HISTORIA MALARSTWA OD IMPRESJONIZMU DO WSPÓŁCZESNOŚCI 1godz.lek.

IMPRESJONIZM

Jest kierunkiem ,który rozpoczyna w sztuce okres sztuki nowoczesnej , trwający od 2 połowy XIX wieku do 1 połowy wieku XX.W historii sztuki otwiera się nowy etap , w którym kończą się style , stosuje się podział na kierunki , tendencje , ugrupowania artystyczne , manifesty. Mimo przełomowej roli jaką impresjonizm odegrał w sztuce nie był w tradycji malarstwa europejskiego czymś nowym. Pewne elementy impresjonizmu można zaobserwować w twórczości Williama Turnera czy Francuza Delacroix. Ale to wszystko co u wymienionych malarzy, było przypadkiem lub wynikiem temperamentu malarskiego , u impresjonistów staje się konsekwentnie przemyślanym systemem o charakterze naukowym. Impresjoniści opuszczają pracownie i malują w plenerze. Uwzględniają w swych pracach wpływ słońca i światła na kolor , wzajemne oddziaływanie jednej barwy na drugą , a także wpływ otoczenia - powietrza , koloru i kształtu przedmiotów. Obiektem ich zainteresowania stała się powierzchnia przedmiotów , a wiec barwy , jakie te przedmioty , dzięki światłu i atmosferze w danym momencie posiadają. Chodziło zatem o oddanie na płótnie określonego zjawiska kolorystycznego. Aby uchwycić na płótnie wciąż zmieniający się pejzaż artysta musiał malować szybko. Wpłynęło to na wypracowanie przez impresjonistów szkicowej techniki malowania polegającej między innymi na operowaniu drobną plamką czystego koloru. Kolor panuje w obrazach impresjonistów niepodzielnie zarówno w świetle jak i w cieniu. Najbardziej typowym tematem jest pejzaż. Oprócz pejzażu występują sceny rodzajowe. Tematy , które opracowują najchętniej to sceny z otaczającego ich życia. Malarstwo impresjonistów łączy także nowa metoda komponowania obrazu. Patrzą oni na świat, jak przez obiektyw aparatu fotograficznego. Wycinek rzeczywistości ukazany w obrazie jest częścią jakiejś większej całości. Najwybitniejsi twórcy to – Claude Monet(Impresja- wschód słońca), Camille Pissarro(Sad) , Alfred Sisley(Powódź) , August Renoir(Na huśtawce) , Edgar Degas(Tancerki).Konsekwencją artystyczną było wykształcenie nowej koncepcji obrazu- ważne przejście od naturalistycznej koncepcji, co było głównym założeniem (wierne , iluzyjne odtworzenie natury) do nowoczesnej koncepcji, w której obraz (zarówno jego kształt materialny , jak i elementy plastyczne staje się zjawiskiem autonomicznym podporządkowanym swoim artystycznym prawom. Rezultatem naturalistycznych dążeń impresjonistów była wbrew ich założeniom dematerializacja natury , pozbawienie przedmiotów trójwymiarowości , ,skrajny subiektywizm widzenia. Programowo odcinali się od tendencji politycznych .Zasadniczym motywem malowania był zmysłowy zachwyt nad światem widzialnym. Każdy z impresjonistów starał się wyrazić naturę na swój sposób , co przekształciło się w ambicje wyrażania samego siebie. Rezygnacja u niektórych impresjonistów z precyzyjnego rysunku , gubienia kształtu przedmiotów , wibracjach koloru –była tendencją prowadzącą do sztuki nieprzedstawiającej. Główną zasługą impresjonistów było stworzenie nowoczesnej koncepcji operowania kolorem.

NEOIMPRESJONIZM ok.1890r.

