1. Zakres stosowalności normy PN-EN 206-1
obejmuje beton towarowy, beton do prefabrykacji oraz beton wytworzony w miejscu
wbudowania. Norma wytycza wymagania i ograniczenia dotyczÄ…ce:
- materiałów składowych betonu (cement, kruszywa, domieszki etc...)
- właściwości mieszanki betonowej
- składu betonu
- specyfikacji betonu
- dostaw mieszanki betonowej
- procedur kontroli produkcji
- kryteriów i oceny zgodności
2. Nowa norma betonowa precyzuje pojęcia:
- symbole i definicje
- klasyfikację ekspozycji środowiskowej betonu (powiązane z zaleceniami
technologicznymi)
- klasyfikację konsystencji i wytrzymałości
- wymogi dla składników betonu, składu betonu, jakości mieszanki betonowej i
betonu stwardniałego
- rozdział odpowiedzialności pomiędzy zamawiającym, wytwarzającym i
wbudowujÄ…cym beton
- zasady kontroli i kryteria zgodności ze specyfikacją
- zasady i warunki wytwarzania (personel, sprzęt i urządzenia)
- zakres oceny zgodności
3. Podstawowe pojęcia  definicje normowe
Podstawowe pojęcia i definicje występujące w normie PN-N 206-1:2003:
Beton  materiał powstały ze zmieszania cementu, kruszywa grubego i drobnego,
wody oraz ewentualnych domieszek i dodatków, który uzyskuje swoje
własności w wyniku hydratacji cementu,
Mieszanka betonowa  całkowicie wymieszane składniki betonu, które są jeszcze w
stanie umożliwiającym zagęszczenie wybraną metodą,
Beton stwardniały  beton, który jest w stanie stałym i który osiągnął pewien poziom
wytrzymałości,
Beton wytworzony na budowie  beton wyprodukowany na placu budowy przez
wykonawcę na jego własny użytek,
Beton towarowy  beton dostarczony jako mieszanka betonowa przez osobÄ™ lub
jednostkę nie będącą wykonawcą. W znaczeniu niniejszej normy betonem
towarowym jest również:
- beton produkowany przez wykonawcÄ™ poza miejscem budowy,
- beton produkowany na miejscu budowy ale nie przez wykonawcÄ™.
Beton zwykły  beton o gęstości w stanie suchym większej niż 2000 kg/m3 ale nie
przekraczajÄ…cej 2600 kg/m3,
1 / 17
                                    
Beton lekki  beton o gęstości w stanie suchym nie mniejszej niż 800 kg/m3 i nie
większej niż 2000 kg/m3. Beton ten produkowany jest przy zastosowaniu
kruszywa będącego w całości lub częściowo kruszywem lekkim,
Beton wysokiej wytrzymałości  beton klasy wytrzymałości na ściskanie wyższej
niż C50/60 w przypadkach betonu zwykłego lub ciężkiego i beton klasy
wytrzymałości na ściskanie wyższej niż LC50/55 w przypadku betonu
lekkiego,
Beton projektowany  beton, którego wymagane właściwości i dodatkowe cechy są
podane producentowi odpowiedzialnemu za dostarczenie betonu zgodnego z
wymaganymi właściwościami i dodatkowymi cechami,
Beton recepturowy  beton, którego skład i składniki, jakie mają być użyte, są
podane producentowi odpowiedzialnemu za dostarczenie betonu o tak
określonym składzie,
Normowy beton recepturowy  beton recepturowy, którego skład jest podany w
normie przyjętej w kraju stosowania betonu,
Metr sześcienny betonu  ilość mieszanki betonowej, która po zagęszczeniu ,
zgodnie z procedurą podaną w PN-EN 12350-6, zajmuje objętość jednego
metra sześciennego,
Mieszarka samochodowa  mieszarka umieszczona na samojezdnym podwoziu,
umożliwiająca mieszanie i dostarczenie jednorodnej mieszanki betonowej,
Zarób  ilość mieszanki betonowej wyprodukowana w jednym cyklu operacyjnym
mieszarki lub ilość rozładowana w ciągu 1 minuty z mieszarki o pracy ciągłej,
A
adunek  ilość mieszanki betonowej transportowana pojazdem, obejmująca jeden
lub więcej zarobów,
Dostawa  proces przekazywania przez producenta mieszanki betonowej,
Domieszka  składnik dodawany podczas procesu mieszania betonu w małych
ilościach w stosunku do masy cementu w celu modyfikacji właściwości
mieszanki betonowej lub betonu stwardniałego,
Dodatek  drobno uziarniony składnik stosowany do betonu w celu poprawy
pewnych właściwości lub uzyskania specjalnych właściwości. Niniejsza norma
zajmuje się dwoma typami dodatków nieorganicznych:
- dodatki prawie obojętne (typ I),
- dodatki o właściwościach pucolanowych lub utajonych właściwościach
hydraulicznych (typ II),
Kruszywo  ziarnisty materiał mineralny odpowiedni do stosowania do betonu.
Kruszywa mogą być naturalne, pochodzenia sztucznego lub pozyskane z
materiału wcześniej użytego do budowy, w tym :
- kruszywo zwykłe  o gęstości ziarn w stanie suchym >2000 i <3000 kg/m3,
- kruszywo lekkie  o gęstości ziarn w stanie suchym d"2000 kg/m3 lub
gęstości nasypowej d"1200 kg/m3,
- kruszywo ciężkie - o gęstości ziarn w stanie suchym e"3000 kg/m3,
Współczynnik woda/cement  stosunek efektywnej zawartości masy wody do
zawartości masy cementu w mieszance betonowej,
Wytrzymałość charakterystyczna  wartość wytrzymałości, poniżej której może
znalez
ć się 5% populacji wszystkich możliwych oznaczeń wytrzymałości dla
danej objętości betonu,
Powietrze wprowadzone przy napowietrzaniu  mikroskopijne pęcherzyki
powietrza celowo wprowadzone do mieszanki betonowej podczas mieszania,
z reguły przez zastosowanie środka powierzchniowo czynnego, zwykle o
2 / 17
                                    
