Mit i rzeczywistość w Przedwiośniu Stefana Żeromskiego

Stefan Żeromski był rozgoryczony sytuacją jaka zaistniała w Polsce po
odzyskaniu niepodległości. Jego marzenia były zgoła odmienne. Ponieważ był
przeciwnikiem rewolucji, która w jego mniemaniu posługiwała się zbyt brutalnymi
metodami w celu osiągnięcia swoich celów, starał się znaleźć inne drogi do
lepszej przyszłości Polski.
Za jedną z nich uważał Żeromski szybki rozwój techniki, który umożliwiłby
przemysłowy rozwój kraju, stworzyłby nowe miejsca pracy i sytuacja proletariatu
uległaby radykalnej poprawie. Ową myśl zawarł pisarz w swej powieści "
Przedwiośnie" która była realistycznym obrazem ówczesnej Polski. Rozwój
techniki ma reprezentować mit "Szklanych domów". Cezary nie wierzy zbytnio w
opowiadaną przez ojca historię i wyraża się z nich z lekką ironią. Przekonał
się, że miał rację zaraz po przekroczeniu granicy, gdy zamiast schludnego
osiedla " szkanych domów" ujrzał biedne, zapadłe miasteczko przygraniczne w
niczym nie przypominające miast z opowiadań ojca. Z podobną sytuacją spotyka
się Cezary na obszarze całej Polski. W Nawłoci i okolicach ziemiaństwo jako
warstwa bogata opływa we wszelkie dostatki czerpiąc dochody z ogromnych użytków
rolnych na których pracowali prawie za darmo biedni chłopi. Zaś w Chłodku,
jednym z nawłockich folwarków, oczyma Cezarego widzimy przejmujące obrazy
nędzy, głody i chorób ludzi biednych. Szczególnie drastyczny jest obraz starej
kobiety, która położyła się na snopku czekając na śmierć. Staruszka ta
świadomie odsuwa się od życia, aby nie być ciężarem dla swoich bliskich.
Proletariat, żydzi, bezrobotni, ubodzy robotnicy mieszkają w pomieszczeniach
nie spełniających nawet podstawowych zasad higieny. Ich życie to wegetacja
oscylująca między głodem a chorobami. O dramatycznej sytuacji ludzi
najuboższych dowiadujemy się fragmentów opisujących zebrania komunistów. W
czasie sprawozdania lekarki padają przerażające dane statystyczne, świadczące o
dużej śmiertelności, głodzie, niskim poziomie kulturalnym proletariatu.
Jednocześnie ukazana jest rola policji jako aparatu bezpośredniej przemocy i
działania na korzyść tych, którzy mają dużo pieniędzy. W ostatniej scenie
widzimy Cezarego w pochodzie demonstracyjnym, z czego można wywnioskować, że
zdecydował się na drogę szybką lecz krwawą. Według Cezarego Baryki a zatem i
Żeromskiego Polska powinna odrodzić się jako samodzielne państwo. Burżuazja
powinna ustąpić miejsca robotnikom, lecz tak się nie stało, a mit szklanych
domów pozostał tylko niespełnionym marzeniem, wyobrażeniem starego patrioty.