Wyrósł z wnikliwej analizy sztuki przeszłości i nowoczesnej teorii nauki i barwach. Był reakcją na impresjonizm. Twórca kierunku-Georges Seurat zarzucał impresjonistom niekonsekwencję w stosowaniu dywizjonizmu , wrażeniowość i ucieczkę od wielkich tematów malarskich. Malował tylko kropkami czystego koloru, które metodycznie kładł n płótnie jedna obok drugiej. Ta technika nosi nazwę puentylizmu . Impresjoniści malowali wrażeniowo i intuicyjnie. Seurat natomiast już zupełnie świadomie i na podstawie ówczesnych badań naukowych nad barwą zestawiał bezpośrednio na płótnie czyste pigmenty , które dopiero w oku patrzącego z pewnej odległości na obraz zlewały się , dając wrażenie poszukiwanej barwy. Aby uzyskać wrażenie koloru zielonego , kładł obok siebie kropki farby żółtej i niebieskiej. Charakterystyczna dla neoimpresjonizmu technik puentylizmu dawała nieosiągalną do tej pory świetlistość , intensywność i soczystość koloru , a przy tym niezwykłą wibrację powierzchni płótna. Obrazy neoimpresjonistów budowane były z precyzją i rozwagą , z jaką buduje się konstrukcje geometryczne ; obowiązywała w nich bezwzględna oszczędność i celowość użytych form a jednocześnie został w nich odbudowany trójwymiarowy świat po impresjonistycznym rozbiciu na świetlno- kolorystyczną „miazgę ‘’.Pierwszymi programowymi dziełami były obrazy Seurata „La Grande Jatte” i „Niedziela w La Grande Jatte” oraz Paula Signaca „Saint Tropaz”

POSTIMPRSJONIZM ok.1870r.

Przeciwstawiał się impresjonizmowi w kierunku: syntezy formy , podporządkowania kompozycji dwuwymiarowej płaszczyźnie (malarstwo Paula Cezanne); ekspresji uzyskanej przez zestawienia barw gorących i zimnych oraz dramatyczną fakturę (malarstwo van Gogha);dekoracyjności i symboliki przez zastosowanie płaskich , wyraźnie okonturowanych plam barwnych (malarstwo Paula Gauguina).Do postimpresjonistów zalicza się także twórczość Henri Toulouse-Lautreca. W Polsce postimpresjonizm określany jest mianem polskiego koloryzmu lub kapizmu(twórczość Józefa Pankiewicza , Józefa Czapskiego , Jana Cybisa ,Hanny Rudzkiej – Cybisowej) i rozwija się od lat 20-tych XX wieku również po 2-giej wojnie światowej gości w malarstwie polskim.

SECESJA ok.1895-1905

W architekturze XIX w. ścierały się dwa prądy _jeden to nietwórczy eklektyzm , z drugiej strony technika –nowy materiał budowlany najpierw w postaci żeliwa a potem stali. W 1851 r. Joseph Paxton buduje w Londynie z belek żelaznych i szkła Pałac Kryształowy. Użyteczność stali jako materiału została najdobitniej zamanifestowana w Wieży Eiffla wzniesionej w 1889r. w Paryżu. Secesja jest stylem przełomu stuleci. Chce przeciwstawić się eklektyzmowi i wypracować nowe zasady kształtowania dzieła sztuki i nowy zasób ornamentów. Architektura secesji odrzuca elementy konstrukcyjne takie jak kolumnada czy belkowanie. Budynek odznacza się prostotą bryły mającej na ogół formę prostopadłościanu . Uwaga koncentruje się na opracowaniu fasady , gdzie liniom pionowym i poziomym(jak w klasycyzmie) przeciwstawia się parabole ,spłaszczony łuk i linię jajowatą .Dekoracja jest niezależna od konstrukcji i bez umiaru , swobodnie oplata elewacje budynku. N a szczególną uwagę zasługują architektoniczne dzieła Antonio Gaudiego w Barcelonie –kościół Św. Rodziny i hotel Mila , których fasady są zdominowane falista linią loggi , bujny ornament roślinny określa styl Gaudiego. W Polsce najwybitniejsze dzieła tego okresu wznoszono w Krakowie i Warszawie. Przykładem jest gmach Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych i Teatr Stary. W malarstwie płaskie plamy koloru są wyraźnie okonturowane linią wyrazistą i elastyczną . We Francji za przedstawiciela secesji uważa się Toulouse –Lautreca, w Polsce Wyspiańskiego i Mehoffera.

