MODELE MEDIACJI

Dr Agata Gójska

Mgr Rafał Milewski

Mediator powinien prowadzić postępowanie mediacyjne w oparciu o zasadę samodzielności i autonomii stron konfliktu.
Neutralność

Czy mediacja jako procedura jest neutralna?

• Promowanie wartości kultury Zachodu: równości, autonomii decyzyjnej, otwartości komunikacyjnej

Jedna czy wiele mediacji:

• różne wizje konfliktu - różne modele mediacji

• Różne wizje konfliktu
  różne modele mediacji

• Siła: konflikt jest walką o dominację

organizacja/ mobilizacja

• Prawa: konflikt jest rywalizacją pomiędzy roszczeniami do praw

rzecznictwo/ poparcie

• Potrzeby i interesy: konflikt to dążenie do zaspokojenia niezgodnych potrzeb w sytuacji ograniczonych zasobów

pomoc w rozwiązaniu problemu

• Kryzys w interakcji

przywrócenie konstruktywnej interakcji

Mediacja ewaluatywna: siła i prawa

• Przedmiotem porównań czyni się potencjalne postanowienie sądu w sprawie (siła wyznaczana przez prawo; odwołanie się do prawnie determinowanej sprawiedliwości i słuszności)

• Mediator dokonuje rekomendacji co do możliwych rozwiązań

• Istotny wpływ mediatora na strukturę, przebieg i rezultat mediacji

• Adwokaci jako istotni aktorzy procedury (jako reprezentanci stron, ale także model mediacji zdominowany przez środowisko prawnicze)

• Model mediacji wahadłowych lub częste spotkania na osobności (także z samymi pełnomocnikami stron)

Mediacja facylitatywna

• Wspomaganie negocjacji w celu osiągnięcia (realistycznego i sprawiedliwego /fair/) porozumienia rozwiązującego kwestie sporne w oparciu o rzetelne informacje

• Mediator kontroluje proces, strony kontrolują wynik

• Sprawiedliwość i inne zasadnicze kryteria definiowane przez strony

• Procedura niesformalizowana, głównie wspólne spotkania (nie jedynie)

Mediacja transformatywna(R.B.Bush, J.Folger)

Konflikt destabilizuje spostrzeganie siebie i drugiej strony

• Poczucie słabości

• Poczucie „samozaabsorbowania” (self-absorption)

Przyjmuje to formę błędnego koła, prowadząc do degeneracji interakcji, która staje się destruktywna, alienująca i dehumanizująca

Model transformatywny

W konflikcie ludzie dynamicznie poruszają się między dwoma wymiarami

• EMPOWERMENT

• Wzrost jasności, pewności siebie, osobistej siły, organizacji, decyzyjności

• RECOGNITION

• Wzrost uważności wobec drugiego, troski, otwartości na człowieczeństwo drugiego, szacunku i zrozumienia dla sytuacji drugiego

Model transformatywny - założenia

• Strony oczekują przede wszystkim wsparcia w zmianie (transformacji) interakcji z destruktywnej na konstruktywną podczas rozważania rozmaitych kwestii i opcji porozumienia

• Rolą mediatora jest wspieranie stron w dokonywaniu przejścia w kierunku empowerment (wzmocnienia siebie) i recognition (uznania dla drugiej strony)

• Porozumienie nie jest celem mediatora (ponieważ odciąga jego uwagę od głównego celu jakim jest empowerment i recognition)

• Porozumienie może ale nie musi być celem stron

• Mediator w minimalnym stopniu strukturyzuje proces

Modele mediacji - (ukryte) założenia cd.

• Model ewaluatywny

• protekcjonalizm i paternalizm

• subiektywne definiowanie natury konfliktu (zewnętrzne kryteria rozstrzygające)

• struktura mediacji jako mechanizm kontroli

• Model facylitatywny

• sprawiedliwość/ słuszność

• wsparcie dla słabszego uczestnika

• struktura mediacji jako wsparcie

• Model transformatywny

• samostanowienie

• człowiek uczy się także popełniając błędy (nie chronienie słabszego uczestnika)

• struktura mediacji jako konstrukt stron (o ile jej potrzebują)

RODZINA W ROZWODZIE

Przystosowanie do stresu związanego z rozwodem (Amato, 2000)

1)Rozwód

2) Czynniki pośredniczące (stresory)

Dorośli

Wyłączna opieka lub utrata opieki nad dziećmi

Utrata wsparcia emocjonalnego

Przeciągający się konflikt z byłym małżonkiem

Pogorszenie sytuacji materialnej

Inne stresujące zdarzenia związane z rozwodem

Dzieci

Pogorszenie wsparcia rodzicielskiego i skutecznej kontroli

Utrata kontaktu z jednym z rodziców

Konflikt między rodzicami

Pogorszenie sytuacji materialnej

Inne stresujące zdarzenia związane z rozwodem

3) Moderatory (czynniki ochronne)

Zasoby (indywidualne, interpersonalne, strukturalne)

Definicja i znaczenie małżeństwa

Cechy demograficzne

4) Przystosowanie

Dotkliwość i czas trwania problemów psychologicznych, behawioralnych i zdrowotnych

Funkcjonowanie w nowych rolach

Tożsamość i styl życia niezwiązany z dotychczasowym związkiem

Krótkoterminowo (model kryzysu)

Długoterminowo (model chronicznego napięcia)

Polska rodzina w rozwodzie

- Rozwody

• Kulminacja w roku 2006 - 72 000 par; w roku 2007 i 2008 odpowiednio - 66 000 par

- Separacje

• Od 1 300 w roku 2000, kulminacja w roku 2005 - 11 600, w roku 2007 ok.4 000

- Małżeństwa rozwiedzione w roku 2007 wychowywały ponad 59 000 dzieci (poniżej 18 roku życia), a przebywające w separacji - 6 000

- Inicjatywa przeważnie po stronie kobiet - 70% spraw (formalne usankcjonowanie rozstania, zgodne z „emocjonalnym podziałem pracy” w rodzinie)

Przyczyny rozstania

• niezgodność charakterów (27% spraw wymieniana jako jedyny powód rozstania, 33% razem z innymi przyczynami),

• niedochowanie wierności małżeńskiej (11%/ 25%)

• nadużywanie alkoholu (7%/ 22%)

Forma rozstania: brak orzekania winy (około 72%), orzeczenie winy męża (ok.20% spraw)

Płaszczyzny/ stadia rozwodu (Bohannan, 1970)

• Emocjonalna

• Legalna

• Rodzicielska

• Ekonomiczna

• Społeczna

• Psychiczna

Fazy rozstania w perspektywie indywidualnej (Weisman; Kressel)

• Zaprzeczanie

• Żałoba

• Złość i gniew

• Rekonstrukcja

Fazy rozstania w perspektywie indywidualnej (E.Kuebler-Ross, T.Schnelzer)

• Zaprzeczenie i izolacja

• Nie przyjmowanie do wiadomości informacji o rozstaniu

• Upór, otępienie, zamrożenie, szok

• Wybuch emocji

• Szukanie winnych, pretensje do partnera

• Gniew i złość na partnera, na los, na siebie

• Wybuchy agresji, drażliwość, nadmiarowość reakcji

• Nienawiść, ucieczka

• Targowanie się

• Chaos i destabilizacja

• Faza przejścia i orientacji

• Kwestie praktyczne/ pytania dotyczące nowej tożsamości

• Faza depresji i melancholii

• regres, smutek, objawy depresji, myśli samobójcze, poczucie beznadziei i osamotnienia

• lęk i bezradność

• żal, smutek, nostalgia, tęsknota i refleksja

• opłakiwanie przeszłych strat

• lecznicze oddziaływanie, ukojenie

• pożegnanie z tym co było, stanięcie wobec nowego tworzenia siebie

• Pogodzenie z losem, wejście w nowe życie

• Czy jest jasność co do przyczyn rozstania, na ile jestem w stanie je zrozumieć?

