analiza systemowa - zbiór metod i technik analitycznych, ocenowych i decyzyjnych, służących racjonalnemu rozwiązywaniu systemowych sytuacji decyzyjnych , badanie wspomagające działania osób odpowiedzialnych za decyzje lub linie (strategie) postępowania w warunkach niepewności i ryzyka

INŻYNIERIA SYSTEMÓW -inżynieria – oparta na naukowych podstawach metoda (technologia) przekształcania rzeczywistości dla dobra człowieka i środowiska -projektowanie systemów tworzonych przez człowieka, z wykorzystaniem wiedzy zawartej w teorii systemów, uzyskanej w wyniku badań systemowych - zajmowanie się działaniami a nie rzeczami

HOLIZM -kierunek filozoficzny, według którego całość jest czymś więcej niż tylko sumą swych części ze zjawisk niższych (prostszych) w wyniku dynamicznej twórczej ewolucji powstaje nowa całość, nieredukowalna do sumy swych części

paradygmat – wszystkie powszechnie w danym okresie uznawane przekonania teoretyczne oraz metody eksperymentalne, stosowane przez specjalistów w ich pracy badawczej . świadomie przyjęta teoria, którą należy zmieniać często i należy to czynić, gdy tylko wykryje się anomalie

redukcjonizm – paradygmat nauki w XIX /XX w, źródło rewolucji przemysłowej -badanie problemu (systemu) polega na podzieleniu go na części składowe i poprzez kolejne uproszczenia zbadanie właściwości jego oddzielnych części na tej podstawie wnioskuje się o zachowaniu całości.

Mechanicyzm- stanowisko w filozofii i nauce, postulujące wyjaśnianie wszelkich (lub niektórych) zjawisk i procesów, nie będących ruchami mechanicznymi, za pomocą pojęć i praw mechaniki, uznawanej za podstawową naukę przyrodniczą, badającą pierwotne i powszechne właściwości materii i jej układów.

od ogółu do szczegółu (top-down analysis) – od pojęcia do przekroju, od małego do dużego, od długoterminowego do krótkoterminowego ujęcia, od strategii (polityki) do taktyki, od ideału do realizowalnego konkretu

od szczegółu do ogółu (bottom-up analysis) – odwrotnie, szczególnie podczas poprawiania własności systemu przez modyfikację jego elementów

Pytania poznawcze (NAUKA) według paradygmatu systemowego:

1. Co to jest ? – wyróżnienie z uniwersum

2. Jakie to jest? – zgrubny, przybliżony opis

3. Jak to działa? – model czarnej skrzynki

4. Jak to wykorzystać? – możliwe zastosowania

Pytania aplikacyjne (INZYNIERIA) według paradygmatu systemowego:

1. Czy to jest potrzebne? – artykulacja użyteczności

2. Czym to zaspokoić? – koncepcja zaspokojenia potrzeby

3. Jak to skonstruować? – projektowanie (alternatywy)

4. Jak i gdzie to wyprodukować? – technologia i koszty

5. Gdzie i jak to sprzedać? – rynek, rozpoznanie potrzeb

6. Jak to użytkować? – cele, metody eksploatacji

7. Jak to zreużytkowac? (kasacja, recykling)

społeczeństwo informacyjne- społeczeństwo gdy osiąga stopień rozwoju oraz skalę i skomplikowanie procesów społecznych i gospodarczych wymagające zastosowania nowych technik gromadzenia, przetwarzania, przekazywania i użytkowania olbrzymiej ilości informacji generowanej przez owe procesy. w takim społeczeństwie informacja i wynikająca z niej wiedza oraz technologie są podstawowym czynnikiem wytwórczym . zajmuje się:

• nowe technologie informatyczne

• wykorzystanie możliwości Internetu

• wykorzystanie technologii cyfrowych

  • szybkie sieci telekomunikacyjne

  • komunikacja multimedialna

  • telekomunikacja mobilna

• powstanie nowych zawodów

  • dematerializacja pracy (zastępowanie pracy fizycznej pracą wymagającą dużego udziału informacji i wiedzy, telepraca)

  • zmiany w edukacji (edukacja ustawiczna, edukacja zdalna)

  • nowe podziały społeczne

fale rozwoju cywilizacji

• I fala – rewolucja agrarna (rolnicza)

• II fala – rewolucja przemysłowa

• III fala – gospodarka wiedzy i oparte na wiedzy formy cywilizacji

• NADCIĄGA IV FALA: koalicja elektroniki, informatyki, chemii, biologii i energii niezależnej od węgla i ropy naftowej

• jesteśmy świadkami końca cywilizacji przemysłowej i początku cywilizacji informacyjnej

