Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania w Warszawie
Psychologia III rok
Zagadnienia do egzaminu z historii myśli psychologicznej
Rok akademicki 2005/2006
Fakt. Interpretacja faktu. Fakt historyczny.
Proces dziejowy w metaforze procesu abrazji i sedymentacji (Krzysztof Pomian).
Skomentuj (w odniesieniu do psychologii) poniższą wypowiedź Carla Beckera: Świadomość do tego stopnia stała się przedzałożeniem współczesnego myślenia, że potrafimy zidentyfikować daną rzecz jedynie przez wskazanie na cały szereg rozmaitych rzeczy, którymi była, zanim stała się tym, czym jest, a czym niebawem przestanie być.
4. Podstawowe różnice między Wilhelma Wundta programem heidelberskim i programem lipskim.
5. W jakim sensie dojrzała myśl psychologiczna Wundta uformowała się w wyniku stopniowego
radykalnego jego odchodzenia od własnego programu heidelberskiego?
Jaki związek miał udział Wundta w sporze między dziewiętnastowiecznym materializmem
przyrodników niemieckich a zwolennikami spirytualizmu z wprowadzeniem przez niego do
psychologii metody eksperymentalnej?
Wundtowska zasada przyczynowości psychicznej jako podstawa wyjaśniania zjawisk psychicznych.
Różnica między wyjaśnianiem w naukach przyrodniczych (wyjaśnianie konceptualne, pojęciowe) a
wyjaśnianiem w psychologii (wyjaśnianie bezpośrednie).
Co to znaczy, że zasada paralelizmu psychofizycznego ujmuje we wzajemnej relacji przyrodoznawczy i
psychologiczny punkt widzenia na poznawanie doświadczenia?
Czy we współczesnej psychologii ma rację bytu zasada paralelizmu psychofizycznego?
Co to znaczy, że Wundtowska definicja duszy jako dziania się psychicznego wyraża jego
aktualnościową (procesualną) koncepcję duszy?
11. Co sądzili o teoriach aktualnościowych duszy Kazimierz Twardowski i Władysław Witwicki?
Co to znaczy, że definiując duszę jako dzianie się psychiczne był Wundt zmuszony odwołać się do
Arystotelesowskiej koncepcji duszy jako aktu drugiego?
Jak rozumiesz twierdzenie, że wprowadzenie przez Wundta do psychologii metody eksperymentalnej
miało dla psychologii znaczenie symboliczne?
14. Metodyzm dogmatyczny w psychologii jako postawa metafizyczna wobec metody badania.
15. Empiryczne prawo Webera-Fechnera jako zapowiedź psychologii eksperymentalnej.
16. Wprowadzenie eksperymentu laboratoryjnego do psychologii jako jeden z dwóch elementów przełomu
w metodzie badania psychologicznego.
17. Co to znaczy, że w psychologii Wundta proces psychiczny ma strukturę logiczną?
18. Jak rozumiesz stwierdzenie, że wczesny Wundt wprowadził do psychologii eksperyment po to, by
badać naturę procesów nieświadomych, stanowiących początek życia psychicznego?
19. Jak przebiegał i jak się zakończył „flirt” Wundta z jego doktryną nieświadomości?
20. Metoda eksperymentu laboratoryjnego jako sposób wspomagania samoobserwacji (introspekcji).
21. Relacja między eksperymentem a introspekcją.
22. Czy i dlaczego późny Wundt musiał zmienić postawę indywidualizmu metodologicznego na postawę
neutralnego holizmu metodologicznego?
23. Neutralny holizm metodologiczny jako podstawa wypracowania przez Wundta programu dwóch
psychologii.
24. W jaki sposób Wundt „świadome objawy” wyprowadzał z „nieświadomych procesów”?
25. W jakim sensie Wundt przecenił rolę świadomości w psychologii?
26. Co według Wundta było zadaniem jego psychologii historyczno-kulturowej?
27. Wygotskiego metoda badania psychologicznego jako teorio-metoda.
28. Psychologia Wygotskiego jako psychologia o dwóch obliczach („psychologia między”).
29. Lwa S. Wygotskiego psychologia historyczno-kulturowego rozwoju wyższych funkcji człowieka oraz
współczesna psychologia porównań międzykulturowych jako przykład komplementarnego stosowania
procedury eksperymentalnej i nieeksperymentalnej w psychologii. Jaki to ma związek z koncepcją
dwudzielnej psychologii Wundta?