Å›rednicy miÄ™dzy 100 µm i 300 µm oraz ksztaÅ‚cie sferycznym lub zbliżonym do
sferycznego,
Powietrze uwięzione  pory powietrzne w betonie, które powstały w wyniku
celowego ich wprowadzenia,
Miejsce (plac budowy)  obszar, na którym podjęto prace budowlane,
Specyfikacja  końcowe zestawienie, podane producentowi, udokumentowanych
wymagań technicznych dotyczących wykonania i składu betonu,
SpecyfikujÄ…cy  osoba lub jednostka ustalajÄ…ca specyfikacjÄ™ mieszanki betonowej i
stwardniałego betonu,
Producent  osoba lub jednostka produkujÄ…ca mieszankÄ™ betonowÄ…,
Wykonawca  osoba lub jednostka stosujÄ…ca mieszankÄ™ betonowÄ… do wykonywania
konstrukcji lub elementu,
Badanie wstępne  badanie lub badania mające na celu sprawdzenie przed
rozpoczęciem produkcji, jaki powinien być skład nowego betonu lub grupy
betonów, aby spełnić wszystkie określone wymagania w stadium mieszanki
betonowej i betonu stwardniałego,
Oddziaływania środowiska  takie oddziaływania chemiczne i fizyczne, na które
narażony jest beton, które wpływają na niego lub na zbrojenie lub inne
znajdujące się w nim elementy metalowe, a które zostały uwzględnione jako
obciążenia w projekcie konstrukcyjnym.
4. Normowe właściwości i klasyfikacje mieszanki betonowej i betonu
stwardniałego
Podstawowym i nadrzędnym celem jest podejście do zagadnienia trwałości
betonu, dlatego uściślono oraz rozwinięto pojęcia, symbole i terminy związane z
klasyfikacją betonów. Zagadnienie to można ująć za normą w odpowiednich klasach
a mianowicie:
- klasa ekspozycji związana z oddziaływaniem środowiska,
- klasa konsystencji związana ściśle z metodą pomiaru,
- klasa zwiÄ…zana z maksymalnym wymiarem ziarn kruszywa,
- klasa wytrzymałości na ściskanie,
- klasa gęstości betonu lekkiego,
oraz
- klasa zawartości chlorków,
- rozwój wytrzymałości betonu w 20oC,
- inne właściwości betonu (wodoszczelność, ognioodporność, mrozoodporność,
nasiąkliwość)
4.1 Klasy wytrzymałości betonów
Klasę wytrzymałości na ściskanie określa się na podstawie wytrzymałości
chrakterystycznej określonej w 28 dniu (takie są zalecenia normy ale wytrzymaość
można określać także w innych terminach np. 56 dni lub 90 dni) dojrzewania betonu
w warunkach normowych na walcach o średnicy 150 mm i wysokości 300 mm (
fck,cyl) lub na próbkach sześciennych o boku 150 mm (fck,cube).
Wytrzymałość na ściskanie w Polsce określana jest zazwyczaj na próbkach
sześciennych o boku 150 mm i oznaczana według normy PN-88/B-06250 jako  R
3 / 17
                                    
(niestety z takimi oznaczeniami można się jeszcze spotkać!!!) , natomiast według
normy PN-EN 206-1 jako  fck,cube .
Wytrzymałość charakterystyczna betonu określona jak wyżej, powinna być równa
lub większa niż wytrzymałość minimalna dla określonej klasy wytrzymałości.
Oznaczenie klasy wytrzymałości na ściskanie - przykład:
C 20/25 oznacza, iż gdybyśmy pobrali do badań próbki walcowe winny mieć one,
co najmniej wytrzymałość 20 MPa a gdybyśmy pobrali próbki sześcienne z tego
samego betonu winny mieć one wytrzymałość, co najmniej 25 MPa.
Wspólne dla betonów zwykłych i ciężkich są klasy wytrzymałości, określone jako
minimalna wytrzymałość charakterystyczna określana w zależności od rodzaju i
kształtu próbek na walcach fck,cyl lub na kostkach sześciennych fck,cube
Klasyfikację według klas wytrzymałości na ściskanie betonu zwykłego i ciężkiego wg
PN-EN 206-1
Minimalna wytrzymałość Minimalna
Klasy charakterystyczna wytrzymałość
wytrzymałość oznaczana na walcach charakterystyczna
na ściskanie fck,cyl oznaczana na
wg kostkach
PN-EN 206-1 fck,cube
Walec o średnicy 15 cm Kostka sześcienna
i wysokości 30 cm o boku 15 cm
N/mm2 (MPa) N/mm2 (MPa)
C 8/10 8 10
C 12/15 12 15
C 16/20 16 20
C 20/25 20 25
C 25/30 25 30
C 30/37 30 37
C 35/45 35 45
C 40/50 40 50
C 45/55 45 55
C 50/60 50 60
C 55/67 55 67
C 60/75 60 75
C 70/85 70 85
C 80/95 80 95
C 90/105 90 105
C 100/115 100 115
Betony o wytrzymałości wyższej niż C 50/60 należy kwalifikować jako betony BWW
(Betony Wysokiej Wytrzymałości)
4 / 17
                                    
