Jerzy Płażewski: HISTORIA FILMU FRANCUSKIEGO

CZĘŚĆ PIERWSZA (1895 - 1918)

• BRACIA LUMIÈRE - twórcy filmowego dokumentu.

13 lutego 1895 roku - patent na nowy wynalazek.

„Wyjście robotników z fabryki Lumière” - pierwszy film w historii kina, pokazany na kongresie dla członków Towarzystwa Zachęty Rozwoju Technicznego.

GRAND CAFE - program:

• „Wyjście robotników z Fabryki Lumièrów w Lyonie”

• „Kłótnia dzieci”

• „Basen w parku Tuilries”

• „Przyjazd pociągu do La Ciotat”

• „Pułk”

• „Kowal”

• „Partia kart”

• „Chwasty”

• „Mur”

• „Morze”

Każdy film trwał do dwóch minut; seanse następował co pół godziny od 10 rano do 1 w nocy.

Lumièrowie sami nie kręcili swoich filmików - Charles Moisson Pierwszy operator świata.

Miał to być wynalazek o charakterze czysto dokumentalnym. Lumièrowie założyli u siebie szkołę operatorów, która miał szkolić nowych ludzi do pracy i rozpowszechniania filmów dokumentalnych na całym świecie.

Jeden z nich - Félix Mesguisch przeszczepił kinematograf na grunt amerykański; w końcu jednak za sprawą Edisona Francuzów wyrzucono z USA; podróżował po całym świecie, zdobył międzynarodową sławę; jako pierwszy zastosował travelingi.

Od 1906 roku Towarzystwo Filmowe Gaumont - Louis Gaumont i Charles Pathé konkurencja

„łowcy obrazów”, na początku specjalizowali się w cynicznych plagiatach Lumièrów.

• MÈLIÉS - reżyser filmów fabularnych

Na początku chciał odkupić kinematograf od Lumièrów; w dziesięć lat później napisał jeden z pierwszych traktatów teoretycznych; wyróżniał w nim nie jeden a cztery rodzaje kina:

• Plenerowe (dokument)

• Naukowe

• Kompozycyjne (fabularne)

• Z transformacjami (trickowe)

TECHNIKA:

• Podręcznik „Magic” Hopkinsa - źródło większości „Jego” pomysłów

• Transformacje

• Ruch taśmy do tyłu

• Nakładanie - podwójna ekspozycja (zastosowanie czarnych teł)

• Dekoracje malowane i trójwymiarowe (czasami „do góry nogami”)

• Zdjęcia panoramiczne

• Ruch kamery w trakcie zdjęć

• Początki montażu

Jako pierwszy założył wytwórnię filmową - STAR FILM i zbudował atelier filmowe w MONTREUIL

Wyreżyserował kila tysięcy feerii, aktualności i fantastyki naukowej - po 5 do 8 minut

FEERIE : „Zniknięcie damy w teatrze Robert-Houdin”; „Diabelski lokator”; „Diabelski zamek”; „Człowiek z gumową głową”; „Podwójny iluzjonista i żyjąca głowa”; „Chrystus idący po wodzie”; „400 diabelskich dowcipów”; „Potępienie doktora Fausta”; „Królestwo wróżek”

AKTUALNOŚCI : „Sprawa Dreyfusa”; „Koronacja Edwarda VII”; „Prezydent-elekt Roosevelt”; „Wybuch wulkanu na Martynice”; Katastrofa balonu Pax”; „Podpalacze” i inne …

Wszystkie inscenizowane

FANTASTYKA : „Podróż na księżyc”; „20 000 mil podmorskiej żeglugi”; „Podróż do krainy niemożliwości”; „Wyprawa na biegun północny”; „Tunel pod La Manche (zły sen francusko-angielski”

W tym czasie na dobre rozwinęła się produkcja Gaumonta i Pathé.

