Addycja (przyłączenie) - rodzaj reakcji chemicznej, polegającej na przyłączeniu jednej cząsteczki do drugiej w wyniku czego powstaje tylko jeden produkt bez żadnych produktów ubocznych^[1]. W chemii organicznej addycja przebiega zwykle z rozerwaniem wiązania wielokrotnego węgiel-węgiel lub węgiel-heteroatom. Istnieją jednak proste reakcje addycji, które zachodzą bez zrywania wiązań wielokrotnych takie jak np. rekombinacja rodników.

Spis treści

• 1 Rodzaje addycji

• 2 Schematy i przebieg

  • 2.1 Addycja elektrofilowa

  • 2.2 Addycja nukleofilowa (An)

• 3 Przypisy

Rodzaje addycji

• addycja rodnikowa

• addycja elektrofilowa

• addycja nukleofilowa

  • addycja związków Gringnarda

  • addycja bez dalszych przemian

  • addycja przebiegająca przez karboaniony

• cykloaddycja

Schematy i przebieg

Addycja elektrofilowa

Addycja elektrofilowa związku XY do etenu

Reakcja addycji elektrofilowej do węglowodorów może przebiegać według dwóch mechanizmów:

• mechanizm pierwszy, jednocząsteczkowy (Ae1)

Składa się z trzech etapów:

1. Cząsteczka chlorowca lub chlorowcowodoru rozpada się heterolitycznie tworząc anion chlorkowy Cl^- który jest czynnikiem nukleofilowym oraz kation Cl⁺ który jest czynnikiem elektrofilowym.

2. Do cząsteczki węglowodoru przyłącza się czynnik elektrofilowy. Czynnik ten rozrywa wiązanie podwójne tak, że oba elektrony tworzące wiązanie π przechodzą na jeden atom węgla i tworzą nowe wiązanie. Do tego samego węgla przyłącza się czynnik elektrofilowy. W wyniku przeskoku elektronów między atomami węgla powstaje karbokation z ładunkiem dodatnim zlokalizowanym na drugim węglu. Etap ten limituje szybkość reakcji.

3. Do węgla posiadającego ładunek dodatni przyłącza się czynnik nukleofilowy. Powstaje nowa cząsteczka o ładunku obojętnym. Etap ten zachodzi szybko.

• mechanizm drugi, dwucząsteczkowy (Ae2)

składa się z dwóch etapów:

1. Cząsteczka węglowodoru tworzy z cząsteczką chlorowca nietrwały kompleks aktywny z pięciowiązalnym atomem węgla. W wyniku jednoczesnego zrywania o powstawania wiązań powstaje karbokation z ładunkiem dodatnim zdelokalizowanym w tworzącym się przejściowo układzie cyklicznym, złożonym z dwóch węgli i chlorowca, oraz oderwania się anionu chlorowca.

2. Powstałe produkty przejściowe (karbokation i anion chlorowca) reagują ze sobą tworząc produkt addycji.

Jeśli reagenty nie są symetryczne reakcja addycji może zachodzić zgodnie (częściej) lub niezgodnie (rzadziej) z regułą Markownikowa. Zachodzenie reakcji addycji zgodnie z regułą Markownikowa wskazuje, że ma ona charakter elektrofilowy.

Addycja nukleofilowa (An)

Addycja nukleofilowa jest charakterystyczna dla grupy karbonylowej gdzie wiązaniem podwójnym powiązany jest atom węgla i tlenu. Dzięki różnicy elektroujemności między tymi atomami wiązanie jest spolaryzowane w kierunku tlenu. Na atomie tlenu powstaje cząstkowy ładunek ujemny, a na węglu cząstkowy ładunek dodatni. Atom węgla jest w takim układzie podatny na atak nukleofilowy. Addycji tego rodzaju ulegają cząsteczki z wolną parą elektronową lub aniony mające właściwości nukleofilowe. We wszystkich reakcjach tego typu pierwszy etap polega na przyłączeniu się nukleofila do dodatnio naładowanego węgla. Drugi etap to:

• przyłączenie się protonu (H⁺) do ujemnie naładowanego tlenu - addycja nukleofilowa bez dalszych przemian. Tak powstają np. cyjanohydryny, związki bisulfitowe, wodziany, aldehydoamoniak

• eliminacja cząsteczki wody poprzez szereg stanów pośrednich. Reakcje tego typu prowadzą do powstania: aldoksymów i ketoksymów, hydrazonów, zasad azometinowych z amin pierwszorzędowych, enamin z amin drugorzędowych, acetali z alkoholi.

• eliminacja pochodnej wodorotlenku magnezu Mg(OH)X w addycji związków Grignarda (magnezoorganicznych).

Warto zwrócić uwagę na fakt, że addycja nukleofilowa rzadko jest reakcją samodzielną. Stanowi ona zwykle jeden z etapów reakcji, która jako całość nie jest addycją, lecz substytucją lub eliminacją.

Przypisy

Peter Atkins, Loretta Jones: Chemia ogólna. Cząsteczki, materia, reakcje.. Warszawa: Wydawnictwo naukowe PWN, 2004, s. 524-525. ISBN 978-83-01-13810-6.

