ETYCZNY WYMIAR WOJEN: WOJNY SPRAWEIDLIWE I NIESPRAWIEDLIWE

Sprawiedliwość to oddawanie każdemu tego co mu się słusznie należy (tak powiedział Arystoteles)

PLATON (427-347) autor m.in. Państwa i Praw

- Wojny zewnętrzne (sprawiedliwe), to zjawisko naturalne, gdy grecy toczą walki z „barbarzyńcami” w imię obrony bezpieczeństwa Grecji, wyższości jej kultury, a nawet dla uczynienia z „barbarzyńców” swych poddanych

- Wojny wewnętrzne (niesprawiedliwe), przejaw „choroby Hellady i rozpadu wewnętrznego”, którym należy przeciwdziałać wszelkimi sposobami. Zaleca bardziej etyczny sposób ich prowadzenia.

- Wojna powinna być jedynie środkiem do utrwalenia pokoju, a pokój nie powinien być traktowany jako środek przygotowania się do nowej wojny.

ARYSTOTELES (384-322) autor m. in. Polityki i Etyki nikomachejskiej

- Podobnie jak u Platona, traktuje wojnę jako „środek do pokoju” bowiem „prowadzimy wojny, aby zażywać pokoju”

- wojny niesprawiedliwe związane są z faktem istnienia państw nastawionych na ciągłe prowadzenie wojen (Scytowie, Persowie, Trakowie)

- wojny sprawiedliwe prowadzone SA w obronie niepodległości Grecji (obronne, a nawet prewencyjne)

- sztukę wojenną definiował jako sztukę zdobywania własności.

4 przyczyny wojen wg Platona:

1. Naruszenie naturalnego ładu i harmonii panujących w świecie i człowieku

2. Nieprzestrzeganie zasad prawa i moralności w życiu społecznym przez ludzi

3. Nadmierne przeludnienie miast, państw greckich.

4. Naturalna wrogość obcych sobie plemion.

Jedna zasadnicza przyczyna wojen PRZYCZYNA MATERIALNA CZYLI EKONOMICZNA. Składa się na nią chęć zdobywania bogactw, terytoriów, niewolników, rządza władzy.

313 r. n.e. edykt mediolański wydany przez Konstantyna Wielkiego zrównywał w prawach chrześcijaństwa z innymi religiami

380 n.e. chrześcijaństwo staje się religią państwową

Św. AUGUSTYN (354-430) autor De civitate Dei (o państwie bożym)

• Przyznawał zdecydowany prymat pokojowi, pojmowanemu jako szczególny dar Boży, który traktował jako cel i regułę, podczas gdy wojna jest dla niego wyjątkiem i środkiem do celu.

• Wojny sprawiedliwe są tyli, które posiadają autoryzację od Boga (są darem Boga), mogą prowadzić do zwycięstwa dobra nad złem, a więc w perspektywie do pokoju. Zaliczał do nich wojny domowe, w tym także te, które prowadził pogański Rzym w celu zachowania swego istnienia i wolności.

• Wojny niesprawiedliwe wynikają z pychy i prowadza narody do zguby. Są one klęskami zsyłanymi na ludzi przez Opatrzność, służą realizacji jej zamiarów, często dla ludzi niezrozumiałych. Są przejawem karzącej sprawiedliwości Boga.

• Wg św. Augustyna, wojny prowadzone w koniecznych przypadkach przez państwa chrześcijańskie winny odznaczać się pewną łagodnością, bowiem będzie to sprzyjać propagowaniu ideałów chrześcijańskich wśród przeciwników.

ŚW. TOMASZ Z AKWINU (1225-1274) m.in. sumy teologicznej

• za wojnę sprawiedliwą uznaje taką, która ma na celu obronę dobra społeczeństwa. Musi ona jednak spełniać trzy warunki:

1. prowadzą ją prawowici władcy

2. zaistniała jej słuszna przyczyna

3. sama intencja wojującego jest słuszna

• trzy filary bezpieczeństwa Akwinaty: pokój, dobro, dostatek

NICCOLO MACHIAVELLI (1469- 1527) autor m.in. Księcia oraz Rozważań nad pierwszym dziesięcioksięgiem historii Rzymu Liwiusza

• Nie uważam oczywiście, że nie należy posługiwać się orężem i siła, trzeba jednak zachować je na koniec, kiedy zawiodą wszystkie inne środki.

• Zarówno społeczeństwo jak i człowieka należy brać takimi, jakimi są w rzeczywistości.

• Warunkowo obok wojen wyzwoleńczych, aprobował wojny zaborcze, gdyby ścisłe przestrzeganie prawa i sprawiedliwości mogło prowadzić do klęsk i utraty niepodległości.

• Wyróżnił dwa sposoby dochodzenia swoich praw:

Jeden-prawem, drugi-silą. Pierwszy jest ludzi, drugi zwierzęcy, lecz ponieważ częstokroć pierwszy nie wystarcza, wypada uciekać się do drugiego. Dlatego dobry władca powinien umieć dobrze posługiwać się jednym, jak i drugim sposobem, bowiem dla utrzymania i obrony państwa musi częstokroć działać wbrew wierności, wbrew miłosierdziu, wbrew ludzkości, wbrew religii.