GAUMONT - serwis aktualności: Victorin Jasset, Louis Feuillade, Jacques Feyder, Marcel L'Herbier

PATHÉ - Ferdynand Zecca - główny reżyser; dramaty salonowe i początki realizmu; filmowa erotyka („Mężatka kładzie się spać”; „Rozbieranie do snu”) i widowiska pasyjne („Boża męka”)

Nastawili się na produkcję czysto komercyjną na dużą skalę. Połączyli się z Eastmanem Kodakiem działającym na terenie USA. (10 kopii dla Francji, 50 dla całego świata i 200 dla USA)

• FILM SUROGATEM TEATRU ?

Jean Benoît- Lévy - wpadł na pomysł filmowania teatru i dzielenia się zyskami z aktorami; (w Francji były szeroko rozpowszechnione tradycje teatralne) nie zrealizowano

Międzyczasie pojawił się FILM D'ART.

17 listopada 1908 - „Zabójstwo księcia Gwizjusza”; reż: André Calmettes, wyst.: Charles Le Bargy, muzyka: orkiestra symfoniczna - specjalnie na tę okazję napisana partytura.

Charles Pathé - „Nobilitacja kina dokonała się !”

Filmy te były doskonałe pod względem oprawy, ale ich język był parodią języka teatru (krok wstecz w sztuce filmowej)

INNE FILMY : (Przeróbki literatury); „Don Carlos”; „Arlezjanka” Alfonsa Daudet; „Król się bawi” Wiktora Hugo; „W matni” Emila Zoli; „Król Edyp”; „Powrót Ulissesa”; „Pocałunek Judasza”; „Toska”; „Dama Kameliowa”; „Królowa Elżbieta” z Sarą Bernhardt,

André Calmettes - główny reżyser

SCAGL - Stowarzyszenie Filmowe Autorów i Pisarzy Konkurencja dla Film D'art.; opierali się głównie na literaturze; jeszcze bardziej sztuczni niż ich poprzednicy.

Powstała jeszcze jedna spółka: FILMY BIBLIJNE

Wszyscy oni działali w obrębie wytwórni Pathé

W Gaumont - Louis Feuillade - seria „Filmy estetyczne” (1910) - głównie chodziło o dbałość fotografii.

Film D'art. umarł śmiercią naturalną.

• KOMICY BLIŻEJ ISTOTY RZECZY

Obok Film D'art silnie rozwijała się farsa (dla tych mniej wybrednych); zdobyła sobie szeroką popularność.

André Deed Jeden z pierwszych komików, zaczynał od filmów-pogoni; pseudonim Boireau. (około roku 1905) Potem przejęty przez włoską firmę ITALIA (1908 - 1911); przechrzczony na Cretinetiego - zyskał międzynarodową sławę.

Charles Prince Pseudonim Rigadin; niezguła, mięczak i pechowiec (w stylu Harolda Lloyda)

Léonce Perret Mieszczuch pełen dobrych chęci i życzliwy ludziom

Jean Drand Główny reżyser specjalizujący się w burlesce; zgromadził cały zespół aktorów

Max Linder Właściwie Gabriel Leuvielle; młody dandys, nonszalancki, nienagannie ubrany (białe rękawiczki, lakierki, cylinder); miał całkowicie inny sposób gry niż jego konkurenci - bardziej stonowany; reprezentował Pathé; zdobył bardzo rozległą sławę na całym świecie, wiele podróżował promując swoje filmy; cieszył się uznaniem krytyków; Chaplin stwierdził, że aktorstwa uczył się właśnie od niego.

• SENSACJA ZMUSZA DO WIDZENIA FILMOWEGO

W Pathé Film D'art i burleska; w Gaumont rozpoczyna się produkcja filmów sensacyjnych pod nadzorem dziennikarza Louisa Feuillada (miał nadzór nad dwudziestoma filmami tygodniowo).

Seria „TAKIE JEST ŻYCIE” ­­ początki „realizmu” 16 filmów:

• „Żmije”

• „Skaza”

• „Los matek”

• „Wiejski król Lear”

• „Dzielni ludzie”

• „Wesele starszego brata”

• „Most nad przepaści”

• i inne

Był to jednak realizm o charakterze powieściowym lub teatralnym, nadmierne moralizatorstwo zniechęciło widzów i doprowadziło do przerwania serii.

