EiS 2002-01
TECHNOLOGIA
Studyjne techniki mikrofonowe (3)
W ubiegłym miesiącu opisaliśmy problemy związane z rejestracją zestawu perkusyjnego i sposoby
ich rozwiązywania. Najwyższy czas szczegółowo opisać techniki mikrofonowe stosowane w
przypadku bębnów akustycznych.
We współczesnej muzyce stosuje się technikę oddzielnego omikrofonowania każdego elementu
zestawu perkusyjnego i taką opiszemy poniżej. W wielu przypadkach jednak, szczególnie w
muzyce jazzowej i innych gatunkach muzycznych, gdzie
realizatorowi zależy na uzyskaniu otwartego, bardziej
naturalnego brzmienia, można użyć mniejszej liczby
mikrofonów. Czasami wystarczy jeden mikrofon
wysokiej klasy ustawiony przed zestawem perkusyjnym.
Odpowiednia odległość pozwoli zbalansować proporcje
między instrumentem a odpowiedzią pomieszczenia.
W przypadku stosowania oddzielnych mikrofonów do
poszczególnych instrumentów zestawu, należy
uwzględnić pasmo częstotliwości emitowane przez dany
instrument i wytwarzane przez niego maksymalne
ciśnienie akustyczne. Z tego powodu inny mikrofon
musimy zastosować do stopy, inny do werbla i kotłów, a
jeszcze inny do czyneli czy hihatu.
Duży bęben (stopa).
Instrument ten w wielu gatunkach muzycznych ma
wytwarzać dz
więk o silnie wyeksponowanych
transjentach i dużej zawartości energii w zakresie
niskich tonów. Jego zadaniem jest przede wszystkim
ustalenie zasadniczego rytmu utworu. Należy uchwycić
dwa aspekty brzmienia dużego bębna: dół pasma i
częstotliwości odpowiedzialne za atak, które leżą najczęściej w przedziale 2,55kHz w zależności
od instrumentu. Mikrofon powinien być włożony do wewnątrz bębna i skierowany w stronę
uderzanej membrany. Odległość od niej należy ustalić eksperymentalnie, ale zazwyczaj zawiera się
ona w przedziale 220cm (na rysunku pozycja D). Do rejestracji dz
więku stopy należy stosować
mikrofony charakteryzujące się dobrym przenoszeniem niskich tonów i zdolnością do
eksponowania zakresu odpowiedzialnego za atak dz
więku, choć właściwą barwę można też
wykreować za pomocą korekcji. Inną cechą charakterystyczną mikrofonu do stopy powinna być
zdolność do przenoszenia dużych ciśnień akustycznych.
Werbel.
Najbardziej znaczący element zestawu perkusyjnego, od którego niemal zawsze zależy tempo
utworu (w muzyce współczesnej jego uderzenie sygnalizuje moment, w którym trzeba klasnąć w
ręce...). Werbel charakteryzuje się wysokim poziomem transjentów i bardzo krótkim czasem
zanikania. Jego zasadnicza energia skupiona jest głównie w zakresie częstotliwości 46kHz.
Najczęściej dz
więk werbla zbierany jest przez ustawienie mikrofonu o charakterystyce nerkowej
lub supernerkowej nad górną membraną, przesuwając go nieco w stronę krawędzi werbla (na
rysunku pozycja C). Dla zmniejszenia przesłuchów z hihatu często pomaga stosowanie
mikrofonów z gąbką przeciwwietrzną.
Hi-hat.
Czynele, za pomocą których wydobywa się krótki dz
więk o wysokiej częstotliwości pomagający
utrzymać rytm. Równie często blachy są rozchylane dla poszerzenia zakresu emitowanego dz
więku
i wydłużenia czasu wybrzmiewania. Do zarejestrowania hihatu w wielu przypadkach wystarczą
mikrofony ustawione nad zestawem perkusyjnym, których zadaniem jest zbieranie brzmienia
czyneli. Jeśli jednak istnieje potrzeba zapisania hihatu na oddzielnej ścieżce, należy ustawić
dedykowany mikrofon tak, by na jego membranę nie trafiało bezpośrednio powietrze z
zamykanych blach. Dobrym punktem do rozpoczęcia poszukiwań odpowiedniego brzmienia będzie
ustawienie go 10 centymetrów nad górnym czynelem (na rysunku pozycja G).
Tom-tomy.
Stopa i werbel zestawu perkusyjnego wypełniają swą rytmiczną funkcję w zakresie niskich i
wysokich częstotliwości. Do zapełnienia pasma między nimi używa się odpowiednio dostrojonych
tomtomów. Są one głównie używane do przejść, ale równie często pełnią ważną rolę w strukturze
rytmicznej. Częstotliwości odpowiedzialne za atak w brzmieniu tomów są podobne jak w
przypadku werbla, ale mamy tutaj do czynienia z dużo dłuższym czasem zanikania dz
więku. Do
zbierania dz
więku tomów należy stosować mikrofony kierunkowe ustawione nad górną membraną
bębna w pobliżu krawędzi membrany. Jeśli każdy instrument ma przyporządkowany do niego
mikrofon, sygnały z nich należy rozsunąć w panoramie dla uzyskania prawidłowego obrazu
przestrzennego. W prostszej wersji wystarczy jeden mikrofon ustawiony między dwoma tomami
(na rysunku pozycja E).
Czynele.
Mają one wiele zadań do spełnienia - od podkreślania pojedynczymi uderzeniami
charakterystycznych miejsc w utworze do utrzymywania timingu za pomocą krótkich dz
więków
zawierających dużo wysokich częstotliwości. Najbardziej adekwatnymi mikrofonami będą zatem
w przypadku czyneli dobre mikrofony pojemnościowe o płaskiej charakterystyce przenoszenia.
Użycie mikrofonów wyposażonych w tłumiki dolnozaporowe pozwoli w pewnym stopniu
zmniejszyć głośność pozostałych dz
więków zestawu perkusyjnego przenikających do mikrofonów
rejestrujących dz
więk czyneli. Owe niepożądane dz
więki mogą powodować powstawanie
problemów fazowych w momencie zsumowania sygnałów pierwotnych z sygnałami wtórnymi
pochodzącymi z mikrofonów czyneli. W ich przypadku najczęściej stosuje się stereofoniczną parę
ustawioną nad talerzami, a czasem dodatkowe dwa mikrofony rozstawione nieco szerzej i
skierowane bezpośrednio w dół (na rysunku pozycje A i B).
Gdy masz mało mikrofonów i potrzebujesz nagrać zestaw perkusyjny, warto postępować według
następujących wskazówek. Dysponując wyłącznie jednym mikrofonem najlepiej ustawić go nad
czynelami, mniej więcej pośrodku zestawu. Mając drugi mikrofon należy wykorzystać go poprzez
umieszczenie wewnątrz dużego bębna, tak jak opisano to wyżej. Jeśli w Twoich zasobach znajdują
się trzy mikrofony, jeden ustaw nad czynelami, drugi w dużym bębnie a trzeci przy werblu.
Czwartym mikrofonem warto nagłośnić hihat, a piątym tomy.