Stwarzanie
warunków, w których człowiek odczuwałby stan komfortu
cieplnego stanowi główny cel projektowania i wykonywania
instalacji grzewczych oraz klimatyzacyjnych. Potrzeba zapewnienia
komfortu cieplnego ma też swoje uzasadnienie w przypadkach
uzyskania oczekiwanej wydajności pracy. Manualne i intelektualne
zdolności człowieka osiągają maksimum wtedy, gdy człowiek
znajduje się w warunkach komfortu cieplnego [2].
Definicje
i parametry komfortu
Komfort
cieplny, zgodnie z definicją zawartą w normie PN-85/N-08013 [4],
jest określany jako wyrażenie zadowolenia ze środowiska
termicznego. Inne jego definicje można znaleźć w [1]. I tak,
komfortem cieplnym określa się stan, w którym człowiek nie
czuje chłodu ani ciepła lub określa się go jako
najkorzystniejsze warunki mikroklimatu pomieszczenia, w którym
człowiek czuje się dobrze, a gospodarka cieplna jego ustroju
przebiega najekonomiczniej. Odczucia cieplne człowieka są ściśle
związane z równowagą cieplną ciała ludzkiego i jego układem
termoregulacji. Człowiek znajduje się w równowadze cieplnej,
gdy wewnętrzne wytwarzanie ciepła w jego organizmie jest równe
utracie ciepła do otoczenia [4]. Wynikiem działania układu
termoregulacyjnego organizmu człowieka jest utrzymanie prawie
stałej temperatury wewnętrznej, czyli 37ºC±0,3.
Oprócz
komfortu cieplnego w trakcie oceny środowiska bierze się pod
uwagę także inne jego aspekty. Warunki środowiskowe, w których
ludzie przebywają, można bowiem opisać za pomocą wielu
parametrów fizycznych i zachodzących w nich zjawisk. Ze względu
na oczekiwane przez użytkowników pomieszczeń spełnienie
wymagań gwarantujących przebywanie w otoczeniu sprzyjającym
dobremu samopoczuciu i zdrowiu ludzi oraz zwiększeniu wydajności
pracy, można je podzielić na parametry i zjawiska odpowiedzialne
za:
komfort cieplno-wilgotnościowy,
komfort higieniczno-zdrowotny (w tym także akustyczny).
Rozważając
czynniki wpływające na komfort cieplno-wilgotnościowy zwraca
się uwagę na następujące, podstawowe parametry powietrza:
temperaturę powietrza,
wilgotność powietrza / zawartość wilgoci w powietrzu,
prędkość powietrza,
średnią temperaturę promieniowania przegród.
W
przypadku komfortu higieniczno-zdrowotnego będą to następujące
zjawiska:
czystość pyłowa, mikrobiologiczna i gazowa powietrza,
jakość powietrza,
oświetlenie,
hałas,
hałas ultradźwiękowy, infradźwiękowy,
drgania oddziałujące na organizm człowieka,
pole elektromagnetyczne,
promieniowanie (podczerwone, nadfioletowe, czyli nielaserowe,
laserowe).
Poza
wymienionymi parametrami środowiskowymi, na odczucia cieplne
wpływ mają dwa podstawowe czynniki związane ze sposobem
postępowania ludzi, takie jak:
W
tabeli 1 zamieszczono przykładowe rodzaje aktywności fizycznej
ludzi wraz z wartością wytwarzanej wówczas energii
metabolicznej.
|
Pojęcie
ciepła metabolicznego może być zdefiniowane jako strumień
ciepła wytwarzany przez człowieka w procesach utleniania
zachodzących w jego ciele, odniesionych do jednostki pola
powierzchni ciała. Metabolizm, który zmienia się z poziomem
aktywności wyrażany jest w jednostkach: met lub W/m2 (1 met =
58,2 W/m2
powierzchni ciała człowieka). Ciepło metaboliczne wytwarzane
jest przez całe życie w takich narządach jak: wątroba, mózg
czy nerki lub powstaje w pracujących mięśniach.
Kolejnym
parametrem wpływającym na odczucia cieplne ludzi jest
izolacyjność cieplna odzieży. Odzież jest jednym z
podstawowych elementów, który powinien zapewnić ludziom komfort
cieplny w różnych warunkach środowiskowych i przy różnej
aktywności fizycznej [1].
W tabeli 2 przedstawiono
informacje dotyczące współczynnika oporności cieplnej odzieży
(izolacyjności cieplnej odzieży) podanej w jednostkach: m2K/W
i clo, dla wybranych zestawów odzieży zamieszczonych w [4].