Od 1913 roku przerzucił się tylko na kino sensacyjno-kryminalne.

Prekursorem w tym temacie był Victorin Jasset, który od 1908 roku kręcił filmy detektywistyczne z Nickiem Carterem a później z Zigomarem.

Feuilliade FANTOMAS - bohater anarchizujący, wróg społeczeństwa

(Na podstawie 32 tomów powieści odcinkowej Souvestre'a i Allaina)

Powstało 5 części - wyświetlane w epizodach.

„Fantomas: Kradzież w hotelu Royal Palace, Zniknięcie lorda, Wokół szafotu”

„Juve przeciwko Fantomasowi”

„Umarły, który zabija”

„Fantomas kontra Fantomas”

„Fałszywy urzędnik”

WAMPIRY - z ówczesną gwiazdą nr 1 we Francji - Musidorą

JUDEX - bohaterem szlachetny szermierz sprawiedliwości

„Judex” Kręcone także w plenerach

„Nowa misja Judexa” Każdy po kilkanaście odcinków wyświetlanych co tydzień

Nie posiadały one żadnych wielkich właściwości artystycznych (czysta komercja), ale dawały schemat charakterystycznych środków wyrazu dla tego typu produkcji. (akcja, fabuła, plenery, efekty, aktorstwo, i inne)

• PIERWSZA WOJNA - KONIEC Z PRYMATEM

Filmy sensacyjne i kryminalne kręcono i oglądano po to, aby zapomnieć o działaniach wojennych.

Na początku nie widziano potrzeby w filmowaniu wydarzeń frontowych. Specjalna grupa została powołana dopiero po siedmiu miesiącach od wybuchu (zespół 5 operatorów). Kręcili tylko na tyłach, dopiero później na linii frontu.

Produkcja załamała się; większość ludzi z branży została zmobilizowana, kina i teatry pozamieniano na magazyny, zakazywano projekcji.

Zaczęły powstawać „FILMY PATRIOTYCZNE” - zazwyczaj głupie i nieudolne; wzywały do ofiarności i nienawiści wobec wroga.

„Żołnierze odwetu”; „Narzeczeni z roku 1914”; „Anioł Pański zwycięstwa”; „Dług nienawiści”; „Córka szwaba”; „Alzacja”; „Francuzki zechciejcie”

Próbowano przyciągnąć widzów wielkimi nazwiskami:

„Matka wrogów” reż.: Germaine Dulac

„Oskarżam !” reż.: Abel Gance

„Francuskie matki” wyst.: Sarah Bernhardt

Jednak ogólnie kino w tym okresie nie cieszyło się zbytnim entuzjazmem, kolejne filmy przynosiły porażki producentów, zza oceanu napływała produkcja amerykańska. W końcu jednak wojna się skończyła.

CZĘŚĆ DRUGA (1918 - 1928)

• IMPRESJONIŚCI WYPRACOWUJĄ BRAKUJĄCE ŚRODKI

Riciotto Canudo (Włoch, krytyk literacki i błyskotliwy publicysta) „Manifest siedmiu sztuk” (1911)

Wszystkie sztuki dzielą się na dwie kategorie:

1. ARCHITEKTURA MALARSTWO i RZEŹBA

2. MUZYKA POEZJA i TANIEC

Przestrzeń między sztukami przestrzeni a sztukami czasu została wypełniona przez FILM.

Louis Delluc Zarzucał kinu brak ambicji w odtwarzaniu mechanizmu ludzkich myśli i szkicowaniu dramatów wewnętrznych.

Napisał scenariusz do „Święta hiszpańskiego” reż.: Germaine Dulac

Jego słynna trylogia (sam reżyserował):

„Milczenie”

„Kobieta znikąd”

„Gorączka”

Germaine Dulac Czołowa kobieta-realizatorka kina francuskiego, bojowa feministka, córka generała i żona powieściopisarza.

„Uśmiechnięta pani Beudet” (1923)

Marcel L'Herbier „Eldorado” (1921) - różny sposób postrzegania świata w zależności od patrzącego (przegląd dostępnych środków wyrazu)

„… deformuj i odtwarzaj materię zgodnie ze swoją wizją.”

