Główny Instytut Górnictwa

• Dyrektywa ramowa UE 89/391/EEC

określająca minimalne wymagania w
dziedzinie bezpieczeństwa i ochrony
zdrowia pracowników

• Dyrektywa pochodna 1999/92/EC,

dotycząca prac wykonywanych w
atmosferze potencjalnie wybuchowej

Dyrektywy UE odnoszące się do zasad

dokumentowania ryzyka dla prac

wykonywanych w atmosferze

potencjalnie wybuchowej

Dyrektywa ramowa 89/391/EWG,

dotycząca ochrony pracy, z dnia

12.06.1989r.

Zawiera ogólne zasady:

• zapobiegania ryzyku zawodowemu,

• bezpieczeństwa i ochrony zdrowia,

• eliminacji czynników wypadkowych i ryzyka,

•  informowania, konsultacji,

współuczestnictwa pracowników i ich
przedstawicieli, zgodnie z krajowym prawem
i (lub) zwyczajami oraz ich szkolenia,

• ogólne wskazania dotyczące wdrażania tych

zasad".

Dyrektywa ramowa 89/391/EWG,

dotycząca ochrony pracy, z dnia

12.06.1989r

.

Pracodawca powinien stosować środki dla:

• unikania ryzyka,
• oceny ryzyka, którego nie można uniknąć,
• zapobiegania ryzyku u źródła,
• dostosowania pracy do pojedynczego człowieka,
• zastępowania

środków

niebezpiecznych

bezpiecznymi lub mniej niebezpiecznymi,

• prowadzenia

spójnej

i

całościowej

polityki

zapobiegawczej,

• nadawania priorytetu środkom ochrony zbiorowej

przed środkami ochrony indywidualnej,

• właściwego instruowania pracowników.

Podstawowe wymagania dla pracodawcy

wynikające z Dyrektywy

1999/92/EC

Zapewnienie że:

•pomimo prawdopodobieństwa zaistnienia

atmosfery wybuchowej środowisko pracy
pozwala na jej bezpieczne wykonanie,

•prowadzony

będzie

ciągły

nadzór

warunków bezpieczeństwa w trakcie
przebywania

w

pomieszczeniach

pracowników, zgodnie z zaleceniami
wynikającymi z przeprowadzonej oceny
ryzyka,

•w razie przebywania pracowników z kilku

firm w tym samym miejscu, każdy z
pracodawców odpowiedzialny jest za
zapewnienie bezpieczeństwa pracy.

Podstawowe wymagania dla zapewnienia

bezpieczeństwa wynikające z Dyrektywy

1999/92/EC

• niedopuszczanie do powstawania

nagromadzeń

substancji

w

stężeniach wybuchowych,

• unikanie

możliwości

zapłonu

mieszanin wybuchowych,

• łagodzenie skutków wybuchów dla

zapewnienia

bezpieczeństwa

pracowników.

5.1. Pracodawca posiada dokument zabezpieczenia stanowiska

przed wybuchem i dokonuje jego okresowej aktualizacji

5.2. Dokument zabezpieczenia przed wybuchem, zwany dalej

„dokumentem” powinien zawierać:

• Informacje o identyfikacji atmosfer wybuchowych i ocenę

ryzyka wystąpienia wybuchu,

• Informacje o podjętych odpowiednich środkach

zapobiegających wystąpienia zagrożeń wybuchem,

sporządzone w formie zestawienia,

• Wykaz miejsc pracy zagrożonych wybuchem wraz z ich

klasyfikacją,

• Deklarację, że stanowiska pracy i narzędzia pracy, a także

urządzenia zabezpieczające i alarmujące, są

zaprojektowane, używane i konserwowane z

uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa

Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy

i Polityki Społecznej

z dnia 29 maja 2003

Dokument zabezpieczenia przed

wybuchem

Informacje o identyfikacji

atmosfer wybuchowych i ocena

ryzyka wystąpienia wybuchu

Normaln

a praca

Odchylenie

od normalnej

pracy

Obecność atmosfery

wybuchowej

Źródło

zapłonu

Normal

na

praca

Wadliwe

działanie

Rzadko

spotykane

wadliwe

działanie

lub

lub

i

i

i

Katastrofa

Wybuch

Zawodzi

ograniczenie

skutków

Zapłon

Zawodzi

tłumienie

wybuchu

Drzewo błędów powstania zagrożenia

wybuchowego

Ryzyko

- kombinacja częstości

lub prawdopodobieństwa

wystąpienia określonego

zdarzenia wywołującego

zagrożenie i konsekwencji

związanych z tym zdarzeniem

[PN-N-18001]