• nadal zauważalne są wpływy cywilizacji agrarnej

• zagrożenia związane ze zmianami cywilizacyjnymi (z IV falą):

  • konflikty społeczne

  • konflikty kulturowe

  • konflikty religijne

  • konflikty polityczne

  • konflikty etyczne

myślenie systemowe -ukazuje pewną, nową perspektywę w badaniach przyrody i człowieka w budowaniu techniki oraz nowej rzeczywistości społecznej, stanowi nowy sposób zorganizowania uzyskanych wyników badawczych przy użyciu nowych pojęć systemu oraz systemowych własności i relacji

podejście systemowe oznacza zespołowe patrzenie na całość systemu (problemu) poprzez analizę roli i funkcji poszczególnych części w całości uwzględniając powiązania przyczynowo-skutkowe, często niejawne i nieliniowe i uwzględniając dalekosiężne skutki decyzji (ryzyko), tylko częściowo poznane przez symulacje

Aksjomaty systemowe

• aksjomat synergii: system przejawia cechę synergii

• aksjomat kontekstu: na każdy system oddziałuje jego otoczenie

• aksjomat równoważności systemów: różne systemy mogą prowadzić do tego samego celu

• aksjomat różnorodności Ashby’ego (Ashby’s law): Only variety can destroy variety – każda różnorodność może być zrównoważona tylko przez inną różnorodność

• aksjomat sprawności systemu: sprawność systemu pod względem kryterium K zależy od sprawności jego najsłabszego elementu pod względem tegoż kryterium K

Wpływ technologii informacyjnych na gospodarkę:

• szybkie i częste zmiany w projektowaniu nowych produktów i procesów technologicznych

• znacznie większe różnicowanie produktów i łatwiejsze dostosowanie ich do potrzeb indywidualnego klienta

• prowadzenie dokładnego monitoringu i kontroli stanu (jakości) procesów i obiektów, zużycia energii i materiałów

• redukcja liczby i wagi składników mechanicznych wielu produktów.

• zmniejszenie znaczenia ekonomiki skali, opartej na kapitałochłonnych technologiach produkcji masowej

• ściślejsze powiązanie funkcji Badań i Rozwoju (ang. RTD) z projektowaniem produkcją, zaopatrzeniem i marketingiem

• tworzenie znacznie lepiej zintegrowanych sieci (mimo odległości geograficznej) dostawców, kooperantów, zakładów montażu, konsultantów i klientów

• wprowadzenie elastycznych systemów produkcji i spłaszczonych systemów zarządzania holonic manufacturing

• szybki wzrost wielu małych firm (SME - Small and Medium Enterprise) innowacyjnych świadczących usługi producentom przemysłowym w zakresie hardware, software, bioware, humanware, projektowania, informacji i doradztwa

teoria systemów jest zasobem wiedzy uzyskanej w wyniku badań systemowych w dającym się zaobserwować świecie, głównym paradygmatem jest holistyczne (całościowe) ujmowanie rzeczywistości. wykorzystuje i włącza w swoje ramy koncepcje istniejące w innych naukach, w tym również humanistycznych

BADANIA SYSTEMOWE

• badanie całościowe rzeczywistości w tzw. ujęciu systemowym (holistycznym)

• w sytuacjach zwyczajnych nie zawsze się sprawdzają

• ich znaczenie i możliwości ujawniają się w sytuacjach konfliktu, zagrożenia, stresu

• istotą jest procedura immanentyzacji

  • przeniesienie sytuacji ze świata rzeczywistego na warsztat specjalisty

  • rozważenie możliwości rozwiązania problemu na modelu

  • znalezienie i sporządzenie opisu sprawdzonego rozwiązania i przekazanie go do realizacji:

    • spostrzeżenie i identyfikacja sytuacji

    • zamodelowanie sytuacji

    • kreacja rozwiązania

    • weryfikacja

    • wdrożenie

Prawidłowości systemowe

• prawo powszechności: każde celowe działanie realizowane jest w systemie

• prawo przenikalności: ten sam obiekt może należeć do różnych systemów

• prawo funkcjonalności: o przynależności obiektu do systemu decyduje jego funkcja, a nie położenie

• prawo ogólności: każdy system może funkcjonować na użytek wewnętrzny lub zewnętrzny

• prawo zmienności: każdy system sie zmienia

• prawo celowości: nie ma systemu bez celu działania

• prawo hierarchiczności: każdy system można podzielić na elementy i każdy może być elementem innego systemu

• prawo zdatności: system może być co najmniej dwustanowy – zdatny lub niezdatny

• prawo trwałości: każdy system ma skończoną trwałość

• prawo zużywalności: każdy system zużywa się i wymaga odnowy