Jeśli zestaw elementów odzieży różni się od danych
przedstawionych w tabeli 2, korzystając ze wzoru (1) oraz
podanych w normie wartości jednostkowych współczynników
oporności cieplnej poszczególnych części odzieży można
określić całkowitą oporność cieplną innego zestawu odzieży.
(...)
|
Ocena
komfortu termicznego za pomocą wskaźników Środowisko zimne
W
normie PN-87/N-08009 [5] przedstawiono metodę oceny i
interpretacji ujemnego obciążenie termicznego, służącą do
szybkiej oceny przeciętnego oddziaływania środowiska
zimnego.
Ze względu na sposób oddziaływania
mikroklimatu zimnego na organizm człowieka, wynikający z różnego
zachowania się poszczególnych narządów i organizmu jako
całości, jak i z różnych skutków lub efektów tego
oddziaływania, wyróżnia się:
chłodzenie
miejscowe – działanie środowiska na organizm człowieka
oceniane jest za pomocą wskaźnika siły chłodzącej powietrza
(wiatru) WCI (wind chill index), obliczanego za pomocą
zależności (2),
chłodzenie ogólne, przy którym działanie mikroklimatu zimnego
oceniane jest za pomocą wskaźnika ciepłochronności odzieży
IREQ (required clothing insulation), wskaźnik ten oceniany na
stanowisku pracy jest porównywany z wartościami podanymi w
normie.
(...)
Środowisko
umiarkowane
Warunki
komfortu cieplnego dla środowisk umiarkowanych zostały
przedstawione w normach PN-85/N-08013 [4] oraz PN-EN ISO 7730:
2006 [8]. (...)
Środowisko
gorące
W
normie PN-EN 27243: 2005 [7] opisano stosowaną w środowisku
przemysłowym metodę szybkiej oceny obciążenia termicznego, na
którą jest eksponowany pracownik w środowisku gorącym. (...)
Podsumowanie
Niezależnie
od rodzaju środowiska termicznego (zimne, umiarkowane, gorące)
przez właściwy dobór parametrów środowiskowych, zestawu
odzieży, dopasowanych do aktywności fizycznej ludzi, możliwe
jest zapewnienie komfortowych warunków przebywania oraz pracy.
Zapewnienie komfortu cieplnego jest czynnikiem wpływającym nie
tylko na dobre samopoczucie ludzi, lecz także na wydajność
pracy.
LITERATURA
[1]
D. KORADECKA: Bezpieczeństwo pracy i ergonomia, tom 1. Centralny
Instytut Ochrony Pracy, Warszawa, 1999.
[2] FANGER P.O.:
Komfort cieplny, Arkady, Warszawa, 1974.
[3] FANGER P.O.,
POPIOŁEK Z., WARGOCKI P.: Środowisko wewnętrzne. Wpływ na
zdrowie, komfort
i wydajność pracy. Wyd.: Politechnika
Śląska, Katedra Ogrzewnictwa, Wentylacji i Techniki Odpylania,
Gliwice 2003.
[4] PN-85/N-08013, Ergonomia. Środowisko
termicznie umiarkowane. Określanie wskaźników PMV, PPD i
wymagań dotyczących komfortu termicznego.
[5]
PN-87/N-08009, Ergonomia. Środowiska zimne. Metoda oceny ujemnego
obciążenia termicznego, oparta na wskaźnikach WCI i IREQ.
[6]
PN-EN 15251: 2007, Kryteria środowiska wewnętrznego, obejmujące
warunki cieplne, jakość powietrza wewnętrznego, oświetlenie i
hałas (ang.), (Criteria for the Indoor Environment including
thermal, indoor air quality, light and noise.).
[7] PN-EN
27243, Środowiska gorące. Wyznaczanie obciążenia termicznego
działającego na człowieka podczas pracy, oparte na wskaźniku
WBGT.
[8] PN-EN ISO 7730, Ergonomia środowiska termicznego –
Analityczne wyznaczanie i interpretacja komfortu termicznego
zastosowaniem obliczania wskaźników PMV i PPD oraz kryteriów
lokalnego komfortu termicznego (ang).
[9] Rozporządzenie
MPiPS w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń
czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, Dz. U. Nr
79/1998, poz. 513.
[10] Thermal comfort,
http://www.blowtex-educair.it/DOWNLOADS/Thermal%20Comfort.htm
|