów i ich źródła

• Odpady włókien syntetycznych,; Odpady drewna,# Odpady papieru i kartonu,# Odpady ropy i jej pochodnych,# Odpady chemiczne, # Odpady gumy, # Odpady szkła, # Odpady metali żelaznych.

• Źródła odpadów -wg rozporządzenia Ministra Środowiska jest 20 źródeł ich powstawania min. odpady medyczne i weterynaryjne, odpady z przemysłu skórzanego, futrzarskiego i tekstylnego, odpady z procesów termicznych, odpady z przeróbki ropy naftowej, oczyszczania gazu ziemnego oraz pirolitycznej przeróbki węgla.

33. Co to jest recykling i utylizacja?

• recykling jedna z kompleksowych metod ochrony środowiska naturalnego. Jej celem jest ograniczenie zużycia surowców naturalnych oraz zmniejszenie ilości odpadów. R. to wykorzystywanie odpadów lub zużytych elementów do wytwarzania nowych produktów (np. makulatury do produkcji papieru, zużytych opon samochodowych jako paliwa w cementowniach); r. ma duże znaczenie dla ochrony środowiska.

• utylizacja wykorzystywanie produktów odpadowych lub materiałów, które straciły wartość użytkową (np. makulatury w papiernictwie); termin stosowany najczęściej na określenie procesu przerobu padliny, odpadów przemysłu rybnego, poubojowych — na mączki paszowe, tłuszcze techn., kleje.

34. Ewidencja wytwarzanych odpadów - wzór kart ewidencji odpadu określa rozporządzenie. Dokument ten służy do ewidencjonowania ilości jednego rodzaju odpadów, co oznacza, że każdy rodzaj odpadu, powinien być rejestrowany w odrębnej karcie.

35. Podstawowe pojęcia dotyczące hałasu i wibracji.

• Dźwięk- fala akustyczna rozchodząca się w danym ośrodku sprężystym (ciele stałym, płynie, gazie) zdolna wytworzyć wrażenie słuchowe, które dla człowieka zawarte jest w paśmie między częstotliwościami granicznymi od ok. 16 Hz do 20 kHz.

• Częstotliwość- określa liczbę cykli zjawiska okresowego występujących w jednostce czasu. W układzie SI jednostką częstotliwości jest herc (Hz). Częstotliwość 1 herca odpowiada występowaniu jednego zdarzenia (cyklu) w ciągu 1 sekundy. Najczęściej rozważa się częstotliwość drgań, częstotliwość napięcia, częstotliwość fali.

• Herc- (Hz) - jednostka miary częstotliwości w układzie SI (Jednostka pochodna układu SI) i w wielu innych, np. CGS, MKS i MKSA. 1 Hz = 1 / (1 s) = 1 s-1

• Ultradźwięki- to fale dźwiękowe, których częstotliwość jest zbyt wysoka, aby usłyszał je człowiek. Za granicę uważa się 20 kHz, choć dla większości ludzi granica ta jest znacznie niższa. Niektóre zwierzęta mogą emitować i słyszeć ultradźwięki, np. pies, szczur, delfin, wieloryb, chomik czy nietoperz.

• Infradźwięki- poddźwięki, fale sprężyste o częst. mniejszej niż 16 Hz, niewywołujące u człowieka wrażenia słuchowego; i. o dużych natężeniach wpływają ujemnie na organizmy żywe.

• Hałas: a) Hałas komunikacyjny-Komunikacja drogowa, Komunikacja lotnicza i kolejowa; b) Hałas przemysłowy np.Przemysł stoczniowy, P. hutniczy, P. włókienniczy, P. energetyczny, P. lotniczy, P. górniczy, P. drzewny i leśniczy.

• Wibracje- Wstrząsy danego ciała o niskiej amplitudzie i częstotliwości kilkunastu-kilkudziesięciu Hz.

36. Wpływ hałasu i wibracji na człowieka i środowisko.

Reakcje psychofizyczne, Reakcje układu wegetatywnego, Osłabienie i ubytek słuchu, Mechaniczne uszkodzenie narządu słuchu, Choroba wibracyjna

37. Definicja aspektu środowiskowego i wpływu na środowisko. Przykłady.

aspekt -element działań organizacji, lub jej wyrobów lub usług, który może wzajemnie oddziaływać ze środowiskiem; Wpływ na środowisko - każda zmiana w środowisku, zarówno niekorzystna, jak i korzystna, która w całości lub częściowo jest spowodowana aspektami środowiskowymi organizacji. Aspekty: Emisja CO , zużycie wody świeżej, składanie odpadów, pylenie podczas transportu, hałas wewnątrz zakładu, opakowania wyrobów. Wpływ na śr: ubytek warstwy ozonowej, zakwaszenie gleby, efekt cieplarniany, ochrona zasobów naturalnych, szkody górnicze.

---