Adres źródełka: http://www.naszaprzestrzen.pl/2010/04/jak-zaprojektowac-dobry-plac.html
W 2007 r. w ramach projektu "Plac - europejskiego dziedzictwo" współfinansowanego z unijnego programu Kultura 2000, naukowcy i eksperci z kilkunastu państw opracowani 30 uniwersalnych zasad tworzenia i modernizacji placów miejskich. Ze strony polskiej udział w tej inicjatywie wzięli pracownicy Uniwersytetu Jagiellońskiego. Uwzględniają więc one także specyfikę naszego kraju. Ponieważ nigdzie nie udało mi się znaleźć wersji polskojęzycznej, dokonałem amatorskiego tłumaczenia. Wszystkie osoby, które potrafiłyby polepszyć jego jakość, proszę o kontakt lub komentarze. Dotyczy to zwłaszcza słownictwa fachowego.


30 zasad tworzenia i modernizacji placów miejskich

1. Kontekst
Każdy projekt placu powinien być podejmowany z uwzględnieniem najszerszego możliwego kontekstu miejskiego, najlepiej miasta jako całości.

2. Tożsamość
Należy zachować cechy charakterystyczne dla każdego placu, odkryć i podkreślić jego ducha miejsca (genius loci).

3. Transformacja
W centrach historycznych miast, podstawowym punktem działań powinno być takie ich zaplanowanie, aby nie doprowadziły do przekształcenia domów w biura lub tzw. drugie domy; małe sklepiki i sklepy z rękodziełem nie mogą zniknąć, zastąpione przez luksusowe butiki, kawiernie lub restauracje. Grozi to przeniesieniem osób mieszkających przy placu i w jego okolicach w inne miejsce, co wiąże się z jego opustoszeniem.

4. Konsultacje i współudział
Żaden projekt zmian miasta, a w szczególności placu, nie może skończyć się sukcesem, jeśli nie zostaną uwzględnione opinie ludzi (mieszkańców), zarówno w dużym mieście, jego centrum i małej miejscowości. Ten proces jest niezbędny, aby uzyskać akceptację mieszkańców dla propozycji placu i jego późniejszego sukcesu; podobnie mieszkańcy powinny być uwzględnieni w projektowaniu jakichkolwiek nowych zmian.

5. Jak przestrzeń jest wykorzystywana
Konieczne jest prowadzenie badań i uwzględnienie w projekcie sposobów wykorzystania przestrzeni przez obywateli oraz turystów, młodych i starych ludzi, a także jej wyposażenie dla organizacji różnych wydarzeń i aktywności związanych ze zmieniającymi się porami dnia, tygodnia lub pory roku.

6. "Spieszowienie"
Całkowite lub przynajmniej częściowe zamknięcie placu dla samochodów, umożliwia mieszkańcom korzystanie z przestrzeni i życia miejskiego, a także pozwala ją odzyskać dla nowych wydarzeń dotychczas niemożliwych.

7. Transport publiczny i parkingi
W celu ułatwienia ludziom i turystom dostępu do placu, środki masowej komunikacji (tramwaj, metro, autobus) muszą prowadzić do niego, a dodatkowo muszą zostać stworzone parkingi. Wyjścia z nich, tak samo jak z metra, tramwaju czy autobusu muszą być częścią projektu. Odpowiednie badanie ruchu miejskiego jest niezbędna dla zakończonej sukcesem budowy placu.

8. Połączenia miejskie
Konieczne jest stworzenie sieci połączeń między placem a miastem: pasaży, galerii a nawet reorganizacja sąsiednich ulic.

9. Dostępność
Dostęp do placu musi być łatwy dla dzieci, osób starszych i niepełnosprawnych. Należy wystrzegać się różnych poziomów przestrzeni dla pieszych lub przeszkód w niej umieszczanych. Jeśli konieczna jest budowa schodów to musi zostać stworzony także podjazd dla wózków.

10. Koordynacja prac
Jest konieczna zwłaszcza w wypadku dróg i to od momentu tworzenia jej koncepcji aż po utrzymanie jej wyposażenia.

11. Działania i aktywności
Należy je tworzyć lub pozwolić aby były różnorodne i liczne. Życie na plac może być sprowadzone tylko przez napływ działań komercyjnych lub artystycznych (kawiarnie, restauracje, sklepy, warsztaty, targowiska, itp.), wydarzenia kulturalne (wystawy, przedstawienia, projekcje filmowe, itp.), zawody sportowe czy rytuały religijne. Należy przewidzieć przestrzeń dla wydarzeń nieplanowanych (spotkania, demonstracje...).

12. Oznacz przestrzenie użytkowania
Oznaczenia na chodnikach lub ograniczniki i płoty mogą wyznaczyć różne przeznaczenia przestrzeni placu ale jego środek musi pozostać zawsze wolny.

13. Wartość perspektyw
Podkreśl określone perspektywy na placu, w tym skierowane na miasto (np. otwarta ulica), jak również tworzące charakter całej przestrzeni, budynków, widoków na krajobraz naturalny, jak i sztuczny.

14. Ślady przeszłości
Jeśli tylko występują należy je szanować i uwzględnić w projekcie, a dzięki temu nadadzą tożsamość całemu placowi.