Klasy wytrzymałości na ściskanie betonu lekkiego w normie PN-EN 206-1 oznaczone
jako LC podano w tabeli.
Klasy Minimalna wytrzymałość Minimalna wytrzymałość
wytrzymałość charakterystyczna charakterystyczna oznaczana na
na ściskanie wg oznaczana na walcach fck,cyl kostkach fck,cube
PN-EN 206-1 Walec o średnicy 15 cm Kostka sześcienna
i wysokości 30 cm o boku 15 cm
N/mm2 (MPa) N/mm2 (MPa)
LC 8/9 8 9
LC 12/13 12 13
LC 16/18 16 18
LC 20/22 20 22
LC 25/28 25 28
LC 30/33 30 33
LC 35/38 35 38
LC 40/44 40 44
LC 45/50 45 50
LC 50/55 50 55
LC 55/60 55 60
LC 60/66 60 66
LC 70/77 70 77
LC 80/88 80 88
4.2 Klasy konsystencji mieszanki
W zakresie konsystencji mieszanki norma akceptuje dopuszczenie prawie
wszystkich, najpowszechniej stosowanych w Europie metod pomiarowych.
Wprowadzono cztery metody wraz z charakterystycznymi dla nich oznaczeniami klas
konsystencji i zakresami wartości mierzonych.
Konsystencję wg PN-EN 206-1 można klasyfikować według metod pomiaru:
" Ve-Be (PN-EN-12350-3) - zakres od 30s do 5s
" opad stożka (PN-EN-12350-2) - zakres od 1 cm do 21 cm (najczęściej
stosowana metoda)
" rozpływ (PN-EN-12350-5) - zakres od 34cm do 62cm
" stopień zagęszczenia (PN-EN-12350-4) - zakres od 1,04 do 1,46
4.3 Klasy gęstości betonu lekkiego
Klasyfikacja betonów lekkich pod względem gęstości
D 1,0 D 1,2 D 1,4 D 1,6 D 1,8 D 2,0
Klasa gęstości
Zakres 800 do 1000 do 1200 do 1400 do 1600 do 1800 do
gęstości 1000 1200 1400 1600 1800 2000
[kg/m3]
5 / 17
                                    
4.4 Klasy ekspozycji
Mając na względzie najważniejszy problem trwałości współczesnego betonu
poddanego oddziaływaniom różnych czynników i mediów agresywnych wywołujących
jego destrukcję, w normie PN-EN 206-1:2003 zostało zdefiniowanych sześć klas
ekspozycji oraz jedna dodatkowa klasa ekspozycji (agresja wywołana ścieraniem)
według polskiego uzupełnienia PN-B-06265. Przy każdej z nich ustalono różne
poziomy intensywności oddziaływania wraz z odpowiednimi praktycznymi
przykładami ich występowania. Wprowadzone przez PN-EN 206-1 oznaczenia klas
ekspozycji podaje poniższa tabela.
Zakres zróżnicowania
Zakres zróżnicowania
Oznaczenie klasy Charakter zagrożenia korozyjnego
Oznaczenie klasy Charakter zagrożenia korozyjnego
(intensywność oddziaływania)
(intensywność oddziaływania)
Brak zagrożenia agresją środowiska lub
X0
zagrożenia korozją ---------------------
XC Korozja wywołana karbonatyzacją
od XC1 do XC4
Korozja wywołana chlorkami nie
XD
pochodzÄ…cymi z wody morskiej od XD1 do XD3
Korozja wywołana chlorkami pochodzącymi z
XS
wody morskiej od XS1 do XS3
Agresywne oddziaływanie zamrożenia /
odmrożenia bez środków odladzających albo
XF ze środkami odladzającymi
od XF1 do XF4
XA Korozja chemiczna
od XA1 do XA3
XM Agresja wywołana scieraniem od XM1 do XM3
a) Klasa ekspozycji  X0
Przykłady Min. klasa Min. zaw.
Oznaczenie max.
Opis środowiska występowania klas wytrzymało cementu
klasy W/C
ekspozycji ści (kg/m3)
Dotyczy betonów
niezbrojonych i nie
zawierajÄ…cych innych
Beton wewnÄ…trz
elementów metalowych:
budynków o bardzo
wszystkie środowiska
niskiej wilgotności
X0 oprócz XF, XM, XA C 8/10 - -
powietrza
Dotyczy betonów
zbrojonych lub
zawierajÄ…cych inne
elementy metalowe:
bardzo suche
6 / 17
                                    