• Czy mam jasność własnych oczekiwań i potrzeb i czy je respektuję?

• Czy mam jasność na czym będzie mi szczególnie zależało w potencjalnym nowym związku?

• Czy mam nowe cele zawodowe i prywatne? Czy odżyły jakieś stare zainteresowania lub pojawiły się nowe?

• Czy potrafię akceptować siebie ze swoimi mocnymi i słabymi stronami?

• Czy udaje mi się znów ufać ludziom?

Kobiety w sytuacji rozstania

• Główny opiekun dziecka (57% spraw; wspólna opieka - 37%, ojcowie - 7%)

• Kolizja wymagań rynku pracy i roli matki

• Pogorszenie sytuacji materialnej - nierówności na rynku pracy i obniżenie konkurencyjności kobiety-matki, „feminizacja ubóstwa”

• „Pułapka podwójnej regresji”

• Trudność w nawiązaniu nowych relacji

• Im mniejsza zmiana, tym mniejszy kryzys (ale też istotne wcześniejsze inwestycje)

• Zwiększenie objawów somatycznych (nerwicowych)

Mężczyźni w sytuacji rozstania

• Stabilna sytuacja ekonomiczna

• Mniej głęboki wgląd we własne przeżycia związane z rozstaniem

• Osłabienie w zakresie kontaktów z dzieckiem (społecznie usankcjonowane)

• Większe możliwości nawiązywania nowych relacji (nietrwałość więzi)

Pułapki rozstania

• Kolizja potrzeb/ doświadczeń na płaszczyźnie małżeńskiej i rodzicielskiej (renegocjowanie granic)

• Syndrom „taty z Disneylandu”

• Dysproporcje finansowe między rodzicami

• Polaryzacja ról rodzicielskich

• Rodzina pochodzenia

Dziecko w sytuacji rozwodu

• Analiza sytuacji dzieci w rodzinach wysoko i niskokonfliktowych, pełnych i niepełnych

• W rodzinach wysokokonfliktowych trudności dzieci pojawiają się długo przed rozwodem

• W przypadku rodzin silnie skonfliktowanych dobrostan dzieci poprawia się w przypadku rozwodu, w rodzinach o niskim poziomie konfliktu - pogarsza (Amato, Loomis, Booth w przypadku adolescentów;

• W przypadku rodzin silnie skonfliktowanych dobrostan dzieci (już naruszony konfliktem) pogarsza się w przypadku rozwodu, jednak w przypadku trwania rodziny - prolemy behawioralne ulegają jeszcze silniejszemu pogłębieniu (Morrison, Coiro w przypadku dzieci młodszych)

Fazy rozstania w perspektywie diady (Kressel)

Okres przeddecyzyjny

• Zmiana percepcji związku პ działania na rzecz przywrócenia poprzedniego stanu rzeczy

• პ Spadek intymności (oddalanie się i działania asekuracyjne

• პ Utrata fasady solidarności małżeńskiej

Okres decyzji

Okres negocjacji

Okres nowej równowagi

Dzieci w rozwodzie- czynniki warunkujące adaptację

• Sposoby funkcjonowania rodziców utrudniające adaptację dziecka

• tzw. rodziny dysfunkcyjne, rodzice przejawiający zachowania neurotyczne, depresyjne, antyspołeczne, rodziny alkoholowe

• słabe umiejętności w zakresie rozwiązywania konfliktów, brak konsekwencji w zachowaniu, chaotyczne wzorce wychowawcze

• Atrybuty dziecka

• Wiek dziecka

• Płeć dziecka

• Struktura rodziny

• » Obecność dwojga rodziców daje możliwość wzajemnego wsparcia, rozmaite wzorce dla dziecka (role), większe zasoby, możliwość nadzorowania dziecka i zaangażowania w jego sprawy.

» Dla dziecka bardziej istotna niż częstotliwość jest regularność w kontaktach z drugim rodzicem i możliwość uczestnictwa rodzica w bieżącym życiu dziecka.

• Stres i niekorzystna sytuacja socjoekonomiczna,

• Spadek dochodów rodziny po rozwodzie, szczególne trudności mają kobiety; większe obciążenie pracą, mniejsza stabilność zatrudnienia, konsekwencje mieszkaniowe (gorsze sąsiedztwo), trudności w egzekwowaniu alimentów.

• Wzorce adaptacji rodzica (głównego opiekuna dziecka),

• Szczególnie wzorce przystosowawcze matek po rozwodzie (rozpoczęcie lub kontynuacja nauki, rozpoczęcie pracy zawodowej), pozytywnie wpływają na dorastające dzieci, budując ich niezależność, dojrzałość, samodzielność oraz gotowość do odpowiedzialnego udziału w życiu rodziny, szybszy rozwój moralny (modelowanie).

• Procesy wewnątrzrodzinne (sposoby rozwiązywania problemów, natężenie konfliktów, etc.)

• Destruktywny raczej konflikt niż rozwód

• Wciąganie dzieci w konflikt rodziców

• » Konflikt pomiędzy rodzicami na dwa sposoby wpływa na zachowanie i adaptację dzieci: obniża jakość kontaktów rodziców z dzieckiem, kiedy dorośli skupieni są na własnych trudnościach i odreagowują negatywne emocje, jest również modelem dla relacji pomiędzy rodzicem i dzieckiem, pogarszając tę relację.

Dziecko w sytuacji rozwodu - relacja z ojcem

• Niejednoznaczne wyniki dotyczące kontaktów i dobrostanu (well-being) dziecka - czy dziecko po rozwodzie nie potrzebuje ojca?

• Jednoznacznie pozytywny wpływ finansowego udziału ojca na sukces życiowy dziecka

• Wzrost osiągnięć akademickich

• Obniżenie zachowań eksternalizacyjnych (agresja, wykroczenia) i internalizacyjnych (depresja, obniżone poczucie własnej wartości)

• W relacji rodzicielskiej nie ilość się liczy, a jakość

• Bliska relacja (Berscheid, Peplau)

• Częste kontakty

• Długotrwałość relacji

• Silny wzajemny wpływ

• Różnorodność wspólnych doświadczeń

• Autorytatywny styl wychowawczy znacząco skorelowany z dobrostanem dziecka

• Kooperatywna relacja między rodzicami jako czynnik warunkujący pozytywny wpływ relacji ojcowskiej

• Zmiana w zakresie wzorców porozwodowych jako naturalna kontynuacja zmiany wzorców rodzicielskich

Opieka wspólna i naprzemienna (joint/ shared custody) (Juby, Le Bourdais, Marcil-Graton)

• Jako naturalna kontynuacja dotychczasowego zaangażowania ojca w wychowanie (korzystna, nawet jeśli tylko tymczasowa)

