Obowiązują nazwy surowców, roślin polskie i łacińskie, znajomość najważniejszych związków, działanie i zastosowanie wszystkich omawianych surowców, a także podane zagadnienia

• Jedno pytanie będzie dotyczyło nazewnictwa surowców i roślin

Podaj nazwę surowca łacińską/polską i

rośliny dostarczającej surowca łacińską/polską:

surowiec: Korzeń prawoślazu ...................

roślina.................

będzie 5 surowców w tym pytaniu

• Drugie pytanie będzie dotyczyło składu, działania i zastosowania (najważniejsze wiadomości, krótkie –już bez nazw

będzie 5 surowców w tym pytaniu

3,4 pytania- przekrojowe z podanych poniżej zagadnień

Surowce o działaniu przeciwkaszlowym, wymień, podaj jakie związki warunkują działanie przeciwkaszlowe, i jaki jest mechanizm działania.

Surowce zawierające śluzy w skład,

których wchodzą polisacharydy. Mają one działanie osłaniające błony śluzowe

górnych dróg oddechowych, chronią je przed podrażnieniami w jamie ustnej

i gardle i w ten sposób hamują odruch kaszlu. Warstwa ochronna śluzów roślin

nych na powierzchni błon śluzowych górnych dróg oddechowych może hamować

rozwój drobnoustrojów i łagodzić stany zapalne.

Liść i korzeń prawoślazu (Althaeae folium/radix)

Liść podbiału (Farfarae folium)

Porost islandzki (Lichen islandicus)...

Kwiat malwy czarnej (Malvae arboreae flos)

Liść i kwiat ślazu (Malvae folium/flos)

Różnice w działaniu przeciwkaszlowym i wykrztuśnym (w jakim rodzaju kaszlu się stosuje)

Dzialanie przeciwkaszlowe hamują rozwój bakterii i działają przeciwzapalnie, wysuszają błonę śluzową.

Dzialanie wykrztusne działają wręcz odwrotnie – mają działanie rozpuszczające

Surowce o działaniu wykrztuśnym, jakie grupy związków warunkują działanie wykrztuśne i jaki jest ich mechanizm działania.

Są surowce zawierające saponozydy i olejki

eteryczne. Mechanizm działania tej pierwszej grupy związków polega na pobudzeniu zakończeń nerwowych błony śluzowej żołądka, co powoduje w sposób

pośredni rozwodnienie wydzieliny w drogach oddechowych, skutkujące ułatwieniem odkrztuszania. Druga grupa substancji naturalnych ma również działanie

pośrednie poprzez drażnienie błon śluzowych żołądka, ale i też bezpośrednie

na drogi oddechowe.

Owoc anyżu (Anisi fructus)

Ziele tymianku (Thymi herba)

Liść eukaliptusa (Eucalypti folium)

Owoc kopru (Foeniculi fructus)

Korzeń lukrecji (Glycyrrhizae radix)

Liść bluszczu (Hederae helicis folium)

Korzeń pierwiosnka (Primulae radix)

Ziele macierzanki (Serpylli herba)

Surowce saponinowe o działaniu wykrztuśnym/ mechanizm działania

Saponiny występujące w roślinach są przeważnie trójterpenami związanymi z kilkoma cząsteczkami cukrów. Działają one drażniąco na błony śluzowe i ułatwiają odkrztuszanie

Saponariae radix -korzeń mydlnicy

Korzeń lukrecji (Glycyrrhizae radix)

Korzeń pierwiosnka (Primulae radix)

Miodunka Plamista- Pulmonaria officinalis

Surowiec alkaloidowy o działaniu wykrztuśnym/ mechanizm działania

Emetyna -korzen wymiotnicy(Ipecacuanhae radix)

Surowiec zawiera zespół alkaloidów o działaniu wykrztuśnym. Związki te działają poprzez drażnienie błony śluzowej żołądka, co na drodze odruchowej wywołuje wyzwolenie odruchu kaszlowego. Nasila się również ilość wydzieliny powstającej w oskrzelach. Ze względu na mechanizm działania surowiec w większych dawkach wywołuje wymioty. Surowce przeciwbakteryjne wykorzystywane w infekcjach np do płukania gardła, inhalacji.

Thymi herba– ziele tymianku

Lichen islandicus– porost islandzki

Usnea species – plecha brodaczek

Salviae officinalis folium – liść szałwii

Rathanhiae radix – korzeń pastwina (korzeń ratanii)

Pelargonii radix – korzeń pelargonii afrykańskiej

Oleum Melaleucae alternifoliae – olejek drzewa herbacianego

Surowce przeciwbakteryjne zawierające związki siarki, wykorzystywane w infekcjach.

Allicyna – organiczny związek chemiczny, fitoncyd o działaniu bakteriobójczym i charakterystycznym zapachu. Powstaje (jako mieszanina racemiczna) po uszkodzeniu tkanki cebuli, czosnku i niektórych innych roślin jako produkt przekształcenia alliiny  pod wpływem enzymu allinazy poprzez pośredni kwas allilosulfenowy.

Cebula i czosnek

Surowce przeciwzapalne/przeciwreumatyczne- związki aktywne

Wierzba-Salicis cortex

Topola-Populi cortex

Hakorośl-Harpagophyti radix

Imbir-Zingiber rhizoma

Jaki jest mechanizm działania salicyny.

Salicyna ma silne działanie przeciwzapalne, antybakteryjne i ściągające.

Łagodzą objawy przeziębiania i grypy. Poprawiają krążenie krwi, zwiększają diurezę, przyspieszają wydalanie toksycznych i zbędnych metabolitów (w tym kwasu moczowego). Przyśpieszają ustępowanie obrzęków. Składniki kory wzmagają również wydzielanie żółci, przez co również przyczyniają się do wspomożenia procesów detoksykacji. Korzystnie działają przy stanach zapalnych przydatków u kobiet.

