Mapa :Agresje radzieckie 1939-1940

Terytorium Polski zajęte zgodnie z ustaleniami traktatu niemiecko-radzieckiego o granicach i przyjaźni (28 IX 1939 r.)

Tereny uzyskane po wojnie zimowej zgodnie z fińsko-radzieckim traktatem pokojowym (12 II! 1940 r.) Państwa bałtyckie zajęte w czerwcu 1940 r.

Bukowina i Besarabia odebrane Rumunii w czerwcu 1940 r.

Tereny przejściowo pod administracją litewską (od 17 X 1939 r. do VI 1940 r.)przez ZSRR

HSM 27 MAJ 2014R.DZIAŁANIA POLITYCZNE W LATACH 1939-1941

D) mapa polityczna Europy po agresjach III Rzeszy i ZSRR

1. Agresje radzieckie 1939-1940

• O agresji radzieckiej zawiadomiono ambasadora RP w Moskwie Wacława Grzybowskiego w nocy 17 września 1939r., odczytując mu notę rządu radzieckiego.

• Głosiła ona, że ponieważ państwo polskie i jego rząd już faktycznie nie istnieją, rząd radziecki polecił Armii Czerwonej wkroczyć na terytorium Polski i wziąć pod swoją opiekę ludność pochodzenia ukraińskiego i białoruskiego. On odmówił przyjęcia noty, stanowczo powiedział, że Polska nadal istnieje.

• ZSRR dokonując agresji, nie wypowiedział wojny Polsce, stwierdził tylko, że ‘’faktycznie’’ przestało już istnieć państwo polskie.

• Linia demarkacyjna między okupacją niemiecką i radziecką w Polsce ogłoszona została w Moskwie 22 września 1939r.

• Ribbentrop złożył dwudniową wizytę w Moskwie, podpisując na jej zakończenie 28 września 1939r. traktat radziecko-niemiecki o granicach i przyjaźni

• Jeden z trzech tajnych protokołów, dołączonych do układu, przesuwał granicę niemiecko-radziecką na linię Pisa-Narew-Bug-San, a więc bardziej na wschód w stosunku do protokołu dołączonego do Paktu Ribbentrop-Mołotow.

• Tereny wschodniej Polski przyłączone do ZSRR liczyły ok.200 tysięcy km² i nazywane były odtąd Zachodnią Białorusią i Zachodnią Ukrainą.

• Z ziem zajętych przez ZSRR deportowano w ramach czterech masowych akcji 320-400 tysięcy obywateli polskich.

• W październiku 1940r. ambasador brytyjski w Moskwie Stafford Cripps przedstawił rządowi radzieckiemu memorandum głoszące gotowość uznania de facto zwierzchności ZSRR w: Estonii, Łotwie, Litwie, Besarabii, północnej Bukowinie oraz w części ‘’byłego państwa polskiego’’

• Po zajęciu części Polski, drugą akcją agresywną ZSRR była wojna z Finlandią, której przyczyną stały się żądania zmiany granicy

• Traktat fińsko-radziecki z 21 stycznia 1932r. głosił w artykule pierwszym: ‘’Wysokie Umawiające się Strony gwarantują sobie wzajemnie nienaruszalność istniejących między Republiką Finlandii a Związkiem Socjalistycznych Republik Rad granic, ustalonych przez traktat pokojowy, zawarty w Dorpacie 14 października 1920r.’’

• Po raz pierwszy propozycję zmiany granicy z Finlandią ZSS wysunął wiosną 1938r.- chodziło o oddanie ZSRR części Przesmyku Karelskiego i kilku małych ważnych wysp oraz wydzierżawienie części półwyspu Hanko. W zamian ZSRR oferował większą terytorialną część swojej Karelii.-ale rząd Finlandii nie wyrażał jednak zgody na taką zmianę.

• 28 listopada 1939r. ZSRR wypowiedział układ z 1932r., a 30 listopada wojska radzieckie zaatakowały Finlandię. Wojna potoczyła się zupełnie inaczej niż się spodziewano. Finowie bronili się z niezwykłym zacięciem.

• Na początku grudnia ZSRR uznał przywieziony z Moskwy rząd Demokratycznej Republiki Finlandii.

• 2 grudnia 1939r. rząd fiński złożył skargę na ZSRR w Lidze Narodów i 14 grudnia Rada Ligi podjęła jednogłośną decyzję o wykluczeniu ZSRR z Ligi Narodów.

• Pierwsze rozmowy pokojowe rozpoczęły się w lutym 1940r. w Sztokholmie.

• Traktat pokojowy podpisany 12 marca 1940r., pozbawił Finlandię 10% terytorium narodowego, z ważną gospodarczo częścią Przesmyku Karelskiego i dużym miastem Viipuri.

• ZSRR zawarł tego roku jeszcze jedno porozumienie z Finlandią, związane ze staraniami tego państwa i Szwecji o zgodę Ligi Narodów w latach 1938-1939 na częściową militaryzację Wysp Alandzkich.

• ZSRR i Finlandia zawarły 11 października 1940r., układ który głosił m.in. ‘’Finlandia zobowiązuje się zdemilitaryzować Wyspy Alandzkie’’

• ZSRR zawarł układy: z Estonią- 28 IX 1939r. i Łotwą- 5 X 1939r., a najpóźniej z Litwą-10 X 1939r.

