Profesor Andrzej Szyszko-Bohusz, ur. 25.09.1934 w Gdyni - twórca idei Uniwersalnego Stanu Świadomości i hipotezy nieśmiertelności genetycznej, sam przez wiele lat uprawiający malarstwo, pochodzi z rodziny wybitnie utalentowanej artystycznie. Od lat kieruje Katedrą Pedagogiki Akademii Wychowania Fizycznego im. B. Czecha w Krakowie i jest nie tylko miłośnikiem królewskiej gry, ale jej aktywnym uczestnikiem przez całe dziesięciolecia.

W 1958 roku ukończył studia na Uniwersytecie Jagiellońskim, studia doktoranckie – Wyższa Szkoła Pedagogiczna, Kraków 1966; doktor habilitowany- Wyższa Szkoła Pedagogiczna, Kraków 1970, profesor nadzwyczajny- 1989, a najwyższy tytuł profesora zwyczajnego nauk humanistycznych otrzymał w 1990 roku. Członek Komitetu Badań Pedagogicznych PAN. W swojej działalności naukowej zajmuje się pedagogiką, teorią wychowania, psychologią, filozofią i genetyką, z zamiłowania jest szachistą.

Profesor jest twórcą tzw. hipotezy "Nieśmiertelności genetycznej", która zyskała szeroki rozgłos w kręgach naukowych Polski i USA, a jej kolejną nobilitacją była prezentacja w jubileuszowym wydaniu Uniwersytetu Jagiellońskiego, recenzowanym przez prof. zw. dr hab. Mariana Śnieżyńskiego.

Zgodnie z Hipotezą Nieśmiertelności Genetycznej łańcuch życia i świadomości nie zostaje przerwany pomimo śmierci osobniczej. Autor postuluje nową interpretację szeregu podstawowych pojęć, jak "życie", "świadomość osobnicza", "pamięć" oraz "dziedziczność" interpretowaną jako "kontynuacje przez potomstwo życia, pobudliwości i świadomości rodziców".

Teoria Nieśmiertelności Genetycznej jest koncepcją inter- oraz multidyscyplinarną, opartą zarówno na założeniach logiki ogólnej oraz logistyki (logiki matematycznej) jak również na rozległych dociekaniach autora trwających ponad czterdzieści lat przy wykorzystaniu szeregu metod badawczych, zwłaszcza metody komparatystycznej dotyczącej wielkich uniwersalistycznych religii świata, badań elektroencefalograficznych (EEG), metod relaksowo-koncentrujących, również obserwacji, ankiet, wywiadów, testów fizjologicznych oraz psychologicznych. Szczególne znaczenie dla osiągniętych wyników miała jednak metoda introspekcji (obserwacja wnętrza psychicznego).

Naukowa weryfikacja Hipotezy Nieśmiertelności Genetycznej zasługującej już na miano teorii, stwarza nowy, holistyczny pogląd na całokształt rzeczywistości, wywierając rewolucyjny wpływ na społeczne, ekonomiczne, psychologiczne, pedagogiczne oraz medyczne dziedziny ludzkiej działalności.

Kolejną zasługą Andrzeja Szyszko-Bohusza jest wykreowanie nowatorskiego kierunku pedagogicznego o charakterze multidyscyplinarnym jakim jest pedagogika holistyczna. Dotyczy ona dogłębnego, wszechstronnego rozwoju człowieka, uwzględniając całokształt oddziaływań, zarówno zewnętrznych, jak i wewnętrznych. Uwzględnia zarówno uwarunkowania genetyczne, środowiskowe, instytucjonalne, jak i własną aktywność wychowanka wraz ze swoistością jego osobowości.

Kierunek ten jako cel priorytetowy stawiał rozwój wszechstronny osobowości młodego pokolenia aż do uzyskania samoświadomości, równoznacznej z uzyskaniem dojrzałości emocjonalnej, intelektualnej, woluntarystycznej, zwłaszcza zaś społeczno-moralnej, głębokiej dojrzałości duchowej. Stanowiąc poszerzoną i udoskonaloną kontynuację dwóch raportów ekspertów UNESCO – Raportu Faure’a (motto: „Uczyć się, aby przetrwać”) oraz Raportu Rzymskiego (motto: „Ucz się, jeśli nie chcesz zginąć”) przedstawionych w latach 80-tych ubiegłego stulecia, „Pedagogika Holistyczna” wskazywała na rozwój oświaty i kultury jako na niezbędny warunek wyjścia z kryzysu, rozbudzania wśród młodzieży umiłowania prawdy, wolności, tolerancji, twórczej inwencji, wrażliwości na piękno oraz wszelkich przejawów gwałcenia praw człowieka, krzywdy zadawanej jednostce czy zbiorowości ludzkiej. Tak więc „Pedagogika Holistyczna” utożsamiała się ideowo z etosem humanistycznej etyki oraz przekazem największego Nauczyciela ludzkości – Chrystusa, ze współczesną pedagogiką teonomiczną. „Pedagogika Holistyczna” uwzględniła w pełni ogromny dorobek dawniejszych i współczesnych pedagogów, myślicieli i humanistów, zwłaszcza zaś: H. Pestallozziego, M. Grzegorzewskiej, J. Korczaka, Mahatmy Gandhiego, Alberta Schweitzera, Matki Teresy z Kalkuty, zaś ze szczególną mocą – Postać i potencjał twórczy naszego wielkiego Rodaka, Jego Świątobliwości Ojca Świętego Jana Pawła II-ego, stanowiącego godny do naśladowania przykład opartego na miłości, szacunku i tolerancji stosunku do człowieka i młodzieży całego świata, nie tylko młodzieży chrześcijańskiej.