Substytucja (chemia)

Substytucja – reakcja chemiczna polegająca na wymianie jednego lub kilku atomów w cząsteczce związku chemicznego.

Reakcje te można ogólnie podzielić na:

• reakcja wymiany pojedynczej AB + C → BC + A

• reakcja wymiany podwójnej AB + CD → AD + CB

Rodzaje substytucji w chemii organicznej w oparciu o ich mechanizmy reakcji dzieli się na:

• substytucja elektrofilowa – jednocząsteczkowa (S_E1) i dwucząsteczkowa (S_E2)

• substytucja nukleofilowa – jednocząsteczkowa (S_N1) i dwucząsteczkowa (S_N2)

• substytucja wolnorodnikowa (S_R)

Schemat prostej reakcji substytucji

Schemat prostej reakcji substytucji etanu chlorem, zachodzącej według ogólnego schematu:
C₂H₆ + Cl₂ → C₂H₅Cl + HCl

Przykłady reakcji wymiany w chemii nieorganicznej:

• woda + magnez → wodorotlenek magnezu + wodór

• siarczek żelaza + glin → siarczek glinu + żelazo

• sód + tlenek fosforu → tlenek sodu + fosfor

• tlenek siarki + węgiel → dwutlenek węgla + siarka

• siarczan magnezu + chlorek baru → chlorek magnezu + siarczan baru (nierozpuszczalny w wodzie)

• siarczan miedzi(II) + żelazo → siarczan żelaza(II) + miedź

Eliminacja (chemia)

Eliminacja − reakcja chemiczna, w wyniku której z cząsteczki usuwane (eliminowane) są atomy lub grupy atomów, bez jednoczesnego przyłączenia się innych atomów lub grup.

Efektem eliminacji jest powstanie nowego wiązania między atomami pozostającymi w związku po reakcji na skutek:

• utworzenia wiązania π (zwiększenia krotności wiązań)

• cyklizacji cząsteczki

Typowym przykładem eliminacji w chemii organicznej jest oderwanie pary podstawników (np. cząsteczki wodoru H−H, chlorowodoru H−Cl, chloru Cl−Cl, wody H−OH itd.), co prowadzi do utworzenia dodatkowego wiązania π między atomami węgla i zwiększa stopień nienasycenia w cząsteczce. Reakcja eliminacji umożliwia otrzymywanie produktów bardziej nienasyconych. Produktami reakcji eliminacji mogą być alkeny bądź alkiny. W większości przypadków eliminacja biegnie zgodnie z regułą Zajcewa, choć znanych jest wiele przykładów, gdzie głównym produktem reakcji eliminacji jest alken o wiązaniu podwójnym przy mniej podstawionym atomie węgla. Wyjątki te dotyczą zgodnie z regułą Hoffmana zasad posiadających duże zawady steryczne np. tert-butanolan potasu, a także eliminacji w podstawionych cykloalkanach jak na przykład eliminacja mentolu.

Eliminacja może być katalizowana kwasem lub zasadą, a także przebiegać spontanicznie lub pod wpływem czynników środowiskowych (światła, ciepła itp.).

Spis treści

• 1 Mechanizm reakcji

• 2 Kinetyka reakcji

• 3 Warunki reakcji

• 4 Zobacz też

• 5 Bibliografia

Mechanizm reakcji

Znane są dwa rodzaje mechanizmu, według których eliminacja może przebiegać: E1 − jednocząsteczkowo lub E2 − dwucząsteczkowo.

Mechanizm E1

Reakcja dwuetapowa. Podczas pierwszego etapu powstaje karbokation w wyniku heterolitycznej dysocjacji wiązania, w drugim etapie zasada odrywa proton od sąsiadującego z karbokationem atomu węgla.

Mechanizm reakcji eliminacji typu E1

Mechanizm E2

Reakcja przebiega w jednym etapie, podczas którego zasada odrywa proton i odchodzi grupa opuszczająca.

Mechanizm reakcji eliminacji typu E2

Kinetyka reakcji

E1

Etapem determinującym (rds z ang. Rate-determining step) szybkość reakcji (v) eliminacji E1 jest etap pierwszy, w którym powstaje karbokation jako produkt przejściowy. Etap drugi tej reakcji przebiega stosunkowo szybko, gdyż karbokationy są z reguły nietrwałe, dlatego reakcja dąży do utworzenia termodynamicznie trwalszego produktu.

Zgodnie z równaniem reakcji:

R₁R₂HC−CR₃R₄X → R₁R₂HC−C⁺R₃R₄ + X⁻

eliminacja E1 jest reakcją pierwszego rzędu:

v = k[R₁R₂HC−CR₃R₄X]

E2

Etapem determinującym (rds) szybkość reakcji (v) eliminacji E2 jest również etap pierwszy. Jednak w eliminacji E2 w etapie determinującym v udział biorą dwie cząsteczki zgodnie z równaniem:

B + HR₁R₂C−CR₃R₄X → B····H····(R₁R₂)C⎓C(R₃R₄)····X

dlatego jest to reakcja drugiego rzędu:

v = k[R₁R₂HC−CR₃R₄X] [B]

Warunki reakcji

Reakcja E1 zachodzi głównie dla trzeciorzędowych halogenków alkilowych w roztworach o niskim stężeniu zasady. Z kolei reakcja E2 zachodzi głównie w procesach dehydrohalogenacji (−HX) i wymaga dużego stężenia zasady.

