15. „Polowanie na czarownice” i jego konsekwencje dla

historii filmu

amerykańskiego

Po wojnie w kinematografii amerykańskiej nastał niespodziewany kryzys. Nic go nie
zapowiadało, tzn. Sukcesy kasowe w 1946 przyniosły bardzo wysoki dochód, b. dużo
utalentowanych reżyserów i aktorów. Jednak w 1947 roku nadszedł kryzys. I pogłębiał się
przez kolejne lata. Miał on kilka przyczyn:

a) Wygrana wojny i ekonomiczna prosperita.

USA po wojnie jest silne jak nigdy. Plan Marshalla był kołem zamachowym
gospodarki n

a kolejne lata. Stany są supermocarstwem i nikt nie zagraża ich pozycji

(przynajmniej do 1949 roku). Ekspansywna klasa średnia poszukuje nowych form
rozrywki, kino już im nie wystarcza. Film się znudził, bo w czasie wojny był bardzo
ważny (kroniki filmowe)

b)

Francja i Włochy zamknęły rynek, bo chciały chronić rodzime kino. Wielka Brytania
wprowadziła 75% podatek eksportowy. Żelazna Kurtyna odcięła od państw
komunistycznych.

c)

Strajki związków zawodowych- od scenografów po scenarzystów.

d)

Popularność filmów noir, odstraszających konserwatywnych widzów.

e) Proces antytrustowy

Trwający ponad dekadę. Oskarżyciele wskazują, że część amerykańskich wytwórni
stosuje praktyki monopolistyczne, posiadając sieci kin i dystrybuując w nich na
preferencyjnych warunkach własne produkcje. Stosują także block-booking – sprzedaż
wiązaną; sprzedają kiniarzom przebój, ale wraz z nim muszą kupić słabsze filmy a
czasami nawet takie, które jeszcze nie powstały.
W sumie to tak było, „Wielka Piątka” (Paramount, RKO, Fox, MGM, Warner)
wytwór

ni miała swoje sale, ale to było 15 % wszystkich sal w skali kraju

(równocześnie 80% najbardziej dochodowych punktów)
Za to „Mała Wielka Trójka” (Universal, Columbia) zarabiała na block-bookingu
Paramount chce rozwijać stacje telewizyjne.
3 maja 1948, sędzia William O. Douglas odczytał słynny werdykt, nakazujący
hollywoodzkim wytwórniom wydzielić z własnego majątku przedsiębiorstwa
dystrybucyjne.

KOMISJA DO BADANIA DZIAŁALNOŚCI ANTYAMERYKAŃSKIEJ
(HUAC)
Czyli polowania na czarownice i czarne listy Hollywoodu za czasów Harry’ego
Trumana. Zaczęły się w latach 40. ale w fazę makkartyzmu wkroczyły po 1950 roku.
Początek: przedwojenna kampania śledcza kongresmena z Teksasu, Martina Diesa,
który jako pierwszy użył frazy „działalność antyamerykańska” w odniesieniu do
środowisk lewicowych.

W 1945 J. Parnell Thomas stanął na czele komisji śledczej izby niższej parlamentu
zwanej The House Un -American Activities Committee (w skrócie HUAC).
Podchwycił tą frazę.
Ta komisja nie miała atakować, miała zbadać jak wielki wpływ na amerykańskie
państwo mają działacze i sympatycy partii socjalistycznych i komunistycznych,
związków zawodowych i lewicowych stowarzyszeń. A w tym czasie ZSRR sobie hasa
po Europie Środkowo-Wschodniej a na dodatek mają bombę atomową.
Thomasa wspomogła założona w Hollywood organizacja Motion PicturesAlliance,
zrzeszająca konserwatywnych aktorów, producentów i reżyserów(znaleźli się tam Jack
Warner, Louis B. Mayer, Robert Taylor i Sam Wood jako przewodniczący).

Spotkali się w maju 1947 roku w Kalifornii i Thomas został poinformowany o
infiltracji przemysłu filmowego przez komunistów (lewicowa gildia scenarzystów
SWG)

We wrześniu rozpoczęły się przesłuchania w Waszyngtonie. Dwie części:
a)

Świadkowie przyjaźni (friendly witnesses) członkowie Alliance, piętnowali
lewcowych wichrzycieli.

b)

Świadkowie nieprzyjaźni (unfriendly witnesses)- mieli spowiadać się ze swoich
komunistycznych grzechów.
Część powoływała się na Pierwszą Poprawkę i nawet powstał Komitet na Rzecz
Pierwszej Poprawki do Konstytucji (Committee for the First Amendment), do
którego zapisali się między innymi: Wyler, Huston, Hepburn, Garfi eld, Groucho
Marx i Bogart.
Polegało to na tym, że jak im zadawano pytanie: „Czy jest lub był Pan członkiem
bądź sympatykiem organizacji komunistycznej?” to nie odpowiadali. W ten
sposób do więzienia na rok poszła cała dziesiątka przesłuchiwanych scenarzystów
i reżyserów, musieli też zapłacić po 1000 $. (Edward Dmytryk dał się potem
złamać, a Dalton Trumbo nie, miał więc problemy ze znalezieniem pracy, pisał
pod pseudonimem Robert Rich i miał figuranta Iana McLellana Huntera. Dostał
dwa Oskary, za Rzymskie wakacje i The brave one )

Deklaracja Waldorf- 25.11.1947-

Nowy Jork. Zarząd MPPA ogłosił, że żaden z

Dziesiątki nie będzie zatrudniony w Hollywood.

Ogólnie główną gwiazdeczką polowania na czarownice był pan Joseph McCarthy- sekretarz
Senackiego Podkomitetu Bezpieczeństwa Wewnętrznego a potem przewodniczący Stałego
Podkomitetu Śledczego. Nieuczciwe metody, pomówienia i insynuacje. Korzystał ze środków
masowego przekazu do autopromocji i potem one go dorwały, bo ujawnione zostały jego
podłości w 1954 roku przez CBS. Znajomi go potępili, popadł w alkoholizm i zmarł trzy lata
później.