• Przyjmowana dwukrotnie częściej jeśli oboje rodzice pracują na pełen etat

• W trakcie trwania małżeństwa wymaga zaangażowania ojca → wzrost kompetencji rodzicielskich → wzrost zaufania matki

• Umożliwia realizację kobiety na rynku pracy po rozwodzie

• Znacznie częściej kiedy kobieta pracuje wieczorami i w weekendy niż kiedy mężczyzna ma taką pracę

• Częściej wraz ze wzrostem zamożności rodziców (niezależnie od relatywnych wkładów)

• Matki, które ukończyły college lub studia, ale także które nie ukończyły szkoły średniej

• Częściej gdy matka w nowym związku (mniejsze zainteresowanie wyłączną opieką, słabsza pozycja negocjacyjna)

• Niezależna od sformalizowania związku

• Słaby, ale istotny statystycznie efekt lepszego przystosowania dzieci w systemie opieki naprzemiennej (prawnej i fizycznej) niż wyłącznie macierzyńskiej

• Efekt ten był niezależny od liczby chłopców w próbie, czasu od rozwodu, liczby adolescentów

• Wykorzystywano ocenę osiągnięć szkolnych, relacji rodzinnych, samooceny, przystosowania emocjonalnego, adaptacji behawioralnej, przystosowania do rozwodu

• Porównywalny poziom przystosowania dzieci w rodzinach pełnych i rodzinach stosujących wspólną/naprzemienną opiekę

• Poziom konfliktu a poziom przystosowania (niejasne wyniki)

Specyfika konfliktów związanych z rozwodem

• Lęk, poczucie zagrożenia, napięcie პ osłabienie kompetencji poznawczych, umiejętności w zakresie rozwiązywania problemów presja do uniknięcia stresu i dyskomfortu პ

• Pochopne decyzje i zmiany decyzji

• Koncentrowanie się na własnej perspektywie

• Koncentrowanie się na bieżących aspektach sytuacji

• Różny etap zaawansowania decyzji o rozstaniu lub asymetria decyzji

• Brak doświadczenia stron

• w negocjacjach

• W podejmowaniu decyzji wielowymiarowych (trudność w ogarnięciu naraz dużej ilości informacji z różnych dziedzin: finanse, prawo, psychologia dziecka)

• „Rozczłonkowanie” sporu w oglądzie różnych profesjonalistów

• Gdy w rodzinie są dzieci - konieczność kontynuowania relacji i wspólnego podejmowania decyzji

• Mediacja jako metoda wymuszająca „nienaturalne” zachowania (kooperacja zamiast rywalizacji)

• Zablokowanie lub utrudnienie możliwości realizacji wielu istotnych potrzeb na raz (ekonomiczne, społeczne, rodzicielskie, bliskiej więzi)

• Częsta nierównowaga stron (np. w zakresie dostępu do ważnych zasobów tj. informacje, finanse, etc.)

• Zmiany w otoczeniu społecznym rodziny

• Formowanie koalicji

• Publiczność (zachowanie twarzy)

• Ambiwalencja jako dominująca postawa

• Słaba komunikacja

• jako przyczyna trudności małżeńskich

• Jako przeszkoda w kryzysie rozwodowym

• Relacja konstytuująca tożsamość, określająca miejsce w świecie (szczególnie dla kobiet)პ uwikłanie centralnych wartości i przekonań; zachwianie poczucia godności, bezpieczeństwa, sprawczości,

• Bliska, długotrwała więź między stronami

• Znajomość swoich mocnych i słabych punktów

• Uprzedzenia

• Utrwalone wzorce interakcji (niekiedy destruktywne)

• Konflikt narastający od wielu lat, wielowątkowy i zwykle późne włączenie w pomoc zewnętrznych specjalistów

• Współistnienie konfliktów jawnych i ukrytych (świadomych i nieświadomych)

• Złożoność i wzajemne nakładanie się kwestii spornych (materialne versus symboliczne), silnie nacechowanych emocjami

Transformacja tzw. drugiego przejścia demograficznego (lata sześćdziesiąte XX w.)

Industrializacja, urbanizacja, terciaryzacja (rozrost sfery usług), społeczeństwo informacyjne (hipertrofia informacji)

Ⴏ

Wzrost poziomu życia, bezpieczeństwa socjalnego, edukacji, mobilności przestrzennej i społecznej

Nowe ruchy społeczne, zmiana pozycji kobiet, rewolucja seksualna i feministyczna, indywidualizm, zmiany struktury rodziny

1.Ponowczesność

Dyferencjacja - przynależność do rozmaitych systemów o różnej logice działania

Deinstytucjonalizacja - rozbicie trwałości instytucji, osłabienie mechanizmów kontroli społecznej

Pluralizm kulturowy

Strukturalny indywidualizm - samorealizacja jako kierunek przemian społeczeństwa

2.Ponowoczesność

Bezpieczeństwo

Ⴏ

Wolność wyboru

Ⴏ

Przymus wyboru - permanentne niezaspokojenie jako motor gospodarki i społeczeństwa

(Zygmunt Bauman, Anthony Giddens, Urlich Beck)

Ⴏ

Ryzyko (Urlich Beck)

Płynne życie (Bauman) - indywidualizm

Dylematy tożsamości

Pielgrzym პ Turysta/ włóczęga (Bauman)

Jednostka w stanie oblężenia (Bauman)

Taniec na linie w cyrkowym namiocie świata (Beck)

Instytucjonalna indywidualizacja (Beck)

Refleksyjny projekt tożsamości (Giddens)

Płynne życie a relacje

Czysta relacja (Giddens)

Miłość „współbieżna” (Giddens)

Związki tworzone do odwołania (Beck, Bauman)

Relacje między płciami (Beck)

Zrównanie szans w dziedzinie edukacji

Zwiększenie samodzielności ekonomicznej kobiet

Nierówności na rynku pracy

Negocjowanie ról wewnątrzrodzinnych

Niedokończona indywidualizacja kobiet

Podział obowiązków domowych

Pozycja dziecka w rodzinie

Przeszkoda w indywidualizacji i niezastępowalność

Ostatni nierozerwalny, niepodlegający wymianie, pierwotny stosunek społeczny

Wzrost uczestnictwa w środowisku pozarodzinnym (autonomia)

Wiedza, autorytety i eksperci

Wiedza specjalistyczna dostępna społecznie (społ.informacyjne, nielokalność)

Autorytety-przywódcy პ Autorytety-przykłady (Bauman)

Rola systemów eksperckich

Zmiany w rodzinie

Spadek współczynnika dzietności

Spadek liczby ciąż przedmałżeńskich i małżeństw wymuszanych ciążą

Opóźnianie zawarcia pierwszego małżeństwa (kohabitacja przedmałżeńska)

Opóźnianie urodzenia dziecka w małżeństwie i zwiększanie zakresu dobrowolnej bezdzietności

Wzrost liczby urodzeń pozamałżeńskich

Wzrost liczby rozwodów

Indywidualizacja w zakresie wzorców rodzinnych:

rodziny bezdzietne typu DINKS (double income, no kids)

małżeństwa i rodziny rekonstruowane (rodzina wielorodzinna)

rodziny monoparentalne (zarówno po rozwodzie, jak i te, które nigdy nie były w sformalizowanym związku),

związki kohabitacyjne /np. typu LAT (living apart together)/

rodziny homoseksualne

A jednak rodzina…Ekonomiczna teoria rodziny (G.Becker)