Węglowodory aromatyczne

Węglowodory aromatyczne, areny (w skrócie: WA) – cykliczne węglowodory, w których istnieją sprzężone wiązania wielokrotne, czyli zamknięty układ naprzemiennie położonych wiązań podwójnych i pojedynczych między atomami węgla. We wszystkich atomach pierścienia aromatycznego zachodzi hybrydyzacja sp2, dzięki czemu cząsteczki są płaskie (o ile dodatkowe czynniki stereochemiczne nie wymuszają odchyłek, jak np. dla fullerenu C₆₀).

Układ ten powoduje, że wiązania, "rozmywają" się tak, że nie można dokładnie ustalić, które z nich są podwójne, a które pojedyncze^[a]. Jedna z metod formalnego opisu tego zjawiska opiera się na założeniu występowania rezonansu chemicznego. Mechanika kwantowa pozwala wyznaczyć funkcje falowe elektronów. Elektrony tworzące wiązania π zajmują kolejne orbitale cząsteczkowe, zgodnie z zasadami stosowanymi do orbitali atomowych. Obsadzanie kolejnych orbitali π przez pary elektronowe rozpoczyna się od tych, które mają najmniejszą energię. Obliczona łączna gęstość elektronowa na trzech orbitalach wiążących wskazuje, że w stanie podstawowym "rozchodzą" się po równo po wszystkich atomach w pierścieniu. Energia całej cząsteczki jest wówczas mniejsza od energii obliczonej dla struktury Kekulégo (3 wiązania C-C i 3 wiązania C=C). Tę różnicę nazywa się „energią stabilizacji aromatycznej”, „energią stabilizacji przez sprzężenie” albo „energią rezonansu”.

Nie wszystkie węglowodory cykliczne posiadające sprzężone wiązania wielokrotne są aromatyczne. Prostym, choć nie zawsze skutecznym testem na aromatyczność jest reguła Hückla, głosząca że związek jest aromatyczny, jeśli liczba elektronów tworzących wiązania π w pierścieniu jest równa 4n+2, gdzie n jest dowolną liczbą naturalną. Istnieją jednak związki aromatyczne, które nie spełniają tej reguły (np: piren).

Struktura wiązań w arenach powoduje, że są one bardzo trwałe, a ich reaktywność znacząco różni się od innych węglowodorów nienasyconych. Charakterystyczną reakcją dla węglowodorów aromatycznych jest substytucja elektrofilowa katalizowana kwasami Lewisa, zwana reakcją Friedla-Craftsa (reakcja przedstawia alkilowanie benzenu):

Cząsteczki węglowodorów aromatycznych takich jak benzen, czy benzopiren są płaskie. Mają więc możliwość wślizgiwania się między nukleotydy DNA, co nadaje im właściwości rakotwórcze.

Wzory i nazewnictwo

Wzór benzenu - najprostszego arenu zapisuje się na dwojaki sposób. Po pierwsze, stosując wzory Kekulégo:

Struktury Kekulégo benzenu

.

Zapis tego typu jest często wygodny, jednak sugeruje on błędnie że benzen posiada strukturę cykloheksa-1,3,5-trienu. Poprawniejszą formą wzoru strukturalnego tego związku jest:

zapis struktury benzenu z "kółkiem" - wiązaniem zdelokalizowanym

w której okrąg oznacza układ wiązań zdelokalizowanych (6 elektronów). Zapis ten nie jest stosowany w przypadku kolejnych węglowodorów aromatycznych, aby uniknąć pomyłki w liczebności zdelokalizowanych elektronów. I tak następny aren - naftalen (10 elektronów π) ma wzór:

Wzór naftalenu

W przypadku węglowodorów aromatycznych niepodstawionych skondensowanych stosuje się najczęściej nomenklaturę zwyczajową (benzen, naftalen, antracen, fenantren). W przypadku arenów o liczbie skondensowanych pierścieni większej od 4 nazwę ustala się dodając do greckiego rdzenia liczby pierścieni sufiks -acen (pentacen, heksacen, heptacen itd.).

W przypadku arenów jednopodstawionych, takich jak toluen:

Struktura toluenu

przy ustalaniu nazwy systematycznej do nazwy arenu dodaje się jako przedrostek przekształconą nazwę podstawionego pierwiastka lub grupy (np. chloro-, etylo-, itd.). W przypadku toluenu nazwa systematyczna to metylobenzen^[b].