„Nieludzka” - za dużo zastosowanych środków, całość chłodna, niespójna i uboga myślowo.

Jean Epstein Urodzony w Warszawie, z wykształcenia medyk, z zamiłowania filozof.

„Wierne serce” - tematem nawiązywał do „Gorączki”

„Upadek domu Usherów” - najbardziej udany formalnie; na podstawie Edgara Alana Poe; specyficzna konstrukcja czasu.

Abel Gance Demagogiczny wizjoner; autorytet dla wielu twórców; bombastyczny i przesadny.

„Koła udręki” (1923) Banalna fabuła, ale mistrzowskie wykonanie.

„Napoleon” Patos i grandilokwencja; wynalazł poliwizję

• ZUCHWAŁOŚĆ I BEZPŁODNOŚĆ AWANGARDY

W okresie tym powstawało wiele grup artystycznych wydających płomienne manifesty, które najczęściej znajdowały swoje odzwierciedlenie w sztuce (tu: w filmach); były to najczęściej krótkometrażowe, tanie produkcje znajdujące się poza normalnym obiegiem filmów kinowych; przeznaczone dla wybranych grup „koneserów”.

„Antrakt” Debiut René Claira - charakter dadaistyczno-anachistyczny

„obraz uwolniony od obowiązku oznaczania czegoś”

„Pies andaluzyjski” Louis Buñuel - surrealizm i freudyzm „rozpaczliwe wezwanie do mordu”

„À propos Nicei” Debiut Jeana Vigo - podobna nuta protestu do „Psa …”, ale bardziej zracjonalizowana. Film stał się wzorem społecznego pamfletu.

„Muszelka i pastor” Germaine Dulac - miał to być przykład wzorcowego surrealizmu.

Krótkie metraże: „Arabeska”; „Temat z wariacjami”; „Płyta 927”

Próby bezgłośnego udźwiękawiania obrazami utworów Chopina i Debussy'ego.

„Rozgwiazda” Man Ray (amerykański fotograf, określany często „abstrakcjonistą kina”); według poety Roberta Desnos; wzruszający erotyk o utraconej kobiecie.

„Balet mechaniczny” Ferdynand Léger - „malarz w kinie”; zestawienie jego obrazów z rytmicznie pojawiającymi się motywami metalowych przedmiotów.

„5 minut czystego kina” Henri Chomette (brat Rene Claira) - niemal abstrakcjonizm; motywy wizualne poddane rytmicznemu ruchowi.

Wynalazek dźwięku i idące z nim w parze wysokie koszty zniechęciły awangardzistów do dalszych poczynań. Część z nich zaprzestała swojej działalności a reszta zajęła się bardziej „normalną” twórczością.

• SWOI I OBCY W KINIE NIEMYM

Francuzi skutecznie utrzymali swoją pozycję w trakcie wojny. Cała powojenna produkcja, jeżeli nie był to impresjonizm czy twórczość awangardowa, była nacechowana realizmem. Dawało to w ten sposób odpór wymyślonym od początku do końca produkcjom Hollywoodzkim. O realizm starał się praktycznie każdy reżyser

Jacques Feyder Belg o właściwym nazwisku Frédérix; chłodny, pedantyczny i beznamiętny reżyser.

„Atlantyda” - według popularnego romansu, zdołał sobie zaskarbić producentów.

„Sprawa Hieronima Crainquebille” - drobny handlarz jarzyn wplątany w pajęczynę przepisów prawnych.

„Twarze dzieci”; „Gribiche” - filmy o psychice dziecka; przedstawia uczucia proste.

„Wizerunek” - czterech różnych mężczyzn zakochuje się w wizerunku kobiety z witryny fotografa; niespełniona miłość. Liryzm na miarę „Kół udręki”

„Teresa Raquim” - nakręcony w współpracy z Niemcami. Adaptacja Zoli, dwójka kochanków zabija męża, film kończy się ich samobójstwem; subtelne zdjęcia i światło

„Nowi panowie” - ostra satyra polityczna.