b) Klasa ekspozycji  XC
Betony zbrojone - narażone na kontakt z powietrzem i wilgocią.
Przykłady Min. klasa Min. zaw.
Oznaczenie max.
Opis środowiska występowania wytrzymało cementu
klasy W/C
klas ekspozycji ści (kg/m3)
Beton wewnÄ…trz
budynków o niskiej
wilgotności
XC1 Suche lub stale mokre C 16/20 0,65 260
powietrza
Beton stale
zanurzony w wodzie
Powierzchnie
betonu narażone na
długotrwały kontakt
XC2 Mokre, sporadycznie suche C 16/20 0,60 280
z wodÄ…
Najczęściej
fundamenty
Beton wewnÄ…trz
budynków o
umiarkowanej lub
wysokiej wilgotności
XC3 Umiarkowanie wilgotne C 20/25 0,55 280
powietrza
Beton na zewnÄ…trz
osłonięty przed
deszczem
Powierzchnie
betonu narażone na
XC4 Cyklicznie mokre i suche C 25/30 0,50 300
kontakt z wodÄ…, ale
nie jak w klasie XC2
a) Klasa ekspozycji  XD
Betony zbrojone - narażone na kontakt z wodą zawierającą chlorki z innych z
ródeł
niż woda morska w tym sole odladzające.
Przykłady Min. klasa Min. zaw.
Oznaczenie max.
Opis środowiska występowania wytrzymało cementu
klasy W/C
klas ekspozycji ści (kg/m3)
Powierzchnie
betonu narażone na
XD1 Umiarkowanie wilgotne C 30/37 0,55 300
działanie chlorków z
powietrza
Baseny
Beton narażony na
XD2 Mokre, sporadycznie suche działanie wody C 30/37 0,55 300
przemysłowej
zawierajÄ…cej chlorki
Elementy mostów
narażone na
działanie
rozpylonych cieczy
XD3 Cyklicznie mokre i suche C 35/45 0,45 320
zawierajÄ…cych
chlorki
Nawierzchnie dróg
Płyty parkingów
7 / 17
                                    
d) Klasa ekspozycji  XS
Betony zbrojone - narażone na działanie chlorków pochodzących z wody morskiej
znajdujÄ…cych siÄ™ w wodzie lub powietrzu.
Przykłady Min. klasa Min. zaw.
Oznaczenie max.
Opis środowiska występowania wytrzymało cementu
klasy W/C
klas ekspozycji ści (kg/m3)
Narażenie na działanie soli Konstrukcje
zawartych w powietrzu, ale zlokalizowane na
XS1 C 30/37 0,50 300
nie na bezpośredni kontakt wybrzeżu lub w jego
z wodą morską pobliżu
Elementy budowli
XS2 Stałe zanurzenie C 35/45 0,45 320
morskich
Strefy pływów, rozbryzgów Elementy budowli
XS3 C 35/45 0,45 340
i aerozoli morskich
e) Klasa ekspozycji  XF
Betony w stanie mokrym narażone na cykliczne, agresywne zamrażanie i
odmrażanie.
Przykłady Min. zaw. Min. zaw.
Oznaczenie Min. klasa max. Inne
Opis środowiska występowania klas cementu powietrza
klasy wytrzymałości W/C wymagania
ekspozycji (kg/m3) (%)
Pionowe
Umiarkowanie
nawierzchnie
nasycone wodÄ… bez
XF1 betonowe narażone C 30/37 0,55 300 -
środków
na deszcz i
odladzajÄ…cych
zamarzanie
Pionowe
powierzchnie
betonowe
Umiarkowanie konstrukcji
nasycone wodÄ… ze drogowych
XF2 C 25/30 0,55 300 4,0 b)
środkami narażone na
odladzajÄ…cymi zamarzanie i
działanie środków
odladzajÄ…cych z Kruszywo
powietrza zgodne z
PN-EN
Poziome
12620:2000
Silnie nasycone powierzchnie
XF3 wodą bez środków betonowe narażone C 30/37 0,50 320 4,0 b) o odpowied.
odladzających na deszcz i odporności
na
zamarzanie
zamarzanie
Jezdnie dróg i
i
mostów narażone
rozmrażanie
na działanie
środków
odladzajÄ…cych
Powierzchnie
Silnie nasycone betonowe narażone
wodą ze środkami bezpośrednio na
XF4 C 30/37 0,45 340 4,0 b)
odladzającymi lub działanie aerozoli
wodÄ… morskÄ… zawierajÄ…cych
środki odladzające i
zamarzanie
Strefy rozbryzgu w
budowlach morskich
narażone na
zamarzanie
b
) Gdy beton nie jest napowietrzany, zaleca się badanie jego właściwości użytkowych odpowiednią
metodą, porównując z betonem, którego odporność na zamarzanie / rozmrażanie w danej klasie
ekspozycji jest potwierdzona
8 / 17
                                    