Ocena ryzyka

-

proces

analizowania i wyznaczania

dopuszczalności ryzyka

[PN-N-18001]

Terminologia

ZARZĄDZANIE RYZYKIEM

( wg PN - N – 18002)

Tak

Nie

Zebranie informacji

potrzebnych do oceny

ryzyka zawodowego

Identyfikacja zagrożeń

Oszacowanie ryzyka

zawodowego

Wyznaczanie dopuszczalności

ryzyka zawodowego

Opracowanie planu działań

korygujących i/lub

zapobiegawczych

Realizacja planu

Okresowe

przeprowadzanie oceny

ryzyka zawodowego

Czy są potrzebne

działania

korygujące i/lub

zapobiegawcze?

Algorytm zarządzania ryzykiem

wg. PN-IEC 60300 – 3 – 9

„Analiza ryzyka w systemach technicznych”

ANALIZA RYZYKA

Określenie zakresu

Identyfikacja zagrożeń

Oszacowanie ryzyka

WYZNACZANIE RYZYKA

Decyzje o
dopuszczalności ryzyka

Analiza opcji

STEROWANIE/ZMNIEJSZANIE

RYZYKA

Podejmowanie decyzji

Zastosowanie

Monitorowanie

Ocena

ryzyka

Zarządzanie

ryzykiem

Zebranie

informacji

potrzebnych do

oceny ryzyka

Lokalizacja

pomieszczenia

(mapa,

szkic sytuacyjny)

       przestrzenne usytuowanie,

    odległości od innych

pomieszczeń, budynków, instalacji,

       drogi ewakuacji.

Opis funkcjonalny wykonywanych prac

Warunki prowadzenia prac

Sposoby wentylacji

Urządzenia kontrolno – pomiarowe

Liczba osób narażonych

Charakterystyka

Charakterystyka

pomieszczenia

pomieszczenia

Identyfikacj

a substancji

Pięciokąt wybuchowości

Pięciokąt wybuchowości

Identyfikacja substancji

Identyfikacja substancji

Dane bezpieczeństwa w przypadku

gazów:

• temperatura zapłonu cieczy,
• przedział wybuchowości (dolna i górna

granica wybuchowości),

• gęstość

gazu

lub

pary

względem

powietrza,

• minimalna

temperatura

samozapłonu

(klasa temperaturowa),

• graniczne dla wybuchu stężenie tlenu,
• ciśnienie par cieczy palnych.

Identyfikacja substancji

Identyfikacja substancji

Dane bezpieczeństwa w przypadku

pyłów:

• Rozkład ziarnowy (mediana)
• Dolna granica wybuchowości
• Minimalna temperatura zapłonu

obłoku pyłu

• Minimalna temperatura zapłonu

warstwy pyłu

• Minimalna energia zapłonu obłoku

pyłu

Identyfikacja substancji

Identyfikacja substancji

(w przypadku projektowania)

(w przypadku projektowania)

Maksymalne ciśnienie wybuchu,

Maksymalna

szybkość

narastania

ciśnienia wybuchu,

Wskaźnik wybuchowości K

max

,

Grupy i podgrupy mieszaniny wybuchowej
gazów lub par palnych z powietrzem,

Maksymalny doświadczalny bezpieczny
prześwit,

Minimalny prąd zapalający

Identyfikacj

a źródeł

zapłonu

Identyfikacja wystąpienia źródeł zapłonu

Identyfikacja wystąpienia źródeł zapłonu

Rodzaj czynnika

Czy

występuje

(tak/nie)

Efektywność czynnika

(prawdopodobieństwo)

Gorące powierzchnie

Płomienie i gorące gazy (z włączeniem gorących cząstek)

Iskry mechaniczne

Urządzenia elektryczne

Prądy błądzące, katodowa ochrona przed korozją

Elektryczność statyczna

Uderzenie pioruna

Fale elektromagnetyczne o częstotliwości radiowej od 10

4

do 3 10

12

Fale elektromagnetyczne od 3 10

11

do 3 10

15

Promieniowanie jonizujące

Ultradźwięki

Sprężanie adiabatyczne i fale uderzeniowe

Reakcje egzotermiczne, włącznie z samozapaleniem pyłów

Oszacowani

e ryzyka

Oszacowanie ryzyka

Polega na ustaleniu:

• jakie jest

prawdopodobieństwo
wystąpienia zagrożeń,

• jaka może być ciężkość

szkodliwych następstw tych
zagrożeń.