• Był przekonany, że środki niegodne (niemoralne) w określonej sytuacji mogą służyć celom szlachetnym: do obrony ojczyzny wszystkie środki są dobre - zarówno te, które przynoszą chwałę, jak i te, które przynoszą hańbę…

JEFF McMAHAN, profesor filozofii w Univercity of Illinois w Urbana, autor m.in. The Ethies of Killing oraz The Ethics of War

W podejściu do wojny i pokoju wyróżnia dwa stanowiska:

1. Realistyczne - państwo w swoich działaniach nie powinno kierować się normami moralnymi, lecz wyłącznie troską o interesy narodu; a więc wojna jest uzasadniona, gdy służy interesom narodu, a nieuzasadniona gdy w nie godzi.

2. Pacyficzne- angażowanie się w wojny nigdy nie jest dopuszczalne

W ciągu historii rozwinęła się tradycja zgodnie z którą użycie, środków obrony uzasadnia się w sposób będący czymś pośrednim między pacyfizmem a realizmem. Jest to teoria wojny sprawiedliwej. Składa się ona z dwóch komponentów:

1. Teoria celów (ius ad bellum), która określa warunki dopuszczalności wojen:

• Wojna ma być prowadzona ze słusznych powodów

• Obrona trzeciego państwa przed niesprawiedliwą agresją

• Restytucja utraconych praw

• Obrona podstawowych praw człowieka naruszających zasady sprawiedliwości

2. Teoria granic dopuszczalnego postępowania na wojnie (ius in bello) obejmująca trzy warunki:

• Warunek minimalnej siły: środki przemocy, użyte w jakichkolwiek okolicznościach, nie mogą wykraczać poza środki konieczne do osiągnięcia zamierzonego celu.

• Warunek proporcjonalności: spodziewane niepożądane konsekwencje działań wojennych nie mogą być większe nić spodziewane pożądane skutki.

• Warunek zróżnicowani: przemoc musi być skierowana tylko przeciw osobom stanowiącym uzasadniony cel ataku.

PROBLEMATYKA BEZPIECZEŃSTWA W ISLAMIE

Musslim -poddany woli boga

1250 r - koniec klasycznego imperium Islamu

1258 r

Qran (Koran) czytać recytować

ISLAM (arab. Poddanie sie woli Boga)

• JEDNOŚĆ I JEDNOŚĆ BOGA (ALLAHA)

• RÓWNOŚC WIERNYCH

• BRATERSTWO

• SPRAWIEDLIWOŚĆ SPOŁECZNA

W ILAMIE:

RELIGIA

MORALNOŚĆ

PRAWO

To organiczna, spleciona, komplementarna całość

Tak więc:

ORGANIZACJA RELIGIJNA I POLITYCZNA (PAŃSTWA) W ISLAMIE - TO TO SAMO

ISLAM to swoisty, totalitarny porządek sprawy, który ściśle reguluje całe życie i aktywność każdego muzułmanina.

ZASADY doktryny religijnej KORANU (656) to wiara w:

• JEDNOŚĆ I JEDYNOŚĆ BOGA - ALLAHA

• PROROCZĄ MISJĘ MUHAMMADA (posłańca Boga”, „pieczęci proroków”)

• ŻYCIE PRZYSZŁE, OSTATECZNE I WIECZNE

• ZMARTWYCHWSTANIE I SĄD OSTATECZNY, NIEBO I PIEKŁO

• ANIOŁÓW, SZTANÓW I DEMONY (DŻINY)

FILARY WIARY MUZUŁAMAŃSKIEJ:

1. WYZNANIE WIARY (SZAHADA): nie ma Boga prócz Allaha, a Muhammad jest jego prorokiem.

2. MODLITWA (SALAT): do Obowiązków muzułmanina należy pięciokrotna modlitwa w ciągu doby

3. JAŁMUŻNA (ZAKA): swoisty romadanie od świtu do zmierzchu

5. PIELGRZYMKA (HADŻHŻ)

Na co dzieli się Koran

ISLAMSKIE REGUŁY PROWADZENIA WOJNY:

1. Wojnę należy prowadzić jedynie w obronie „sprawy Bożej”, a nie w celu realizacji własnych celów, czy nawet dla pomnożenia bogactwa społecznego

2. Muzułmanie mogą przystąpić do działań wojennych tylko przeciw agresorom.

3. Walkę można toczyć jedynie na swoim terytorium i nie rozszerzać jej.

4. Działania zbrojne wolno prowadzić tylko przeciwko regularnej armii. Nie należy atakować ludności cywilnej i wyrządzać jej jakiejkolwiek szkody.

5. W czasie działań wojennych należy zagwarantować możliwość odbywania wszystkich ceremonii i rytuałów religijnych.

6. Zabronione jest atakowanie obiektów i miejsc kult religijnego, a także prowadzenie walk w ich otoczeniu.

7. W przypadku gdy nieprzyjaciel korzysta z miejsc kultu jako bazy wypadowej, to tylko muzułmanie mogą walczyć w tym miejscu lub jego pobliżu.

8. Walkę należy prowadzić do czasu trwania agresji i momentu dopóki zagrożona jest wolność religijna.

---