30. Jakie trzy przyjęte przez Wundta założenia jego własnej psychologii zakwestionowali psychologowie z
Würzburga?
31. Spór o nieobrazowość (nienaoczność) myśli między Wundtem i Karlem Bühlerem jako spór o naturę
eksperymentu psychologicznego.
32. Kontrowersje wokół powtarzalności faktu psychicznego jako charakterystycznej cechy introspekcyjnego
eksperymentu psychologicznego.
33. Spór Wundta z würzburczykami jako spór o metodę badania w psychologii a nie o jej przedmiot.
Zakwestionowanie po raz pierwszy rzetelności i trafności metody introspekcji.
34. Metoda introspekcyjna we współczesnej psychologii (Woodworth, Lewicki, Tomaszewski i Kreutz).
35. Aktywne i intencjonalne doświadczenie jako jedyny przedmiot badania psychologii prawdziwie
empirycznej w programie psychologii aktów.
36. Fenomen psychiczny (świadomość, akt psychiczny) jako przedmiot spostrzeżenia wewnętrznego w
psychologii empirycznej Brentany.
37. Intencjonalna inegzystencja przedmiotu jako pozytywne kryterium zróżnicowania fenomenów
psychicznych i fizycznych.
38. Historyczne źródła Brentanowskiego kryterium intencjonalności (psychicznej immanencji) fenomenu
psychicznego.
39. Negatywne i pozytywne kryterium psychiczności.
40. Dlaczego psychologia empiryczna Brentany jest nauką o zjawiskach psychicznych a nie
psychologicznych?
41. Jak Kazimierz Twardowski uzasadnia stwierdzenie, że „nie każda nauka empiryczna jest
eksperymentalna”?
42. Co to znaczy, że amerykański funkcjonalizm miał więcej wspólnego z niemieckim gesztaltyzmem niż z
amerykańskim behawioryzmem?
43. Jak William James charakteryzuje antytezę „strukturalizm- funkcjonalizm”?
44. Jak psychologia funkcjonalna rozwiązuje problem powtarzalności badanego zjawiska psychicznego jako
jednego z warunków eksperymentu psychologicznego?
45. W jakim sensie psychologia funkcjonalna była sprawdzianem filozoficznej (pragmatycznej) teorii
prawdy?
46. Dzieje kryterium psychiczności w psychologii (Kartezjusz, Brentano, Romanes, Yerkes, James).
47. Watson uważał, że fakty behawioralne można włączyć do zakresu badań współczesnej mu psychologii
introspekcyjnej pod warunkiem jednak, że ta psychologia zgodzi się na pewien kompromis. Jaki?
48. W jakim sensie Watsonowski behawioryzm jest a w jakim nie jest psychologią?
49. Behawioryzm metafizyczny (logiczny) albo radykalny i behawioryzm metodologiczny albo empiryczny.
50. Do jakiego paradoksu doprowadziło uproszczenie przedmiotu psychologii przez Watsona?
51. Czym było Watsonowskie „ujednolicenie przedmiotu i metod badania psychologii”, które miało
doprowadzić do uproszczonego poglądu na życie?
52. Kolistość analizy terminów mentalnych w języku zachowania.
53. Co znaczy określenie, że Watson jest „symulantem ogólnej anestezji”?
54. Klimat intelektualny wystąpienia Watsona w 1913 roku z jego „manifestem behawiorystycznym”.
55. Uzasadnij twierdzenie, że w psychologii nie było w roku 1913 rewolucji behawiorystycznej.
56. Historyczne znaczenie eksperymentu Rosalie Rayner i Watsona nad warunkowaniem reakcji emocjonalnej
57. Uzasadnij twierdzenie, że przed rokiem 1913 psychologia znajdowała się w okresie
przedparadygmatycznym.
58. Franza Galla pierwszy systematyczny program badań behawioralnych.
59. Przed czym miał chronić kanon Morgana? Przykład błędnej jego interpretacji.
60. Jaką rolę w wyjaśnianiu zachowania człowieka odgrywa według B. F. Skinnera postulowanie stanów
psychicznych oraz układu nerwowego?
61. Neopozytywistyczna dyrektywa operacyjnego definiowania pojęć w psychologii (na przykładzie pojęcia
zmiennej pośredniczącej).
