Procesy biologiczne i psychologiczne
}ð Wiek biologiczny
}ð Wiek kalendarzowy
}ð Wiek spoÅ‚eczny
}ð Wiek ekonomiczny
}ð Wiek socjalny
}ð Wiek psychologiczny
}ð Starzenie siÄ™ uniwersalne  zmarszczki
}ð Starzenie siÄ™ probabilistyczne  demencja
}ð Starzenie siÄ™ pierwotne  zmiany somatyczne
}ð Starzenie siÄ™ wtórne  zmiany towarzyszÄ…ce
}ð Efekty dystalne  dawne urazy i choroby
}ð Efekty proksymalne  niedawne choroby
}ð Zmiany  obniżanie siÄ™ sprawnoÅ›ci
funkcjonowania organizmu o 0,8 do 1%
rocznie, od 30 roku życia
}ð Zmiany manifestujÄ… siÄ™ szybciej w funkcjach
złożonych
}ð Choroby majÄ… wpÅ‚yw kumulacyjny
}ð Skóra
}ð System wydalniczy  gorsze filtrowanie
toksyn
}ð Mięśnie  obniżenie masy i sprawnoÅ›ci
}ð UkÅ‚ad krwionoÅ›ny  zmniejszenie
elastyczności naczyń
}ð Wzrok:
}ð - problemy z akomodacjÄ… (65%)
}ð - kurza Å›lepota
}ð SÅ‚uch
}ð - niedosÅ‚yszenie (32% poważne, 75% lekkie)
}ð Smak, dotyk, ból: podwyższenie progów
wrażliwości
}ð Uwaga  obniżenie podzielnoÅ›ci uwagi
}ð Pamięć:
}ð - obniżenie zdolnoÅ›ci zapamiÄ™tywania
}ð - zaburzenie rozpoznawania realne-tylko w
myślach
}ð Inteligencja, twórczość  brak
jednoznacznych wyników, duże
zróżnicowanie indywidualne
}ð Introwersja-ekstrawersja
}ð Wzrost introwersji z wiekiem, szybszy u
mężczyzn (odwrócenie proporcji)
}ð Inne wymiary
}ð Brak jednoznacznych wyników, zwiÄ…zany ze
znacznym zróżnicowaniem indywidualnym
}ð Demencja  różne rodzaje
}ð Depresja
}ð LÄ™k: zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne
}ð Uzależnienia  lekomania
}ð Schizofrenia paranoidalna
}ð 1. Aktywność
}ð 2. Poziom wyksztaÅ‚cenia
}ð 3. Status ekonomiczny
}ð 4. Indywidualna historia życia
}ð 5. Przeżycia zbiorowe  historia pokolenia
}ð 6. Oczekiwania wobec staroÅ›ci
}ð Hipotetyczne przyczyny spadku zadowolenia
z życia z wiekiem:
}ð - efekt nagromadzenia realnych negatywnych
zdarzeń
}ð - efekt samosprawdzajÄ…cej siÄ™ przepowiedni
(potwierdzenie oczekiwań)
}ð Sondaż internetowy Polityki (2004)
}ð Czy boisz siÄ™ staroÅ›ci ?
}ð - 59% tak
}ð - 36 % nie
}ð - 5 % nie mam zdania
}ð Ważne: niereprezentatywna próbka
}ð Sondaż Gazety Wyborczej (2009)  prawie
83% boi się starości (przyczyny
ekonomiczne)
}ð Badania ankietowe  183 osób w wieku 23-26
lat, 87% stanowiły kobiety (badania własne
2003)
}ð 1. Podaj trzy okreÅ›lenia najbardziej kojarzÄ…ce
się ze starością ?
}ð 2. Kiedy zaczyna siÄ™ starość ?