W przypadku węglowodorów aromatycznych wielopodstawionych w nazwie wymienia się w porządku alfabetycznym lokanty wszystkich grup i atomów pierwiastków, tak aby suma ich liczb była najmniejsza, a numer lokantu podstawnika pierwszego według alfabetu był jak najniższy. Dla przykładu nazwa systematyczna p-cymenu to 1-metylo-4-(propan-2-ylo)benzen, a półsystematyczna to 1-izopropylo-4-metylobenzen.

Struktura p-cymenu

W nazewnictwie stosuje się także oznaczenia orto (o-), meta (m-), para (p-). Określają one wzajemne położenie dwóch podstawników względem siebie:

• orto – położenie obok siebie, przy dwóch kolejnych atomach węgla, a zatem w pozycji 1,2

• meta – położenie w pozycji 1,3 – a zatem między dwoma podstawnikami występuje jeden niepodstawiony nimi atom węgla.

• para – położenie naprzeciwko. W przypadku pochodnych benzenu odpowiada to pozycji 1,4.

Dwa związki aromatyczne, które różnią się tylko położeniem podstawników są izomerami konstytucyjnymi typu orto, meta, para.

Przykłady izomerów ksylenu:

• 

o-ksylen
(1,2-dimetylobenzen)

• 

m-ksylen
(1,3- dimetylobenzen)

• 

p-ksylen
(1,4-dimetylobenzen)

Uwagi

 Takie wiązania tworzą elektrony, które nazywa się zdelokalizowanymi.

 Lub fenylometan, jeśli związek ten będzie traktowany jako pochodna metanu.

BENZEN

Benzen jest przedstawicielem węglowodorów aromatycznych. Wzór sumaryczny C₆H₆, a zatem na jeden atom węgla przypada jeden atom wodoru. Jest związkiem cyklicznym, jego cząsteczka jest płaska, a odległości między węglami – identyczne. Wzór strukturalny:

     

Oprócz powyższego wzoru strukturalnego można się spotkać jeszcze z innymi:

Taką cykliczną budowę nazywamy pierścieniem benzenowym, który jest wyjątkowo trwały. Każdy z sześciu atomów węgla ulega hybrydyzacji sp², kąty pomiędzy wiązaniami wynoszą 120°. W wyniku nakładania się orbitali hybrydyzowanych sp² atomów węgla, powstaje sześć wiązań C-C, zaś w wyniku nałożenia orbitali sp² atomów węgla z orbitalami s atomu wodoru, powstaje sześć wiązań C-H. Wszystkie te wiązania są wiązaniami δ, czyli takimi, które powstają na skutek osiowego nałożenia się orbitali. Niezhybrydyzowane orbitale p sześciu atomów węgla tworzą orbital molekularny Π z sześcioma elektronami - sekstet elektronowy. Jest to rozmyte na całą cząsteczkę benzenu wiązanie nazywane zdelokalizowanym wiązaniem Π. Oznacza to, że nie łączy ono dwóch konkretnych atomów, ale pozostaje rozmyte na większy fragment cząsteczki, co przedstawia poniższy rysunek:

Właściwości fizyczne i chemiczne benzenu.

Benzen jest bezbarwną cieczą o charakterystycznym zapachu, toksyczną, o gęstości nieco mniejszej od gęstości wody, praktycznie nierozpuszczalną w wodzie. Służy jako rozpuszczalnik tłuszczów i mało polarnych związków organicznych. Temperatura wrzenia wynosi 80°C, zaś topnienia 5,5°C. To dzięki symetrycznej i płaskiej budowie cząsteczki, temperatura topnienia benzenu jest tak wysoka. Kryształ benzenu jest bardzo trudno stopić, ponieważ jego cząsteczki są dość ściśle upakowane i mogą ściśle ze sobą oddziaływać.

W powietrzu pary benzenu spalają się świecącym, silnie kopcącym płomieniem, w wyniku czego powstaje węgiel (a dokładniej sadza). Jest to spalanie niepełne, ponieważ zawartość tlenu w powietrzu jest zbyt niska, aby mógł ulec spalaniu pełnemu. Reakcja niepełnego spalania benzenu przebiega następująco:

[ Nie udało się wygenerować wzoru. ]

Benzen bardzo łatwo ulega reakcjom substytucji, w których atom wodoru z pierścienia aromatycznego zostaje zastąpiony innym podstawnikiem w obecności odpowiedniego katalizatora. Najważniejsze z nich to:

1) Reakcja nitrowania

Do jej przeprowadzenia stosuje się tak zwaną mieszaninę nitrującą, której składnikami są: kwas azotowy (V) i kwas siarkowy (VI). Elektrofilowym czynnikiem atakującym pierścień benzenowy jest kation nitroniowy NO₂⁺. Kwas siarkowy (VI) pełni rolę katalizatora, ułatwiającego wytworzenie kationu nitroniowego z kwasu azotowego (V). W wyniku reakcji powstaje nitrobenzen czyli żółta ciecz o charakterystycznym migdałowym zapachu. Reakcję nitrowania benzenu nazywa się substytucją elektrofilową i przebiega ona następująco:

                                                                                                                                                                                                  

           

2)  Reakcja chlorowcowania (mogą to być reakcje chlorowania lub bromowania).