f) Klasa ekspozycji  XA
Betony narażone agresję chemiczną pochodzącą od gruntów naturalnych lub wód
gruntowych lub innych z
ródeł agresji.
Przykłady Min. zaw. Min. zaw.
Oznaczenie Min. klasa max. Inne
Opis środowiska występowania klas cementu powietrza
klasy wytrzymałości W/C wymagania
ekspozycji (kg/m3) (%)
Åšrodowisko
XA1 chemicznie mało C 30/37 0,55 300
agresywne
Åšrodowisko
XA2 chemicznie średnio C 30/37 0,50 320 Cement
agresywne odporny na
siarczany
Åšrodowisko
(HSR)
XA3 chemicznie silnie C 35/45 0,45 360
agresywne
g) Klasa ekspozycji  XM
Betony narażone na ścieranie pochodzące od eksploatacji nawierzchni.
Przykłady Min. zaw. Min. zaw.
Oznaczenie Min. klasa max. Inne
Opis środowiska występowania klas cementu powietrza
klasy wytrzymałości W/C wymagania
ekspozycji (kg/m3) (%)
Posadzki
Umiarkowane eksploatowane
XM1 zagrożenie przez pojazdy o C 30/37 0,55 300 c)
ścieraniem ogumieniu
pneumatycznym
Posadzki
eksploatowane
przez wózki
Pielęgnacja
Silne zagrożenie podnośnikowe z
XM2 C 30/37 0,55 300 c) powierzchni
ścieraniem ogumieniem
betonu
elastomerowym lub
na rolkach
stalowych
Powierzchnie często
najeżdżane przez
pojazdy
gÄ…sienicowe Kruszywo o
Ekstremalnie silne
Powierzchnie dużej
XM3 zagrożenie C 35/45 0,45 320 c)
przelewów odporności
ścieraniem
Ściany spustów i na ścieranie
sztolni
hydrotechnicznych
Niecki wypadowe
c
) Największa zawartość cementu  do 360 kg/m3, z wyjątkiem betonu wysokiej wytrzymałości
9 / 17
                                    
4.5 Klasa zawartości chlorków ( oznaczenie Cl )
Ze względu na fakt, iż jony chlorkowe wpływają na korozję elementów metalowych w
betonie a norma kładzie nacisk na trwałość konstrukcji betonowych, podano w
normie maksymalną ich zawartość określaną w proporcji do cementu. Chlorki w
betonie mogą pochodzić ze składników mieszanki tj. z cementu, kruszyw, dodatków,
domieszek a nawet z wody. Maksymalne zawartości chlorków w betonie
przedstawiono w poniższej tabeli.
Klasa zawartości Maksymalna zawartość
Zastosowanie betonu chlorków a Cl- odniesiona do masy
cementu b
Bez zbrojenia stalowego lub innych
elementów metalowych z wyjątkiem Cl 1,0 1 %
uchwytów odpornych na korozję
Ze zbrojeniem stalowym lub innymi Cl 0,20 0,20 %
elementami metalowymi Cl 0,40 0,40 %
Ze stalowym zbrojeniem sprężającym Cl 0,10 0,10 %
Cl 0,20 0,20 %
a
Klasa zawartości chlorków odpowiednia dla betonu o specjalnym zastosowaniu zależy od
postanowień przyjętych w kraju stosowania betonu.
b
W przypadku stosowania dodatków typu II i ich uwzględniania w zawartości cementu
zawartość chlorków wyraża się jako procentową zawartość jonów chloru w odniesieniu do
masy cementu wraz z całkowitą masą uwzględnianych dodatków.
Do betonu zawierającego zbrojenie stalowe, sprężające zbrojenie stalowe oraz inne
elementy metalowe nie należy dodawać chlorku wapnia oraz domieszek na bazie
chlorków.
4.6 Rozwój wytrzymałości betonu w 20oC
Przy określaniu czasu dojrzewania i czasu pielęgnacji betonu istotne są informacje o
wzroście wytrzymałości w postaci krzywej rozwoju wytrzymałości. Przyrost
wytrzymałości zależy od rodzaju zastosowanego cementu, dodatków i domieszek,
W/C oraz warunków pielęgnacji (wilgotność i temperatura powierzchni betonu/
temperatura otoczenia).Jak widać, czynników tych jest wiele i wiele jest kombinacji
ich występowania co powoduje bardzo zmienne tempo dojrzewania betonu. Dla
ujednolicenia uzyskiwanych wyników norma przyjmuje konieczność posiadania
wiedzy o przyroście wytrzymałości (dojrzewania betonu) w temperaturze 20oC.
Norma przyjmuje za wartość charakterystyczną proporcję wytrzymałości między 2
dniem, a 28 dniem dojrzewania betonu. KlasyfikacjÄ™ tego parametru przedstawiono w
poniższej tabeli.
Ocena współczynnika wytrzymałości
Rozwój wytrzymałości
fcm,2/ fcm,28
Szybki e" 0,5
Umiarkowany e" 0,3 do < 0,5
Wolny e" 0,15 do < 0,3
Bardzo wolny < 0,15
10 / 17
                                    