Normaln

a praca

Odchylenie

od normalnej

pracy

Obecność atmosfery

wybuchowej

Źródło

zapłonu

Normal

na

praca

Wadliwe

działanie

Rzadko

spotykane

wadliwe

działanie

lub

lub

i

i

i

Katastrofa

Wybuch

Zawodzi

ograniczenie

skutków

Zapłon

Zawodzi

tłumienie

wybuchu

Drzewo błędów powstania zagrożenia

wybuchowego

• jakościowa – np. przy użyciu pojęć takich

jak wysokie, średnie, niskie, tolerowalne,
nietolerowalne, itp.,

• ilościowa

–

przez

oszacowanie

prawdopodobieństwa lub częstotliwości
występowania

określonego

zdarzenia

niebezpiecznego,

• pół-ilościowa

–

elementom

ryzyka

przypisywane

są

pewne

wartości

liczbowe, a następnie wartości te są
przetwarzane, aby otrzymać wielkości
pseudoilościowe

umożliwiające

przeprowadzanie porównań.

Jakościowa metoda

oceny ryzyka

Określenie

częstotliwości

zdarzenia

Częstotliwość w

odniesieniu do

konkretnego

urządzenia

Ogólna

częstotliwość

występowania

częste

może występować
często

występuje ciągle

prawdopodobne

wystąpi
kilkakrotnie

w

okresie
użytkowania

będzie często

występować

sporadyczne

może

czasem

występować

w

okresie
użytkowania

wystąpi
kilkakrotnie

rzadkie

mało
prawdopodobne,
ale

możliwe

wystąpienie

w

okresie
użytkowania

mało
prawdopodobne,
ale

można

oczekiwać,

że

wystąpi

wyjątkowe

tak mało
prawdopodobne, że
można założyć jego
nie wystąpienie w
okresie
użytkowania

nieprawdopodobne
, aby wystąpiło,
jednak możliwe

Powaga

konsekwencji

zdarzenia

niebezpiecznego

Opis konsekwencji

katastroficzne

śmierć

lub

całkowite

zniszczenie instalacji

ciężkie

poważne obrażenia, poważne
choroby zawodowe lub znaczne
zniszczenie instalacji

poważne

drobne obrażenia lub choroby
zawodowe,

niewielkie

zniszczenia instalacji

lekkie

minimalne obrażenia, choroby
zawodowe

lub

uszkodzenia

instalacji

Ocena konsekwencji

Poziomy ryzyka

poziom A – ryzyko
wysokie
poziom B – ryzyko
średnie
poziom C – ryzyko małe
poziom D – ryzyko
pomijalne

Częstotliw

ość

Powaga konsekwencji

zdarzenia

katastrofic

zne

ciężkie

poważne

lekkie

częste

A

A

A

C

prawdo-
podobne

A

A

B

C

sporadycz
ne

A

B

B

D

rzadkie

A

B

C

D

wyjątkow
e

B

C

C

D

Kryteria kwalifikacji ryzyka

Zestawienie zidentyfikowanych

Zestawienie zidentyfikowanych

zagrożeń

zagrożeń

Lp.

Zidentyfikowane atmosfery wybuchowe

Potencjalne źródło zapłonu

Rodzaj

wystąpienia

Prawdopodobieństwo

wystąpienia

atmosfery*

Miejsce i czas

wystąpienia

Zaliczenie do

strefy

zagrożenia

Typ

Przyczyna

Prawdopodo

–bieństwo

wystąpienia

źródła

zapłonu**

Efektywność

* obliczane metodą drzewa błędów
** obliczane metodą drzewa zdarzeń

FMEA

Rozważa wszystkie przyczyny

awarii elementów systemu i

analizuje wszystkie efekty i

skutki każdej awarii

Procedura analizy rodzajów i

skutków awarii (FMEA)