Polega ona na przyłączeniu do pierścienia benzenowego atomu chloru bądź bromu w miejsce atomu wodoru. Katalizatorami w tej reakcji są FeCl₂ lub FeBr₂, mogą być również opiłki żelaza bezpośrednio wrzucone do mieszaniny reakcyjnej. Schemat ogólny reakcji wygląda następująco:

         

Otrzymywanie benzenu

Benzen otrzymywany jest głównie z ropy naftowej podczas katalitycznego reformingu jak również w procesach dealkilacji i odwodornienia pochodnych benzenu. Kolejną metodą jest cyklizacja i aromatyzacja węglowodorów parafinowych.

Zastosowanie benzenu

Benzen w przemyśle chemicznym jest głównym produktem w syntezie organicznej. Służy do produkcji barwników, środków czyszczących, farmaceutyków oraz rozpuszczalników farb i lakierów. Stosowany jest do ekstrakcji tłuszczów oraz olejów roślinnych, a także stanowi wysokoenergetyczny składnik benzyny silnikowej.

Zagrożenia

Benzen jest substancją toksyczną i bardzo łatwo palną. Działa toksycznie w kontakcie ze skórą oraz przez drogi oddechowe, przez co może stworzyć poważne zagrożenie dla zdrowia. Możliwość zatruć występuje przede wszystkim w przemyśle gumowym, chemicznym, farmaceutycznym, farb i lakierów, a ostatnio w przemyśle tworzyw sztucznych. Pary benzenu tworzą mieszaniny wybuchowe z powietrzem, są cięższe od powietrza, gromadzą się przy powierzchni ziemi oraz w dolnych częściach pomieszczeń. Zbiorniki z benzenem narażone na działanie ognia lub wysokiej temperatury mogą eksplodować.  

nitrozoaminy

związki chemiczne powstające w wyniku działania kwasu azotowego na aminy. Należą do nich: nitrozodimetyloamina (powstająca z glicyny i waliny, oznaczenie DMNA), nitrozodietyloamina i nitrozometyloetylodiamina (powstająca z alaniny, ozn. DENA). DMNA stosuje się jako antydoksydant, stabilizator i rozpuszczalnik w przemyśle tworzyw sztucznych i półprodukt w syntezie wielu związków. Działanie DMNA w większych dawkach powoduje poważne uszkodzenie wątroby. Nitrozoaminy podejrzewa się o działanie karcynogenne, np. mogą być przyczyną nowotworów wątroby, przełyku, gardła, żołądka, pęcherza moczowego, jamy nosowej i kilu innych organów. Nitrozoaminy mogą być zawarte w samym pokarmie, ale również mogą być syntetyzowane w odpowiednich warunkach w przewodzie pokarmowym człowieka, gdy z pożywieniem wprowadzimy do organizmu ich prekursory. Do prekursorów nitrozoamin zalicza się azotany, azotyny i związki zawierające aminy. Azotyny oprócz wchodzenia w związki z aminami łączą się też trwale z hemoglobiną, powodując blokadę przenoszenia tlenu w organizmie. Azotyny zawarte są w mięsie peklowanym azotanami sodu lub potasu, w nadmiernie nawożonych warzywach, w wodzie do picia. Pijąc i spożywając dużo przeazotowanych produktów, przyczyniamy się do syntezy większej ilości nitozoamin w przewodzie pokarmowym. Źródłem drugorzędowym amin są wszelkie substancje bogate w białko, np. mięso, ryby, sery i inne substancje białkowe znajdujące się w przewodzie pokarmowym. Nitrozoaminy powstają również podczas psucia się pokarmu.

W konopiach siła i zdrowie!

Współcześnie konopie kojarzą się jedynie z blantem, kiedy zaledwie 50 lat temu były w codziennym użytku i służyły do przyrządzania tradycyjnych potraw. A szkoda, bo nasiona konopi zawierają wiele wartościowych składników takich jak proteiny, błonnik, żelazo, witaminy i zdrowe tłuszcze. Są prawdziwym panaceum na niemal wszystkie dolegliwości i schorzenia. Epilepsja, choroby demencyjne, choroby autoimmonologiczne, depresje… To tylko niektóre z którymi konopie potrafią sobie poradzić.

Konopie wczoraj i dziś

Konopie znane są człowiekowi od wieków. Od tysiącleci ludzie wiedzieli, że w nasionach konopi kryje się prawdziwa moc. Konopie (Cannabis sativa) prawdopodobnie pochodzą ze środkowej Azji. Pierwsze historyczne wzmianki o tej roślinie można znaleźć w chińskim traktacie o rolnictwie z XVI w. p. n. e. Jak podaje David Wolfe w książce „Superżywność. Jedzenie i medycyna przyszłości” konopie uprawiali zarówno Jerzy Waszyngton, jak i Thomas Jefferson. Także Polska ma swój historyczny wkład w uprawę tej rośliny.

Dawniej konopie były powszechne w naszym kraju i stanowiły niemal podstawę polskiego rolnictwa oraz polskiego przemysłu budowlanego, celulozowego, tkackiego, powroźniczego czy modelarskiego. Słowianie mieli doskonale opanowaną umiejętność uprawy i przetwarzania konopi. W polskim lecznictwie stosowano maści, odwary, nalewki, oleje z konopi na najróżniejsze dolegliwości.