Rene Clair „Paryż śpi”; „Upiór w Moulin-Rouge”; „Cudowna podróż” - humor połączony z elementami fantastyki.

„Słomkowy kapelusz” - na podstawie słynnego wodewilu.

Obok tego istniał cały nurt zajmujący się kinem komercyjnym - chodziło w nim przede wszystkim o adaptacje (z czasem stawały się coraz gorsze).

W tym czasie do Francji (czytaj: Paryża) napływały fale emigrantów z różnych stron Europy; znaczny wpływ emigrantów rosyjskich; Iwan Mozżuchin zagrał i wyreżyserował „Stos gorejący” - swój najlepszy film (bardzo wyrafinowany technicznie).

Carl Theodor Dreyer Duńczyk, przesiąknięty duchem protestanckich moralitetów.

„Męczeństwo Joanny d'Arc” (1928) - zawężenie tematu akcji (tylko jeden dzień): tylko męczeństwo i cierpiąca, samotna ofiara wobec bezlitosnych sędziów.

Wielka rola zbliżeń i oświetlenia; twarze nagie (bez charakteryzacji); prawda wyglądu fizycznego podporządkowana wizerunkowi psychologicznemu.

Wielka aktorka kina francuskiego Renée Falconetti dała się ogolić na łyso.

Dzięki temu wszystkiemu zaliczamy ten film do klasyki kina niemego.

Brakowało mu jedynie głosu (liczne tablice burzyły ciągłość obrazów).

CZĘŚĆ TRZECIA (1928 - 1945)

• TEN TRUDNY PROBLEM DŹWIĘKU

Przeważały nastroje katastroficzne. „Kino umarło wraz ze dźwiękiem” - mówiono. Francuzi stawiali zdecydowany opór nowej technice. Uważali, że kino ma już dostatecznie wypracowaną poetykę.

Ludzie chcieli oglądać tylko filmy dźwiękowe. Pojawiało się wiele oszustw ze strony producentów i dystrybutorów. Pojawiły się kłopoty z wersjami językowymi filmów. Wytwórnia Paramount wykupiła ateliers w Joinville i przeniosła Hollywood na przedmieścia Paryża. Zdarzało się tak, że jednocześnie kręcono film w sześciu wersjach językowych (zmieniały się tylko ekipy na planie) Nie trwało to jednak zbyt długo - nie podobało się to widzom. Idea studia padła; zajęło się produkcją wersji dubbingowanych, potem tłoczeniem napisów (ta forma oglądania była bardziej popularna wśród elit).

Dźwięk sprawił też wiele problemów aktorom - wielu z nich (akcent, dykcja itp.) musiało się pożegnać ze swoją pracą.

Podobnie było reżyserami - musieli się przystosować do całkowicie nowego sposobu pracy na planie Tak samo jak obsługa techniczna.

Produkcja filmów dźwiękowych stała się o wiele droższa - tym samym bardziej ryzykowna i mniej opłacalna dla producentów.

Wzrosła za to rola kompozytorów muzyki filmowej; (często ograniczała się ona jedynie do wkomponowania w film jakiegoś modnego w tym okresie szlagieru)

Miało to także wpływ na pracę scenarzysty (zaczynano od kilku efektownych replik, kalamburów, piosenek - do reszty dopisywano scenariusz).

Rene Clair Długo przygotowywał się na pracę z dźwiękiem. Miał on być dopełnieniem i nie miało go być za dużo.

„Pod dachami Paryża” (1930) - walczyk Morettiego jako leitmotiv całego filmu. Subtelny i dowcipny liryzm. Dialogów nie było więcej niż napisów w „normalnym” filmie. Kontrapunktowe zastosowanie muzyki i dźwięku (dźwięk nie powtarza tylko uzupełnia); różne ciekawe punkty umieszczenia mikrofonu. Wielki sukces

„Milion” - komedia, po części oddająca cześć burleskowym pościgom (ubogi malarz wygrywa milion na loterii, ale kurtka z kuponem zostaje mu skradziona i stale zmienia właścicieli. Szalony entuzjazm publiczności

„Niech żyje wolność” ­- próba „przebudowy świata”, porównanie pracy w nowoczesnej fabryce do więzienia - w stylu „Dzisiejszych czasów” Chaplina. Tym razem sukces się nie powtórzył.

