|
I.
Morawy
Dzisiaj
nie da się dokładnie określić daty sprowadzenia templariuszy
na teren Moraw, choć o ich pobycie mówią stosunkowo liczne
dokumenty.
W 1242 roku Bohuslav z Bukova
podarował templariuszom z dworu w Jamolicach miejscowość Olší
koło Doubravnika z wdzięczności, że mu templariusz Kuno w
bitwie z mongołami uratował życie. Przy akcie nadania
świadczyli bracia Konrad i Rolco "sacerdos de Strazka",
co może dowodzić, że przed tym rokiem templariusze byli już
osadzeni na terenie Moraw. W roku 1243 w dokumentach występuje
mistrz Moraw (Landkomtur in Mähren) o imieniu Friedrich. Inne
dokumenty mówią o licznych nadaniach dla zakonu na tych ziemiach
od połowy XIII wieku. W otoczeniu komandorii w Jamolicach
templariusze otrzymali także w 1281 roku patronat nad Dubňanami
(dziś Horni Dubňany), Dukovanami i Bohuslavicami. Potem znane są
też komandorie w Čejkowicach i Tempelštejnie nad Igławą.
O
komandorii w Tempelštejn wiadomo niewiele ponad to, że w pobliżu
wcześniej wymienionych miejscowości mieli jakoby templariusze z
Jamolic wybudować zamek Tempelštejn - gdzie później powstała
komandoria o tej samej nazwie. Templariuszom z Tempelštejn
odsprzedał w 1298 roku Nikolaus zarządca wioski Dobřinsko
(Dobrenz) dobra w Dobřinsku, Petrovicach i Popovicach (Dobrenz,
Petriwiz i Popiz). Dwaj jego krewni - bracia Abel i Wyzemitas -
zostali członkami Zakonu.
Komandoria w Čejkowicach
wspomniana była po raz pierwszy w 1246 roku gdy papież Innocenty
IV załagodził spór dotyczący obowiązku płacenia dziesięciny
z miejscowości Čejč. W 1269 roku biskup Bruno z Ołomuńca
przyznał komandorii w Čejkowicach patronat nad Vrbicami
(Michelsdorf koło Gunsten), kończąc w ten sposób spór z
klasztorem w Saar. W owym czasie mistrzem w komandorii był
niejaki Ekko, który w 1292 roku zakupił dla Zakonu wieś
Senorady (Schonstranze) za 150 marek srebra.
Do
komandorii Čejkowice należały też miejscowości Pritluch
(Přitluký?) i Rudgerslag (Rudgerschlag, Hratkov?) oraz Vodohody
i Uhřineves w Czechach. To o nich wspomina Berthramus "dictus
de Czweck", preceptor Zakonu na teren Niemiec Sławii i
Moraw, dając przyzwolenie bratu Ekko, mistrzowi w Čejkowicach i
Uhřineves (Vhrinawes, Aurinowes, Hongari Villa) na sprzedaż
siedzib templariuszy w Vodochodach i okolicach Tomaszowi,
biskupowi praskiemu.
W 1297 roku tenże Ekko występuje
jako "magister militiae totius Boemiae et Moraviae", w
1302 roku jako "commendator provinzialis per Bohemiam,
Moraviam et Austriam". Jednak już w 1308 roku Ekko posiada
tylko tytuł "magister ordinis Templi per Boemiam et
Moraviam". Jak to zostało zapisane na umowie z 3 marca, w
której Bocco de Chrawar i jego spatkobiercy wzięli od
templariuszy w dzierżawę na 31 lat miejscowość Všetin
(Seiteinz) z zamkiem Vreundsberk (Freundsberg - dziś
identyfikowany przez archeologów z ruinami zamku Klenow).
Na
tym kończą się udokumentowane wiadomości o Zakonie na obszarze
Moraw.
|
|
II.
Czechy
Pelzel
(autor Beitrage zur Gesch. d. Tempelherren in Böhmen in Abh. d.
böhm. Ges. d. Wiss. Prag 1798) określił 18 siedzib templariuszy
w Czechach, jednak nie przytoczył na to żadnych
dowodów.
Znajdowały się tutaj najpewniej dwie
komandorie. Starszą wydaje się św. Wawrzyniec (St. Laurenz) w
Pradze. Wg Pelzela dom zakonny, który nazywany był "Jerusalem",
przejęty został później przez joannitów, a potem przez
dominikanów. Wraz z przynależnym kościołem miejsce to nazywano
kościołem św. Wawrzyńca i Anny.
Nie wiadomo czy zasługuje
na wiarę hipoteza, że templariusze posiadali także siedzibę w
Zeltnergasse (?).
Do domu w Pradze należały także:
Vodochod w okręgu Rakonickim (dziś Rakovnik) oraz Rudgerslag
(Rudgerschlag, Hratkov?) w okolicy Budziejowic - czyli te
miejscowości, które odstępił Ekko, mistrz w Čejkowicach.
Uhřineves (Vhrinawes, Aurinowes, Hongari Villa) niedaleko Pragi
wraz ze Stodůlký (Stodolek) były jak już wspomniano częścią
komandorii Čejkowice.
Właśnie ta okoliczność oraz
fakt, że obecność komandorii w Czechach przed 1294 rokiem nie
ma potwierdzenia w dokumentach - podczas gdy na Morawach już w
1243 roku stwierdza się bytność Zakonu - pozwalają
przypuszczać, że templariusze najpierw swe kroki skierowali na
Morawy. Tam zaś najprawdopodobniej przybyli z Prowincji
Gnieźnieńskiej.
Hipoteza postawiona przez
Georga Widmera wydaje się prawdopodobna. Komandoria w Małej
Oleśnicy pod Oławą, ufundowana w 1226 roku przez Henryka
Brodatego z przypuszczalnej inspiracji jego żony - św. Jadwigi
jest najstarszą i najbliższą komandorii czeskich i morawskich.
|