• Zdefiniowanie celów analizy, systemu i jego

granic fizycznych, funkcji, podsystemów i części

• Zdefiniowanie rodzajów awarii podsystemów i

części oraz przyczyn ich awarii

• Określenie skutków awarii
• Wnioski i zalecenia
• Możliwe jest określenie krytyczności i w

oparciu o oszacowanie częstotliwości i
surowości skutków - FMECA

Zdefiniowanie systemu

• funkcji systemu
• ograniczeń funkcjonalnych systemu
• funkcji poszczególnych podsystemów i

elementów

• warunków środowiska pracy
• stanów operacyjnych systemu takich jak

praca, gotowość, test, obsługa (analizę

można przeprowadzić tylko dla jednego

szczegółowo określonego stanu)

Jak w każdej metodzie punktem
wyjściowym jest możliwie dokładne
zdefiniowanie:

Zidentyfikowanie rodzajów awarii

podsystemów i części oraz przyczyn

awarii

Rodzaj awarii jest rozumiany jako efekt, który

charakteryzuje dany stan nieprzydatności do

pracy.

Sporządza się wyczerpującą listę rodzajów

awarii i ich przyczyn (praktycznie trudno jest

określić wszystkie przyczyny awarii).

Klasy typów awarii:

• przedwczesne lub przypadkowe (niepożądane)

zadziałanie

• brak działania w wymaganym czasie
• awaria podczas działania
• kontynuacja działania po określonym czasie

Formularz analizy FMEA

Element

Zagrożenie

Efekt

Krytyczność

sytuacji

Uwagi

Zbiornik

Przewód R1

Przewód R2

Pompa 1

Pompa 2

Kolektor

Metoda HAZOP

• Powstała ok. 1963 roku w firmie ICI,
• Szeroko stosowana w przemyśle chemicznym,

spożywczym, farmaceutycznym, naftowym,

jądrowym.

Służy do:

• określania zagrożeń występujących w

zakładzie lub procesie,

• określania czynników, które mogą prowadzić

do trudności operacyjnych.

Metoda polega na identyfikacji zagrożeń w

wyniku ukierunkowanej i zorganizowanej

dyskusji (burzy mózgów) w grupie

specjalistów z różnych dziedzin.

Typy studiów

HAZOP

HAZOP 1 - identyfikacja

zagrożeń

• projekt koncepcyjny

• przegląd niezawodności

projektowanego procesu

• procedury

HAZOP 2 - analiza procesu

• szczegółowy projekt (nowy zakład)

• szczegółowa informacja

konstrukcyjna (istniejący zakład)

• procedury

Parametry w metodzie HAZOP

2

• Przepływ
• Temperatura
• Ciśnienie
• Stężenie
• Gęstość
• Poziom
• Zanieczyszczenie
• Rozruch
• Zatrzymanie
• Wentylacja

• Reakcja
• Transfer
• Oprzyrządowanie
• Pobieranie próbek
• Brak zasilania
• Naprawy
• Korozja
• Erozja
• Testowanie

Hasła kluczowe dla studiów

HAZOP 2

• Brak- zupełny brak zamierzonego

efektu np. brak przepływu

• Odwrotny- skutek odwrotny od

zamierzonego np. zwrot przepływu

• Mniej - efekt niższy niż zamierzony
• Więcej- efekt wyższy od zamierzonego
• Niedobór, Wcześniej, Później

Punkt węzłowy (Linia/zbiornik)
Funkcja:
Parametr:

Odchylenie Przyczyna Skutki Zabezpieczenia Zalecenia/Akcje Odpowiedzialny Uwagi

Zebran

ie nr :

Zakład/

Projekt:

Rysunek/Dokum

ent:

Data:

Arkusz nr:

Arkusz roboczy HAZOP

Zestawienie zidentyfikowanych

Zestawienie zidentyfikowanych

zagrożeń

zagrożeń

Lp.