„14 lipca” - sentymentalna komedia z przedmieść paryskich. W stylu „Pod dachami”

„Ostatni miliarder” (1935) - ostatni francuski film Claira. Nietrafiona satyra na finansjerę i dyktatorów - po niepowodzeniu wyjechał do Londynu.

Jean Vigo Od początku jego historia jest nacechowana negatywnie - syn anarchisty, ojciec zamordowany w 1917 roku (Jean miał wtedy 12 lat). Miał kłopoty z cenzurą - kolejne filmy zakazywane lub cięte.

„Pała ze sprawowania” - po części autobiograficzny; „wołanie o nieposłuszeństwo”; bunt dzieci w szkole przeciwko głupocie dorosłych. (Sugestywne oświetlenie stałego operatora Vigo - Borisa Kaufmana - brat Dżigi Wiertowa)

„Atalanta” - od nazwy barki na Sekwanie; luźna historia, wiarygodnie podpatrzone i sfotografowane życie wodniaków. Film ten był bardzo niekonwencjonalny. W ostatniej fazie choroby Vigo (gruźlicy) przemontowany przez producenta.

W ten sposób narodziła się legenda Vigo - prawdziwego męczennika sztuki filmowej.

Tych dwóch wybitnych twórców było jednak kroplą w morzu wszechogarniającej francuski przemysł filmowy mówionej szmiry.

• ORLE LATA TRZYDZIESTE

Kryzys ogarnął także Francję. Prawica ośmielona dojściem Hitlera do władzy zorganizowała pucz faszystowski (6 lutego 1934) krwawo stłumiony przez policję. Kontrakcja lewicy władzę przejmuje komunistyczny Front Ludowy. Gaumont i Pathé zbankrutowały; zaczęła napływać fala filmowych emigrantów (Lang, Pabs, Siodmak, Litvak, Wiene, Wilder i inni).

Filmy prawicowe nie zdobywały zbytniego uznania wśród publiczności (apologie Legii Cudzoziemskiej i jej dzielnych dowódców), za to szeroki wśród producentów. Tymczasem lewica zapowiedziała, że po pełnym dojściu do władzy „uczyni kinematografię instytucją państwową, aby nie zostawić tak silnego środka oddziaływania w rękach przeciwników.” Rządzili tylko przez rok - pełne upaństwowienie nie dokonało się; miano zbudować fabrykę taśmy filmowej w celu uniezależnienia się od Kodaka, państwo miało finansować produkcje fabularne i oświatowe, miano wprowadzić kontrolę scenariuszy i rozpowszechnianie filmów pod kątem funkcji kulturalnych.

Powstała „spółdzielnia robotnicza Ciné-Liberté” - dla realizacji i upowszechniania filmów postępowych i zakazanych przez cenzurę pod patronatem najważniejszych twórców.

Jean Renoir Syn wielkiego malarza; zaczynał jeszcze w kinie niemym; filmy zmierzające ku kpinie z drobnomieszczaństwa: „Nana”; „Suka”; „Boudu z wód wyratowany” + zamówieniowe kryminały.

„Toni” (1934) - przełom; historia włoskiego emigranta nieszczęśliwie zakochanego w emigrantce z Hiszpanii - zastrzelonego przez je rodaka za to, ze był innej narodowości. Dość skomplikowana fabuła, bohaterowie nie retuszowani, akcja osadzona w naturalnych, ale bardzo malowniczych terenach. prekursor neorealizmu Viscontiego i Rosselliniego.

„Zbrodnia pana Lange” - dość nieporadny w planie formalnym, ale dotykał bardzo istotnego tematu tabu - trafny wyraz stanu umysłu w przededniu Frontu Ludowego - wykazywał siłę robotniczej solidarności. Scenariusz: Jacques Prévert (scenarzysta i poeta, duża rola liryzmu)

„Życie do nas należy” (1936) - na zamówienie partii komunistycznej; plakat polityczny wspierający kampanię wyborczą.