}ð Odpowiedzi: 95% skojarzeÅ„ negatywnych
}ð starość  41 - 86 lat (Å›rednia 75 lat)
}ð Granice okresów życia
Okres Min Maks średnia OS
Dzieciństwo 0 3 0,27 0,67
-p
Dzieciństwo 5 19 12,63 2,88
- k
Młodość - p 6 20 13,96 3,07
Młodość - k 15 30 22,69 3,69
Dorosłość 16 31 23,31 3,95
- p
Dorosłość 49 74 58,00 7,04
- k
Starość 50 75 59,00 7,04
}ð 0-10 lat: zabawa, beztroska, poznawanie
świata  52 skojarzenia (14 różnych)
}ð 11-20 lat: nauka, dojrzewanie, bunt,
pierwsza miłość  54 skojarzenia (19
różnych)
}ð 21-30 lat: rodzina, nauka, praca - 52
skojarzenia  (19 różnych)
}ð 31-40 lat: rodzina, praca, dzieci, stabilizacja
 54 skojarzenia (15 różnych)  pojawiają się
negatywne: rutyna, stagnacja
}ð 41-50 lat: stabilizacja, praca, rodzina  37
skojarzeń (17 różnych)  negatywne: kryzys, żal,
menopauza/andropauza
}ð 51-60 lat: emerytura, wnuki, odpoczynek  36
skojarzeń (15 różnych)  negatywne, starość,
nuda, rutyna, strata
}ð 61-70 lat: emerytura, wnuki  31 skojarzeÅ„ (17
różnych)  negatywne: nuda, choroby,
samotność, zmęczenie, smutek
}ð 71-80 lat: starość, choroby, samotność  30
skojarzeń (15 różnych)
}ð 81- 90 lat: choroby, starość, Å›mierć,
samotność, ból  37 skojarzeń (11 różnych) 
pozytywne: pojednanie, spokój.
}ð Podsumowanie
}ð Od 60 lat podobne skojarzenia, na emeryturÄ™
od 50 (51  60 lat) roku życia.
}ð MaÅ‚o o dzieciach (trzy osoby) wiÄ™cej po
wnukach.
}ð Starość bardzo smutna i chora.
}ð Zainteresowania, hobby:
}ð Pozytywny wpÅ‚yw na jakość życia
}ð Nie ma znaczenia typ aktywnoÅ›ci
}ð Praca:
}ð - pozytywny wpÅ‚yw pracy na wszystkie
wymiary jakości życia  mężczyz
ni
}ð - pozytywny wpÅ‚yw pracy na jakość życia 
kobiety
}ð W przypadku kobiet najkorzystniej wpÅ‚ywa na
jakość życia praca na część etatu
}ð - ZnaczÄ…cy negatywny wpÅ‚yw sytuacji
ekonomicznej (pytano o ocenÄ™, a nie o
realne dochody) tylko w grupie, która
określiła swoją sytuację jako bardzo złą
}ð -  nie starcza mi nawet na podstawowe
potrzeby
}ð szczególnie w przypadku mężczyzn 
kontekst kulturowy
}ð 1. Osobowość  ekstrawersja, neurotyczność,
otwartość na doświadczenia
}ð 2. Temperament  aktywność, wytrzymaÅ‚ość,
emocjonalność
}ð 3. Obiektywnym stan zdrowia - w mniejszym
stopniu niż się oczekuje
}ð 2. Subiektywny stan zdrowia  w wiÄ™kszym
stopniu niż obiektywny (szczególnie poczucie
kontroli i samowystarczalności)
}ð 1. Depresja  szczególne znaczenie depresji
zwiÄ…zane jest z czynnikami kulturowymi
}ð 2. WyksztaÅ‚cenie  wynik specyficzny dla badaÅ„
polskich
}ð 3. Wiek nie ma znaczÄ…cego wpÅ‚ywu  na Å›wiecie
obserwuje się wzrost poczucia zadowolenia z życia
z wiekiem
}ð - zmiana oczekiwaÅ„
}ð - zmiana statusu spoÅ‚ecznego
}ð 1. PostÄ™p medyczny
}ð 2. Czynniki kulturowe  zmiany w
spostrzeganiu starości
}ð 3. Czynniki spoÅ‚eczne, w tym rozpad rodziny
}ð 4. Czynniki ekonomiczne  wzrost dobrobytu