Arystoteles –całość to więcej niż suma jego części

Kartezjusz – każdy problem należy rozbić na tyle oddzielnych prostych elementów na ile jest to możliwe

REDUKCJONIZM (J. Newton) – zjawiska i procesy złożone oraz rządzące nimi prawa dadzą się wyjaśnić na podstawie analizy zjawisk i procesów prostych i odpowiadających im mniej skomplikowanych praw. Podstawowy paradygmat naukowy w XIX-XXw, źródło olbrzymich sukcesów fizyki i techniki.

TEORIA PODOBIEŃSTWA – zastosowanie metod opracowanych przez jedne dziedziny nauki w innych dyscyplinach naukowych

HOLIZM – całość jest czymś więcej niż sumą swoich części składowych, poza składowymi elementami ważne są relacji, które są między nimi. J.CH.Smuts I połowa XIXw.

SYSTEM – pewien byt, twór ludzki, który polega na efektywnym współdziałaniu elementów składowych

TEORIA SYSTEMÓW – dyscyplina, która ma dostarczać możliwie najbardziej ogólny język modelu świata, to ujęcie dyscyplinarne, łączące wiele nauk.

INŻYNIERIA SYSTEMOWA – dyscyplina, której głównym celem jest optymalizacja wysiłku, efektu i ryzyka przy tworzeniu systemów i podejmowaniu decyzji systemowych.

NAJCZĘSTSZE PRZYCZYNY NIEPOWODZEŃ PROJEKTOWYCH:

- nieumiejętność przewidywania efektów dalekosiężnych

- złe zdefiniowanie, udokumentowanie projektu

- brak komunikacji w zespole

- niepełna znajomość problemu

PARADYGMAT – zbiór pojęć i teorii tworzących podstawy danej nauki

PARADYGMAT SYSTEMOWY dostarcza podstawy naukowe, metody i techniki dla rozwiązywania problemów poprzednio nierozwiązanych; jest postępowy – powołuje do życia nową, silniejszą platformę rozwiązywania problemów.

CECHY PARADYGMATU SYSTEMOWEGO:

- bazuje na uznanych dyscyplinach nauki, technologii, inżynierii i zarządzania

- musi być szeroko dostępny, dla każdego zainteresowanego

- musi ujmować wysokie standardy jakościowe

PODEJŚCIE SYSTEMOWE – zespołowe patrzenie na całość poprzez rolę i funkcję części całości z uwzględnieniem powiązań przyczynowo-skutkowych i dalekosiężnych skutków naszych decyzji

ZASADY SYSTEMOWE:

- współczesne i przyszłe problemy są często efektem złych rozwiązań z przeszłości

- dla każdego działania znajdzie się przeciwdziałanie

- krótkoczasowe polepszenia często prowadzą do długotrwałych problemów

- rozwiązanie może być czasem gorsze niż problem

- łatwe rozwiązanie może nie być w ogóle rozwiązaniem

- zawsze musimy rozpatrywać cały meta system złożony z systemu i jego otoczenia

- niski koszt i wysoka efektywność rozwiązań nie mogą być przedmiotem wzajemnej wymiany

- przyczyna i efekt niekoniecznie muszą być ciasno związane w czasie i przestrzeni

- działania, które przynoszą najlepsze efekty wcale nie są oczywiste z pierwszego wejrzenia

- szybkie rozwiązanie często wiedzie do licznych problemów

- całość problemu jest znacznie większa niż suma jego części składowych

BADANIA OPERACYJNE – dziedzina, która ma optymalizować działania, aby były jak najlepsze

Przejście do myślenia systemowego nie ogranicza się tylko do przeciwstawienia holizmu redukcjonizmowi, zawiera również koncepcje odejścia od:

- kategorii rzeczy do kategorii zjawisk

- od myślenia mechanicznego do myślenia w kategorii procesów nieodwracalnych

- od myślenia w kategorii norm do myślenia efektywnościowego

- od pojęć tradycyjnego filozofowania do dyscypliny holistycznego myślenia logiczno-matemat.

- od struktury systemu do procesów, które w niej zachodzą

- od wiedzy obiektywnej do epistemicznej

- od prawdy absolutnej do stwierdzeń kontekstowych

HIERARCHICZNA STRUKTURA SYSTEMÓW:

- systemy struktur statycznych – nie przetwarza, nie analizuje, a jedynie zapisuje i gromadzi dane

- poziom cybernetyczny – bazuje na transmisji i interpretacji informacji

- poziom komórki – ma własność samoorganizacji

- poziom rośliny – faza wzrostu i odtwarzalności

- poziom człowieka – potrafimy gromadzi i interpretować dane oraz wytwarzać własne, tworzyć analizy.

Systemy, które tworzą pewną hierarchię mogą rozwijać się przechodząc z niższego szczebla do wyższego. Dzieje się tak za pomocą zmian procesów, które w nich zachodzą, np.:

- adaptacja – zdolność do przystosowania się do zmieniających się warunków zewnętrznych

- stabilność – zdolność do zachowania swego stanu w obliczu zakłóceń wewnętrznych

- samoorganizacja

- samoregulacja

- zdolność uczenia się systemów (zapamiętywanie, podporządkowanie, uczenie przez sukces, uczenie przez porażkę, optymalizacja, naśladownictwo, pojmowanie)

W przypadku systemów obowiązują pewne ogólne zasady:

- zasada holizmu – system jako całość ma pewne własności nie ujawnione w żadnej z jego części składowych i na odwrót

- zasada wyłaniania – pewne możliwość ujawniają się, gdy ludzie zaczynają ze sobą współpracować