O zaletach konopi wspomina pan Zagłoba w Trylogii Sienkiewicza („Potop” t. 3) „...Radziłem mu – mówił – iżby siemię konopne w kieszeni nosił i po trochu spożywał. To tak ci się do tego przyzwyczaił, że teraz coraz to ziarno wyjmie, wrzuci do gęby, rozgryzie, miazgę zje, a łuskwinę wyplunie. W nocy, jak się obudzi, także to czyni. Od tej pory tak mu się dowcip zaostrzył, że i najbliżsi go nie poznają. – Jakże to? – pytał starosta kałuski. – Bo w konopiach oleum się znajduje, przez co i w głowie jedzącemu go przybywa. – Bodajże waszą mość! – rzekł jeden z pułkowników. – Toż w brzuchu oleju przybywa, nie w głowie. – Est modus in rebus! – rzecze na to Zagłoba – trzeba co najwięcej wina pić: oleum, jako lżejsze, zawsze będzie na wierzchu, wino zaś, które i bez tego idzie do głowy, poniesie ze sobą każdą cnotliwą substancję...”

Jak jest teraz? Polskie rolnictwo odcięło się od tej niezwykle cennej i wszechstronnej uprawy, a politycy na samo hasło „konopie” maja niejaką „alergię”. Skąd zetem ten konopny ostracyzm?

Konopie złą opinię zawdzięczają przede wszystkim narkotyzującym właściwościom konopi indyjskich, które mają wysoką zawartość THC. Tymczasem dozwolone prawnie, polskie odmiany konopi siewnych (Cannabis sativa) zawierają śladowe ilości psychoaktywnej substancji THC − najwyżej 0,2 proc. Ze szczytów tych konopi wytwarza się CBD – przeciw-psychoaktywny, neuroaktywny i neuroprotekcyjny składnik, który ma bardzo szeroki zakres zastosowań medycznych. Co więcej konopie siewne mogą rosnąć niemal wszędzie, nie wymagają nawożenia ani nawadniania – są zatem w 100 proc. ekologiczne.

Odczarować konopie

W ostatnich latach coraz więcej mówi się o konopiach. Dzięki czemu Cannabis sativa powoli wraca do łask, ukazując swój nieograniczony potencjał wykorzystania – od przemysłu budowlanego, przez energetyczny, kosmetyczny na farmaceutycznym kończąc. Skupmy się na właściwościach zdrowotnych konopi.

Susz pozyskany z legalnych odmian konopi siewnych dopuszczonych do obrotu w UE. Źródło biokonopia.pl

Konopie – bogactwo wszystkiego

Konopie siewne dostarczają wysokiej jakości składników mineralnych. W produktach z nasion konopi znajdziemy fosfor, potas, magnez, wapń, siarkę, żelazo, mangan, sód, krzem, miedź, platynę, bor, jod, nikiel i cynę, witaminy z grupy B, oraz A, C, E i K. Dzięki temu nasiona konopi działają wszechstronnie − obniżają poziom złego cholesterolu we krwi, wzmacniają system odpornościowy i zmniejszą stres. W nasionach konopi znajdziemy też spore ilości błonnika pokarmowego, który poprawia pracę układu pokarmowego, sprzyja redukcji masy ciała, obniża stężenie cholesterolu we krwi. Różnorodność składników mineralnych i mikroelementów w konopiach, zapewni naszemu organizmowi niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki, mające dobry wpływ na nasze codzienne życie.

Konopie – dużo wartościowego białka

Ziarna konopi są niesamowicie bogatym źródłem białka – nasiona konopi wraz z łuskami składają się w 35 proc. z łatwo przyswajalnego białka. Pod względem zawartości białka, nasiona konopi ustępują tylko soi.

Białko konopne w ponad 65 proc. składa się z globularnych edystyn, które uznawane są za najłatwiej przyswajalne formy białek w całym łańcuchu pokarmowym. To czyni nasiona idealnym stymulatorem syntezy białek. Resztę białka w konopiach (35 proc.) stanowią albuminy, które mają silne właściwości przeciwutleniające. W sumie białko zawarte w nasionach konopi dostarcza nam około 18 aminokwasów (m. in. argininę, histydynę, cysteinę i metioninę), które wzmacniają nasz układ odpornościowy, wspomagają pracę wątroby, i układ nerwowy, działają korzystnie na nasz wygląd, wzmacniając włosy i poprawiając cerę.

Źródło dobrych tłuszczy i witamin

Konopie siewne to rośliny włókniste, a jednocześnie wyjątkowo oleiste (około 35 proc. ziarna stanowi olej). Olej z konopi składa się aż w 80 proc. z  NNKT (Niezbędne Nienasycone Kwasy Tłuszczowe). Są to „dobre tłuszcze”, które charakteryzują się idealnymi proporcjami kwasów omega-3 i omega-6. Nasiona konopi są też jedynymi jadalnymi nasionami, które zawierających kwas gammalinolenowy (GLA). Kwas GLA hamuje powstawanie prostaglandyn, łagodzi objawy towarzyszące stanom zapalnym i przywraca równowagę hormonalną. Jest to kwas szczególnie korzystny dla cierpiących na egzemę, astmę, dla osób, które mają wahania nastroju i zespół napięcia miesiączkowego PMS. 