Zidentyfikowane atmosfery wybuchowe

Potencjalne źródło zapłonu

Rodzaj

wystąpienia

Prawdopodobieństwo

wystąpienia

atmosfery*

Miejsce i czas

wystąpienia

Zaliczenie do

strefy

zagrożenia

Typ

Przyczyna

Prawdopodo

–bieństwo

wystąpienia

źródła

zapłonu**

Efektywność

* obliczane metodą drzewa błędów
** obliczane metodą drzewa zdarzeń

Częstotliw

ość

Powaga konsekwencji

zdarzenia

katastrofic

zne

ciężkie

poważne

lekkie

częste

A

A

A

C

prawdo-
podobne

A

A

B

C

sporadycz
ne

A

B

B

D

rzadkie

A

B

C

D

wyjątkow
e

B

C

C

D

Kryteria kwalifikacji ryzyka

Szacowanie poziomu ryzyka

Szacowanie poziomu ryzyka

Lp. Prawdopodobieństwo

zapłonu*

Ostrość

konsekwencji**

Poziom

ryzyka**

* wartość wykazana w tabeli „Zestawienie zidentyfikowanych

zagrożeń”
** zgodnie z macierzą ryzyka IEC 300-3-9

Ilościowa metoda oceny

ryzyka

Metoda ALARP (As Low As

Reasonably Practicable)

Ryzyko tolerowane tylko

wówczas, jeżeli jego

obniżenie

jest niemożliwe lub koszt

jego obniżenia jest

nieproporcjonalnie duży

w stosunku do

spodziewanych korzyści

W istniejących

warunkach ryzyko

nie może być

zredukowane do

poziomu

dopuszczalnego

Obszar ryzyka

nieakceptowalne

go

Ryzyko tolerowane

jeżeli koszt jego

obniżenia przewyższa

oczekiwane korzyści

Niezbędne jest

zapewnienie, że

ryzyko stale pozostaje

na tym poziomie

Obszar ryzyka

akceptowalnego

Obszar ryzyka

tolerowalnego

(przyjmuje się

uzasadniony

ekonomicznie

poziom

ryzyka

akceptowalnego)

Ryzyko pomijalnie

małe

Przyjęte poziomy ryzyka indywidualnego w

metodzie ALARP (wg AEA Technology)

Ryzyko tolerowalne
• 10

-3

na rok – maksymalny poziom ogólnie tolerowanego ryzyka

zawodowego

• Wyższy poziom ryzyka występuje tylko w grupach zawodowych

takich jak: rybołówstwo morskie, piloci helikopterów, prace

rozbiórkowe.

• 10

-4

na rok – maksymalny poziom tolerowalnego ryzyka

społecznego (narażenie nie jest dobrowolne)

• 10

-5

na rok – poziom tolerowalnego ryzyka w odniesieniu do

nowych zakładów.

Ryzyko akceptowalne
• 10

-6

na rok - dla wszystkich grup (10 razy niższe niż ryzyko

porażenia prądem w domu i 100 razy niższe niż ryzyko

wypadków drogowych).

• Poziom przy którym nie występują zmiany w zachowaniu.

Kryteria kwalifikacji ryzyka wg Polskiej Normy

PN IEC 60 300-3-9 – Zarządzanie

niezawodnością – Przewodnik zastosowań –

Analiza ryzyka w systemach technicznych

Waga następstw

Częstość

występowania

Częstość

wskazana

(na rok)

Katastroficzne Ciężkie Poważne Lekkie

Częste

>1

H

H

H

I

Prawdopodobne

1-10

-1

H

H

I

L

Sporadyczne

10

-1

-10

-2

H

H

L

L

Rzadkie

10

-2

-10

-4

H

H

L

L

Mało

prawdopodobne

10

-4

-10

-6

H

I

L

T

Wyjątkowe

<10

-6

I

I

T

T

H – wysokie ryzyko I- średnie ryzyko
L – Małe ryzyko T – pomijalne ryzyko

Częste wystąpienie zdarzenia
podczas życia indywidualnej
jednostki lub systemu, bardzo
częste podczas działania dużej
liczby pojedynczych jednostek

Możliwe wystąpienie zdarzenia
kilkakrotnie podczas życia
indywidualnej jednostki lub
systemu, względnie częste
podczas działania dużej liczby
pojedynczych jednostek

Okazjonalne wystąpienie

zdarzenia podczas życia

indywidualnej jednostki lub

systemu, względnie

kilkanaście razy podczas

życia dużej liczby

pojedynczych jednostek

Proponowane kryteria kwalifikacji ryzyka wg

Polskiej Normy PN IEC 60 300-3-9 –

Zarządzanie niezawodnością – Przewodnik

zastosowań – Analiza ryzyka w systemach

technicznych

Waga następstw

Częstość

występowania

Częstość

wskazana

(na rok)