• Wszystkie te 3 układy były podobne, a ich istotą była możliwość wprowadzenia określonych kontyngentów wojsk radzieckich i ustanowienia baz morskich, lotniczych i lądowych ZSRR w krajach nadbałtyckich.

• 14-16 marca 1940r. odbyła się w Rydze Konferencja ministrów spraw zagranicznych Ententy Bałtyckiej.

• 14 czerwca 1940r. wojska radzieckie zajęły Litwę, a 17 czerwca Łotwę i Estonię

• 14 i 16 czerwca rząd ZSRR skierował do Kowna, Tallina i Rygi noty dyplomatyczne, zarzucające republikom nadbałtyckim nieprzestrzeganie zawartych umów i żądające ustanowienia w nich rządów bardziej przyjaznych dla ZSRR

• W dniach 14-15 lipca pod nadzorem wojsk radzieckich odbyły się wybory do Zgromadzeń Narodowych, w których wyłoniono przedstawicieli w zupełności posłusznych Moskwie

• Litwa, Łotwa i Estonia przestały istnieć, a ZSRR rozpoczął starania o likwidację przedstawicielstw dyplomatycznych tych państw

2.Pakt Trzech

• Państwa Osi sformalizowały nawiązany w latach 1936-1939 sojusz, podpisując w Berlinie 27 września 1940r. pakt pomiędzy Niemcami, Włochami i Japonią(tzw. Pakt Trzech)

• Głosił on, iż Japonia respektuje przywództwo Niemiec i Włoch w ustanowieniu nowego ładu w Europie, a Niemcy i Włochy uznają i respektują przywództwo Japonii w ustanowieniu nowego ładu w Wielkiej Azji Wschodniej

• Do Paktu Trzech przystąpiły później inne państwa: Węgry, Rumunia, Słowacja, Bułgaria, Jugosławia

• Pakt Trzech był odbiciem zmian sytuacji międzynarodowej państw Osi zarówno w Europie, jak i Azji

• Japonia akceptowała więc agresje niemieckie w Europie i sojusz radziecko-niemiecki, z czego zresztą wyciągała wnioski dla swojej polityki

• Japonia podpisała z ZSRR pakt o neutralności 13 kwietnia 1941roku.

• Koncepcja premiera Konoe z listopada 1938r. o ustanowieniu ‘’nowego ładu w Azji Wschodniej’’ została rozbudowana

• Pierwszym krokiem było porozumienie zawarte między francuskim rządem Vichy a Japonią 30 sierpnia 1940r.

• Japonia potwierdziła w nim zwierzchności Francji nad Indochinami, a rząd Petaina uznawał nadrzędne prawa Japonii na Dalekim Wschodzie.

• Skierowanie japońskich dążeń polityczno-militarnych w stronę ,,mórz południowych’’ i Azji Południowo – Wschodniej mogło doprowadzić do zasadniczej zmiany układu sił w tym rejonie świata.

3.Współdziałanie sojusznicze francusko-brytyjskie

• Francja i Anglia wypowiedziały Niemcom wojnę 3 września 1939r., nie pociągnęło to za sobą żadnych konkretnych działań, poza zrzucaniem ulotek propagandowych nad terytorium Niemiec.

• W Paryżu podpisano protokół do polsko-francuskiego układu o wzajemnej pomocy.

• W Londynie odbyło się posiedzenie brytyjskiego gabinetu wojennego w sprawie współpracy z Francją.

• 12 września 1939r. odbyło się pierwsze posiedzenie Najwyższej Rady Wojennej Anglii i Francji.

• Ustalono, że brytyjskie siły lądowe zaczną przybywać do Francji zgodnie z planem opracowanym przez sztaby generalne.

• Oba państwa podpisały 12 grudnia 1939r. umowę, która stwierdziła, że wspólne wydatki wojenne będą pokrywane w proporcji: 1/3 Francji, 2/3 Wielka Brytania.

• 10 maja 1940r. rozpoczął się atak niemiecki na Holandię, Belgię i Francję.

• W dniach zbliżającej się ostatecznej klęski Francji, Churchill zaproponował połączenie obu państw.

• Tekst projektu unii z 16 czerwca 1940r. przewidywał: ,,Od Tej chwili Francja i Wielka Brytania nie są więcej dwoma narodami, lecz jednym nierozerwalnym franko-brytyjskim narodem.

• 16 czerwca rząd Paula Reynauda ustąpił, a nowym premierem Francji został 84-letni marszałek Petain, który szybko uznał klęskę Francji.

• Rozejm francusko-niemiecki podpisany został 22 czerwca 1940r. w Compiegne, a kilka dni wcześniej, bo 18 czerwca, generał Charles de Gaulle ogłosił w Londynie manifest, który wzywał do walki o wyzwolenie Francji i ogłaszał powstanie Komitetu Wolnej Francji.

• Po klęsce Francji, Wielka Brytania zawarła 7 sierpnia porozumienie z ruchem kierowanym przez de Gaulle’a, ale zaczęła zabiegać przede wszystkim o pomoc i poparcie ze strony Stanów Zjednoczonych.

• Ambasador brytyjski w Waszyngtonie pisał m.in., iż rząd pragnie przyczynić się do ,,wzmocnienia zdolności Ameryk w obronie półkuli zachodniej’’