Czterochlorek węgla – spotyka się zarówno w wodach surowych jak i pitnych. CCl4 jest także rakotwórczy oraz prowadzi do uszkodzenia wątroby i nerek. WHO zaleca ustanowienie tymczasowego dopuszczalnego stężenia CCl4 na poziomie 3µg/l, w Polsce CCl4 nie jest normowany.
1,2-dichloroetan – wykazuje działanie narkotyczne i powoduje uszkodzenia wątroby, nerek i układu krwionośnego. Dostatecznie udowodniono również kancerogenność 1,2-dichloroetanu i z tego względu jego dopuszczalność w wodzie pitnej nie powinno przekraczać 10µg/l wg zaleceń WHO.
Chlorowane pochodne etenu – to związki zanieczyszczające nie tylko powietrze ale także wodę. W wodach powierzchniowych stanowią stosunkowo niewielki problem ze wzg. na swą lotność, natomiast zanieczyszcz. tymi zw. wód gruntowych służących do celów zaopatrzeniowych powoduje przedostawanie się do wody pitnej, ponieważ współ. metody uzdatniania wody nie radzą sobie z usuwaniem lekkich zw. organicznych.
Chlorek winylu- w zasadzie nie występuje w wodach pitnych, notowano jego obecność tylko tam, gdzie zastosowano nieodpowiadające normom jakościowym rury z polichlorku winylu.
Dichloroeteny – wykrywa się natomiast w wodach pitnych w stęż. <1µg/l.
1,1-dichloroeten – stosowany w syntezach wielu polimerów. Udowodniono kancerogenność tego zw. w stosunku myszy i szczurów, stąd WHO zaleca dopuszczalne stęż 1,1-dichloroetenu równe 0,3µg/l.
Trichloroetylen i tetra chloroetylen- są typowymi zanieczyszczeniami środowiska, spotykanymi często w wodach gruntowych. Stwierdzono ich rakotwórczość w stosunku do myszy ale nie potwierdzono jej na szczurach. WHO ustanowiła tymczasowe wytyczne dot. dopuszczalnych stęż. na poziomie 30µg tri chloroetylenu/l i 10µ tetra chloroetylenu.
Chlorowane zw. aromatyczne: 1) polichlorowane bifenyle (PCB) należy tu ok. 200 zw. z czego 60 zidentyfikowano w śr. wodnym, stosowane przy produkcji transformatorów, tworzyw sztucznych, smarów itp. Są zw. niejonowymi, bardzo słabo rozp. w wodzie a bardzo dobrze rozp. w rozpuszczalnikach organicznych, rozkładają się wolno i utrzymują w środowisku 10-15lat. 2) polichlorowane ter fenyle (PCT) zw. często stosowane z PCB, wykazują podobne właściwości. 3) chlorowane benzeny- lotne zw. stosowane jako półprodukty stosowane w syntezie chemicznej, jako rozpuszczalniki i pestycydy. 4) chlorowane zw. aromatyczne (głównie PCB) są subst. toksycznymi i łatwo kumulują się w łańcuchach aromatycznych, niekorzystne na wzrost roślin, toksyczne dla bezkręgowców, ryb i człowieka. Powodują wystąpienie objawów chorobowych.
Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne – zw. zawierające kilka pierścieni aromatycznych, powstają podczas przeróbki paliw, do wód przedostają się ściekami przemysłu petrochemicznego, źródłem WWA jest spływ powierzchniowy dróg, bardzo słabo rozpuszczają się w wodzie, występują głównie w postaci zawiesin. Substancje niebezpieczne, wiele z nich jest rakotwórczych. Należą do nich m.in. antracen, fenantren. Zw. o charakt. muta i kancerogennym. W latach 1971 WHO ustaliło dopuszczalne stęż sumy tych węglowodorów na 0.2µg/l. Obecne zalecane stęż. w wodzie pitnej 10ng/l. Wszystkie WWA są podobne do siebie, obiżając stęż jednego z nich powoduje obniżenie stęż pozostałych. Stosunkowo łatwo usuwalne z wody surowej w trakcie koagulacji lub filtracji. WHO niedopuszcza stosowanie w systemie dystrybucyjnym wody pitnej uszczelnień opartych na smole węglowej, gdyż powodują wzrost stęż. WWA w wodzie. 99% WWA trafia do organizmu wraz z pokarmem. Analiza zawartości WWA w wodzie pitnej prowadzona może być tylko metodami chromatograficznymi: gazową, cieczową, cienkowarstwową.
Ftalany – to dwustery kwasu ftalowego, najważniejsze to: ftalany di metylu, dietylu i dibutylu. stosowane jako plastyfikatory przy produkcji tworzyw sztucznych. Bardzo wolno rozkładają się w śr wodnym, nie wykazują silnych właściwości toksycznych.