Katastroficzne Ciężkie Poważne Lekkie

Częste

>1

H

H

H

I

Prawdopodobne

1-10

-1

H

H

I

L

Sporadyczne

10

-1

-10

-2

H

H

L

L

Rzadkie

10

-2

-10

-4

H

H

L

L

Mało

prawdopodobne

10

-4

-10

-6

H

I

L

T

Wyjątkowe

<10

-6

I

I

T

T

H – wysokie ryzyko I- średnie ryzyko
L – Małe ryzyko T – pomijalne ryzyko

Nikłe, ale możliwe wystąpienie
zdarzenia podczas życia
indywidualnej jednostki lub
systemu, względnie
spodziewane wystąpienie
zdarzenia podczas życia dużej
liczby jednostek lub systemów

Nieprawdopodobne

wystąpienie zdarzenia

podczas życia indywidualnej

jednostki lub systemu, a

także podczas życia dużej

liczby jednostek i systemów

Skala oceny następstw zagrożenia

Skala oceny następstw zagrożenia

wybuchowego

wybuchowego

• Katastroficzne - śmierć, utrata systemu lub części zakładu, tak

jak
i znaczna utrata możliwości produkcyjnych, znaczne
zainteresowanie społeczne lub wystąpienie interwencyjnej
kontroli lub możliwości jej wystąpienia

• Ciężkie - ciężkie obrażenia ludzi, poważne uszkodzenie systemu

lub inne wydarzenia, powodujące pewne straty produkcyjne, o
efekcie występującym więcej niż w jednym oddziale lub mogące
mieć
w rezultacie konsekwencje przy innych okolicznościach

