Najazd Mongołów na Ruś i jego konsekwencje.
Mongołowie:
Położenie - środkowa część Azji na obszarach dzisiejszej Mongolii, Mandżurii i południowo-wschodniej Syberii
Zajęcia - głównie pasterstwo/ koczowniczy tryb życia
Umiejętności - wiele wynalazków przejęli od Chińczyków ( np. umiejętność posługiwania się sztucznymi ogniami)
Zjednoczenie plemion - nastąpiło w XIII wieku za Temudżyna ( Czingis Chan), wtedy też rozpoczęli ekspansję na wschód kontynentu
Ustrój państwowy - rodowość - uległ rozkładowi/ powstał nowy typ wspólnot nowego -posiadacze największych i ubożsi współplemieńcy. Grupy te miały charakter o charakter ord
Plemiona- rządzili nimi wodzowie, którym przysługiwał tytuł chagana (chana) i nieograniczona władza nad współplemieńcami
Wybitne jednostki - w 1206 roku państwo zorganizował jeden z wodzów plemiennych Temudżyn. Przyjął on tytuł wielkiego chana - Czyngis Chana.
Podboje - Mongołowie zwani - Tatarami zaatakowali w 1211 północne Chiny którym narzucili swe zwierzchnictwo, a wcześniej w 1209 roku rozpoczęto podbój Turkiestanu, który także zakończył się zwycięstwem Mongołów. Państwo stworzone przez Temudżyna sięgało od Chin Północnych po Kaukaz i Morze Kaspijskie. Zagrożony chan połowiecki zwrócił się o pomoc do ks. halickiego. Zorganizowana przez niego koalicja książąt ruskich, w sprzymierzeniu z Połowcami, poniosła w walce z Mongołami straszna klęskę nad rzeką Kałką w 1223 roku w pobliżu Morza Azowskiego. Przegrana przesądziła o lasach Połowców.
Armia Mongolska - liczebna, o nowej taktyce i organizacji wojska. Wojsko podzielone było według systemu dziesiętnego, a więc na 10, 100 ,1000 i dziesiątki tysięcy. Każda jednostka miała swego dowódcę, który kierował jej działaniem i był za nią odpowiedzialny. Dawało to przewagę nad bezwładnymi wojskami przeciwnika. Wojsko mongolskie składało się wyłącznie z wyćwiczonej jazdy. Jednolicie uzbrojona i wyekwipowana jazda dzieliła się na ciężkozbrojną, przeznaczoną do szarży i lekkozbrojnych łuczników Mieli też przewagę pod względem taktycznym. Przed każdą wyprawą wywiad przeprowadzał staranne rozpoznanie przeciwnika. Dowódcy mongolscy w przeciwieństwie do zachodnich nie walczyli w pierwszych szeregach, ale pozostawali na tyłach by stamtąd kierować całą akcją. Najazdy mongolskie budziły grozę, ponieważ dopuszczali się oni niewiarygodnych okrucieństw, mordując nieraz całe wsie i miasta. Czyngis chan przeszedł do tradycji jako ten, który budował piramidy z obciętych głów ludzkich. Wojsko miało dobry wywiad i prowadziło grę wojenną na zasadzie - atak-odwrót - atak
Czyngis-chan zmarł w 1227 roku, umierając podzielił swoje państwo na 4 części. (Mongolię Zach, Mongolię Wsch, Turkiestan, Step Kipczacki- Połowcy).
Jedność państwa została zachowana poprzez wyznaczenie wielkiego (tzw. zwierzchniego) chana. Został nim jego syn Udegaj.
Dalsze podboje -
Na wschodzie - północne Chiny, Korea.
W 1231 roku Azerbejdżan
1238 - księstwo Włodzimierskie
1239 roku Gruzja
1236 - państwo Bułgarów kamskich,
1237- Ruś Zalewska - spalono kolejno Riazań, Kołomnę, Moskwę, Włodzimierz nad Klaźmą, Suzdal i Rostów
Na przełomie 1239-1240 Mongołowie ruszyli na zachód - na księstwa czernihowskie i perejasławskie
W 1240 roku został także zniszczony i spalony Kijów
Właściwym celem kampanii było zdobycie Węgier, a pośrednio zaatakowanie Polski. W bitwie pod Legnicą w 1241 roku nastąpił pogrom wojsk polskich i śmierć dowodzącego Henryka Pobożnego, ks. śląskiego (Polska jeszcze dwukrotnie w 1259 roku i 1287 roku była obiektem ataku tatarskiego). W końcu 1241 roku zmarł Ugedej i Batu-chan wycofał się z Węgier . Z krajów dotkniętych najazdem w latach 1240-1241 tylko Ruś pozostała pod władzą tatarską. Ażeby utrzymać swą zwierzchność najeźdźcy ustanowili namiestników, zwanych z turecka baskakami. Ich głównym zadaniem było ściąganie daniny z miejscowej ludności. Zgodnie z swą tradycja Tatarzy nie wtrącali się w sprawy wewnętrzne podbitego kraju wymagali jedynie, ażby książęta ruscy uzyskali pisemną zgodę na sprawowanie władzy (jarłyk).
Złota Orda - Stolica - Saraj, Panem - Batu chan / Już od połowy XIV wieku Złota Orda zaczęła dzielić się na samodzielne chanaty. W dalszych dziejach Polski i Rusi dużą rolę odegrał chanat krymski, obejmujący płw. Krymski i wybrzeża Morza Azowskiego.