„Wycieczka na wieś” - nie dokończona z powodu choroby głównej bohaterki; hołd złożony impresjonizmowi; (subtelne operowanie światłem w nadrzecznym pejzażu).

„Towarzysze broni” („Wielkie złudzenie” - tytuł oryginalny) (1937) - wojna ukazana z perspektywy żołnierzy w obozie jenieckim. Wszyscy Francuzi to solidarni patrioci w dalszej walce z przeciwnikiem. Jest to jednocześnie „najwznioślejsza elegia satyryczna o charakterze wściekle klasowym.” „Wielkim złudzeniem” jest szerzona przez międzynarodową warstwę „feudalnego rycerstwa” teza o wzajemnej nienawiści wszystkich narodów, że wojny są nieuniknione.

„Marsylianka” - film o Wielkiej Rewolucji zrealizowany „ku chwale narodu francuskiego” ­- film powstał w systemie pracy kolektywnej. Ostrzegał przed sprzedawaniem się arystokracji obcym mocarstwom w obronie własnych interesów.

„Bestia ludzka” - mroczna, beznadziejna i błyskotliwa opowieść o ułomności człowieka; z końca rządów Frontu Ludowego; w kierunku czarnego romantyzmu.

„Reguły gry” - ostatni film z tego okresu; wyraz rozczarowania dla nowych rządów.

Rozczarowany Renoir po klęsce swego ostatniego filmu wyjechał do USA (1940) i już nigdy nie dorównał latom swej świetności.

Odczyt w Londynie (Wiosna '39): „… film musi być narodowy nie w sensie politycznym, lecz społecznym. Musi wyrastać z życia konkretnych grup kulturalnych …”

Julien Duvivier „Wielka wygrana” - scenariusz: Charles Spaak; dwójka bezrobotnych wygrywa pieniądze na loterii. Suma ta jest za mała by rozwiązać ich wszystkie problemy, postanawiają wspólnie otworzyć bar - pojawia się kobieta, która wszystko niszczy; film posiadał dwa zakończenia: dobre i złe.

Robert Siodmak „Kapitan Mollerand” - programowo wymierzony przeciwko „dwustu rodzinom” rządzącym gospodarką Francji.

Siodmak był niemieckim emigrantem.

André Malraux „Nadzieja” - Wybitny pisarz, nakręcił jedyny film na podstawie własnej książki. Akcja osadzona w czasie wojny domowej w Hiszpanii; prawda scenerii i autentyzm świadectwa o beznadziejnie opierających się inwazji frankizmu republikanach.

Jacques Feyder „Zwyciężyły kobiety” (oryginalny tytuł: „Bohaterski jarmark”) - ze względu na temat wpisuje się w nurt ludowego realizmu. Film zainspirowany malarstwem flamandzkim.

Pojawiła się w tym czasie fala filmów „o wojsku” - np.: „Zbrodnia na linii Maginota” - utwierdzała widza w przekonaniu, że linia ta jest nie do zdobycia. Tymczasem zbliżała się prawdziwa wojna …

Wszystkie wyżej przytoczone filmy były jedynie niewielkim procentem ogólnej produkcji komercyjnej.

• CZARNY ROMANTYZM EGZYSTENCJI PRZEGRANYCH

Charakterystyczny dla drugiej połowy lat '30.

Krytyka określała go mianem „REALIZMU POETYCKIEGO” - głównie za sprawą osiągnięć Renoira:

• Bohater pochodzący ze środowisko robotniczego (często Jean Gabin)

• Przytłaczająca i pesymistyczna tonacja

• Bohater rozczarowany i przegrywający z życiem

• Samotność postaci

• Niezależność od autentycznego kontekstu społecznego i epoki

• Fatalistyczna bezradność wobec zrządzeń losu

Faktycznie jest to zaprzeczeniem normalnego realizmu życia, nawet szeroko rozumianego; stąd lepiej pasuje „CZARNY ROMANTYZM”

1

Druk i opracowanie: Michał Pyka

---