• Poważne - małe poszkodowanie osób, poważne uszkodzenia

systemu lub inne wydarzenia generalnie ograniczające się do
innego wydarzenia

• Lekkie - mniejsze niż powyższe

Skala prawdopodobieństwa zaistnienia

Skala prawdopodobieństwa zaistnienia

wybuchu

wybuchu

• Wyjątkowe - nieprawdopodobne wystąpienie zdarzenia podczas

życia indywidualnej jednostki lub systemu, a także podczas życia

dużej liczby jednostek i systemów

• Mało prawdopodobne - nikłe, ale możliwe wystąpienie zdarzenia

podczas życia indywidualnej jednostki lub systemu, względnie

spodziewane wystąpienie zdarzenia podczas życia dużej liczby

jednostek lub systemów

• Rzadkie - okazjonalne wystąpienie zdarzenia podczas życia

indywidualnej jednostki lub systemu, względnie kilkanaście razy

podczas życia dużej liczby pojedynczych jednostek

• Sporadyczne - możliwe wystąpienie zdarzenia kilkakrotnie podczas

życia indywidualnej jednostki lub systemu, względnie częste

podczas działania dużej liczby pojedynczych jednostek

• Częste i prawdopodobne - częste wystąpienie zdarzenia podczas

życia indywidualnej jednostki lub systemu, bardzo częste podczas

działania dużej liczby pojedynczych jednostek

jednostek

Konieczne działania przy różnych

Konieczne działania przy różnych

poziomach ryzyka

poziomach ryzyka

• ryzyko pomijalne - wymagany jest monitoring zagrożeń dla ich

utrzymywania w stanie kontrolowanym

• ryzyko małe - konieczne jest obniżenie poziomu ryzyka, lecz koszty z tym

związane powinny być rozsądne. Obniżenie poziomu ryzyka powinno być

osiągnięte w ściśle określonym przedziale czasu. Jeżeli ryzyko, chociaż

umiarkowane, wiąże się z poważnymi konsekwencjami, konieczna jest

dalsza jego ocena dla dokładnego ustalenia prawdopodobieństwa

wystąpienia szkód oraz doskonalszych metod jego monitorowania

• ryzyko średnie - nie można rozpocząć pracy przed obniżeniem poziomu

ryzyka. W przypadku prac będących w toku, obniżenie poziomu ryzyka

musi nastąpić w bardzo krótkim czasie do poziomu ryzyka

umiarkowanego

• ryzyko wysokie - powinien obowiązywać kategoryczny zakaz podjęcia

lub kontynuowania pracy, zanim poziom ryzyka nie zostanie

zredukowany. Gdy jest to niemożliwe, należy odstąpić od wykonywania

tej pracy

Zasady doboru metod analiz na etapach

identyfikacji zagrożeń i oceny ryzyka

przeciwwybuchowego

Identyfikacj

a zagrożeń

•HAZOP

•FMEA

Określenie

częstotliwości lub

prawdopodobieństw

a zaistnienia

zdarzeń

F

Analiza drzewa błędu,

Analiza drzewa

zdarzeń,

Analiza zaistniałych w

przeszłości zdarzeń

Ustalenie

zakresu szkód

Opracowanie

modelu

konsekwencji

C(x)

 F x

C(x)

Obliczen

ie ryzyka

Określenie

działań dla

osiągnięcia

poziomu

ryzyka

akceptowalne

go lub

tolerowalnego

Ocena

ryzyka

Metoda drzewa zdarzeń

• Powstała w latach 1972 - 75 w USA jako

metoda analizy zdarzeń prowadzących
do awarii w elektrowniach jądrowych,

• Modeluje sekwencje niebezpiecznych

zdarzeń,

• Doskonale nadaje się do analizy

powiązanych sekwencji zdarzeń,

• Jest przydatna dla oceny awarii

obiektu/systemu

Metoda drzewa zdarzeń

• Rejestruje sekwencje zdarzeń

począwszy od zdarzenia
inicjującego,

• Zdarzenia inicjujące mają charakter

zdarzeń losowych lub są wywołane
wpływami zewnętrznymi,

• Zdarzeniem inicjującym może być

wypadek lub uszkodzenie elementu.

Analiza drzewa zdarzeń

Zdarzenie

inicjujące

tak

nie

Kolejne
zdarzenia

Efekt końcowy

Nieszczeln

ość

instalacji

Dostatecz

na

wentylacj

a

Wykryci

e

zapachu

Zamknięc

ie zaworu
odcinając

ego

Zainicjowa

nie

wybuchu

Stan

bezpiecz

ny

Wybuch

Tak

Ni
e

0,
9

0,1

0,
5

0,
5

0,
9

0,1

0,8

0,2

0,8

0,2

0,00
4

0,04

P=0,044

Drzewo zdarzeń - możliwość zaistnienia

wybuchu

w pomieszczeniu zamkniętym

Pseudoilościowa

metoda oceny ryzyka

Prosta metoda oszacowania

ryzyka (według HSE)

R = P x F x S x I

1. Prawdopodobieństwo zaistnienia (P)

Prawie możliwe - 0,033
Bardzo mało prawdopodobne (ale możliwe) – 1
Mało prawdopodobne (ale może się zdarzyć) – 1,5
Możliwe (ale niecodzienne) – 2
Równa szansa – 5
Prawdopodobne – 8

Zdarza się – 10
Pewne – 15

2. Częstotliwość narażenia (F)

Raz na rok – 0,5
Raz na miesiąc – 1
Raz na tydzień – 1,5
Raz dziennie – 2,5
Co godzinę – 4
Ciągle –6

3. Następstwa wypadków (skutki) (S)

Zadrapanie, siniaki – 0,1
Skaleczenia, łagodne obrażenia - 0,5
Proste złamanie/ lekka choroba – 2

Skomplikowane złamanie /poważna choroba – 4
Utrata 1 kończyny/ oka/ trwała utrata słuchu – 6
Utrata 2 kończyn /oczu – 10
Śmierć - 15

4.

Liczba osób narażonych

(I)

1-2 osoby -1
3-7 osób – 2
8-15 osób – 4

16-50 osób – 12

Prosta metoda oceny ryzyka

(według HSE)

• Pomijalne - 0 – 5
• Niskie ale istotne - 5 – 50
• Wysokie - 50 – 500
• Nie do przyjęcia – powyżej

500

Poziomy ryzyka

R = P x F x S x I

Risk Score - kategorie ryzyka

Kategoria ryzyka

Wartość

pomijalne

poniżej 3

akceptowalne

3 - 48

średnie

48 - 255

poważne

255 - 720

nieakceptowalne

powyżej 720