4.7 Inne właściwości betonu
Poza wymienionymi powyżej własnościami stwardniałego betonu specyfikowane
mogą być ponadto inne jego cechy. Norma zalicza do nich głębokość penetracji
wody i ognioodporność i, choć tego w normie nie wyszczególniono, mrozoodporność.
Nie występuje natomiast nasiąkliwość betonu, choć znając krajowe przyzwyczajenia,
należy spodziewać się, że będzie ona niekiedy specyfikowana.
a) Głębokość penetracji wody / wodoszczelność;
Badanie głębokości penetracji wody według nowych norm, różni się od badania
wodoszczelności według PN-88/B-06250. Według nowej normy, określeniu podlega
głębokość penetracji wody w próbkę betonową poddanej działaniu stałego ciśnienia
(0,2 MPa) przez 3 doby. Specyfikujący może określić max. głębokość penetracji dla
zamówionego betonu. Jednakże metodę badania: według normy PN-88/B-06250,
czy według PN-EN 206-1:2003 powinno regulować porozumienie między
specyfikujÄ…cym lub zamawiajÄ…cym, a producentem betonu.
b) Ognioodporność
Beton wykonywany z materiałów odpowiadających wymaganiom omawianej normy
jest zaklasyfikowany do klasy Euro A i nie wymaga przeprowadzania badań.
c) Mrozoodporność
Jeżeli mrozoodporność będzie musiała być oznaczana wtedy metoda badania,
wartości specyfikowane jak i kryteria zgodności muszą być uzgodnione pomiędzy
specyfikujÄ…cym i producentem.
d) Nasiąkliwość
Jeżeli nasiąkliwość będzie musiała być oznaczana wtedy metoda badania, wartości
specyfikowane jak i kryteria zgodności muszą być uzgodnione pomiędzy
specyfikujÄ…cym i producentem.
5. Specyfikacja
Zbiór wszystkich istotnych wymagań dotyczących właściwości zarówno mieszanki
betonowej jak i betonu stwardniałego nazywane jest w PN-EN 206-1 specyfikacją. Za
prawidłowo przedłożoną producentowi betonu specyfikację odpowiedzialny jest
wykonawca robót (odbiorca betonu). Wykonawca ten składając zamówienie lub
przedkładając zapytanie, specyfikuje beton na podstawie projektu budowlanego
wykonanego przez projektanta.
Ze względu na odpowiedzialność za uzyskane parametry wyprodukowanego betonu,
norma podaje trzy rodzaje betonu, które mogą być specyfikowane i zamawiane u
producenta. SÄ… to:
- beton projektowany
- beton recepturowy
- normowy beton recepturowy (NBR)
11 / 17
                                    
Podział odpowiedzialności za poszczególne rodzaje betonu obrazuje poniższa tabela
Beton Beton Normowy beton
projektowany recepturowy recepturowy
" ustalenie " ustalenie " ustalenie
właściwości betonu; właściwości betonu; właściwości betonu;
" badania wstępne1) " dobór betonu2)
Projektant
" badania wstępne; " produkcja według " produkcja NBR;
składu;
" produkcja; " ocena zgodności;
Producent
" ocena zgodności;
" ocena zgodności; " deklaracja
Betonu
" deklaracja zgodności;
" deklaracja
zgodności;
zgodności;
" przekazanie " przekazanie " przekazanie
specyfikacji specyfikacji specyfikacji
producentowi producentowi producentowi
betonu; betonu; betonu;
Wykonawca
" badania odbiorcze; " badania odbiorcze; " zabudowanie;
" zabudowanie; " zabudowanie; " pielęgnacja;
" pielęgnacja; " pielęgnacja;
1) Za wykonanie badań wstępnych odpowiedzialna jest jednostka projektująca recepturę betonu i
przekazujÄ…ca jÄ… w formie specyfikacji do producenta betonu - projektant lub wykonawca.
2) Beton dobierany jest z wykazu podanego w normie powołanej w kraju stosowania. Za badania
wstępne NBR odpowiedzialna jest krajowa jednostka normalizacyjna. Dobrać NBR może
projektant lub wykonawca.
a) Beton projektowany
W przypadku betonu projektowanego-czyli betonu o ustalonych właściwościach,
wykonawca robót (odbiorca) powinien przekazać producentowi betonu wszystkie
niezbędne informacje na temat oczekiwanych właściwości betonu stwardniałego i
mieszanki betonowej.
Specyfikujący (odbiorca lub wykonawca) powinien też przekazać informacje na temat
sposobu zabudowy mieszanki, wielkości elementu, częstotliwości dostaw i sposobów
pielęgnacji betonu. Wszelkie dodatkowe informacje otrzymane przez producenta
betonu pozwalają na dobór jak najbardziej optymalnej receptury oraz ułatwiają
procesy zwiÄ…zane z produkcjÄ… i dostawÄ….
12 / 17
                                    
Specyfikacja dla betonu projektowanego powinna zawierać informacje:
wymagania podstawowe-obowiÄ…zkowe
" wymaganie zgodności z PN-EN 206-1  wymusza na producencie
przestrzeganie postanowień i wytycznych normy dotyczących ograniczeń w
składzie mieszanki, kontroli produkcji i oceny zgodności
" klasę wytrzymałości na ściskanie (klasę betonu) np. C 25/30
" klasa/-sy ekspozycji betonu (środowisko eksploatacji) np. XC4,XF1, XA1.
Elementy budowlane mogą być eksploatowane równocześnie w kilku
środowiskach, w związku z tym dla jednego elementu może być
przyporzÄ…dkowane kilka klas ekspozycji. Przy dobieraniu receptury lub
projektowaniu betonu należy zawsze brać pod uwagę najbardziej ekstremalne.
" maksymalny, nominalny górny wymiar kruszywa np.: Dmax=16 mm
" klasę konsystencji np. S3 (100-150 mmm) lub jej założoną wartość wg
zdefiniowanej metody np.: opad stożka 120 mm czyli S=120 mm.
" klasę zawartości chlorków wg tabeli 10 normy PN-EN 206-1, np. Cl 0,40
" (ewentualnie klasę gęstości lub jej założoną wartość dla betonu lekkiego lub
ciężkiego)
wymagania dodatkowe
" specjalny rodzaj lub klasa cementu (np. cement o niskim cieple hydratacji);
" specjalny rodzaj lub klasa kruszywa;
" właściwości wymagane w celu zapewnienia mrozoodporności (np. zawartość
powietrza);
" temperaturę mieszanki betonowej (gdy jest ona różna od założeń ogólnych);
" rozwój wytrzymałości betonu;
" wydzielanie ciepła podczas hydratacji;
" opóz
nienie wiÄ…zania;
" wodoszczelność;
" wytrzymałość na rozciąganie przy rozłupywaniu;
" inne wymagania techniczne (dotyczące osiągnięcia wymaganego
wykończenia) np.: architektoniczny.
Norma PN-EN 206-1 nakłada na producenta betonu towarowego, który podejmuje
się realizacji zamówienia na beton projektowany, przeprowadzenia badań wstępnych
oraz szeregu czynności składających się na proces wewnętrznej kontroli jakości.
Producent betonu zobowiązany jest, na żądanie specyfikującego (zamawiającego),
do przekazania informacji na temat zakładowej kontroli jakości, wyników badań
wstępnych, informacji na temat stosowanych do produkcji surowców i innych
informacji, które mogą wpłynąć ostatecznie na uzyskane parametry produkowanego
betonu.
13 / 17
                                    