Specjalizacja jako strategia optymalizacji (organizacja i zarządzanie)

Organizacja pracy zgodnie z „komparatywnymi przewagami”

Zróżnicowanie kapitałów na wstępie პ specjalizacja პ zróżnicowanie kapitałów პ utrwalanie ról

Rodzina - powiązania genetyczne, społeczne, ekonomiczne, emocjonalne

• Niskie koszty procesu uzgodnień i monitoringu produktywności; użyteczność altruizmu; zgranie (sprawność i rutyna); „kultura organizacyjna”

Małżeństwo jako miejsce ciągłych kalkulacji (rynek pracy, zabezpieczenie społeczne, prawo, alternatywy małżeńskie)

Zmiana (wewn. i zewn.) jako ryzyko zmniejszenia zysków z interakcji i impuls do ponownej kalkulacji

Rozwód jako mechanizm korekcyjny dla nieoptymalnych wyborów

Zmiany w rodzinie

Instytucja/ „jednostka społeczna” nawyki obowiązki autorytet jasne role kontrola społeczna „powinność” i przymus (wewnętrzny)

Droga zmiany? PRAWDZIWY DOM (WARTOŚCI) wspaniałomyślność bezpieczeństwo przynależność bezwarunkowa akceptacja wzajemne wsparcie

Stowarzyszenie autonomicznych podmiotów spontaniczność negocjacje partnerstwo wymienne role emocje (wolna wola)

Wprowadzenie do mediacji cz. III - Mediacja w sprawach karnych a mediacja w sprawach cywilnych

• Mediacja w sprawach karnych a mediacja w sprawach cywilnych

FILOZOFIA - IDEOLOGIA

• Sprawy karne - idea sprawiedliwości naprawczej, uznanie zła i zadośćuczynienie za nie, bezsens kary, przebaczenie i pojednanie.

• Sprawy cywilne w tym rodzinne - negocjacje równoważnych podmiotów, głównie negocjacje problemowe, negocjacje są sposobem na rozwiązanie konfliktu.

CEL MEDIACJI

• Sprawy karne - zadośćuczynienie ofierze.

• Sprawy cywilne - przywrócenie możliwości swobodnego negocjowania między stronami i wspomaganie tych negocjacji.

STATUS STRON

• Sprawy karne - nierówny.

• Sprawy cywilne - równy.

ROLA MEDIATORA

• Sprawy karne - jest rzecznikiem konkretnego porozumienia (nie jest neutralny).

• Sprawy cywilne - nie jest rzecznikiem porozumienia (jest neutralny).

ZAKRES SPRAW

• Sprawy karne - przestępstwa do 5 lat pozbawienia wolności, wykroczenia nieletnich.

• Sprawy cywilne rodzinne - rozwód, konflikty małżeńskie, konflikty w rodzinach, spory majątkowe, spory gospodarcze, spory sąsiedzkie, spory pracownicze.

PROCES

• Sprawy karne - główną metodą są spotkania na osobności.

• Sprawy cywilne - rodzinne - unikanie spotkań na osobności.

AKTYWNOŚC MEDIATORA

• Sprawy karne - aktywny, dyrektywny.

• Sprawy cywilne - wspomagający, facylitujący.

Wprowadzenie do mediacji cz. II - Różnice między mediacją a psychoterapią

RÓŻNICE MIĘDZY MEDIACJĄ A PSYCHOTERAPIĄ

• Mediacja - założenie o świadomości i racjonalności zachowania.

• Psychoterapia - założenie o przynajmniej częściowej nieświadomości i nieracjonalności zachowania.

• Mediacja - koncentracja na zewnętrznych zachowaniach.

• Psychoterapia - koncentracja na procesach wewnętrznych, uczuciach, myślach i motywach zachowania.

• Mediacja - świadome odcinanie się od przeszłości.

• Psychoterapia - używanie przeszłości do objaśniania teraźniejszych zachowań.

• Mediacja - mechanizm zmiany - umowa stron.

• Psychoterapia - mechanizm zmiany: wgląd lub doświadczenie, przeniesienie, relacja.

• Mediacja - mierzalny wynik.

• Psychoterapia - wynik trudno mierzalny.

• Mediacja - pytania i interwencje raczej płytkie.

• Psychoterapia - pytania i interwencje pogłębione.

• Mediacja - relatywnie łatwa w szkoleniu i prowadzeniu.

• Psychoterapia - trudna w szkoleniu i prowadzeniu.

• Mediacja - ograniczona w czasie.

• Psychoterapia - zazwyczaj długotrwała.

Wprowadzenie do mediacji cz. I - Metody rozwiązywania konfliktów

Negocjacje

D D

Mediacje

M

D D

Arbitraż

D

S S

Sąd

D

A A

S S

Wprowadzenie do mediacji cz.IV - Teoria koluzji małżeńskiej

Partnerzy poznali się w restauracji studenckiej. Mężczyzna, aż dotąd nieśmiały i powściągliwy wobec kobiet, zobaczył swoją przyszłą żonę zatopioną w rozmowie z koleżanką przy stoliku obok. Zrobiła na nim wrażenie łagodnej i pełnej kobiecości. Nagle poczuł chęć, aby podejść i zaprosić tę dziewczynę na kawę.

Zaskoczyła ją ta śmiałość i dostrzegła w niej wyraz „męskiej” pewności siebie. Zuchwałość młodego człowieka zaimponowała jej, przyjęła, więc zaproszenie. Oboje szybko zakochali się w sobie.

On świadomie wybrał pozornie łagodną, szukającą oparcia kobietę, dzięki której mógł poczuć się bardziej „męski”. Ona wybrała pozornie pewnego siebie, „męskiego” mężczyznę, w którym pragnęła znaleźć oparcie.

Mężczyzna wszedł w związek, będąc silnie związany ze swoją nadopiekuńczą, podtrzymującą jego niesamodzielność i matką. Ponieważ bał się, że jego małżeństwo może powtórzyć historię rodziców i że on sam poniesie identyczną klęskę jak ojciec, jego największym pragnieniem było znaleźć kobietę, przy której mógłby potwierdzić się jako mężczyzna, która by mu nie matkowała, lecz pozwoliła opiekować sobą.

Kobieta usilnie starała się zachowywać się „po kobiecemu”, aby stworzyć tożsamość całkowicie różną od swojej matki. Bała się, że może powtórzyć małżeństwo rodziców, tzn., że mogłaby okazać się równie dominująca i oziębła jak jej matka. Jej mąż miał obronić ją przed tym niebezpieczeństwem, gdyż od początku przyjął wobec niej, macierzyńską i opiekuńczą postawę. Jej świadomą motywacją wyboru partnera było pragnienie przelania własnych „męskich” aspektów na męża, zachowania biernej postawy w małżeństwie oraz poddania się jego opiece.