Oprócz zdrowych tłuszczy w oleju w oleju konopnym znajdziemy też fitosterole, fosfolipidy, chlorofil i spore ilości wiatminy K. Witamina K pełni szereg ważnych funkcji w naszym organizmie. Przede wszystkim jest niezbędnym elementem procesu wytwarzania czynnika przeciwkrwotocznego w wątrobie i uczestniczy w kształtowaniu się tkanki kostnej. Oprócz tego, ma wpływ na przemiany metaboliczne kwasów nukleinowych, zapobiega zwapnieniu żył i tętnic, chroni kości przed pęknięciami, a także działa przeciwbólowo, przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie.

Olej konopny od wieków wykorzystywany jest także w pielęgnacji skóry. Współcześnie jest on składnikiem wielu kremów, balsamów, mleczek łagodzących oparzenia, ułatwiających gojenie ran i leczących trądzik, łuszczycę, atopowe zapalenie skóry. Dzięki odpowiednim proporcjom kwasów n-3 do n-6 ma silne działanie przeciwzapalne i regenerujące.

Olej konopny oprócz cennych wartości odżywczych jest też bardzo smaczny – w smaku i zapachu lekko orzechowy, z korzennym posmakiem. W polskiej kuchni znany jest od dawna. By wykorzystać jego dobroczynne składniki, najlepiej spożywać go na zimno, jako dodatek do ziemniaków, kasz, gotowanych warzyw, surówek i innych potraw na zimno.

Nie tylko nasiona, przede wszystkim kwiaty

Jeżeli chcemy wykorzystać lecznicze właściwości konopi warto też sięgnąć po kwiaty tej rośliny. Kwiaty konopi zwierają szereg różnych kannabinoidów i to z nich produkowany jest coraz bardziej popularny olej Kannabidiol (CBD). Ten kannabinoid nie uzależnia – nie jest psychoaktywny i nie powoduje zmian w psychice ludzkiej. Wręcz przeciwnie wykazuje szereg właściwości zdrowotnych.

Preparaty z Kannabidiolem stosuje się w wielu schorzeniach i chorobach cywilizacyjnych, takich jak astma, cukrzyca, depresja, czy choroby nowotworowe. Wykazano, że CBD działa przeciwpsychotycznie i korzystnie wpływa na stany lękowe oraz depresję. Może zwiększać skuteczność leczenia wielu uzależnień, takich jak alkoholizm, narkomania i lekomania. CBD pomaga też w leczeniu wielu schorzeń – uśmierza bóle nowotworowe, łagodzi nudności i pobudza apetyt, zmniejszają napięcie nerwowe u chorych na stwardnienie rozsiane, nasila działanie przeciwdrgawkowe leków przeciwpadaczkowych. To właśnie olejami CBD leczył z padaczki swoich młodych podopiecznych słynny doktor Bachański w Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie.

CBD Therapy - wybitna, pierwsza tego typu odmiana na świecie o bardzo wysokiej zawartości CBD sięgającej nawet 10% przy THC na poziomie 0,5%. Niesamowite właściwości terapeutyczne bez odurzenia!

Renesans konopi

Jemy coraz więcej i coraz bardziej niezdrowo. Skutki uboczne takiej diety, bogatej w cholesterol, cukier i nasycone tłuszcze, konserwanty, sztuczne barwniki stają się coraz poważniejszym problemem, który skłania do poszukiwań zrównoważonej i zdrowej alternatywy. Taką alternatywą, bogatą w białko i zdrowe tłuszcze wydają się być konopie. Tylko gdzie dostaniemy legalne Cannabis sativa?

W internecie można znaleźć wiele produktów z kannabinoidami, lecz nie wszystkie są dozwolone przez prawo. W sieci działają sklepy gdzie można kupić produkty spożywcze, takie jak łuskane nasiona czy zioła konopne do parzenia, kosmetyki, a także olejki i pasty z różnym stężeniem CBD. Wszystko legalnie, ze sprawdzonych źródeł i bez recepty. Konopie to około 480 substancji, z których większość wykazuje działanie terapeutyczne, a tylko 1 z nich czyli THC jest nielegalna i psychoaktywna – mówi Maciej Niemczyk producent i dystrybutor legalnych produktów z konopi, założyciel firmy Biokonopia.pl

Z konopi siewnych można pozyskać ponad 25000 przeróżnych produktów o różnych zastosowaniach. Nic więc dziwnego, że cieszą się one coraz większym zainteresowaniem zarówno producentów jak i świadomych konsumentów poszukujących pełnowartościowych produktów.