b) beton recepturowy
W przypadku betonu recepturowego  betonu o ustalonym składzie wykonawca
przekazuje producentowi betonu informację na temat składu jakościowego i
ilościowego mieszanki betonowej. Specyfikacja betonu recepturowego powinna
zawierać następujące informacje:
wymagania podstawowe - obowiÄ…zkowe:
" wymaganie zgodności z PN-EN 206-1;
" rodzaj i klasa cementu  wg PN-EN 197, np. CEM II/B-S 32,5 R;
" zawartość cementu, np. 330 kg;
" współczynnik w/c, klasa konsystencji lub jej założona wartość, np. w/c = 0,45
lub S 3 lub opad = 130 mm;
" wymagania jakościowe dotyczące kruszywa oraz zawartość poszczególnych
frakcji kruszywa w mieszance betonowej;
" w przypadku betonu lekkiego lub ciężkiego odpowiednio maksymalną lub
minimalną gęstość kruszywa;
" typ, ilość i pochodzenie domieszek chemicznych, jeśli są stosowane;
" rodzaj i ilość dodatku mineralnego, jeśli jest stosowany.
wymagania dodatkowe:
" pochodzenie niektórych lub wszystkich składników betonu;
" dodatkowe wymagania dla kruszywa;
" wytyczne dotyczące kolejności dozowania składników, sposobu i czasu
mieszania;
" wymaganej temperatury mieszanki betonowej, gdy jest ona różna od ogólnie
zalecanej;
" inne wymagania techniczne.
Producent betonu, który na podstawie zamówienia od wykonawcy, dostarcza na
budowę beton o ustalonym składzie  beton recepturowy, jest odpowiedzialny za
prawidłowe naważenie składników, ich dobór jakościowy i wymieszanie zgodnie z
wytycznymi specyfikujÄ…cego. Producent nie jest odpowiedzialny za uzyskane
parametry wyprodukowanego w ten sposób betonu. Za przeprowadzenie badań
wstępnych oraz uzyskane właściwości betonu odpowiedzialna jest osoba
specyfikująca. Osobą specyfikującą może być: projektant, który przekazuje
specyfikacje betonu recepturowego do wykonawcy, a wykonawca do producenta
betonu lub wykonawca, który na podstawie wymagań jakościowych od projektanta
przygotowuje specyfikacje betonu recepturowego i przekazuje jÄ… do producenta
betonu. Za każdym razem producent betonu nie ponosi odpowiedzialności z
uzyskane parametry.
14 / 17
                                    
c) normowy beton recepturowy (NBR)
Nowa norma PN-EN 206-1 dopuszcza specyfikacjÄ™ normowego betonu
recepturowego. Normowy beton recepturowy powinien być stosowany jedynie jako
beton zwykły w konstrukcjach betonowych i żelbetowych. Maksymalna klasa
wytrzymałości na ściskanie, dopuszczona przez normę to C16/20 dla klas ekspozycji
X0 oraz XC1, chyba, że postanowienia w kraju stosowania mówią inaczej. Za
przeprowadzenie badań wstępnych normowego betonu recepturowego
odpowiedzialna jest krajowa jednostka normalizacyjna. Specyfikacja lub zamówienie
na normowy beton recepturowy musi zawierać:
- powołanie się na normę przyjętą w kraju stosowania betonu, określającą
odpowiednie wymagania;
- oznaczenie betonu w tej normie.
6. Dostawa mieszanki betonowej
Jednym z bardzo ważnych etapów realizacji zamówienia na beton jest dostawa
mieszanki betonowej na plac budowy. Norma betonowa PN-EN 206-1 poświęca
jeden z rozdziałów temu zagadnieniu. Precyzuje dokładnie, jakie informacje,
dotyczące budowy powinny zostać przekazane przez wykonawcę dla producenta
betonu. Przekazanie tych informacji nie jest wymagane w jakiejÅ› specjalnej formie,
ponieważ zależeć to będzie od relacji pomiędzy zainteresowanymi stronami.
Wykonawca powinien za każdym razem przy składaniu zamówienia uzgodnić w
producentem betonu:
- datę, godzinę, miejsce i wielkość dostawy,
- konieczność specjalnego transportu na budowę (np. ograniczenia tonażu),
- specjalne metody układania (np. odległość pompowania, wydłużony czas
rozładunku, brak możliwości lub ograniczona możliwość wibrowania),
- inne informacje mające wpływ na rodzaj dostarczanej mieszanki betonowej
lub na organizacjÄ™ dostawy.
Wykonawca może wymagać od producenta betonu informacji, które
zapewnią prawidłowe układanie i pielęgnację mieszanki betonowej jak również
oszacowanie rozwoju wytrzymałości. Producent powinien podać takie informację
przed dostawą. Na życzenie powinny być dostarczane następujące informacje
dotyczÄ…ce betonu projektowanego:
- rodzaj i klasa wytrzymałości cementu oraz rodzaj kruszywa,
- rodzaj domieszek, typ i przybliżona zawartość dodatków, jeśli są stosowane,
- założony stosunek woda/cement,
- wyniki istotnych wcześniejszych badań betonu, np. z kontroli produkcji lub
badań wstępnych,
- rozwój wytrzymałości,
- pochodzenie składników.
Norma mówi, że na życzenie klienta, mogą być również udostępnione
informacje na temat składu betonu. Producent powinien również poinformować
wykonawcę o zagrożeniach dla zdrowia mogących wystąpić w kontakcie z
mieszanką betonową, jakie zostały przyjęte w kraju jej stosowania.
15 / 17
                                    