Jakie grupy związków wywołują przekrwienie skóry
- głównie są to olejki eteryczne, np. rozmarynowy, gorczyczny, eukaliptusowy

Surowce o działaniu przeciwzapalnym/ rumieniącym- mechanizm działania

SUROWCE:
nasienie gorczycy czarnej
owoc pieprzowca
papryka roczna
pieprz kajeński
olejek eukaliptusowy

MECHANIZM DZIAŁANIA:

drażnią one zakończenia nerwów czuciowych skory, rozszerzają kapilary, wywołują przekrwienie, usprawniają krążenie oraz usuwają toksyny, łagodzą stany zapalne, ból, obrzęki

Surowiec zalecany jako przeciwmigrenowy- związek aktywny, mechanizm działania

ZIELE MARUNY (Tanaceti parthenii herba)
Skład: partenolidy, flawonoidy, olejek eteryczny
Mechanizm działania: wyciąg hamuje uwalnianie prekursora serotoniny z płytek krwi i hamuje enzym fosfolipazę A2 biorącą udział w procesach zapalnych

Surowce będące składnikami preparatów w zapaleniu zatok

korzeń goryczki

kwiat bzu czarnego

ziele werbeny

liść brodziuszki

ziele nasturcji

kwiat dziewanny

korzeń chrzanu

korzeń lukrecji

kwiat lipy

Różnice w działaniu i zastosowaniu cebuli i czosnku

CZOSNEK
- allina  bezwonna, brak właściwości antybiotycznych
po rozdrobnieniu (allinaza)  allicyna i ajoeny – antybiotycznie
- bakterio-, grzybo- i robakobójcze, obniża ciśnienie krwi, wzmaga wydzielanie żółci, obniża cholesterol, przedłuża czas krwawienia i krzepnięcia, zwiększa fibrynolizę, obniża ryzyko raka żołądka
- w infekcjach, w zapobieganiu miażdżycy, nadciśnienia, grzybicy

CEBULA
- zawiera związki siarki, flawonoidy, saponozydy, polisacharydy
- wykorzystywany jest sok, cebula, wyciągi
- działa przeciwbakteryjnie, obniża poziom lipidów i ciśnienie krwi, hamuje agregację płytek krwi, działa fibrynolitycznie
- zapobiega miażdżycy, stosowana z infekcjach dróg oddechowych
- dieta bogata w cebulę obniża ryzyko wystąpienia raka
- wykrztuśnie  syropy
- wyciąg z cebuli  stosowany w bliznach

Przeciwwskazania i działania uboczne dla korzenia lukrecji, olejków eterycznych, salicyny, glukozynolatów, liścia szałwii (olujek i wyciąg alkoholowy)

Lukrecji nie można stosować przy chorobie wątroby połączonej z zastojem żółci, marskości wątroby, nadciśnieniu tętniczym, zaburzeniach równowagi wodnoelektrolitowej (np. hipokaliemii), niewydolności nerek, nie należy stosować w ciąży i podczas karmienia piersią. Produktów zawierających lukrecję nie należy spożywać dłużej niż 4 tygodnie. Zbyt długie lub zbyt częste ich spożywanie może doprowadzić do arytmii serca, zatrzymania płynów lub podwyższenia ciśnienia. Dodatkowo lukrecja może wchodzić w interakcje z niektórymi lekami, obniżając znacznie poziom potasu (może to doprowadzić do hipokaliemii).

LUKRECJA
- nie należy stosować przy karmieniu piersią i ciąży, przy chorobie wątroby połączonej z zastojem żółci, marskości wątroby, nadciśnieniu tętniczym, niewydolności nerek
- zbyt długie lub zbyt częste stosowanie może powodować arytmię serca, zatrzymanie płynów, hiperkalcemię czy podwyższenie ciśnienia

OLEJKI ETERYCZNE

- mogą powodować podrażnienia błon śluzowych, skóry, nasilać skurcze oskrzeli, nie stosować w dychawicy oskrzelowej, kokluszu, w okresie ciąży

SALICYNA
- nie powinny stosować osoby uczulone na aspirynę
- długoterminowe używanie może powodować podrażnienia jelitowo-żołądkowe, wrzody żołądka

GLUKOZYNOLATY
- mogą powodować powiększenia tarczycy oraz wole endemiczne
- nie stosować w przypadku niewystarczającej podaży jodu (skutki jak wyżej)

LIŚĆ SZAŁWII
- duże dawki podawane doustnie przez dłuższy czas mogą powodować otępienie, wymioty, skurcze kloniczne (obecność tujonów)
- nie stosować olejku i wyciągu alkoholowego w ciąży

Jak przygotować okład z nasion gorczycy

Należy wsypać do woreczków uszytych z gęsto utkanego płótna nasiona gorczycy. Następnie należy je podgrzać (np. na patelni lub w piekarniku) i przyłóż do policzków i czoła. Nasiona nie mogą być za gorące, by nie poparzyły skóry. 

Mechanizm działania kapsaicyny

Kapsaicyna drażni zakończenia nerwów czuciowych skory, rozszerza kapilary, wywołuje przekrwienie, usprawnia krążenie oraz usuwa toksyny, łagodzi stany zapalne, ból, obrzęki.

Oddziałuje ona na receptory tzw. kapsaicynowe (TRPV1). Głównym efektem przyłączenia kapsaicyny do receptora kapsaicynowego jest uwolnienie z zakończeń nerwowych neuronów peptydów wywołujących stan zapalny.