Z czasem wyparte aspekty powróciły. Krzyczała na męża: „Przecież to ty jesteś mężczyzną”, ulegając jeszcze silniejszej regresji i zachowując się coraz bardziej bezradnie. Jej żądania opieki i wsparcia rozrastały się bez miary, przyjmując formę zachowania „kastracyjnego”, tzn. zachowania, które robi z partnera impotenta. Mężczyzna nie był w stanie sprostać jej oczekiwaniom. Pojawiły się zaburzenia potencji. Tym samym również w nim uaktywniły się wyparte aspekty osobowości. Wszedł w małżeństwo z pragnieniem sprawdzenia się jako mężczyzna. W trakcie współżycia wzmógł się jego lęk przed impotencją i powtórzeniem losu ojca. Aby pozbyć się tego lęku, próbował być bardziej rycerski i próbował wzmacniać w żonie poczucie małości i bezradności.

Przeciążony narzuconym sobie zadaniem i wynikającymi z niego wymaganiami żony, załamał się w końcu i zaczął zachowywać się w sposób dziecinny. Stał się całkowicie bezradny, chcąc zmusić żonę do przejęcia wobec niego funkcji matki i marząc, by traktowała go tak jak ona.

Para popadała w coraz większą regresję. Partnerzy prześcigali się w chorobach, bezradności i rozpaczy, aż wreszcie trafili na terapię. Zamiast rywalizować wprost, próbowali przelicytować się nawzajem słabością.

Ten przykład pokazuje, jak konflikty małżeńskie, mogą opierać się na podobnym podstawowym zaburzeniu obojga partnerów. Udziałem każdego z nich były podobne doświadczenia z małżeństw własnych rodziców i tym samym ukształtowali podobnie zniekształcony obraz własnej roli związanej z płcią, jak i roli partnera. Oboje mieli despotyczne matki i słabych ojców. Oboje świadomie wybrali jako partnera osobę całkowicie odmienną od rodzica przeciwnej płci, nieświadomie natomiast taką, która była właśnie bardzo do tego rodzica podobna. Oboje w nadmiernie kompensujący sposób próbowali uniknąć powtórzenia małżeństwa rodziców, jednak właśnie przez tę nadmierną obronę wpadli w pułapkę podobnego wzorca relacji.

KOLUZJA

WSPÓLNA GRA MAŁŻONKÓW OPARTA NA NIEŚWIADOMYM OSZUSTWIE.

• JEST PRÓBĄ ODTWORZENIA RELACJI Z RODZICEM W CELU JEJ NAPRAWY.

Koluzja (łac. colludere - wspólnie grać) - jest nieujawnioną, skrywaną przed sobą nawzajem wspólną grą dwojga partnerów, której podstawę tworzy taki sam dla wszystkich uczestniczących w koluzji nierozwiązany konflikt podstawowy.

• Wspólny konflikt podstawowy umożliwia polaryzację postaw na progresywną (nadmiernie kompensującą) jednego i regresywną drugiego z partnerów, którzy w ten sposób podejmują próbę samowyleczenia.

Te progresywne i regresywne zachowania obronne w znacznym stopniu stanowią przyczynę wzajemnego przyciągania partnerów. Każdy żywi nieświadomie nadzieję, że partner wyzwoli go z jego podstawowego konfliktu. Oboje wierzą, że obecność partnera obroni ich przed najgłębszymi lękami.

Po pewnym okresie wspólnego życia ta koluzyjna próba samouleczenia rozbija się na skutek powrotu wypartych treści u obojga partnerów, a części własnego Ja scedowane na partnera ujawniają się ponownie.

GŁÓWNE TEMATY ZWIĄZKÓW/ TYPY KOLUZJI

Miłość jako podziw - koluzja narcystyczna.

Miłość jako troska - koluzja oralna.

Miłość jako posiadanie - koluzja analna.

Miłość jako potwierdzanie płci - koluzja edypalna.

MIŁOŚĆ JAKO PODZIW - KOLUZJA NARCYSTYCZNA

Osobowość narcystyczna

Jestem dobry po to żeby dać ci odczuć, że jesteś gorszy.

Nie widzę ciebie jako samodzielnego odrębnego człowieka, ale jako rozszerzenie siebie.

Dzielę ludzi na białych i czarnych, dobrych i złych, tych, co są za mną i tych, co przeciwko mnie.

Jestem bardzo krytyczny, oceniający, bezkompromisowy w sądach.

Jestem całkowicie nieodporny na jakakolwiek krytykę czy porażkę.

Jestem introwertyczny spokojnie czekam aż inni odkryją moją wartość.

Moja nieśmiałość i rezerwa pociągają intrygują innych.

Umiem znakomicie słuchać i wczuwać się w innych, można poczuć się ze mną jedno.

Jestem symbiotyczny - wiem, co inni myślą o mnie i generalnie wiem, co ludzie myślą.

Idealizuję tych, których spostrzegam jako wyżej stojących, gardzę tymi, co poniżej.

Geneza, czyli wczesna relacja z matką

Pierwsze miesiące życia - dziecko nie jest odrębną osobą, lecz częścią Ja matki.

Odzwierciedla i potwierdza tylko to, co sama uważa z wartościowe (musisz być kimś) - buduje „Fałszywe self”

Dziecko może być sobą tylko wtedy, kiedy jest takie jak chce jego matka, kiedy jest inne przestaje być.

Odstępstwa od wyobrażenie matki reakcja - budowanie poczucia winy jesteś niewdzięczny, tyle dla ciebie zrobiłam, jesteś takim egoistą.

Dziecko jest częścią matki, „dlaczego on MI to robi, wczoraj nie chciał MI się położyć spać”.

Realizuje to, czego mi się nie udało osiągnąć w życiu.

Dziecko jest ozdobą matki - ważne są sukcesy zawodowe, uroda, popularność, rozpoznawalność, medialność, oznaki statusu prestiżu.

DOBÓR I ROZDANIE RÓL

1)Partner progresywny/„Wielki szef”/treści jawne:

Szukam kogoś kto będzie mnie idealizować i uwielbiać i nie stawiać żądań.

Nie można się ze mną ostro spierać ani mieć inne zdanie nie niszcząc miłości.

Związek to jedność i stopienie.

Chcę Cię zaspokoić, bo wtedy jestem boskim kochankiem.

Wzmacniam swoje ja kosztem ciebie.

2)Partner progresywny/„Wielki szef”/treści wyparte i delegowane na partnera:

Lęk przed określeniem ja przez kogoś innego.

Lęk przez zawładnięciem i uzależnieniem i sprowadzeniem do roli spełniacza oczekiwań matki (taką rolę ma spełniać partner).

Utożsamianie związku z utratą siebie.

Lęk przed pustką, brakiem „Ja”.

3)Partner regresywny/ „Sekretarka”/treści jawne:

Rezygnacja z siebie, jestem wspaniała bo jestem z Tobą.

Pozorny altruizm brak poczucia wartości, przystosowuję się.

Wczuwam się w Ciebie i odgaduję każde Twe życzenie.

Pożyczam mocne ja od ciebie „mój mąż zwykle mawia…”

Miewam wielkościowe fantazje, lecz czuję się z ich powodu winna.

Poprzez całkowite oddanie sprawuje kontrolę nad Tobą

Moja adoracja wymaga Twojej wdzięczności.

Oplotę Cię jak bluszcz (matka) - „nie ty tak naprawdę nie myślisz tylko ze mną tak naprawdę było ci dobrze”, ja znam najlepiej Twoje myśli.

4)Partner regresywny/ „Sekretarka”/treści wyparte i delegowane na partnera:

Pragnienie buntu i wyodrębnienia, określenia się.

