Czy trudne doświadczenia życiowe wzmacniają czy niszczą człowieka? Rozważ problem
i uzasadnij swoje stanowisko, odwołując się do podanego fragmentu opowiadania
Gustawa Herlinga-Grudzińskiego oraz innych, wybranych przez siebie, tekstów kultury.
Twoja praca powinna liczyć co najmniej 250 słów.

Gustaw Herling-Grudziński
Wieża

Gdy trąd, którego ofiarą padła cała jego rodzina, zaatakował również na koniec jego
siostrę i przywieziono ją do wieży w Aoście, nie widzieli się jeszcze nigdy w życiu […].
Po jej śmierci zapadł w odrętwienie, które pozbawiło go zdolności zmierzenia do dna
otchłani, jaka otworzyła się pod jego stopami. Gdy oprzytomniał na tyle, by móc ogarnąć
swoją nową sytuację, był bliski pomieszania zmysłów. […]
Wiekuisty rozlał strumienie szczęścia na wszystko, co oddycha, i tylko ja, ja jeden,
muszę żyć sam! Jakiż okrutny los! […]
Pęczniała w nim z każdą chwilą niepohamowana wściekłość. Pragnienie
samozniszczenia opętało wszystkie jego myśli.
Postanowił podpalić wieżę i płomieniom powierzyć spopielenie najmniejszych
okruchów pamięci po sobie. Wyszedł podniecony za bramę. Błąkał się jakiś czas u stóp muru.
Z jego piersi wyrywały się mimowolne okrzyki i napełniały go wśród nocnej ciszy
przestrachem. […] Zatrzymał się w otworze furtki i spojrzał za siebie; słabe echo gór podjęło
przeciągle: „Biada ci!”
Wziął lampę, nazbierał trochę chrustu i suchych gałązek na podpałkę, i poszedł do
najniższego pokoju wieży, gdzie za życia mieszkała jego siostra. Nie zachodził tu od jej
śmierci nigdy; wszystko wyglądało jeszcze tak, jakby umarła dopiero wczoraj. Postawił
lampę na stole i zobaczył obok Biblię założoną wstążeczką z krzyżykiem, który nosiła zawsze
na szyi. Zdrętwiał na ten widok, porażony jak piorunem myślą o otchłani, do której się
zbliżał. Gdy otworzył machinalnie Biblię, wypadł z niej zapieczętowany list. „Zostawię cię
wkrótce samego – pisała – ale nigdy cię nie opuszczę. Będę czuwała nad tobą z nieba. Będę
błagała Boga, by ci dał odwagę znoszenia z rezygnacją życia aż do chwili, gdy spodoba Mu
się połączyć nas na nowo w lepszym świecie. Zostawiam ci ten krzyżyk, który nosiłam całe
życie: często przynosił mi pociechę w cierpieniach, a moje łzy nie miały nigdy innego
świadka poza nim. Pamiętaj, kiedy go zobaczysz, że moim ostatnim pragnieniem było, byś
żył i umarł jak dobry chrześcijanin”.
Choć trudno w to uwierzyć, po przeczytaniu ostatnich słów ujrzał przed oczami
ciemną chmurę i zapadł w stan omdlenia. Była już gęsta noc, gdy się ocknął, i wszystko, co
zaszło w ciągu dna, wydało mu się naraz snem. Podniósł dziękczynny wzrok ku niebu:
firmament był czysty i pogodny, na wprost okna migotała samotna gwiazda.

Źródło: Gustaw Herling-Grudziński, Wieża, [w:] tegoż, Skrzydła ołtarza, Warszawa 1997, s. 17–20.