15. Otwórz plac budowy
Miejskie place są prawie zawsze obszarami ważnymi historycznie, które mogą zostać odsłonięte w czasie prac. Uwzględnienie ich w projekcie lub przynajmniej pokazanie publiczności jest ważne z punktu widzenia historycznego i łączy dany plac lub miasto z przeszłością.

16. Architektura współczesna
Plac, podobnie jak miasto, zmienia się przez kolejne interwencje: budynki uzyskują nowe funkcje lub wyposażenie. Poza placami historycznymi o silnej jedności architektonicznej, wszelkie nowe przebudowy powinny być odważne ale zachowujące szacunek dla już istniejącej przestrzeni i architektury.

17. Meble miejskie
Wyposażenie placu powinno być ograniczone do minimum (ławki, kosze na śmieci...) a w jego części centralnej (platea) nie mogą się znaleźć żadne elementy stałe, z wyjątkiem placów o ściśle określonych funkcjach. Należy wybierać wyposażenie dopasowane do charakteru plac i o ile to tylko możliwe unikać produkcji masowej.

18. Materiały i utrzymanie
Wybór materiałów powinien uwzględniać ich trwałość i łatwość utrzymania; dla chodników nie należy stosować materiałów śliskich (niebezpiecznych w czasie deszczu). Jeśli to tylko możliwe należy korzystać z materiałów lokalnych, aby ograniczyć szkodliwy wpływ transportu na środowisko.

19. Oświetlenie
Dobór oświetlenia musi być uzależniony od specyfiki i przeznaczenia placu. Należy unikać nieproporcjonalnych i nadmiernie jasnych lamp; siła światła powinna być określona tak, aby zachęcała do odwiedzenia placu. Dla placów historyczny rolę tą spełnia dobrze oświetlenie fasad budynków. Światło musi być planowane z możliwością zmiany jego natężenia (słabsze w określonych porach nocy, mocniejsze w czasie imprez).

20. Okablowanie
Należy zaplanować kanały prowadzące przewody tak, aby ułatwić organizacje różnego rodzaju wydarzeń (festiwali, targów, bali, koncertów, projekcji filmowych, itp.). Gniazdka elektryczne muszą być dostosowane do różnego rodzaju przeznaczenia (estrada, sprzęt nagłaśniający, projektory, ekrany, itp.).

21. Woda
Dodanie elementów związanych z wodą lub podkreślenie ich dotychczasowej obecności może stanowić silną cechę wyróżniającą plac. Jednakże nie mogą być one umiejscowione pośrodku placu lub naruszać jego funkcji.

22. Roślinność
Należy unikać dominującej i źle rozmieszczonej zieleni na placu. W żadnym wypadku nie może ona zasłaniać jego widoku, perspektyw czy zakłócać funkcji.

23. Dzieła sztuki
Dobór dzieł sztuki powinien się odbywać dla każdego placu indywidualnie. Artyści muszą okazać szacunek specyfice jego przestrzeni a nie wykorzystywać do eksperymentów lub prezentacji jedynie swoich dokonań, poza wystawami czasowymi. Prace artystów nie mogą zajmować całej przestrzeni, gdyż pełni ona również wiele innych funkcji.

24. Ewolucja
Plac musi być przystosowany do nowych użytkowników i zmieniać się w czasie, dlatego powinno się planować jego wyposażenie jako ruchome z możliwością posadowienia w nowych punktach.

25. Ekologia
W tworzeniu lub odnawianiu dzisiejszych placów konieczne jest uwzględnienie dobrych wzorów i technologii ekologicznych. Np. woda deszczowa powinna być zbierana w celu podlewania i wykorzystania do mycia, odnawialne źródła energii powinny być wykorzystywane do oświetlenia i zasilania. Uwzględnienie różnic temperatur na placu może być także użyteczną wskazówką w tym zakresie.

26. Miejsce
Dokonując wyboru miejsca pod nowy plac powinno się uwzględnić jego rolę w tkance urbanistycznej dzielnicy lub miasta. Musi ono być łatwo dostępne i dobrze położone.

27. Położenie / nasłonecznienie
Położenie placu a zwłaszcza nasłonecznienie musi być niezbędnie uwzględnione w zgodzie z warunkami geograficznymi miejsca (szerokością geograficzną, wiatrem, porami roku, itp.). Zazwyczaj, ale z uwzględnieniem funkcji placu, przestrzeń nasłoneczniona powinna być planowana na północy, a zacieniona na południu placu.

28. Przestrzeń otwarta
Kierując się przykładami placów historycznych, nowe powinny być projektowane jako przestrzenie otwarte, rozcinające gęstą tkankę miasta. Niektóre z nich mogą być zadaszone lub częściowo zadaszone, zwłaszcza w zimnym lub ciepłym klimacie.

29. Ulice
Powinno się unikać umiejscawiania wyjść ulic po przekątnej; także bieg ulic zaplanowany jako styczna do placu może powodować mały ruch w jego centrum.

30. Architektura
Budynki znajdujące się wokół placu muszą pasować do jego pzrestrzeni. Najpierw należy zaplanować przestrzeń placu, a dopiero później zastanawiać się nad architekturą która dopasowana będzie do jego tożsamości i specyfiki.