Nienawiść pragnienie odwetu na tym, co zniszczył moje ja.

Pragnienie rozwijania „ja” niezależnie od aprobaty z zewnątrz.

Pragnienie posiadania własnych potrzeb, uczuć, dążeń.

IDYLLA CZYLI KOLUZJA NARCYSTYCZNE

Partner progresywny/”Wielki szef”: Jestem tak wspaniały, bo Ty mnie uwielbiasz (pragnie zastąpić partnerowi jego nieistniejące a upragnione idealne ja)

Partner regresywny/”Sekretarka”: Mogę Cię uwielbiać, bo jesteś taki wspaniały (szuka w partnerze swego idealnego ja)

POWRÓT WYPARTYCH TREŚCI- ZDEMASKOWANA KOLUZJA

Partner progresywny/”Wielki szef”: Boję się, że mnie nie ma, bo zawładnęłaś mną jak matka, ale kiedy nie będziesz mnie podziwiać tym bardziej przestanę istnieć (nienawiść i lęk)

Partner regresywny/”Sekretarka”: Zawładnęłam Tobą, bo dopiero wtedy jestem kimś (nienawiść)

Nie chce już Cię podziwiać, chcę pomyśleć, kim jestem. (separacja)

MIŁOŚĆ JAKO TROSKA - KOLUZJA ORALNA

MIŁOŚĆ JAKO TROSKA O SIEBIE (koluzja oralna)

Geneza, czyli wczesna relacja z matką

0,3 (0,6) - 1 rok życia.

Pierwszy związek powstaje w oparciu o potrzebę zaspokojenia głodu.

Zasada przyjemności, krzyk = natychmiastowe zaspokojenie.

Kluczowa rola przerwy w zaspokojeniu uczenie się odraczania zaspokojenia.

Matka nie wytrzymuje żądań dziecka bo sama jest „nie nakarmiona”.

Głód dziecka - wywołuje lęk w matce i zachowania obronne, wycofanie problem z karmieniem lub nadmierne karmienie co nie pozwala dziecku nauczyć się czekać.

Prototyp relacji oralnej - dziecko boi się, że pierś ucieknie więc gryzie, żeby zatrzymać matka czując ból odsuwa się, dziecko tym bardziej próbuje ja zatrzymać mocno gryząc. - wzorzec dla najgłębszych zaburzeń późniejszych relacji interpersonalnych.

Dobór i rozdanie ról

1)Partner progresywny/ „Matka/Ojciec”/treści jawne:

Szukam kogoś dla kogo mogłabym być terapeutką, pielęgniarką, opiekunką, matką.

Lękam się że przestanę być potrzebna do opieki.

Dostarczanie opieki zaspokaja moje własne potrzeby.

Czuję się dobrze z partnerem kiedy jest słaby i mały.

Doświadczyć opieki znaczy przeżywać lęk.

Nie zasługuję na uwagę innych, muszę ją zdobywać altruistycznym działaniem.

Wdzięczność to jedyna forma zaspokojenia jaką jestem w stanie przyjąć.

2)Partner progresywny/ „Matka/Ojciec”/treści wyparte:

• Pragnienie nakarmienia.

• Potrzeba opieki.

• Stawianie żądań.

• Lęk przed wejściem w regresję i uzależnieniem od opiekuna.

• Zazdrość o wsparcie którego udziela a nie dostaje.

3)Partner regresywny/„Przybrane dziecko”/treści jawne:

Nieustanne pragnę karmienia.

Żądam bezwzględnej troski i zaspokojenia potrzeb.

Trudno znoszę odmowę.

Łatwo ulegam popędom i poprawianiu sobie nastroju - skłonność do uzależnień.

Napady żarłoczności, nimfomanii, ciągi alkoholowe.

4)Partner regresywny/”przybrane dziecko”/treści wyparte:

Lęk i rozpacz z powodu nie nakarmienia, braku nasycenia.

Pragnienie i niemożność przejęcia roli dawcy i opiekuna.

Lęk i nienawiść do regresującego opiekuna.

IDYLLA, CZYLI KOLUZJA (koluzja oralna)

Partner progresywny („Matka/Ojciec”):Mogę być taka troskliwa ponieważ ty tego potrzebujesz (celem jest pełnienie funkcji macierzyńskich)

Partner regresywny („Przybrane dziecko”):Mogę tak biernie poddawać się twojej opiece bo jesteś taka troskliwa (celem jest „nakarmienie” się”)

POWRÓT WYPARTYCH TREŚCI- ZDEMASKOWANA KOLUZJA

Partner progresywny („Matka/Ojciec”):Jesteś niewdzięczny, a ja już tak dłużej nie mogę. Też chcę coś dostać. Tyle biorę na siebie tyle zniosłam, wszystko ci oddalam! Chcę brać a nie wciąż dawać!

Partner regresywny („Przybrane dziecko”):Czy rzeczywiście mnie zaspokoisz czy sfrustrujesz tak jak matka? Za mało mi dajesz! Chcę więcej!

MIŁOŚĆ JAKO POSIADANIE - KOLUZJA ANALNA

MIŁOŚĆ JAKO CAŁKOWITE NALEŻENIE DO SIEBIE (koluzja analna)

Geneza, czyli wczesna relacja z matką

1-3 rok życia.

Przeciwstawianie się.

Bunt przeciw stawianiu granic.

Samodzielność i niezależność wywołują lek przed utratą i rozstaniem.

Dziecko „niegrzeczne” trzeba poskromić, bo otoczenie będzie krytyczne.

Walka o władzę z dzieckiem, czyje na wierzchu (dziecko głośniej krzyczy, nie hamuje agresji, ma poparcie innych dorosłych.

Walka o władzę podczas treningu czystości, dziecko decyduje zadowolić matkę czy ją sfrustrować.

Przekaz nieświadomy - w relacji ważne to kto silniejszy i kto ma władzę (bicie).

Jestem krnąbrny bo ona jest autorytarna, jestem autorytarna bo on jest krnąbrny.

Brak pozwolenia na autonomię i odrębność.

Metody walki rodzica - bicie, pochlebstwa, przekupstwo.

Metody walki dziecka - upór, kłamstwo, milczenie, marudzenie, niezaradność, zanieczyszczanie się.

1)Partner progresywny/„Aktywny władca”/treści jawne:

• Jestem autorytarny, dominuję z lęku przed podporządkowaniem i uległością.

• Oczekuję posłuszeństwa, ale podejrzewając, że dostaję jedynie zewnętrzne posłuszeństwo nasilam swe żądania.

• Kontroluję myśli oraz Twoje inne relacje (pod hasłem całkowitej otwartości).

• Kontroluję pieniądze.

• Pragnę Cię posiadać na własność.

• Bywam sadystą.

2)Partner progresywny/”Aktywny władca”/treści wyparte:

Lęk przed bezsilnością.

Lek przed zależnością i wydaniem na pastwę.

Lęk przed rozstaniem, porzuceniem.

Pragnienie zależności.

3)Partner regresywny / „Bierny poddany”/treści jawne:

Fajnie, że nie rozwiązuję problemów, on to za mnie zrobi.

Pragnę oddać się w niewolę.

Podporządkowuję się pozornie, skrycie wymigując się od rozkazów partnera.

Unikam bezpośredniej konfrontacji

Unikam mówienia prawdy, finansowej jedności, mam tajne konta.