Jak widać wielki powrót i odrodzenie tej niesłusznie demonizowanej i dyskryminowanej rośliny na nasze stoły i talerze, do naszych szaf i kosmetyczek, a szczególnie apteczek i aptek wydaje się już być jedynie kwestią czasu.

Aldehyd mrówkowy

Aldehyd mrówkowy, formaldehyd (nazwa systematyczna: metanal), HCHO – organiczny związek chemiczny, pierwszy w szeregu homologicznym aldehydów. Został odkryty przez rosyjskiego chemika Aleksandra Butlerowa w 1859 roku.

Spis treści

• 1 Właściwości

• 2 Otrzymywanie

• 3 Zastosowanie

• 4 Przypisy

• 5 Bibliografia

• 6 Linki zewnętrzne

Właściwości

W warunkach normalnych aldehyd mrówkowy jest gazem o charakterystycznej, duszącej woni i jest silną trucizną. Jego temperatura topnienia wynosi −92 °C, a temperatura wrzenia −19,1 °C. Dobrze rozpuszcza się w wodzie, do stężenia około 40% (wagowo). W handlu najczęściej spotyka się 35–40% roztwór formaldehydu w wodzie, zwany formaliną.

Otrzymywanie

Formaldehyd powstaje podczas niepełnego spalania substancji zawierających węgiel. Otrzymuje się go poprzez utlenianie i odwodornianie, na katalizatorze tlenkowym (molibdeniany żelaza lub bizmutu) albo srebrowym, metanolu.

Zastosowanie

Stosowany do wyrobu żywic syntetycznych, włókien chemicznych, barwników i jako środek odkażający. Jest stosowany również jako konserwant. Jego numer jako dodatku do żywności to E240.

Cyjanowodór

Informacje ogólne

Cyjanowodór, kwas pruski, HCN, lotna, bezbarwna ciecz, temperatura wrzenia 27 ⁰C. Cyjanowodór ma zapach gorzkich migdałów, dobrze miesza się z wodą, alkoholem etylowym, eterem dietylowym. Cząsteczka cyjanowodoru jest liniowa i silnie polarna. Jest bardzo słabym kwasem, łatwo ulegającym wyparciu ze swoich soli (cyjanków) działaniem mocniejszych kwasów.

Na skalę techniczną otrzymywany jest katalitycznie z tlenku węgla(II) i amoniaku albo z metanu, amoniaku i tlenu. Odznacza się silnym, trującym działaniem. Znajduje zastosowanie do produkcji tworzyw sztucznych.

Zatrucia ostre wywołane cyjanowodorem i cyjankami

Cyjanowodór stosowany jest również jako silny środek dezynsekcyjny i deratyzacyjny. Preparat Cyklon jest mieszaniną estrów metylowego i etylowego kwasu cyjanowodorowego, które w podwyższonej temperaturze łatwo rozkładają się i wydzielają gazowy cyjanowodór.

Szersze zastosowanie przemysłowe i techniczne (m.in.: w galwanizerniach, w fotografice, w syntezach chemicznych) mają sole kwasu cyjanowodorowego, a przede wszystkim cyjanek potasu. Jest on też najczęstszą przyczyną zatruć omyłkowych i samobójczych.

Rozkłada się pod wpływem kwasu solnego z żołądka, wydzielając wolny cyjanowodór, który blokuje tkankowe fermenty oddechowe, uniemożliwiając wykorzystanie tlenu przez tkanki, czyli powoduje ich duszenie.

Przeciętna dawka śmiertelna cyjanowodoru wynosi 0,05 g, cyjanku potasu 0,15-0,25 g. Przy wdychaniu cyjanowodoru w stężeniach ok. 0,05% objętości powietrza śmierć może nastąpić natychmiast. Przy stężeniach we wdychanym powietrzu powyżej 0,02% - po kilku minutach. Stężenie cyjanowodoru ok. 0,005% objętości powietrza już może być niebezpieczne dla życia i spowodować śmierć po kilku godzinach.

Przebieg zatrucia doustnego cyjanowodorem i cyjankami może być różny, w zależności nie tylko od dawki, ale także od kwasoty żołądka i indywidualnej wrażliwości. W przebiegu względnie powolnym pojawia się najpierw ból głowy, szum w uszach, duszności, z uczuciem ściskania w klatce piersiowej, wymioty, przyspieszenie i osłabienie tętna, spadek ciśnienia, śpiączka. Przy tych objawach może zwrócić uwagę różowe zabarwienie skóry i zapach gorzkich migdałów w otoczeniu.

Deratyzacja

Deratyzacja, odszczurzanie, tępienie wszelkich gryzoni, szkodliwych ze względów sanitarnych i gospodarczych. Polega najczęściej na umieszczaniu pułapek i wysypywaniu zatrutego ziarna.

Dezynsekcja, niszczenie owadów, zwłaszcza pasożytniczych stawonogów (much, komarów, pcheł, wszy, karaluchów), ich jaj i larw.

Dezynsekcję można wykonać przez zastosowanie środków fizycznych (para, ogień, gorące powietrze), mechanicznych (wyłapywanie, trzepanie, oczyszczanie) lub chemicznych środków owadobójczych.