Przy realizacji zamówienia i dostawie mieszanki betonowej dla wykonawcy,
producent zobowiÄ…zany jest do przekazania razem z Å‚adunkiem dowodu
dostawy. Na dowodzie dostawy powinny być wydrukowane lub napisane ręcznie
następujące informacje:
- nazwa wytwórni betonu towarowego,
- numer seryjny dowodu dostawy,
- data i godzina załadunku (np. godzina pierwszego kontaktu wody z
cementem),
- numer rejestracyjny pojazdu lub jego identyfikacjÄ™,
- nabywca,
- nazwa i lokalizacja miejsca dostawy,
- szczegóły lub powołania specyfikacji (np. nr przepisu, nr zamówienia),
- ilość mieszanki betonowej w metrach sześciennych,
- deklaracja zgodności z powołaniem na specyfikację oraz PN-EN 206-1,
- nazwa lub oznaczenie jednostki certyfikującej  jeśli dotyczy,
- godzina dostawy betonu na miejsce,
- godzina rozpoczęcia rozładunku,
- godzina zakończenia rozładunku,
Dodatkowo dowód dostawy w zależności od rodzaju zamówienia powinien
zawierać następujące dane:
" dla betonu projektowanego:
- klasę wytrzymałości,
- klasy ekspozycji,
- klasę zawartości chlorków,
- klasę konsystencji lub jej założoną wartość,
- wartości graniczne składu betonu  jeśli są określone,
- rodzaj i klasę wytrzymałości cementu, jeśli są określone,
- rodzaj domieszki i typ dodatku  jeśli są określone,
- właściwości specjalne  jeśli są wymagane (np. głębokość penetracji wody
pod ciśnieniem),
- maksymalny nominalny górny wymiar ziarn kruszywa,
- w przypadku betonu lekkiego lub ciężkiego: klasę gęstości lub założoną
gęstość.
" dla betonu recepturowego:
- szczegóły dotyczące składu, np. zawartość cementu i jeśli to wymagane
rodzaj domieszki,
- współczynnik W/C albo klasę konsystencji lub jej założoną wartość, jeśli są
określone,
- maksymalny nominalny górny wymiar ziarn kruszywa
Szczegółowy zakres przykazywanych informacji między stronami zawarty
jest i omówiony w kolejnych referatach. Brak którejkolwiek z informacji na
dowodzie dostawy, może stanowić podstawę ewentualnej reklamacji lub
zażalenia  jeżeli nie ustalono, że część informacji przekazana zostanie
wykonawcy w formie oddzielnego dokumentu.
16 / 17
                                    
7. Zakładowa Kontrola Produkcji
Za zorganizowanie i wdrożenie systemu zakładowej kontroli produkcji
odpowiedzialny jest producent
" System powinien być udokumentowany
" Dokumentacja producenta i procedury powinny być odpowiednie dla wyrobu i
procesu produkcyjnego
" Cały system powinien zapewnić stabilność produkcji i uzyskanie wyrobu
zgodnego z wymaganiami
ZKP obejmuje wszystkie działania producenta konieczne do zachowania właściwości
betonu zgodnie z określonymi w specyfikacji wymaganiami.
W ramach zakładowej kontroli produkcji powinny być prowadzone następujące
działania:
" Sprawdzanie surowców i komponentów
" Kontrole i badania przeprowadzane w czasie produkcji zgodnie z ustalonÄ…
częstotliwością
" Badania gotowych wyrobów
Cały proces ZKP powinien być opisany w jednym dokumencie zwanym np.
SYSTEMEM ZAPEWNIENIA JAKOÅšCI
Produkcja betonu
Zamówienie betonu-
Produkcja betonu
przedstawienie specyfikacji
Surowce UrzÄ…dzenia
Kruszywa Cement Domieszki Kontrole Kontrole
Woda
Dodatki bieżące okresowe
Np.
recyklin
Dokumenty
Dokumenty Dokumenty Kontrola
Ocena
Ocena poziomu i
wizualna
wizualna gęstości
Laboratorium
ZAPISY I REJESTRACJA !!!
Mieszanka betonowa
Kontrola i pobór próbek
Obserwacje z procesu
mieszania
ZAPISY I REJESTRACJA !!!
17 / 17