Kłamię i zaprzeczam.

Dręczenie wywołuje poczucie winy sprawcy, to cieszy dręczonego.

Prowokacje są metodą walki - kiedy uda się go rozzłościć to czuć jego realną słabość i widać, kto ma władzę (ten, kto może prowokować złość).

4)Partner regresywny/”Bierny poddany”/treści wyparte:

• Pragnienie autonomii, niezależności.

• Pragnienie zdominowania, czucia się władcą bycia na górze.

IDYLLA, CZYLI KOLUZJA(koluzja analna)

Partner progresywny („Aktywny władca”):Mogę być tak władczy, bo ty jesteś taka uległa i
pasywna.

Partner regresywny („Bierny poddany”):Mogę być tak pasywny uległy i bierny, bo ty rządzisz

POWRÓT WYPARTYCH TREŚCI- ZDEMASKOWANA KOLUZJA

Partner progresywny („Aktywny władca”): Zachowujesz się jak moja matka, która tylko chciała rządzić

Partner regresywny („Bierny poddany”): Nie będziesz mną więcej rządzić teraz moja kolej. Odchodzę i zabieram dziecko.

MIŁOŚĆ JAKO POTWIERDZANIE SWOJEJ KOBIECOŚCI/MĘSKOŚCI (koluzja edypalna)

Geneza, czyli wczesna relacja z matką/ojcem

3 - 7 rok życia.

Nieprzepracowany konflikt edypalny/elektralny, „uwiedzenie” przez ojca/matkę.

Matka pozytywnie reaguje na zaloty chłopca, wspiera je i cieszy się nimi, „uwodzi” syna by zaraz go odrzucić i rozczarować. Ojciec rywalizuje z synem, dumny a jednocześnie zazdrosny.

Zależność nieprzezwyciężona w życiu dorosłym - syn z matką, córka z ojcem.

Powrót Edypa w wieku dojrzewania - fantazje kazirodcze.

1)Partner progresywny mężczyzna/„Rycerz”/treści jawne:

Jestem uzależniony od podziwu kobiet.

Bywam erotomanem gawędziarzem.

Bywam niezastąpionym, jedynym żywicielem rodziny, odpowiadam z jej powodzenie.

Indukuję partnerkę projekcjami słabości, dziecięcego poczucia bezpieczeństwa.

2)Partner progresywny mężczyzna/ „Rycerz” /treści wyparte:

Przegrana rywalizacja z ojcem, dał się uwieść i rozpieścić matce.

Cechy kobiece.

Pragnienie ciepła pieszczot i ochrony

Lęk przed impotencją - to wspaniałe że zależy ci na czymś więcej niż tylko na seksie.

3)Partner regresywny kobieta/ „Księżniczka”/treści jawne:

Jestem słaba, wiotka, słodka i powabna.

Uwodzicielsko demonstruję swoją słabość, hiperkobieca, czasem prowokująca seksualnie.

Potrzebuję ratunku od rycerza.

Pragnę pełnego potencji mężczyzny, ale to ode mnie zależy czy nim będzie.

4)Partner regresywny kobieta - „Księżniczka”/treści wyparte:

Męskość.

Ambiwalentnie związana z ojcem - „uwiedziona” przez niego.

Trudność identyfikacji z własną matką.

W ukryciu sprawuję kontrolę nad seksualną sprawnością męża.

Nie mogę wytrzymać z pełnym potencji męskim mężczyzną.

Widzę w mężu słabeusza, gardzę słabością.

IDYLLA, CZYLI KOLUZJA(koluzja edypalna)

Partner progresywny („Rycerz”):Jestem taki męski i potentny bo ty mnie w tym utwierdzasz (cel sprawdzenie się jako mężczyzna)

Partner regresywny („Księżniczka”):Mogę cię utwierdzać w twej męskości , bo to dzięki mnie zdobywasz tak dużą potencję (cel akceptacja swojej kobiecości)

POWRÓT WYPARTYCH TREŚCI- ZDEMASKOWANA KOLUZJA

Partner progresywny („Rycerz”):Powrót wypartych skłonności kobiecych

„Ni jestem mężczyzną bo mnie „wykastrowałaś”

Partner regresywny („Księżnika”):Powrót pragnienia odgrywania męskiej roli: Gardzę Tobą i „kastruję cię” bo nie jesteś prawdziwym mężczyzną (jak mój ojciec) tylko impotentem.

WNIOSKI ?

PRAWNE PODSTAWY MEDIACJI

Akty prawne regulujące procedurę mediacji

1.Ustawa z dnia 28 lipca 2005 roku o zmianie ustawy kodeks postępowania cywilnego i niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 172, poz. 1438)

2.Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 30 listopada 2005 r. w sprawie wysokości wynagrodzenia i podlegających zwrotowi wydatków mediatora w postępowaniu cywilnym (Dz.U. nr 239, poz.2018)

3.Ustawa z dnia 6 listopada 2008 roku o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U.nr 220, poz.1431).

Przedmiot mediacji (Kpc)

• Mediacja może być prowadzona w tych wszystkich sprawach, w których dopuszczalne jest zawarcie ugody (art.10) .

• Zniesienie obowiązkowych w sprawach rozwodowych i separacyjnych posiedzeń pojednawczych (nowe brzmienie art. 436, uchylenie dotychczasowych art. 437 i 438)

• Przedmiotem postępowania mediacyjnego w sprawach małżeńskich może być pojednanie małżonków (art.436 §2).

• W sprawach małżeńskich przedmiotem mediacji mogą być także kwestie związane z zaspokojeniem potrzeb rodziny, alimenty, sposoby sprawowania władzy rodzicielskiej, kontakty z dziećmi oraz sprawy majątkowe między małżonkami, które podlegają rozstrzygnięciu w wyroku orzekającym rozwód lub separację oraz sposób wykonywania władzy rodzicielskiej (art. 445¹)

• Strony mogą samodzielnie określić zakres mediacji

Zasady mediacji- dobrowolność

• Decyzja o skorzystaniu z mediacji należy do stron, gdy mediacja odbywa się z ich inicjatywy (art. 183¹ §1), jak również w toku postępowania (art.183¹§4).

• Jeśli do mediacji kieruje sąd, strona może się z niej wycofać bez żadnych konsekwencji w terminie tygodnia od dnia ogłoszenia lub doręczenia jej postanowienia o skierowaniu do mediacji (art.183⁸ §3).

• W przypadku późniejszej odmowy udziału w mediacji lub cofnięcia wcześniej wyrażonej zgody, nawet w razie wygrania sprawy, sąd może obciążyć stronę wycofującą się z mediacji kosztami postępowania spowodowanymi jej zachowaniem (art. 103 § 2).

Skierowanie do mediacji

• Sąd może skierować strony do mediacji aż do zamknięcia pierwszego posiedzenia wyznaczonego na rozprawę, zaś po jego zamknięciu tylko na zgodny wniosek stron (art. 183⁸ §1).

• W sprawach rodzinnych sąd może zlecić mediację na każdym etapie sprawy (art. 445²). Skierowanie przez sąd sprawy do mediacji możliwe jest tylko raz w toku postępowania (art.183⁸ §2).

• Indywidualna inicjatywa możliwa na każdym etapie postępowania

Rozpoczęcie mediacji

• Podstawą prowadzenia mediacji jest umowa o mediację, albo postanowienie sądu, kierującego strony do mediacji.

