Prąd elektryczny.
Prąd elektryczny - jest to uporządkowany ruch ładunków elektrycznych. Prąd płynie w gazach cieczach i ciałach stałych. W gazach i cieczach przepływ prądu polega na równoczesnym i uporządkowanym ruchu ładunków dodatnich i ujemnych. W przewodnikach w węzłach sieci krystalicznej znajdują się jony dodatnie zaś po między nimi chaotycznie poruszają się elektrony pochodzące z powłoki walencyjnej zwane elektronami swobodnymi. Wszystkie substancje dzielimy na przewodniki ( te, które mają elektrony swobodne) i izolatory, (których wszystkie elektrony związane są z macierzystym jądrem, czyli brak elektronów swobodnych). Aby w przewodniku prąd popłyną musimy na jego końcach wytworzyć różnicę potencjałów np. połączyć z biegunami baterii. Rzeczywisty (od - do +), umowny (od + do -). Natężenie charakteryzuje płynący w przewodniku prąd, jest to ilość ładunków przepływających przez poprzeczny przekrój przewodnika w jednostce czasu I=1A-amper
Każdy przewodnik, w którym płynie prąd ma określoną wielkość zwaną oporem elektrycznym R=ςl/s
Prąd płynie tylko w obwodach zamkniętych, najprostszy, czyli elementarny obwód elektryczny składa się z źródła napięcia, które jest różnicą potencjału elektrostatycznego pomiędzy dwoma punktami obwodu elektrycznego lub pola elektrycznego. Napięcie elektryczne równe jest liczbowo pracy potrzebnej do przemieszczenia jednostkowego ładunku elektrycznego pomiędzy tymi punktami, który ma określony opór elektryczny oraz przewodów łączących źródło z odbiornikiem.
Opór elektryczny przedstawia nam PRAWO OHMA, które brzmi: Natężenie prądu płynącego w obwodzie jest wprost proporcjonalne do przyłożonego napięcia i odwrotnie proporcjonalne do oporu przewodnika J=U/R
Dla każdego odbiornika stosunek napięcia na jego końcach do natężenia prądu płynącego w odbiorniku jest wartością stałą równą oporowi elektrycznemu odbiornika.
Płynący w odbiornikach prąd wykonuje pracę W=u*I*t - praca, P=I2*R - moc
I PRAWO KIRCHHOFFA jest konsekwencją zasady zachowania ładunku elektrycznego. Suma natężeń prądów wpływających do węzła sieci elektrycznej jest równa sumie natężeń wypływających, I1+I2=I3+I4+I5
Przy połączeniu szeregowym przez każdy odbiornik płynie prąd o tym samym natężeniu.
Na każdym odbiorniku mamy spadek napięcia, lecz suma spadku napięć jest równa napięciu źródła Rc=R1+R2 - opór całkowity przy połączeniu szeregowym
1/Rc=1/R1+1/R2 - opór całkowity przy połączeniu równoległym
PRACA I MOC PRĄDU ELEKTRYCZNEGO
1) Praca prądu elektrycznego:
Podczas przepływu prądu o natężeniu I dodatni ładunek q przemieszcza się od potencjału wyższego V1 do niższego V2 (V1>V2). Potencjalna energia elektryczna tego ładunku ulega zmianie o ∆Ep, gdzie:
∆Ep=Ep2-Ep1 Ep2=q*V2 Ep1=q*V1 ∆Ep=q(V2-V1) V1-V2=U
∆Ep= -qU q=It ∆Ep= - UIT (znak minus oznacza, że energia maleje)
Zgodnie z zasadą zachowania energii przekształca się ona w inną postać energii. W przypadku przepływu prądu przez silnik, energia elektryczna zmienia się na pracę mechaniczną, wykonaną przez ten silnik. Natomiast jeśli prąd płynie przez opornik o oporze R, to wzrasta jego temperatura, czyli wzrasta jego energia wewnętrzna, a więc energia elektryczna zmienia się w ciepło. Jeżeli oznaczymy przez W pracę wykonaną przez prąd, to zasadę zachowania energii możemy zapisać następująco: ∆Ep+W=0 W= - ∆Ep W=UIT SI [I]=[V*A*s]
2) Moc prądu elektrycznego:
P=W/t P=UI SI [W]=[V*A] U=IR P=I2R I=U/R P=U2/R
a) moc wydzielona na oporach połączonych szeregowo:
P1=I2R1 P2=I2R2 P1/P2=R1/R2 Stosunek mocy wydzielonych na opornikach połączonych szeregowo, jest równy stosunkowi ich oporów.
b) moc wydzielona na oporach połączonych równolegle:
P1=U2/R1 P2=U2/R2 P1/P2=R2/R1 Stosunek mocy wydzielonych na opornikach połączonych równolegle jest równy odwrotnemu stosunkowi ich oporów.
3) Sprawność urządzeń elektrycznych:
η =Wuż/W Wuż -praca użyteczna W-praca prądu elektrycznego