Fenole – to połączenia pierścienia lub pierścieni aromat. z jedną lub wieloma gr. wodorotlenowymi. Najprostszym przedst. jest fenol C6H5OH. Pochodne fenolu: krezole, butyfenol, fenole dwuwodorotlenowe i wielowodorotlenowe. Występują w ściekach z koksowni, z gazowni, przeróbki ropy naftowej. Ulegają one łatwej biodegradacji w wodzie jeżeli nie występują w stęż. toksycznych dla mikroorganizmów. Jego toksyczność jest bardzo duża względem śr wodnego, wykazuje działanie bakteriobójcze, niebezpieczne dla wszystkich organizmów wodnych i człowieka. Fenole psują smak i zapach mięsa ryb. Dopuszczalny poziom fenolu nie powinien być wyższy od 0,001-0.05 mg/l w zależności od klasy czystości wody.
Formaldehyd – jest jedynym zw. organicznym, wprowadzonym do Polskich przepisów, a nie figurującym w zaleceniach WHO. Wynika to ze stosunkowo dużej częstotliwości pojawiania się HCHO w wodach surowych i w związku z tym możliwością przenikania do wód uzdatnionych. Polska norma opisująca oznaczanie formaldehydu stosuje się do stęż. 50-100µg/l, a przypomnieć należy że dopuszczalne stęż. w wodzie pitnej wynosi 50µg/l.
Metody oznaczania zw. refrakcyjnych w wodzie: 1) metody pomiaru wskaźników ogólnego zanieczyszczenia wód: - sucha pozostałość po prażeniu (metoda przybliżona), - biochemiczne zapotrzebowanie na tlen (BZT), - chemiczne zapotrzebowanie na tlen ( ChZT) oznaczanie przybliżone, - całkowita zawartość węgla organicznego (WO), - ogólne zapotrzebowanie na tlen (OZT), - metoda pomiaru absorbancji w nadfiolecie (metoda niespecyficzna), - ekstrakt węglowo-chloroformowy (EWCh) stosowane do badań wody pitnej. 2) metody pomiaru stopnia biodegradacji zw. organicznych. 3) metody pomiaru indywidualnych zw. organicznych: - chromatografia gazowa (GC), - wysokosprawna chromatografia cieczowa (HPLC), - chromatografia gazowa w połączeniu ze spekrometrią gazową (GC-MS), - metody spektrofluorometryczne, - metody spektrofotometryczne.
Spektroskopia elektronowa- charakteryzuje się dobrą czułością i precyzją oznaczeń oraz dużą selektywnością, szybka i prosta w wykonaniu. Jest dobrą metodą wstępną lub uzupełniającą w analizie jakościowej zw. organicznych. Bardzo korzystne jest połączenie spektrofotometrii UV-VIS z innymi metodami, np. spektroskopią IR. Przedmiotem badań spektrofotometrii UV-VIS są elektronowe widma absorpcyjne. Będące efektem absorpcji przez cząst. badanego zw. promieniowania z zakresu UV-VIS oraz bliskiej podczerwieni (NIR).
Gr. chromoforowi – gr. odpowiedzialna za absorpcję promieniowania i tym samym za nadawanie barwy . Typowe grupy: >C=C< (chromofor alkenowy), C6H5 (chromofor benzenowy), >C=O (chromofor karbonylowy), -N=N- (chromofor azowy).
Gr. auksochromowi - grupy funkcyjne, które po wprowadzeniu do cząsteczki barwnika przesuwają pasmo absorpcyjne chromoforu i zmieniają jego, wskutek czego następuje zmiana barwy barwnika.
Absorbancja- zdolność pochłaniania promieniowania.
Transmitacja – używana do określania absorpcji promieniowania, to procent promieniowania padającego promieniowania pochłonięty prez warstwę absorbującą.
I prawo absorpcji – dotyczy absorbancji. Zakłada, że absorbancja jest proporcjonalna do grubości warstwy absorbującej, jeśli wiązka promieniowania monochromatycznego przechodzi przez jednorodny ośrodek absorbujący. Wzór: A=log I0/I ab.
II prawo absorpcji (prawo Lamberta-Beera) dotyczy absorpcji promieniowania przez roztwory. Wg niego jeżeli współczynnik absorpcji rozpuszczalnika jest =0 to absorbancja wiązki promieniowania monochromatycznego przechodzącej przez jednorodny roztwór jest wprost proporcjonalna do stęż roztworu c i do grubości warstwy absorbującej b. A= abc.
III prawo absorpcji – definiuje absorbancję jako wielkość addytywną.
Budowa spektrofotometru -części składowe: – źródło promieniowania (źródło musi pokryć cały zakres UV- -Vis, tzn. zakres 180-800 nm; stosowane są lampy deutronowe, wolframowe, halogenowe oraz wysokociśnieniowe łukowe lampy ksenonowe); – układ optyczny – monochromator (monochromator ma za zadanie wybrać, z emitowanego przez źródło promieniowania ciągłego, wąskie pasmo o żądanej długości fali i przepuścić je
przez komórkę z badaną substancją); – pomieszczenie na komórkę pomiarową (kuwety powinny być wykonane z właściwych materiałów optycznych, wykorzystuje się kuwety wykonane z kwarcu, ze stopionej krzemionki, szkła optycznego oraz z tworzyw sztucznych); – detektor mierzący natężenie promieniowania (detektory fotoelektryczne przetwarzają energię promieniowania elektromagnetycznego na energię elektryczną); – wskaźnik, rejestrator, komputer