Wprowadzenie
Ludzkie życie obfituje w różnego rodzaju doświadczenia. Człowiek na swojej drodze doznaje radości
i smutków. Nie pozostają one bez wpływu na jego zachowanie czy postawę życiową.
Teza
Trudne sytuacje życiowe sprawiają, że człowiek staje się silniejszy, odporniejszy na kolejne
doświadczenia.
Rozwinięcie
1. Argumenty związane z tekstem danym w zadaniu (Gustaw Herling-Grudziński, Wieża)
przedstawienie sytuacji, w której znalazł się bohater: doświadczony przez chorobę, żyje w izolacji
od świata,
doświadczenie: choroba, śmierć siostry, samotność,
postawa bohatera: od smutku i rozpaczy, przez pragnienie śmierci do pogodzenia się z losem.
Wpływ siostry na decyzję bohatera,
przeżyte doświadczenia wzmocniły mężczyznę. List od siostry pomógł mu przetrwać
najtrudniejsze chwile załamania.
2. Argumenty związane z wybranym tekstem (Fiodor Dostojewski, Zbrodnia i kara)
przedstawienie postaci Soni, córki alkoholika Marmieładowa,
doświadczenie: bieda, niechęć macochy, prostytucja, śmierć ojca,
postawa bohaterki: wiara w Boga, akceptacja losu, miłość do Raskolnikowa,
bohaterka przyjmuje swój los bez buntu, stara się rozumieć innych, kieruje się miłością. Jest
przekonana, że właśnie miłością i dobrocią można uleczyć świat.
3. Argument związany z wybranym tekstem kultury (film Jak zostać królem, w reż. Toma Hoopera)
przedstawienie postaci księcia Alberta (króla Jerzego VI), człowieka zmagającego się ze swoją
ułomnością, niedocenianego i nierozumianego przez ojca,
doświadczenie: konieczność objęcia władzy w przełomowym momencie historycznym (II wojna
światowa), nieudane próby przezwyciężenia problemów z wysławianiem się,
postawa: świadomość odpowiedzialności za kraj, po chwili zwątpienia gotowość przejęcia
obowiązków króla,
bohater dzięki wsparciu żony i przyjaźni przezwyciężył trudności. Udało mu się pokonać strach
i uwierzyć we własne możliwości.
Podsumowanie
Powyższe przykłady pokazują, że człowiek nawet w najtrudniejszych sytuacjach potrafi się podnieść.
Przeżyte doświadczenia wzmacniają go, czynią odporniejszym wobec trudności życiowych. Niekiedy
jest mu potrzebne wsparcie drugiej osoby (bohater Wieży czy filmu Jak zostać królem) lub oddanie
Bogu (bohaterka Zbrodni i kary).
Wskazówki do rozwiązania zadania
Zadanie umożliwia postawienie skrajnie odmiennej tezy: Trudne doświadczenia życiowe mogą
zniszczyć człowieka. Analiza fragmentu Wieży wymagać więc będzie podkreślenia zachowania
bohatera w sytuacji, kiedy nie mógł poradzić sobie z rozpaczą. Śmierć siostry i samotność sprawiły,
że podjął decyzję o samounicestwieniu. Jedynie przypadek sprawił, że od tej decyzji odstąpił.
W rozważaniach przywołać można również inne dzieła, które ukazują podobne sytuacje, np.
Cierpienia młodego Wertera. Bohater książki Johanna Wolfganga Goethego to człowiek
nieszczęśliwie zakochany, który nie radzi sobie z rzeczywistością, jest samotny. W chwili największej
rozpaczy podejmuje decyzję o odebraniu sobie życia. Podobną decyzję podjął bohater filmu Sala
samobójców w reż. Jana Komasy. Młody chłopak Dominik staje się obiektem żartu, który prowadzi
do tragedii. Bohater, wyśmiany i odrzucony przez rówieśników, nie umie sam rozwiązać swoich
problemów, wpada w depresję, szukając ratunku w wirtualnym świecie, trafia do sali samobójców,
a stamtąd nie ma ucieczki.
Tak dobrane przykłady pozwolą udowodnić, że człowiek jest słaby, nie potrafi sobie radzić
z problemami, a napotkane trudności niszczą go.