62. Jak wraz z neobehawioryzmem wracała ponownie filozofia do psychologii?
63. Co to znaczy, że nasz sposób myślenia o nieświadomości (nieświadomych stanach mentalnych) wzoruje
się na modelu świadomości (świadomych stanów mentalnych)?
64. Dwojakie znaczenie terminu „nieświadomość” u Freuda.
65. Czy dla Freuda świadomość jest nieważna?
66. Co dla Freuda jest wystarczającym dowodem istnienia nieświadomych stanów psychicznych?
67. Na czym polega Freudowski zabieg interpolacji aktów świadomych przez akty nieświadome?
68. Freudowska psychoanalityczna hipoteza nieświadomej aktywności psychicznej.
69. Co to znaczy, że Freudowska psychiczna nieświadomość istnieje na mocy założenia?
70. Freudowska doktryna nieświadomej świadomości a doktryna neurofizjologicznej (fizycznej, somatycznej)
natury procesów nieświadomych.
71. Kolistość Freudowskiego wyjaśniania roli dziedzictwa archaicznego w przebiegu życia jednostki.
72. Marzenie senne jako analogia języka we Freudowskiej teorii marzeń sennych.
73. Co to znaczy, że Freudowska teoria marzeń sennych nie dysponuje bilingue czyli dwujęzyczną wersją
tego samego tekstu?
74. Co Freud miał na myśli mówiąc o caput Nili całej neuropatologii?
75. Wyjaśnij znaczenie określenia Freud przed Freudem oraz Freud po Freudzie.
76. Podstawowe twierdzenie Freudowskiej uwiedzeniowej teorii histerii.
77. Czego zapowiedzią było prywatne wyznanie Freuda: „Już nie wierzę w moją neurotica”.
78. Rola listów Freuda do Fliessa w historii myśli psychoanalitycznej.
79. Wpływ „afery nosowej” (Emma Eckstein) na genezę Freudowskiej myśli psychoanalitycznej.
80. Jak i dlaczego książka Jeffreya Massona The Assault on Truth (1984) rozpętała „wojnę o wspomnienia”?
81. Prawda historyczna i prawda narracyjna w psychoanalizie.
82. Fakt i interpretacja w procesie analizy historyczno-metodologicznej genezy Freudowskiej myśli
psychoanalitycznej.
83. Jak ruch feministyczny w Stanach Zjednoczonych przyczynił się w ostatnim dziesięcioleciu XX wieku do
powstania Terapii Odzyskanej Pamięci?
84. Na czym polega biegunowa odmienność poglądów zwolenników Terapii Odzyskanej Pamięci i
zwolenników Ruchu Fałszywych Wspomnień?
85. Psychoanaliza jako pseudonauka.
86. Wątek gnostycki we współczesnej psychologii. W jakim sensie jungizm wyrasta z gnozy?
87. Treść nieświadomości w psychoanalizie Freuda i psychologii analitycznej Junga.
88. Carl Gustav Jung jako prekursor Ruchu Ludzkiego Potencjału (New Age).
89. Czy stawiając sobie za cel badanie ludzkiej świadomości psychologia transpersonalna powraca do
Wundtowskiej koncepcji psychologii jako nauki o świadomości?
90. Dlaczego do badania historii psychologii w Polsce nie można stosować tych samych kryteriów, które
stosuje się do historii psychologii w krajach Europy Zachodniej i Stanów Zjednoczonych?
91. Wpływ sytuacji zaborowej na powstanie polskiej psychologii.
92. Co przesądziło o swoistym charakterze Psychologicznej Szkoły Lwowskiej?
93. Główne założenia Kazimierza Twardowskiego teorii czynności i wytworów.
94. Władysława Witwickiego teoria kratyzmu jako jedyna rodzima oryginalna teoria psychologiczna w
okresie zaborów.
95. W jakim sensie można uznać Władysława Heinricha za prekursora behawioryzmu?
96. Co to znaczy, że psychologia poznawcza jest umiarkowanym behawioryzmem?
97. Paradygmat eksperymentalny psychologii poznawczej a pogląd wczesnego Wundta na proces psychiczny
jako nieświadome wnioskowanie.
98. Jakie dwa powody złożyły się na obraz psychologii jako nauki niejednolitej, poszukującej swojego
przedmiotu badania?
99. Historyczny dylemat psychologii: model nauk przyrodniczych czy nauk fenomenologicznych? ■
4