Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku chłodniarza amoniakalnych instalacji chłodniczych

Identyfikacja zagrożeń

Czynniki niebezpieczne, szkodliwe/zagrożenia	Źródło zagrożenia	Możliwe skutki
Zagrożenia powodowane amoniakiem: uszkodzenie dróg oddechowych, oczu, skóry, pożar/wybuch instalacji chłodniczej w przypadku niekontrolowanego wycieku amoniaku	Elementy składowe amoniakalnej instalacji chłodniczej zawierające skroplony lub gazowy amoniak: zbiornik, skraplacz, parownik, sprężarki	Amoniak może powodować: zapalenie oskrzeli i płuc w przypadku wchłaniania go w postaci gazowej drogami oddechowymi, poparzenia i podrażnienia skóry przez jego roztwory wodne, uszkodzenia narządu wzroku, aż do spowodowania całkowitej ślepoty przez gaz i roztwór wodny W skrajnych przypadkach może nastąpić śmierć przez uduszenie, lub w wyniku doznanych ciężkich wewnętrznych i zewnętrznych obrażeń ciała
Zagrożenia powodowane przez prąd elektryczny: porażenie człowieka, pożar/wybuch	Instalacja elektryczna, urządzenia zasilane energią elektryczną	Poparzenia, zwęglenia skóry, uszkodzenia narządu wzroku W skrajnych przypadkach może nastąpić śmierć na skutek porażenia prądem elektrycznym, lub w wyniku doznanych ciężkich wewnętrznych i zewnętrznych obrażeń ciała
Zagrożenia powodowane przez ciśnienie: wybuch, wytryski czynnika chłodniczego pod wysokim ciśnieniem	Elementy składowe amoniakalnej instalacji chłodniczej zawierające skroplony lub gazowy amoniak pod ciśnieniem do 1,5 MPa	Poparzenia skóry, uszkodzenia narządu wzroku, w skrajnych przypadkach może nastąpić śmierć w wyniku doznanych ciężkich wewnętrznych i zewnętrznych obrażeń ciała
Zagrożenia powodowane przez ruchome elementy urządzeń technicznych: wplątanie, wciągnięcie lub pochwycenie, uderzenie	Ruchome elementy maszyn i urządzeń np. sprężarek, wentylatorów, elementy silników	Zmiażdżenia, złamania kończyn górnych i dolnych, urazy głowy skóry, otarcia i inne uszkodzenia skóry. W skrajnych przypadkach może nastąpić śmierć w wyniku doznanych ciężkich wewnętrznych i zewnętrznych obrażeń ciała
Zagrożenia wynikające z temperatura powietrza: odmrożenia, przeziębienia	Komora chłodnicza o temperaturze poniżej +5^0C	Uszkodzenia skóry, tkanek, choroby układu oddechowego, przeziębienia
Zagrożenia powodowane przez wystające elementy maszyn i urządzeń: uderzenie, upadek	Maszyny i urządzenia w komorze chłodniczej, aparatowni i maszynowni	Urazy głowy oraz kończyn górnych i dolnych
Powierzchnie, na których możliwy jest upadek – zagrożenia: upadek, utrata równowagi	Nierówne, śliskie powierzchnie, progi	Złamania, zwichnięcia kończyn, stłuczenia ciała
Zagrożenie powodowane obciążeniem nerwowo-psychicznym to stres związany z możliwością popełniania błędów przy czynnościach podejmowanych w warunkach normalnej, a szczególnie awaryjnej pracy instalacji chłodniczej		Choroby układu krążenia, zmęczenie, brak koncentracji. W konsekwencji pracownik może stworzyć zagrożenie dla życia i zdrowia własnego oraz innych osób przebywających w zakładzie lub jego okolicy

Karta oceny ryzyka zawodowego

Przykładową kartę oceny ryzyka zawodowego opracowano w skali pięciostopniowej wg Polskiej Normy PN-N-18002 Systemy zarządzania bezpieczeństwem pracy. Ogólne wytyczne do oceny ryzyka zawodowego.

Należy pamiętać, że dla konkretnego chłodniarza w Państwa zakładzie pracy, karta oceny ryzyka zawodowego może ujmować również inne zagrożenia – specyficzne dla tego konkretnego stanowiska pracy. I tak, karta będzie znacząco różna od prezentowanej poniżej choćby w przypadku zastosowania do przechowywania amoniaku na terenie zakładu zbiorników przenośnych (butli gazowych). Z oczywistych powodów karta będzie się także różniła, jeśli pracownik będzie miał inny zakres obowiązków od podanego, powyżej np. do jego obowiązków będzie należało przetaczanie amoniaku do instalacji z cystern lub butli gazowych.

Oceniając ryzyko zawodowe dla konkretnego chłodniarza w Państwa firmie należy też pamiętać, że parametry Waszej instalacji chłodniczej mogą różnić się od parametrów przyjętych w tym opracowaniu (np. ciśnienie amoniaku, wydajność sprężarek, moc instalacji). Inne może być również jej wyposażenie (np. może być wyposażona w aparaturę umożliwiającą ciągłą kontrolę stężeń amoniaku i sygnalizację przekroczenia wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń amoniaku w powietrzu).

Wynik poniższej oceny ryzyka zawodowego zakłada, że są zapewnione i prawidłowo stosowane środki profilaktyczne ograniczające możliwość aktywizacji zagrożeń.

Przypominamy, że pracownik powinien być zapoznany z kartą oceny razem z kartą identyfikacji zagrożeń.

KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO							Data ........................		Numer Karty ..............
							Sporządził zespół: ................................................................. .................................................................. .................................................................
Stanowisko pracy		chłodniarz amoniakalnej instalacji chłodniczej			Liczba narażonych ...............
Charakterystyka stanowiska pracy: Konserwacja i naprawy instalacji chłodniczej							Dokumenty odniesienia: PN-N-18002, zakładowy regulamin pracy, instrukcje: obsługi technicznej instalacji chłodniczej, bezpieczeństwa pożarowego.
Lp.	Zagrożenie	Źródło zagrożenia	Ciężkość szkód	Prawdopodobieństwo		Oszacowanie ryzyka		Działania profilaktyczne
	Uszkodzenie dróg oddechowych, oczu, skóry	Elementy składowe amoniakalnej instalacji chłodniczej zawierające skroplony lub gazowy amoniak: zbiornik, skraplacz, parownik, sprężarki	Bardzo duża	Mało prawdopodobne		Średnie – dopuszczalne		Szkolenia wstępne i okresowe w dziedzinie bhp; przestrzeganie instrukcji napraw i remontów instalacji chłodniczej; bezwzględne stosowanie przydzielonych środków ochrony indywidualnej
	Pożar/wybuch	Instalacja chłodnicza w przypadku niekontrolowanego wycieku amoniaku; instalacje i urządzenia elektryczne	Bardzo duża	Mało prawdopodobne		Średnie – dopuszczalne		Regularne przeglądy instalacji chłodniczej oraz instalacji i urządzeń zasilanych energią elektryczną; stosowanie urządzeń, instalacji i łączników w wykonaniu przeciwwybuchowym, sytuowanie ich poza strefami zagrożenia wybuchem
	Prażenie prądem elektrycznym	Instalacje elektryczne, urządzenia zasilane energią elektryczną	Duża	Mało prawdopodobne		Średnie – dopuszczalne		Zapewnienie ochron przeciwporażeniowych przed dotykiem pośrednim i bezpośrednim; regularne pomiary skuteczności ochron przeciwporażeniowych; przestrzeganie zakazu wykonywania prac przy maszynach, urządzeniach i instalacjach przez chłodniarzy bez udokumentowanych kwalifikacji do eksploatacji maszyn, urządzeń i instalacji elektroenergetycznych
	Wytryski czynnika chłodniczego pod wysokim ciśnieniem	Elementy składowe amoniakalnej instalacji chłodniczej zawierające skroplony lub gazowy amoniak pod ciśnieniem do 1,2 Mpa	Duża	Mało prawdopodobne		Średnie – dopuszczalne		Regularne przeglądy instalacji chłodniczej; bieżące usuwanie wszelkich nieszczelności instalacji
	Upadek, utrata równowagi	Nierówne, śliskie powierzchnie, progi	Mała	Prawdopodobne		Małe – dopuszczalne		Stosowanie odpowiedniego obuwia roboczego; dbałość o ład i porządek w miejscu pracy; regularna kontrola stanu nawierzchni i usuwanie (neutralizowanie) wszelkich zanieczyszczeń mogących powodować poślizgnięcie; likwidacja zbędnych progów i różnic poziomu nawierzchni na głównych drogach komunikacyjnych oraz przejściach i dojściach do stanowisku pracy
	Wplątanie, wciągnięcie lub pochwycenie, uderzenie	Ruchome elementy maszyn i urządzeń np.: sprężarek, wentylatorów	Średnia	Mało prawdopodobne		Małe – dopuszczalne		Stosowanie właściwych osłon elementów ruchomych; zakaz pracy w pobliżu elementów ruchomych w odzieży z luźno zwisającej (niezapięte rękawy, poły, szaliki itp.)
	Odmrożenia, przeziębienia	Komora chłodnicza o temperaturze poniżej +5^0C	Mała	Mało prawdopodobne		Bardzo małe – dopuszczalne		Nie jest konieczne podejmowanie działań korygujących, należy monitorować sytuację
	Uderzenie o nieruchome wyposażenie instalacji chłodniczej	Maszyny i urządzenia w komorze chłodniczej, aparatowni i maszynowni	Mała	Prawdopodobne		Małe – dopuszczalne		Zapewnienie przejść i dojść do maszyn i urządzeń o prawidłowych parametrach (szerokość); prawidłowe posadowienie maszyn i urządzeń – zachowanie odpowiedniej odległości między maszynami i elementami stałymi (np. ściany), pozwalającej na swobodny i bezpieczny dostęp do maszyny podczas przeglądu, napraw, remontu
	Stres	Możliwość popełniania błędów przy czynnościach podejmowanych w warunkach normalnej, a szczególnie awaryjnej pracy instalacji chłodniczej	Duża	Mało prawdopodobne		Średnie – dopuszczalne		Dopuszczanie do samodzielnej pracy wyłącznie chłodniarzy posiadający wymagane przygotowanie zawodowe, zapoznanych ze schematem technicznym oraz instrukcjami obsługi technicznej i bezpieczeństwa pożarowego instalacji chłodniczej; prawidłowa organizacja pracy, w szczególności przestrzeganie wymiaru i rozkładu czasu pracy
Uwaga: Brak lub niestosowanie zabezpieczeń powoduje podwyższenie kategorii ryzyka, tzn. zwiększa prawdopodobieństwo zaistnienia wypadku lub choroby.							Zatwierdził ..............................................................

2