Jerzy Szacki “Wstęp do Historii Myśli Socjologicznej”
Po co historia socjologii współczesnej socjologii?
Poznawanie wiedzy społecznej jakiegoś społeczeństwa jest zarazem poznawaniem jego samego.
Socjologiczne obserwacje strożytnych historyków zdezaktualizowały się w bardzo niewielkim stopniu.
Historyczne teksty mogą zwrócić uwagę na nierozwinięty jeszcze aspekt nauki socjologicznej.
Jest to elementarne przygotowanie teoretyczne, gdyż pisząc własną pracę trzeba zdawać sobie sprawę z wcześniejszych ujęć danego tematu czy z tego z kim polemizujemy oraz jakie problemy są najczęściej opisywane i dlaczego. Podobnie jak pisarze odnosimy sie często do naszych poprzedników.
Studiowanie historii myśli społecznej może stanowić trening w rozumieniu cudzego punktu widzenia. Uczenie się postawy badacza próbującego uczestniczyć w badanym społeczeństwie.
Pomaga wyrobić własne poglądy na badane tematy, wyrobic je w konfrontacji z innymi stanowiskami - > dojrzałośc poglądowa.
Zakresy Historii Socjologii
Hisotria “socjologii”
Kryterium nazewnictwa “socjolog”. Można śledzic historię aktywności uprawianej pod nazwą “socjologia”, w ten jednak sposób zgubilibyśmy wieki dyskusji o problemach socjologicznych, zaczynając od Comt'a i idąc przez kolejnych ludzi nazwyanych choć nie zawsze zajmujących się problemami socjologicznym, pominęlibyśmy tak np. Marksa czy Tocquevilla...
Historia “Myśli socjologicznej”
Kryterim merytoryczne “problemy socjologiczne”. Można śledzić przemyślenia osób często niesocjologów zajmujących sie jednak “problemami socjologicznymi” podejmowanymi współcześnie.Ale kto decyduje o granicach socjologii i co to jest “problem socjologiczny”? (współczesny podział na różne szkoły i zatarte granice nauki socjologii bardzo to utrudnia). Więc albo opiszemy w takiej historii osoby zajmujące się problemami które są uznawane za ważne przez naszą szkołę, albo szczątkowy zestaw osób będących “niewątpliwymi” socjologami. Bo wszystkich opisać się przecież nie da. Tą metodę wybiera autor zdając sobie sprawę z jej nieidealności.
Hisotira “Analizy socjologicznej”
Kryterium “naukowości”.Będziemy badać źródła o tematyce socjologicznej ale przede wszystkim spełniające ustalony standard naukowości. Proces kształotowania się naukowej metody.
W dodatku te historię socjologii wciąż trzeba pojmować w kontekście i często wraz z takimi naukami jak filozofia, ekonomia,... .
“Rewolucje” prez które przeszła Historia Społeczna
Wyodrębnienie porządku ludzkiego (od porządku natury) Starożytna Grecja
Odróżneinie społeczeństwa od państwa XVII i XVIII wiek
Uczynienie społeczeństwa przedmiotem systematycznej refleksji XIX wiek
Unaukowienie owej refleksji o społeczeństwie XIX wiek (kontrola danych empirycznych, narzucenie ściślejszych rygorów formalnych)
Raymond Aron - “Socjologię zdaje sie cechować nieustanne poszukiwanie samej siebie”
Stanisław Ossowski : “Możemy wyróżnić przynajmniej sześć odrębnych nurtów, które prowadziły do zagadnień, jakie włączamy dziś do do problematyki socjologicznej:
Nauka o państwie i sztuka rządzenia
historiografia
nauka o gospodarce
nauka o “obcych ludach”
nauka o człowieku (fizjologia i psychologia)
socjologia
Sam Szacki dodałby jeszcze bardzo wiele kategorii np. Takich jak filozofia, myśl religijna, ....
Sorokin pisał książke o teoriach socjologicznych i rozważał która była “odkrywcza na tle swoich czasów” a która nie. Ale bądźmy szczerzy co nam da przeczytanie takiej książki?
Szacki twierdzi że analizowanie dawnych poglądów z punktu widzenia ich prawdziwości czy fałszywości ma sens tylko wtedy jeśli są one głoszone do dziś w niezmienionej formie, co sie nie zdarza a jak się zdarzy to nie jest to już zadanie historyka.
Koncepcja historii nauki jako prostego narastania znajomości faktów, z którą Szacki się nie zgadza, choć jakby była prawdziwa to historyk takiej nauki miałby tylko zadanie pokazywać prawdziwy sposób dochodzenia do właściwych wniosków i demaskować pomyłki i błędy myślicieli z przeszłości. Koncepcja ta była charakterystyczna dla początkowych faz rozwoju socjologii. Alebowiem my wciąż nie wiemy na 100% kto miał racje, raz pewnie zbliżamy się do prawdy by za chwilę od niej odejść.
Mills zauważa że “klasycy” socjologii charakteryzują sie tym że przede wszytkim stworzyli ogólne modele działania społeczeństwa, takie które ciężko sprawdzić empirycznie, w których obrębie umiejscowiali szczegółowe teorie. Nawet jeśli poszczególne teorie okażą się błędne można je skorygować a model na tym nie ucierpi wiele, bo model jest elastyczny. Modlel tylko naprowadzają na taki czy inny sposób widzenia rzeczywistości społecznej.
Więc ocenianie czy uznawanie za fałszywe dokonań socjologicznych badaczy jest bezsensu najlepiej jest (jak mówi Jakub Karpiński) podejść do historii socjologii socjologicznie, tzn analizując przede wszytkim stan samowiedzy przeszłych społeczeństw, jak różne teorie socjologiczne na nich wpływały i które poglądy sie przyjęły w danej społeczności...
np. Teoria umowy społecznej, czemu była popularna i co sprawiło że przestała być.
Marksowska koncepcja “śwaidomości fałszywej” jest początkiem takiego właśnie socjologicznego podejścia do socjologii. Uznawał on kolejne teorie socjologiczne za ekspresję historyczną danego społeczeństwa, gdyż taki badacz żyje w konkretnej kulturze i sytuacji społecznej i w związku znią ma konkretny pogląd na świat. Człowiek obdarzony taką właśnie “fałszywą świadomością” tworzył teorie które w jego sytuacji wydawały sie nad wyraz prawdziwe.
Historia socjologii to często nie historia dyskusji socjologów a np. systemów i sytuacji społecznych w których efekcie powstawały takie a nie inne teorie.
Trzeba jednak pamiętać że wiedza o socjologii jest nieusystematyzowana i niedoprecyzowana. Problemy : Jak rozumieć społeczne podłoże? (czyli to co się niby ekspresuje konkretna grupa, cały naród, paczka kumpli itd. itp)
Jaki jest stosunek “podłoża społecznego” do tych poglądów?
Inne problemy historii myśli społecznej i jej roli czy wartościowania
problematyka kumulacji wiedzy i osiągnięć poznawczych
problematyka uwarunkowań społecznych i funkcji wiedzy
Problematyka szans poznawczych jakie stwarzają badaczowi poszczególne sytuacja społeczne