Głównym założeniem tej pedagogiki jest dokonywanie wszelkich zabiegów dydaktyczno-wychowawczych w ścisłej relacji do całokształtu przemian humanistycznych, rzeczywistości społeczno-ekonomicznej i kulturowej zarówno ziemi ojczystej, jak i całego globu przy wykorzystaniu badań o charakterze multidyscyplinarnym. Holistyczne nauczanie zakłada, że nie encyklopedyczna wiedza jest potrzebna, lecz rozumienie siebie w świecie, który nie poddaje się do końca poznawczym technologiom ani zabiegom racjonalnego umysłu, a w którym musimy nauczyć się w zgodzie z sobą funkcjonować.

„Pedagogika Holistyczna” jako formacja intelektualna, etyczna i duchowa ostrze swej krytyki skierowała przeciwko dominującej w szkolnictwie wszystkich szczebli skostniałemu, tradycyjnemu systemowi dydaktyczno-wychowawczemu wywodzącemu się od J. F. Herbarta (1776-1841). Wykreowany przez niego system klasowo-lekcyjny opierał się na przyswajaniu wiadomości na drodze „pamięci mechanicznej”, bezmyślnego „wkuwania”, pomijając głębszą refleksję, potrzebę dyskusji, krytycyzmu etc. Wychowawcze metody tego systemu bazowały na groźbie, naganie, karach fizycznych z naruszeniem godności osoby ludzkiej. Encyklopedyczny trend we współczesnej dydaktyce kontynuującej niechlubnie XIX-wieczny system, zastąpił kary cielesne niemniej tragicznym w skutkach długotrwałym naciskiem psychicznym, wieloletnią presją niepowodzenia spowodowaną monstrualnie przeładowanym programem nauczania, obowiązującym wszystkich uczniów, bez uwzględnienia indywidualnych zdolności i predyspozycji, program bezwzględnie egzekwowany przez niedoszkolonych w rezultacie „negatywnego doboru” nauczycieli.

Andrzej Szyszko Bohusz przeprowadzał również badania nad osobowością nowoczesnego nauczyciela. Uważał on, że wszystko to co cechuje prawdziwego humanistę i szlachetnego człowieka zależy w głównej mierze od osobowości nauczyciela które te właściwości potrafi wszczepić swoim uczniom – swoją postawą, własnym osobistym przykładem.

Nie ulega wątpliwości iż współczesny nauczyciel musi skoncentrować w swej osobowości wszelkie najwyższe i najwspanialsze cechy umysłowe oraz estetyczne o których mówili wszyscy wybitni myśliciele i pedagodzy dawniejsi i współcześni. W odniesieniu do nauczyciela współczesnego, działającego w okresie wielkiego kryzysu wychowania wymagania potęgują się. Aby stać się dla młodzieży przykładem i wzorem godnym naśladowania, aby móc wywierać rzeczywisty wpływ wychowawczy i stać się duchowym kierownikiem młodzieży – nauczyciel powinien obecnie stać się osobowością pełną światłej wiedzy oraz dynamicznej mocy i energii. Osiągnięcie tego ideału wymaga permanentnego wysiłku w zakresie doskonalenia nie tylko sfery intelektualnej, wiedzy dyskursywnej ale w mniejszym stopniu rozwijania wrażliwości na piękno, potęgowania siły woli przez nieustanne próby wznoszenia się coraz wyżej w zakresie sfery moralnej i społecznej. 
            Jedynie poprzez nieustanną uporczywą pracę oraz ciągle nowe eksperymenty i poszukiwania w zakresie doskonalenia nowoczesnego procesu wychowania i kształcenia nauczyciel współczesny będzie w stanie zafascynować młodzież swą osobowością i wzbudzić w niej zapał i entuzjazm niezbędny do zrozumienia, przystosowania się i przekształcenia życia.

Najważniejsze publikacje:

• 1979 – Funkcja ćwiczeń odprężających w nowoczesnym procesie kształcenia;

• 1982 – Uniwersalny stan świadomości;

• 1982 – Osobowość współczesnego nauczyciela (w świetle poglądów wychowawców i nauczycieli);

• 1985 – Problem nieśmiertelności biologicznej organizmów wielokomórkowych;

• 1989 – Pedagogika Holistyczna;

• 1990 – Hinduizm, buddyzm, islam;

• 1992 – Problematyka i wyniki badań nad stanami świadomości. Problem nieśmiertelności genetycznej;

• 1996 – Nieśmiertelność genetyczna. Czy dziedziczymy świadomość?

Andrzej szyszko – Bohusz jako niestrudzony bojownik na polu propagowania szachów i wszechstronnych korzyści płynących z uprawiania królewskiej gry, został wyróżniony przez Polski Związek Szachowy tytułem Honorowego Mistrza PZSzach (czerwiec 2002). Tytuł podkreśla nie tylko jego siłę gry, ale również dokonania w zakresie propagowania szacunku dla rywala i znaczenia etyki w walce przy szachownicy.

Profesor nie ukrywa, że wiele osiągnięć naukowych zawdzięcza logice szachów i fascynacją grą królewską wiele pomogła mu w walce na polu naukowym. Tam też trzeba wygrać partię, pokonać rywali i własne słabości oraz odkryć nowe posunięcia, nowe warianty, a nawet stworzyć nową teorię.

1