SYMBOLIZM ok.1895-1905

W architekturze powstanie „stylu międzynarodowego”- konstruktywizmu: konstrukcja szkieletowa z żelaza lub stalobetonu , proste bryły budynków kryte płaskimi dachami, duże okna .Wiele drapaczy chmur, punktowców przestrzeganie zasady funkcjonalizmu-przystosowania kształtu budowli i jej wnętrz do spełnianej funkcji. W malarstwie twórcy nie starali się już odzwierciedlać otaczającej rzeczywistości, ale wydobyć wewnętrzny świat przeżyć ludzkich, niejasne treści sięgające poza granice racjonalnego poznania. Przedmiotem zainteresowań stało się wszystko co tajemnicze ,świat wierzeń, przeczuć, zagadek bytu. Manifest symbolizmu opublikował w 1886r. w „Le Figaro” poeta Moreas. Przedstawicielami symbolizmu malarskiego są : we Francji –Paul Gauguin , w Anglii-prerafaelici, w Polsce malarstwo Jacka Malczewskiego

FOWIZM 1905-1907

Nazwa kierunku pochodzi od francuskiego słowa „les fauves” i oznacza dzikie zwierzę. Zainteresowanie problematyką kolorystyczna przerodziło się na początku XX wieku w wielką i krańcową manifestację koloru – jako najważniejszego ekspresji artystycznej właśnie w malarstwie fowistów . Było to malarstwo kreacji –malarstwo tworzące a nie odtwarzające , wyrażające osobowość artysty i jego przeżycia. Polegało na stosowaniu koloru sugestywnego i abstrakcyjnego nie naśladującego obiektywnej barwy przedmiotów. Faktura obrazów jest gruba , zbrużdżona dzięki malowaniu za pomocą szpachli a nawet wyciskaniu farby bezpośrednio z tuby na płaszczyznę płótna. Wyrażanie kolorem wszystkiego co podsuwa artyście wyobraźnia i fantazja , co jest treścią jego przeżyć i osobowości – to było nowością i zdobyczą fowizmu. Fowizm był pierwszym od czasów średniowiecza zwycięstwem sztuki tworzącej nad sztuka odtwarzającą naturę . Głównymi przedstawicielami kierunku byli: Henri Matisse „Portret z zieloną kreską ‘’, który łączył w malarstwie bogatą harmonię barw z delikatną arabeską linii , Maurice Vlaminck „Czerwone drzewa’’- pewna dowolność w traktowaniu natury i Georges Rouault „Stary król’’. Jego malarstwo jest poważne , dramatyczne, występuje gruby , czarny kontur i intensywne plamy czystej farby- inspiracją były średniowieczne witraże.

KUBIZM ok.!906-1912(14)

Był dziełem dwóch artystów- Pablo Picasso(1881-1973)i Georgesa Braque(1882-1963)Kubizm dzielimy na trzy fazy: 1) Fazę prekubistyczną (1906-1909), w której zaznacza się wpływ rzeźby afrykańskiej (Picasso)i malarstwa Paula Cezanne (Braque)-obrazy , które dokumentują tą fazę to „Panny z Awinionu” Picasso i „Pejzaż z L Estaque” Braque. 2) Fazę kubizmu analitycznego (1909-1911), w której następuje rozbicie przedmiotów i rozpłaszczenie ich na płótnie dla ukazania ich równocześnie ze wszystkich stron-„Portret Vollarda”- Picasso (1909r.)i „Les Portugalis” Braque(1911r.)Postać ludzka w obrazach z tego okresu sprawia wrażenie jakby każda jej część została zaobserwowana w ruchu obrotowym-krytycy nazywają to widzeniem symultanicznym. Do tego okresu należą tez obrazy objęta nazwą kubizmu hermetycznego z racji trudnej rozpoznawalności przedmiotów obecnych w obrazie-„Skrzypce i dzban”Braque.3)Fazę kubizmu syntetycznego(1911-1912) charakteryzuje ponowne scalenie przedmiotów przy zachowaniu ich deformacji w kierunku geometrycznych uproszczeń. Przestrzeń buduje się za pomocą strzępków gazet , kawałków tapet , kolorowych opakowań .Jest to technika collage. Przykładem jest obraz Braque „Szklanka , karafka i 'gazeta ‘’.Kubizm ortodoksyjny w czystej postaci reprezentują Picasso , Braque, ale malowali również podobnie Leger ”Żołnierze grający w karty”, Markusis, Gris , Metzinger , Gleizes , Marcel Duchamp „Akt chodzący po schodach” oraz artyści skupieni w grupie Section d' Or, którzy pragnęli zachować tradycyjną tematykę odrzuconą przez Picassa i Braque i ukazywali współczesne życie posługując się środkami kubistycznymi. Kubizm nie oznacza przynależności do kierunku, ale zmianę plastycznego języka –rozbicie wizualnej spójności i ciągłości obrazu. Teoretykiem kubizmu był poeta Apoliner - naprawdę nazywał się Apolinary Wilhelm Kostrawicki i był Polakiem.