• Zgodnie z art. 183¹§ 2 umowa o mediację może być zawarta przez wyrażenie przez stronę zgody na mediację, gdy druga strona złoży mediatorowi wniosek o przeprowadzenie mediacji.

• W umowie o mediację strony powinny określić przedmiot mediacji, osobę mediatora, albo sposób jego wyboru oraz czas trwania mediacji. (Sąd wyznacza miesiąc, chyba że strony wniosły inaczej)

• Na zgodny wniosek stron możliwe jest przedłużenie czasu trwania mediacji (art. 183¹⁰§1 i 2).

Zasady mediacji- poufność

• Postępowanie mediacyjne jest nie jawne i mogą w nim uczestniczyć jedynie strony, ewentualnie ich pełnomocnicy (na życzenie stron) oraz mediator (mediatorzy) (art. 183⁴).

• Mediator obowiązany jest zachować w tajemnicy fakty, o których dowiedział się w toku mediacji (art. 183⁴ §2). Na tę okoliczność nie będzie mógł być słuchany jako świadek w postępowaniu cywilnym, chyba że obie strony go z tego zwolnią (art. 259¹).

• Strony w postępowaniu cywilnym nie mogą powoływać się na propozycje ugodowe, propozycje wzajemnych ustępstw lub inne oświadczenia składane w postępowaniu mediacyjnym. Takie powoływanie się w postępowaniu sądowym czy przed sądem polubownym jest prawnie bezskuteczne (art. 183⁴ §3).

Mediator

• Mediatorem może być osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych oraz korzystająca w pełni z praw publicznych (art. 183²§1).

• Mediatorem nie może być sędzia, z wyjątkiem sędziego w stanie spoczynku (183²§3).

• Mediatorami sprawach rodzinnych prowadzonych na zlecenie sądu mogą być stali mediatorzy wpisani na listę mediatorów, kuratorzy sądowi oraz osoby wskazane przez rodzinne ośrodki diagnostyczno - konsultacyjne (art.436¹§3).

• Jeżeli strony nie uzgodniły osoby mediatora, sąd kieruje je do mediacji prowadzonej przez mediatora, o którym mowa w § 3, albo do stałego mediatora posiadającego wiedzę teoretyczną i umiejętności praktyczne w zakresie prowadzenia mediacji w sprawach rodzinnych (art.436¹§4).

• Kierując strony do mediacji, sąd wyznacza mediatora; jednakże strony mogą wybrać innego mediatora (art. 183⁹⁾.

Listy stałych mediatorów

• Organizacje społeczne i zawodowe mogą prowadzić listy stałych mediatorów oraz tworzyć ośrodki mediacyjne. Warunkiem wpisania mediatora na listę prowadzoną przez organizacje społeczne i zawodowe jest zgoda wyrażona przez danego mediatora na piśmie. Informacje o listach stałych mediatorów oraz o ośrodkach mediacyjnych przekazywane są do prezesa sądu okręgowego przez organizacje społeczne i zawodowe (art. 183²§3).

• Stały mediator może odmówić prowadzenia mediacji tylko z ważnych powodów, o których jest obowiązany niezwłocznie powiadomić strony, a jeżeli strony do mediacji skierował sąd - również sąd (art. 183²§4).

Zakończenie mediacji

• Z przebiegu mediacji sporządza się protokół, w którym oznacza się miejsce i czas przeprowadzenia mediacji, a także imię, nazwisko (nazwę) i adresy stron, imię i nazwisko oraz adres mediatora, a ponadto wynik mediacji. Protokół podpisuje mediator (art.183¹² §1).

• Jeżeli strony zawarły ugodę przed mediatorem, ugodę zamieszcza się w protokole albo załącza się do niego. Strony podpisują ugodę. Niemożność podpisania ugody mediator stwierdza w protokole (art.183¹² §2). Mediator doręcza stronom odpis protokołu (§ 3).

• Po zawarciu ugody mediator niezwłocznie składa protokół w sądzie, który byłby właściwy do rozpoznania sprawy według właściwości ogólnej lub wyłącznej (art.183¹³ §1).

• W razie skierowania przez sąd sprawy do mediacji mediator składa protokół w sądzie rozpoznającym sprawę (art.183¹³ §2).

Zakończenie mediacji

• Jeżeli zawarto ugodę przed mediatorem, sąd, o którym mowa w art. 183¹³, na wniosek strony niezwłocznie przeprowadza postępowanie co do zatwierdzenia ugody zawartej przed mediatorem (art.183¹⁴ §1).

• Jeżeli ugoda podlega wykonaniu w drodze egzekucji, sąd zatwierdza ją przez nadanie jej klauzuli wykonalności; w przeciwnym przypadku sąd zatwierdza ugodę postanowieniem na posiedzeniu niejawnym (art.183¹⁴ §2).

• Sąd odmawia nadania klauzuli wykonalności albo zatwierdzenia ugody zawartej przed mediatorem, w całości lub części, jeżeli ugoda jest sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa, a także gdy jest niezrozumiała lub zawiera sprzeczności(art.183¹⁴ §3).

• Ugoda zawarta przed mediatorem ma po jej zatwierdzeniu przez sąd moc prawną ugody zawartej przed sądem (art.183¹⁵ §1).

Koszty mediacji i wynagrodzenie mediatora (Rozporządzenie M.S.)

• § 2. 1. W sprawach o prawa majątkowe wynagrodzenie mediatora wynosi 1 % wartości przedmiotu sporu, jednak nie mniej niż 30 złotych i nie więcej niż 1.000 złotych za całość postępowania mediacyjnego.

• 2. W sprawach o prawa majątkowe, w których wartości przedmiotu sporu nie da się ustalić, oraz o prawa niemajątkowe wynagrodzenie mediatora za pierwsze posiedzenie mediacyjne, przeprowadzone w wyznaczonym przez sąd czasie mediacji, wynosi 60 złotych, a za każde następne posiedzenie - 25 złotych.

• 3. Jeżeli sąd upoważnił mediatora do zapoznania się z aktami sprawy, wynagrodzenie za całość postępowania, o którym mowa w ust. 1 i 2, podwyższa się o 10%.

• Koszty mediacji nie stanowią wydatków (ustawa z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych /Dz.U. nr167,poz.1398/)

Koszty mediacji i wynagrodzenie mediatora (Rozporządzenie M.S.)

• § 3. Zwrotowi podlegają udokumentowane i niezbędne wydatki mediatora poniesione w związku z przeprowadzeniem mediacji na pokrycie kosztów:

• przejazdów - w wysokości i na warunkach określonych w przepisach dotyczących wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej i samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju;

• zawiadomień stron;

• zużytych materiałów biurowych;

• wynajmu pomieszczenia niezbędnego do przeprowadzenia posiedzenia mediacyjnego, w wysokości nieprzekraczającej 50 złotych za jedno posiedzenie.

Kodeks rodzinny i opiekuńczy

• Artykuł 58 § 1a stanowi, iż „sąd może pozostawić władzę rodzicielską obojgu rodzicom na ich zgodny wniosek, jeżeli przedstawili porozumienie (…) (małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie - art.58 § 1) i jest zasadne oczekiwanie, że będą współdziałać w sprawach dziecka”.

23

---