- zasada suboptymalizacji – jeżeli każdy podsystem rozpatrywany osobno będzie nastawiony na optymalizację, to system jako całość nie osiągnie swej optymalności

- zasada szarości – żaden system nie może być poznany całkowicie

- zasada hierarchii – systemy tworzą hierarchię i jest w niej możliwy awans

- zasada 80/20 – w każdym systemie 80% jego wyjścia powstaje jako wynik działania 20% wydolności systemu

- zasada homeostatu – system przeżyje tak długo jak długo żyć będzie jego najsłabsze ogniwo

- zasada redundancji zasobów – utrzymanie stabilności systemu w warunkach zakłóceń wymaga nadmiarowości zasobów krytycznych

CYKLE ŻYCIA SYSTEMÓW:

- etap I – użytkownik zgłasza potrzebę, zapotrzebowanie na dany produkt, podczas wczesnej fazy planowania systemu może się okazać, że np. potrzebne są dodatkowe badania, finansowanie, czegoś nie przewidziano z góry. Jest to faza najbardziej kosztowna

- etap II – faza wytwarzania, użytkowania – dąży się do maksymalnej automatyzacji taj fazy, czas życia tej fazy jest zawsze ograniczony, nawet najlepszy system zawsze ulgnie dezaktualizacji

- etap III – faza zamierania – o niej również decyduje użytkownik, który stwierdza, że system nie spełnia już jego oczekiwań, wymogów. Nie wszystkie systemy charakteryzują się sposobnością reużytkowania, np. systemy informatyczne, które mimo ulepszania i aktualizacji podczas użytkowania bardzo szybko osiągają stan przedawnienia.

Często stwierdza się, że dwuetapowymi systemami są systemy produkcyjne i logistyczno-usługowe.

KOSZTY CYKLÓW ŻYCIA – ważny jest tu zarówno rozkład kosztów każdego etapu w czasie, ale także ogólny wolumen kosztów istnienia systemu. Jest to istotne zwłaszcza przy porównaniu alternatyw projektowych konkretnego systemu powoływanego do życia.

Analiza kosztów to:

- wybór pomiędzy różnymi alternatywami

- kalkulacja zysku

1. Identyfikujemy wszystkie czynności, które wytwarzają koszty. Uwzględniamy tu koszty planowania, badań i rozwoju, testów, reklamy, promocji, sprzedaży użytkowania, serwisu, wsparcia logistycznego

2. Każdą czynność klasyfikujemy do odpowiedniej kategorii kosztów, np. produkcji, recyklingu i fazy projektu

3. Ustalamy współczynniki stałego pieniądza, które odzwierciedlają siłę nabywczą pieniądza

4. Każdy element kosztu z odpowiedniej kategorii umiejscawiamy w czasie, czyli przypisujemy mu rok realizacji projektu

5. Dla każdego z lat realizacji wprowadzamy poprawki inflacyjne i tworzymy tzw oczekiwany strumień pieniądza w czasie.

KOSZTY SPOŁECZNE – można ich nie ponosić, ale te koszty zwracają się, bo zyskujemy zadowolenie klienta, np. karta wysłana na święta

KOSZTY ŚRODOWISKOWE – dodatkowe, zbędne zużycie zasobów nieodnawialnych, np. wyciek ropy

KONCEPCJA ZERI – jej celem jest ograniczenie do zera zbędnego zużycia zasobów i minimalizacja odpadów.

Jeżeli mamy już oszacowany strumień kosztów to w analogiczny sposób tworzymy strumień potencjalnych przychodów. Ostatecznie produktem finalnym jest Cash-flow, strumień pieniądza w czasie. Pozwala on za pomocą metod matematyki finansowej ocenić z góry opłacalność takich przedsięwzięć.

Wśród finansowych metod oceny takich projektów wyróżnić można:

- metody statyczne – nie uwzględniają faktu, że pieniądz starzeje się w czasie

- metody dynamiczne – uwzględniają zmianę pieniądza w czasie

SYSTEM EKSPERTOWY – komputerowy program przeznaczony do rozwiązywania specjalistycznych problemów wymagających profesjonalnej ekspertyzy. Ma on za zadania wykonywać złożone zadania i rozwiązywać złożone problemy, które wymagałyby dużo nakładów finansowych i inteligencji gdyby rozwiązywał je człowiek. System ekspertowy może podejmować decyzję finalną, ale może też jedynie ograniczać się do proponowania pewnych alternatywnych rozwiązań pozostawiając ostateczny wybór użytkownikowi.

System ekspertowy = baza wiedzy + mechanizm wnioskujący + kontakt z użytkownikiem

System ekspertowy powinien być wzbogacony o moduł, który aktualizuje bazę wiedzy, natomiast sam mechanizm wnioskujący jest tworzony w oparciu o aktualną literaturę i konsultacje z ekspertami.

Głównym czynnikiem do tworzenia systemów ekspertowych jest to, że dostarczają analiz znacznie szybciej i taniej niż to robi człowiek. Są one także dużo bardziej konsekwentne w wyciąganiu wniosków niż ekspertyzy ludzkie.

CECHY SYSTEMU EKSPERTOWEGO:

- poprawność – system powinien spełniać wysoki poziom wydawanych ekspertyz w dopuszczalnym czasie

- uniwersalność – system powinien rozwiązywać jak najszerszą gamę problemów

- niesprzeczność – nie może być sytuacji sprzecznej – reguł o różnych konkluzjach dla tych samych przesłanek

- kompletność – nie może dojść do nieokreślonych wartości przesłanek itp. System zawsze musi dawać odpowiedź na każde pytanie.